Tifernate hymnus in Trinitatem

Testo base di riferimento: V. Corbucci, 1935

Cura dell'edizione digitale: Barbara Zlobec


Hic meliore lyra, maiori hic carmine Clio

Adsis, sancta, precor; Nam parvi magna movemus,

Atque Deum pariter trinum cantamus, et unum,

Qui terram regit immensam, ventosque, fretumque,

5

Et iubar, et currum solis, lunamque nitentem

Stellarumque poli flexum, et sublimia tecta,

Qui demum ingentes mundi moderatur habenas,

Hic neque nascendo cepit, neque desinet unquam,

Sanctus, et aeternus, nullo mutabilis aevo,

10

Non hic a puero tulit incrementa pusillo,

Non longo exhaustum spacio, tristemque senectam

Persensit, quem semper habet, servatque vigorem

Mendaces homines quorum facundia fuco

Desuper inducto credi vel falsa coercet.

15

Ipsa sed in primis mentita est gnosia crete

Idaeo commenta Iovem crevisse sub antro.

Si deus ut grai perhibent, erat ille deorum

Tempora non varios illi distincta per annos,

Decurrunt, qui cuncta simul praesentia cernit,

20

Nescius occasum, postremo nescius ortum,

Hic pater, hic magni solus dominator olympi,

Sed patrem nemo certa sine prole vocabit,

Mens igitur, nec parva loquor, foecunda parentis

Germen ab aeterno, atque ante omnia saecula natum

25

Maiestate parem genuit: qui sensile corpus

Consilio patris archano, et mortalia sumpsit

Ora sibi, atque hominum concretos induit arctus,

Scilicet ut primae commissa ab origine gentis,

Contractamque sua labem cum morte piaret.

30

Nuntius id propter coelo demissus ab alto:

Qui castae divina tulit mandata puellae,

Vnde ea concepit, nostros mysteria sensus

Alta dei superant, quare non singula sector,

Sed quasi de pleno quaedam lego lilia campo,

35

Et Christum peperit dictu mirabile virgo:

Virgo alias ante omnes foelicissima matres.

Tum vero imperium mundi Romanus habebat,

Tum dirae lites, tunc horrida bella tacebant,

Tum tranquilla quies, tum pax erat alta per orbem.

40

Coelestem in terris expertem crimine vitam

Inter mortales deus immortalis agebat.

Qui licet exemplum feret et pietatis imago.

Ac opera efficeret magnas miranda per urbes:

Vt tamen ad iugulum nonnumquam ducitur agnus,

45

Et tener innocuo respergit sanguine terram:

Sic quoque vir sanctus morte est affectus acerba

Vsque adeo est hominum genus ingratumque nocensque,

Huius ad interitum iniustum, caedemque nefandam

Signa dedit manifesta quaedam atque horrentia mundus

50

Maximus extemplo tonitru concussus olimpus,

Inque die medio tenebris nox atra profundis

Horruit, et nullo fulserunt sydera coelo.

Talia ne clarus spectaret crimina titan

Deficit vultusque suos lucemque negavit.

55

Cum neque tunc ullae turbarent aera nubes

Aurea nec phoebe prohibiret lumina fratris,

Ipsa quoque immensis subito commota cavernis

Horrendum intremuit sublato murmure tellus,

Quin etiam lapides ingenti mole feruntur

60

Sponte sua scissi, sanctorum multa virorum

Rursus in antiquam redierunt corpore vitam,

Interea manes Christus descendit ad imos,

Atque animas insontes multorum inde recepit.

Ferrea non ipsi portarum obsistere claustra

65

Evaluere deo non ullum occurrere robur

Vt magno occursum Alcidae qui dicitur olim

Tartareas adiisse domos infernaque regna,

Si sacra cum rebus sunt admiscenda profanis.

Ille sed in vitam rediit post funera victor

70

Tertia cum latum lux effulsisset in orbem,

Cumque Palestina sese monstrasset in ora,

Tandem immortali conscendit corpore coelum.

Hic pater aeternum spirans, et natus amorem

Aequalem sibi.

75

Hic est ille Dei vigor, hic et spiritus ille est

Purior et flammis volucri et pernicior aura,

Qui solet in sanctas mentes et pectora labi,

Quinque per electos est vates saepe locutus,

Vnde sit et numen trinum credamus et unum,

80

Sed miseri simulacra deum qui vana colebant

Et quibus obscura et tetra caligine caecis

Contigit auctorem prorsus non noscere rerum

Qui tantum vere est, cum vere caetera non sint

Ex alio vitam quae nanciscuntur et ortum.

85

Namque quod est verum semper, quod semper et unum

Idque sua quod sponte manet, propriaque viget vi

Quod simplex, summeque bonum summeque beatum.

Tantopere humanis quaesitum mentibus hic est,

Qui mortale genus terrena mole caducum

90

Fecit, et aeternas caelestia semina mentes,

Qui duo nascentum statuit primorda namque

C ipio altricem sylvam rerumque parentem

Quae generum in sese caperet simulacra creavit,

Edidit et speciem quae cum prestantior esset

95

Afferret pariter vitam rebusque decorem,

E quibus hoc coelum, et quae nos elementa vocamus

Corpora sub nostros demum venientia sensus

Condidit, ac miro iunxit discordia nexu,

Ipsumque omnigenis redimitum animantibus orbem

100

Fecit ad exemplum mundi melioris et instar.

Quem postquam exacta perfectum reddidit arte

Vim dedit ex illo produci caetera possent,

Nam duo magna deus praefecit lumina mundo,

Altera quae noctem curarent, altera lucem.

105

Multiplices lunae cursus lampada solis,

Per duodena rotae gradientem limite signa,

Cuius ob accessus varios, variosque recessus

Certe alii menses aliae vertuntur et horae:

Et Cererem tellus atque ipsa animantia gignit:

110

Hinc pecudes animal mutum, rationis et expers,

Hinc oriuntur aves, genus hinc atque omne ferarum

Et quamcumque trahunt magno sub gurgite vitam,

Hinc etiam stirpes quarum pars altera campos

Pars iuga praetextu viridi montana coronat.

115

Hinc simul argenti fiunt aurique metalla,

Quae genitor rerum magni moderator et orbis

Scilicet ut maneant aeterna luce procurat.

Cuius et iniussu folium non excidit unum.

Non equidem credo nec plane assentior illis

120

Qui minime curare Deum mortalia dicunt,

Nam ni cura vigil caelestrum cuncta gubernent,

Mox peritura petant discordia semina litem.

Ergo Dei imperium immensum atque immensa potestas

Qui coeli quotiens specula despectet ab alta

125

Et mare quod magnum est, et terras ordinis imas,

Tartaraque a longe solo movet omnia nutu,

Et licet invicto superentur caetera fato,

Solus at ipse tamen pessum tenet omnia fata,

Horribilesque suo compescit numine parcas.

130

Nec dubium qui cuncta deus dissolvere possit.

Et coelum et pelagus, simul et quas condidit auras

Si velit ac globum penitus convellere terrae.

Sed pulchrum conservat opus pulcherrimus auctor

Talis hic et tantus totum complectitur, atque

135

Cum sit ubique tamen dictu mirabile nusquam est.

Nunc neque mortali fas quemquam cernere visu,

Nec perferre potest acies humana tuendo.

Illud in exhaustrum et non aspirabile lumen

Quo nihil est melius, certe maiusve putandum

140

Sed furor est animo si quis comprendere sumit

Posse Dei secreta putat vel promere lingua.