Francesco Filelfo satyrae 5, 9

Testo base di riferimento: Silvia Fiaschi, 2005

Cura dell'edizione digitale: G. Della Pietà, 2014


9. 9hecatosticha nona

Munde, ferunt animi male te cruciarier, aegrum,

Quod satyra totum iam divulgentur in orbem

Probra nefasque tuum. Placet id mihi, Munde; dolore

Non dubiam praebes spem te statuisse nefandis

5

Ferre modum vitiis, ac turpi solvere tandem

Colla iugo. Quid enim, demens, te credis inani

Fortunae? Quid caeca diu turbatio mentem

Exagitat, miserande, tuam? Quid semper in omni

Flagitio versaris, inops animique tuique?

10

Sanguine civili nunquamne, famellica tigris,

Desieris pasci? Nunquam, latro impie, raptu,

Nunquam, sacrilegus, furtis satiabere? Nunquam

Vllus avariciae tetraeque libidinis, ullus

Finis erit? Pueris nunquam, nunquamne puellis

15

Parcere constituas? Incestus semper obibis?

Est etiam cum fratre tibi communis et uxor

Et nati? Porrosne iterum sorbesque serisque?

Ah, miser, ah, nimium truculento sydere natus!

Semper anhaelabis facinus? Nunquamne, profane,

20

Ad clarum probitatis opus fera lumina tollas?

Te satyrae torquent? Satyris te dignior alter

Nemo est qua pressum Nereus circunluit orbem.

Quur igitur scelerum meritis tua praemia nolis?

Munera quur doleas? Laus est virtutibus altis

25

Debita, non vitiis. Si forsan laude citaris,

Quam semper tempsisse soles, si gloria tangit,

Aude aliquid tandem quo sis laudabilis. Atras

Pone faces animi malesani, caeca voluptas

Languescat, ipse dolor iaceat pereatque cupido

30

Ac metus; exurgat ratio, mens obruta mergat.

Oh quam difficile est qui sese dedidit olim

Flagitiis revocare animos ac tollere sensus

Ad probitatis opus! Verum incipe, Munde, quid haeres?

Incipe, difficile est, tantum incipe, Munde. Sequantur

35

Principium leviora tibi: labor omnis eundo

Tollitur, ipse affert ingentia gaudia finis.

Es miser oblitus (quod nunquam, perdite, nosti!)

Nos animo constare, simul nos corpore cingi?

Atque hoc componi pariter terraque marique

40

Aereque et flamis, illum meliore teneri

Saemine syderei quod rex effudit Olympi?

Vis divina animi est, quem si concesseris ipsum

Principio caruisse omni, sic fine necesse est

Is careat; quod si divina mente creatum

45

Dixeris, intereat nunquam servetque parentis

Immortale bonum, simul immortale oportet.

Ergo animus supera noster demissus ab arce

Hanc habitat molem premiturque levissimus ipse

Pondere corporeo. Totius causa pericli

50

Est animo corpus, cuius pars altera perstat

Tota sui iuris, recipit nec corporis ullos

Turbati stimulos (nam nec parere sed arte

Imperitare nova didicit); pars altera mille

Fluctibus obiicitur rapidasque subire procellas

55

Saepe solet patiturque volens plaerumque supremum

Naufragium, quotiens fraenum perferre negavit

Et clavo moderante regi. Si corporis huius

Lucifugas habitare casas sordesque iacentis

Sic amimus studeat nulla ut pollutus inerti

60

Labe relegatus sua tempora transigat, alti

Aetheris in patriam liber remeabit et ipsum

Despiciat corpus dedigneturque tueri.

At si se temere dedat ratione relicta

Corporeis facibus regis qui praesidet arce,

65

Iussa sui fugiens patriamque oblitus et ortum

Vimque dei similem, nulloque pudore subactus

Terrenis sese patiatur sordibus amens

Foedari temnatque decus, miserabilis, omne,

Aeterno exilio mulctatus ad impia Ditis

70

Tartara turbatur, non una morte premendus,

Qui semper moritur, cunctosque, miserrimus, annos

Protrahit in luctum vel spe privatus ad auras

Vnquam evadendi; gravibus sic undique tristis

Molibus obruitur vinclisque et carcere pressus.

75

Haec si, Munde, velis tecum versare, videbis

Quanto errore tuam tua fallit opinio mentem.

Dum nimium gaudes mutata sorte, beatum

Iucundis in rebus agens, non cernis ut omnes

Quos fortuna magis dilexerit, improba, ludat.

80

Num fragili falsoque bono confidis? Et esse

Egregium quicquam ducis studiove petendum,

Quod careat splendore animi? Quam falleris, amens!

Ambitione tuum pectus mala vexat, amorque

Aeris et aegra Venus? Pressos, age, discute sensus;

85

Inspice te totumque sagax scrutare, quid haeres?

En, vox rauca sonat tibi, lumina more sinistro

Aspiciunt, vultus petulantem signat et omni

Devotum sceleri, incessu quoque monstra latentis

Nequiciasque animi declaras, oreque semper

90

Prodigia erumpunt. Haec desere, teque subactis

Legibus et patriae, te civibus, impie, redde

Hisce piis veniamque rogans te tradito iuri

Iusticiaeque reum. Quae si tu feceris, omni

Liber eris satyra, fies palinodia meque

95

Stesichorum praebebo libens: te laudibus unum

Prosequar et pleno mihi decantabere versu.

Sin vitii tetra mersus caligine nostrum

Consilium renuas, alium tibi quaere: cinaedus

Bambalio laudes tibi Poggius evomat, ornet

100

Karolus excussi tonitru de podice venti.