25. ad Xandram

Quis malus, heu, rumor nostras pervenit ad aures?

      Me miserum, nobis Di meliora velint!

Vera sed haec fama est: abiit mea cara puella;

      Delitias nostras, invida Roma, rapis.

5

Heu, heu, quot nostrum rumpent suspiria pectus,

      Quot lacrimae ex oculis, flumina quanta cadent!

Vos eritis noctes testes et sidera nobis;

      Audiet et gemitus candida luna meos

Et coeli medium peragrans miserabitur ignes

10

      Saepe meos; novit quid sit amare dea.

Eoumque petens nonnumquam Aurora cubile

      Narrabit Phrygio tempora nostra viro;

Saepeque dum cano feret oscula grata marito,

      Cogetur nostris ingemuisse malis.

15

Hem cui desertus querar? Hem quae numina poscam?

      Si prodis partes, saeve Cupido, meas,

Nostrane perpetuis confides pectora telis,

      Semper et e nostro corde cruentus eris?

Illa tuus numquam quid possit sentiet arcus,

20

      Nec tantum pharetram cernet iniqua semel?

Heu durum quotiens gelida sub nocte cubile

      Vestibulum fecit mi, fera Xandra, tuum,

Vel quis carminibus tua limina saepe rogavi

      Et foribus clausis oscula quanta dedi!

25

Hoc tenebrae norunt, hoc novit rimula, per quam

      Ad te pervenit vocula saepe mea.

Cantabam, posti, borea mihi membra rigebant,

      Albebat cana penula nostra nive;

Seu pluviis poteram madidam vix tollere vestem

30

      Sive erat a glacie vitrea facta toga.

Te tamen interea tepidus, te lectus habebat,

      Auribus et surdis carmina nostra dabas.

Tu nostro in gemitu tam molles carpere somnos,

      Tu siccis oculis cernere nostra mala?

35

Nec satis hoc fuerat, nimis ah nimis aspera Xandra,

      Nunc me, nunc patriam, saeva, relinquis humum.

Meque abitus comitem, crudelis, spernis amantem,

      Vltima qui tecum Bactra aditurus eram.

Sed sic iussit iter. Credan? Te quis tamen egit

40

      Tam cito? Non abitus, sed fuga, Xandra, tua est.

Heu, mora parva mihi solatia magna fuissent,

      Dum mea, me miserum, fata dolere docent.

Nunc reliquum in silvis, postquam me Xandra relinquis,

      Tempus agam; silvas et iuga summa colam.

45

Est nive brumali mons horridus - hunc tamen aestas

      Floribus et viridi candida fronde tegit -

Vnde per abruptos scopulos se spumeus Arnus

      Deiicit et rapido flumine frangit aquas;

Arnus Etruscorum fluvium notissimus amnis,

50

      Qui radit patriae moenia parva meae.

His ego verticibus misero deceptus amore

      Tentabo flammas pellere corde malas.

Namque ibi Naiades grata testudine nymphas

      Mulcebo et Satyros; rustica sacra canam.

55

Et Dryades nobis aderunt, laetissima turba,

      Quae montes et quae florea prata colunt.

Quarum aliae tensis aptabunt carmina nervis,

      Et modulis capient pectora nostra novis;

Pars variis numeris suspendet in aera saltus,

60

      Ad citharam tremulos ducere docta choros.

Nullaque non, nostros placide solata dolores,

      Mi caput in gremio ponet amica suum,

Nec fastus totiens nobis iactabit amaros,

      Vt tu blanditiis facta superba meis.

65

Certatim interea sparsae per rura volucres

      Diffundent varios per nemus omne sonos.

Quas inter flammas Terei Philomena nefandas

      Dicet et ut pennas sumpserit ales Itys,

Et cur puniceis spargat sua pectora signis

70

      Prognes, cur natum raptet iniqua parens.

His ego, Xandra, tuos, nimis crudelis, amores

      Pensabo studiis - sic ego rura colam -

Seu canibus tumidas agitabo ad retia capras,

      Et leporem imbellem per iuga summa sequar.

75

Vos cari comites et tu, Florentia, celsis

      Aedibus et templis facta beata, vale!

Iamque iuvat gravidas humeris aptare pharetras,

      Et caeca hirsutas fallere casse feras.

Sed quid ago infelix? Quo me furor impius urget?

80

      Nil prodest nostris haec medicina malis.

Nullus amor, nulli pectus sanare labores

      Mi possunt: medio pectore Xandra sedet.

Illa mihi quondam teneram furata iuventam

      Prima dedit leges imposuitque iugum.

85

Illi igitur seram fas sit servire senectam

      Principium fuerat, sic quoque finis erit.