Lovato Lovati epistolae, 3

Testo base di riferimento: C. Foligno, 1906-07

Cura dell'edizione digitale: Cristina Zanatta


3. Lovatus ad Bellinum

Fontibus irriguam spatiabar forte per urbem,

Que tribus a vicis nomen tenet, ocia passu

Castigans modico, cum celsa in sede theatri

Karoleas acies et gallica gesta boantem

5

Cantorem aspitio; pendet plebecula circum,

Auribus arrectis; illam suus allicit Orpheus.

Ausculto tacitus: Francorum dedita lingue

Carmina barbarico passim deformat hiatu,

Tramite nulla suo, nulli innitentia penso

10

Ad libitum volvens; vulgo tamen illa placebant

Non Linus hic illum, non hic equaret Apollo.

Si sic versificer numquid remearit ab umbris

Ennius? et tociens iterata pingere vita

Audeat Hannibalem et congressum in prelia parvum

15

Scipiadem, rursus preclaros Cherulus actus

Scribet Alexandri? "Nigros purgate vapores

Ocius elleboro, medie nec parcite vene!"

Clamabit medicus; tu quid, pars maxima turbe?

Quod bene, quod pulcre recitet, quod more diserti

20

Consonat, et certant edera precingere crines.

Sentio quod plures, hominum pars maxima, mecum est,

Pars hominum tecum, quod homo prescire laborat;

Mox quota pars tecum? quod tu, Pannutia, certe

Censet idem Baucis; seniorum consule rugas,

25

Vix erit ut possim non crispum cernere nasum.

Sed variamus in hoc, de me michi credere noli;

Perlege cecropie retro vigilata lucerne,

Si quid habent veri Venusini carte magistri,

Si quid Aristotiles, si quid veneranda vetustas:

30

Peccat in extremis electio prava, vel infra

Defectum patitur, vel, dum vult tendere supra,

Errat in excessu: locus est utrobique pericli

Certior; has geminas odit prudentia sedes.

Consolidare parum animi mediumque tenere,

35

Hoc sapientis opus. Sed nos virtutis in umbra

Fallimur: obrepit vitium, quasi simia, vere

Virtutis mentita genas pellexque sororis

Turpe ministerium cognato exercet amictu.

Inflatur gravitas et inanes verberat aures;

40

Obscurat faciem brevitas; enervat Amandon

Levia debilitas vocum et penurie succi.

Cur hoc? nonne vides? Medium perpendere sani

Est capitis. Late patet omnis semita curi,

Vt si quando levi ferienda est meta sagitte,

45

Vna terenda via est, a qua si deviet arcus,

Quod fit mille modis, tenus hac protenditur error,

Quatenus a signo volitans divertit arundo.

Adde quod a recti moderamine sepius ardens

Arbitrium detorquet amor. Nos carmen amamus

50

Vlterius iusto proprium, nobisque benigni,

Nescimus maculas, vel, si fortasse videmus,

Donamus veniam, faciles ignoscere culpe.

Crede michi, se quisque probat, nisi frenet anhelos

Affectus anime rationis firma potestas.

55

Cernis ut audacis timidus det nomina forti,

Audax det timidi; gazarum prodigus egre

Damnat avaricie largum, suspectus avaro

Largus eget cure; quidni? se iudice, dexter

Insipiens samie sectantem dextra figure

60

Horret ut obliquum, declivia leva tenenti

Applicat et simili gaudet natura reperto.

Ergo ubi precipitis decernit opinio vulgi,

Cantor erit noster medius sortitus amici

Iudicis examen, (quid enim censura popelli?)

65

Iudices habet posito dociles discedere puncto.

Tu, memor ycharie metuis sublimia penne,

Et phetontee retinens exempla faville,

Astra fugis; sed non minor inclementia ponto est.

Effuge sic altum, ne sede locatus in ima

70

Cetera legitimos credas loca linquere fines!

Distet ab oppositis spatio laudabilis equo

Actus, amice, tuus. Vitio ne cedis utrique,

Nil agis: excludas duo, ne claudaris in uno.

Si tamen alterutra fuerit tibi parte cadendum,

75

Audendum magis est; pocius me seva trisulci

Fulminis ira necet capaneia bella moventem,

Quam notet exitio turpis fuga; mallet Achilles

Ictus amazonie vitam exalasse securi,

Quam Paridis cecidisse manu; subeunda malorum

80

Sunt que torta minus, timido directior audax.

Fedius est nobis anime pressura pusille,

Quam foret transmagne; semper minus opprimit ultra.

At tibi ne lucem concludet lucis ymago,

Ne medium teneat quem scribis in astra volantem

85

Aut te sit propior circumspice, dumque tenebras

Obicis, obscuro concede crepuscula nocti;

Quod sectanda putat veterum vestigia vatum,

Despicis aut metrica quod cogit lege decentem

Sermonem servire rei, ne, principe verbo,

90

Res mutata cadat? Quod textus metri canori

Ridet, ubi intentum concinna vocabula torquent.

Dic age, num quidam sileat qui penna secutus

Oedipodionii perplexo carmine monstri

Nexuit ambages? num versibus edidit antri

95

Abdita cirrei? num creditus augur etruscus

Est tibi; num mandat foliis responsa Sibilla?

Despice; perpetiar; sedet hec sententia; persto

More meo et longi vitium non corrigo morbi;

Spero tamen, si que portat mea littera, fidus,

100

Qui se pegasee speculo prenoverit unde,

Explicet interpres; satis excusabile nostrum

Forsan crimen erit; nec me hoc peccasse pudebit,

Forsitan et paulum se tollet in aera perdix,

Nostraque nictimene visus oblita minuti,

105

Ascribet nocti tenebras et lumina Phebo.

 

Cartula nostra tibi mittit, Belline, salutes,

      Vt libet hec etiam clausa vel alta putes.