32. elegia ad Nicolaum Papam V:
quot mala pestis et quartana habent

Quam timui fugiendo putans evadere mortem,

      Interrupit iter pestis iniqua meum;

Pessima me ad canos et multa pericula traxit,

      Mille meis oculis obtulit illa neces;

5

Praestabatque mori quam vitam saepe tueri

      Mortibus innumeris pestiferisque modis.

Nupta ter octavos nondum compleverat annos

      Et prima infelix peste perempta fuit.

Postridie eiusdem media sub nocte sepultus

10

      Indolis egregiae frater amatus humi.

Hausit putrem animam, dum viveret ille, sororis;

      Se comitem vita praebuit atque nece.

Expulsus subito ipse fui patriaque domoque;

      Oppida cuncta suis me pepulere focis.

15

Vix iter in campis, ubi templum sorte repertum est,

      Grata quies: nullum mel sine felle fuit.

Mortua nata mihi caruit cruce, morte sacerdos

      Nullus, sed servis est tumulata meis.

Et famuli extincti veluti iumenta per agros;

20

      Alterius moriens triste cadaver humat.

Maurus, quem nigro pinxit natura colore,

      Alterius comitis guttura nigra secat.

Disparibus causis nostra periere ruina:

      Perditus iste nece, perditus ille fuga.

25

Rumor it, incursat plebs convicina repente:

      Armati expellunt meque meamque domum.

Hic morbus sanos facit insanire, timentes

      Audaces mitem belligerumque facit.

Nam mihi poscenti nummis panemque roganti

30

      Et quae vera sitis postulat atque fames

Ostendunt latices, lapides pro pane rotundos

      Iactant ut ficus castaneasque pira;

Saxa volant et saxa legunt et saxa ministrant:

      Qui salebrosus erat fit via plana locus.

35

Cornipedis levitas mihi grata et calcar amicum

      Et fuga pervolucris vita cibusque fuit.

Praesentantque oculis adversa haec omnia mortes

      Mille nec occidunt, sed cruciare volunt.

Vita fatigata est homines peritura cadentes,

40

      Aut dormire velis aut vigilare velis.

Somnus, si quis erat (nam nos dormire necesse est),

      Somnia, si qua aderant, plena timoris erant;

Et quota pars noctis fessos submittit ocellos,

      Digna quies odio facta labore meo est.

45

Non mirum: timui. Sed quis non ista timeret?

      Sed timor ille minor, credere quippe mori.

Cetera praetereo, quae sanctis dura fuissent;

      Si ad mentem redeunt, concutit ossa tremor.

Quicquid erat, discrimen erat: mea vita periclum,

50

      Vivere supplitium delitiaeque mori.

Nam me per geminos <febres> habuere decembres:

      His quartana malis addita pigra fuit.

Si deses, si tarda venit, si denique fallax,

      Vicini insultus praevia signa gerit.

55

Incurvare solet quae primo brachia tendit,

      Verberat et dorsum fractio longa meum.

Concutit inde tremor nostros sine viribus artus

      Atque molas strepitus fortis in arma vocat

Dentatasque acies curvatis cornibus ambas

60

      Alteram in alterutram bella movere facit.

Irruit ima cohors superamque impellere visa

      Dentem unum ex superis in duo frusta scidit.

Nec tantum posset crepitare ciconia rostro

      Ad nidum, teneras quando salutat aves,

65

Quantum ego, concussis geminas dum saepe per horas

      Dentibus infringor, vexor et inde, meis.

Nonne vides? Febris littoribus haec dominatur;

      Tortores tantos nulla tyrannis habet.

Somnus hebes, clamosa sitis vomitusque, labores

70

      In somnisque tremor me cruciando premunt;

Me quacumque die quarta afflixere: per horas

      Quadraginta latex non datur atque cibus.

Nonne alios longe melius curare fuisset?

      Nam mihi nunc auro plena crumena foret.

75

Scire quid est morbus medicos iuvat et cibat; omnes

      Morbum ferre nocet, carne cibatur egri.

Adde quod insanis nec delectaris amico

      Eloquio ut quando, sed taciturnus abis;

Adde quod insanis et sunt odiosa petenti

80

      Cuncta tibi et nullae complacuere dapes,

Optatumque merum veniens ex montibus altis

      Vallibus aut imis respuis atque fugis.

