1. <in obitu Lisae>
Ergo sic nostro, saevissima pestis, amico
Non puduit dominam surripuisse suam:
Tum Lisae nitidos ausa es extinguere ocellos,
Qui poterant Veneris exuperare iubar.
5
Et nunc umbra recens primo illa in limine Ditis
Iam sedet obscurum mox subitura nemus;
Iamque iter ingreditur tenebrosum, unde impia nullum
Non prece non auro fata redire sinunt;
Iam nigra cenosi vada gurgitis insilit et iam
10
Aspicit inferni guttura terna canis:
Lisa meo quondam tantum dilecta sodali,
Quantum nunc oculos non amat ipse suos!
Quid tibi nunc prodest mores coluisse pudicos,
Quidve pia sanctos relligione deos,
15
Dulcia quid nervis Phoebo instituente sonoris
Carmina tam doctis composuisse modis,
Talibus indigna quando te exsolvere peste,
Nec potes extremum, Lisa, cavere malum?
Heu, heu quam surdas aures quamve impia tristi
20
Inferni geritis pectora corde dei!
Nam quid vos flectet, quos nec pia verba puellae,
Nec flectunt miris carmina dicta modis?
Hoc meruit pietas, immo hoc pietate nefandum
Exitium exoritur? Sic nocet esse piam?
25
Nam dum vicinam miseranda in sorte salutas,
Non potes inde tuam, Lisa, redire domum.
Heu, quam te saevi subito invasere dolores,
Quantus et in totis ossibus ardor erat!
Tum facies olim Punico perfusa rubore
30
Et niveus toto languit ore nitor;
Non aliter quam quae trunco decussa virenti
Liquit in aestivo lilia sole puer,
Vel quae, iam sacris superant ubi forte peractis,
Paulatim siccis serta cadunt foliis.
35
Iam teneram sacer laeva de parte papillam
Vlceris impulerat morbus habere caput,
Siccaque rigebant torrenti guttura febri,
Letalique arebat lingua perusta siti.
Illa tamen, nimio quamvis iam victa dolore
40
Vix posset cubito nixa levare caput,
Plorantes siccis comites suspexit ocellis,
Et dedit hinc placido talia verba sono:
"Di, quorum imperiis primo nunc flore iuventae
Ante diem Stygios cogor adire lacus,
45
Vos mihi, vos testes nil me admisisse nefandum,
Quo tam crudeli morte premenda forem!
Namque ego maternum servavi casta pudorem,
Nullaque de nobis fabula turpis erit.
Ergo libens, quamquam nimis immatura, sub imos
50
Descendam Manes et data fata sequar.
Alter erit tanti nostra quem sorte dolores
Vexent, ut sine me nil sibi dulce putet;
At vos, quae trahitis fatalia pensa sorores,
Hic facite ut videat saecula bina senex,
55
Et quantum demptum est nostro de stamine vitae
Omne id vos annis accumulate suis."
Haec atque alia iis adnectere plura volentem
Deseruit sicco vocis in ore sonus,
Et simul e gelido prolapsa est sanguine vita
60
Et iacuit frigido corpus inane toro.
Exitus hic Lisae est, qua, si modo Xandra remota,
Etrusca fuerat pulchrius urbe nihil.
Non tamen in prima sic, Lisa, extincta iuventa
Paeniteat mores excoluisse probos:
65
Impia nam fugies sic Tartara nec tibi saevas
Incutiet poenas de tribus ulla soror;
Non te Dictaei terrebunt iura tyranni,
Iura umbris nunquam diffugienda piis;
Non rimosa nigris implenda paludibus urna,
70
Non erit inter aquas dira timenda sitis.
Horrescant aliae falcatos vulturis ungues,
Et vetita extremum tangere saxa iugum;
Horrescant volucresque rotas, scopulosque minaces,
Flammiferumque caput, saeva Chimaera, tuum.
75
At Lisa Elysios campos silvasque virentes,
Fortunatorum regna beata colet.
Tum positum quisquis subito mirare sepulchrum,
Quatuor haec cursim carmina nostra lege:
Cui Venus et Charites, cui Phoebus et ipsa Minerva
80
Contulerant quicquid esset ubique boni,
Hoc sua candenti tumulo nunc condidit ossa;
Ossa: beatorum spiritus arva colit.