Giovanni Francesco Vitale panegyris

Testo base di riferimento: M. Freher, 1601

Cura dell'edizione digitale: S. Di Brazzano


Panegyris reu. d. Mattheo Longo, episcopo Gurcensi,
Caesareae Maiestatis uicemgerenti excultissimo

Caesareas iterum gentes, gratamque tonanti

Progeniem, ramis condit tibi quercus opacis.

O tandem gratare tuis generosa tropheis

Roma iterum. uindex Heroa e stirpe Camillus,

5

Ortus ab Hesperia pepulit fera praelia, qui nunc

Magnanimo Liguris latitat sub pectore IVLI.

Hostia septeni superas fluitantia Nili

Albula, tu Gangem uincis, fluctusque Tymaui,

Tu celerem Tygrim, rapidum Symoenta, et Araxis

10

Impetum, et auratas qui fert Pactolus harenas,

Victus honorato sequitur tua flumina riuo.

Et maior titulis nunc aurea Roma superbis

Efficitur, sublime caput super aethera tollens,

Sub Iulo aeternos rursus uisura triumphos

15

Gaudet, et auratae rutilant in fronte coronae,

Qualis quum roseo compellat mane colore

Aurora et curui gaudet liquisse mariti

Pulchra thorum, dulces alio quaestura lepores:

Talis perdomitis laetatur Roma tyrannis,

20

Quae Rhodanum, quae Arabas olim disiecit, et Indos

Sub iuga Caesarei totus se tradidit orbis

Imperii, Cilices arisque deisque superbi,

Ditia uictrici dederunt sua munera Romae.

Ecce iterum Gallos eiecit Roma rebelles,

25

Atque iterum Latia sub maiestate tenentur,

Armigeros quondam quos perdomuere Quirites,

En tibi Meonii bacchantes praeda resurgunt,

Magnanima aduersos gestantia pectora Thyrsos,

Quae rabie rigida furibunda mente trahuntur.

30

Sed quis rumor adest, praeceps quo uulgus oberrat,

Quo proceres Latii? cui pegmata celsa parantur?

Obsitaque egregiae testantes regna tabellae?

Chara Deum soboles et nostri cura Tonantis,

Caesarei Imperii spes una et sola carinae

35

Occurrit lassae, cuius uirtute procellas,

Oceanus mulcet tempestatesque serenat,

Cuspide Mars, Phoebus Cythara, Cyllenius ore.

Alter olympiaco merito decoratus honore

Emicat, et serpunt tres circum clara coronae

40

Tempora; grandiloquos tutatur prima poetas,

Altera magnanimis ducibus fauet, altera coelum

Respicit, occultos monstrans super astra meatus,

Relligionis opus, primasque acquirere sedes

Edocet, et superas qua possis scandere ad arces,

45

En meus ingreditur Latium dux maximus armis,

Atque toga, hunc sequitur procerum concordia diues,

Purpureique patres, et candida turba potentum.

Auratis tortisque comis uenere Sycambri:

Aethiopes nimio nigrantes sole sequuntur:

50

Pannonii hinc alacres frenis, phalerisque decori

Conspiciuntur equi, spumis maduere lupati.

Tympana pars tundit, Buxos pars inflat inanes,

Horrisonusque fragor uolitat per amica tubarum

Sydera, Maeoniis fumat et plausibus aether.

55

Talis Germanis uenit Gurcensis ab oris

Caesaris auspicium, talesque sequuntur ouantes

Hunc Latii proceres, uultu nitet altus eburno.

Augusti imperii custos fidissime salue,

Salue chara Deum proles, rectura per aequor

60

Carbasa Clauigeri tandem, cui nomen utrunque

Principis et Vatis merito memoranda dedere

Facta, sub auspiciis cuius secura Poetae

Credunt uela mari Zephyris adiuta secundis.

Mens fugit Herois laudes scriptura decori,

65

Et superat genus hoc semper fulgentius oestrum

Scribentis, quantum ceu quum ditatur auarus

Diuitiis, tantum fit pauper saepius auro.

At tu seu Vatum fauor es, seu cura deorum,

Seu Phoebum splendore refers, cytharaque sonanti,

70

Non mortalis adest uultus, color ipse sed almum

Purpurei radii testantur tempora circum.

Denique ni Samiae fallamur dogmate rhetrae,

Quae tua nunc anima est, fuerat iam Caesaris, artus

Ingressa aethereos, et numina tanta decori

75

Principis Italiae conseruatura quietem.

Oceanum interea dum collapsura reuisunt

Sidera, dumque cauis respondet montibus Eccho,

Semper honos, nomenque tuum, laudesque manebunt,

Namque tua gaudent sub tempestate Poetae

80

Laurigeri, quorum est mortales rumpere nodos,

Et freta secura turgentia rumpere classe.

O facile ingenium priscos imitantis honores,

O faciles animi generoso in principe, et ingens

Progenies calamos sacri uictura Maronis,

85

Prisca tamen patriae tutores secula iactant.

Qui periere armis, et honoro Marte, Quirites

At tu non armis, nec Martia templa reuisis

Caedibus infandis miserorum aut morte triumphans;

Sed praefers tantus sanctissima dona Mineruae,

90

Cuius honorati fragrabant fronde triumphi,

Haec haec magnanimo laus est in principe. Salue

Candida pax, cuius licuit foedare decoram

Vlli unquam faciem summoque cupita tonanti

Quum superas uoluit coelorum scandere sedes,

95

Et zonas uexare poli fera turba Gigantum,

Te furor euictis manibus post terga, dolique,

Et rabies furibunda manus connexa sequuntur;

Denique fidus amor circum, Iusque omne fidesque,

Et pietas graditur, post hos concordia ramis

100

Palladiis ornata petit dextram atque capillos.

Et tecum Italia qui maxima fata labante

Egit adest, uenerare ducem, uenerare deorum

Progeniem, qua nil dum lumina candida fundit

Phoebus, ab Eois spectat iucundius oris.

105

Et uos o Latii facunda caterua Poetae,

Quos decet excelsum Musarum scandere montem,

Et iuga Parnassi subter labentia opacis

Flumina speluncis, riuosque haurire decoros.

Hoc opus est uestris calamis et dignius altis,

110

Ast ego (dum tenues seruabunt molliter auras

Fata) tuos quacunque canam sub uoce Triumphos.

Arma canant Vates alii, seu mollia molles

Facta uiri Veneris tenerosque Cupidinis arcus.

Tu mihi materies, numenque, decusque, canendi

115

Aduenis, et nimias nostro de pectore curas

Pellis, anhelanti requiemque imponis auenae.