Altilis ova mihi meliora recentia sunto,

      Quae vetula et pinguis parturit atque cubat,

85

Quam superincumbens commotis fortiter alis

      Calcasti pedibus, galle marite, tuis.

Dura nocent quocumque modo, sed mollia prosunt,

      Sive patella coquat seu coquat ardor aquae.

Ambrosiae succo atque aliis bene olentibus herbis

90

      Mixta nihil sapiunt foeda sapore meo.

Dulcis fastidit me Ponticus acus acutus:

      Insipidus, salsus, pinguis, amarus obest.

Mortua nunc virtus, ablata potentia edendi,

      Quae placidos etiam respuit ore cibos.

95

Quadrupede et bipede est melioris carnis edendae

      Francolina volans, sed mihi grata parum.

Assa nocent nec frixa iuvant, sed cocta lebete

      Profectura mihi sumere lingua timet.

Si qua tenella caro peditantis sive volantis,

100

      Si qua natat pelago, flumine sive lacu,

Sive ubicumque velis mixtim terraque marique,

      Mixta sapore alio sive sapore suo,

Crate, veru aut patina vel si bene cocta lebete,

      Si prodesse mihi, nulla placere potest.

105

Fercula nulla salem possunt sufferre nec ulla

      Iura, sed evomito sorpta vitella sale.

Quo placuit condire epulas terrebar aceto

      Et quo non poterat mensa vacare mea.

Putet munda Ceres, terret me Bacchus in auro

110

      Aut vitro et necubi posse videre datur.

Partes quasque meas oris sensisset olentes

      Cuius odoratus debilis ille foret.

Et me pertaesum fuit olfecisse culinae

      Nidorem, quamvis fercula lauta forent.

115

Iuxta meos oculos iam scintillare videtur

      Littera; si qua trium, quattuor esse pedum.

Ipse opulentus eram, plura et maiora videbam;

      Divitias istas hostis habere queat.

Saepe procul melius vidi spectare senectam

120

      Quam prope, qua melius sana iuventa videt.

Spiritus est senibus grossus paucusque videndi,

      Subtilem possunt reddere visa procul.

Quid vagor alterius citius numerando labores

      Et taceo ipse meos, quos recitare grave est?

125

Quod sibi longa dies, quod multa aboleverat aetas,

      Id mihi subtraxit morbus acerbus idem.

Alba recocta suo privantur vitra colore

      Et revoluta suo vina sapore carent.

Saepe infelicem torquebat sibilus aurae,

130

      Saepe means tonitrus, saepe refluxus aquae.

Tinnitu surdaster eram noctuque dieque;

      Frigida hirundo meis auribus alta canit.

Os natura meum armavit triginta duobus

      Ossibus, officio quae caruere suo.

135

Non mordere valent nec quicquam findere morsu

      Aut molere aut ulla stringere parte cibos.

Ossa aliena meis visum est mihi ferre labellis

      Infixa; et nullum robur habere queunt.

Rectius ista leget bili percitus ab atra

140

      Aut cui quarta dies febre molesta fuit.

Captus ab indomita quartana mense novembri

      Ipse fui prima praetereunte die.

Expleturus erat sextam turri mensis aprilis

      Supremamque diem qua sine febre fui,

145

Quando resurrexit qui nos a morte redemit:

      Surrexi a morbo protinus ipse meo.

Me thalamo tenuisset hebes quartana iacentem

      Sex menses, totidem nos adeundo dies.

Longior hora die, iam lux extentior anno;

150

      Vnum habuit pestis, febris acerba duos.

Sic sterilis mea vita fuit, sic tempus inane

      Lapsum dic melius: mortua vita fuit.

Tris hiemes avido mihi defluxere; volebam,

      Non merui, sanctos pronus adire pedes.

155

Quando erit ut possim nostros deflere reatus,

      Pontificis summi cum dabo labra pedi?

Interdicta mihi Romana est semita, Campus

      Martius, Exquiliae, Numen adire tuum?

Non hiemare datur Romae, aut audire cicadas

160

      Sive videre rosas, aut nova musta bibi?

Si mihi fata dabunt faciem vultumque videre

      Laeta tuum et sacros cernuus ante pedes

Oscula ferre tuos et tete audire loquentem,

      Polliceor templis munera lauta tuis.

165

Quid magis optandum? Nihil est quod gratius esset,

      Nil mihi sub coelo sanctius esse potest.