Hecatosticha sexta

"Non mihi sufficiunt nummi: nam vestis et esus

Ac potus loculis non est contentus avaris.

Est uxor natique mihi famulaeque decorae

Ac famuli, qui multa petunt et semper anahelant;

5

Sunt et equi et mulae; dein venatoria latrat

Turba canum, quibus est cultusque parandus et esca".

At numeres etiam mures pulicesque pedesque,

Et quascunque animas paries complectitur intus,

Adducasque licet cepos vulpesque luposque,

10

Et quem tam longum Ptolemaeus paverat anguem.

Non tibi sufficiunt nummi? Sit sobria primum

Tota domus, famulos pro censu pasce, iugales

Mitte, canes habeat sine qui mole noverat esu

Actaeon; Tyrias nequeas si ferre lacernas,

15

Fer Minthurnensi textas de vellere; potu

Vtere quo pedibus quo mentis acumine constes

Ipse tibi, Creten vitans Cyprumque Rhodumque.

Tot tibi quid poscas famulos? Meminisse Catonis

Si libeat, servos non pluris quinque potenti

20

Duxit in imperio, quorum dum ditior unus

Mancipia emisset, clam sese protinus illum

Strangulat. Evertit quisquis Carthaginis arces,

Scipio magnanimus, vitam nihil emit in omnem,

Et qui militibus tribuisset pondera fulvi

25

Auri tot dono, sibi nil nisi nominis auram

Servavit. Fundos sibi quot possederat olim

Regulus aut Paulus, qui tanta laude triumphos

Gesserunt? Qui rapa gravis dux praetulit auro,

Samnitis monuit minimis quam vita proborum

30

Sit contenta bonis. Nam si te stragula Croesi

Persarumque epulae, si balteus ille superbus

Quo periit Turnus, variis si purpura gemmis

Delectat, nullis unquam contentus abundes

Divitiis. Aedes dum vis educere caelo

35

Marmore de Pario, te decoxisse necesse est.

Qui tot pascis equos, Diomedis, stulte, cruorem

Oblitus, meminisse tui, meminisse tuorum

Non potes? Hispanis nam mulas cedere praestat

Qui caudis illas didicerunt reddere mitis.

40

Si pergas servare modum, quem deseris omnem

Nil tibi defuerit. Quod si te forte dolosi

Destituant nummi, fugitivos temne, nec aegris

Insectare animis; irarum turbine ferri

In nequam famulum dominum sic dedecet aequum

45

Vt decet in frugi se monstravisse benignum.

Non tibi sufficiunt nummi, qui forte sequaris

Quod Crassum dixisse ferunt, si fructibus omne

Agmen alas quos ferre queat vix Lydius amnis.

Prodigus insipiens nunquam ditetur in omnes

50

Effusus ratione carens. Cur eroget ullus

Ipsum etiam vivum? Quid non seseque suumque

Norit equum, quem sessor agit, quo poplite longum

Carpat iter? Calcem qui non metitur, anhaelans

Deficit in stadii non nunquam pulvere primo.

55

Hinc fera seditio, fallax hinc factio surgit,

Hinc miles Syllanus avet nova bella, Cethaegus

Hinc furit, hinc fabricat tristes Catilina tumultus.

Foenore difficili fuerit qui obnoxius ulli,

Quo dissolvat, inops, hominesque deosque fefellit.

60

Hic furtis inhiat, rapit is, sed decoquit ille;

Hic patriam prodit, leno fit coniugis alter

Prostituitque probri nullo discrimine natas;

Omne audet subiisse nefas nullumque recusat

Flagitium, quisquis nummos, ratione relicta,

65

Effundens alios petulans aliosque cupivit.

Hoc autem caveas, si vita et moribus ipsum

Sic te compones, ut nil te posse putaris

Quod non posse scias. Vires dum temptat inanes

Languescens aetate Milo, subit ora luporum.

70

Omnibus in rebus quidquid mediocriter audes,

Nunquam errare queas. Ne te ferat ipsa cupido

Praecipitem, fraenare para: quae dedita ventis

Corda procellosis fuerint, facibus protervi

Corporis horrendis, semper sub fluctibus errant

75

Flagrantique salo, nec amoena pace potiri

Vsquam tuta queant, glacieque premuntur et igni.

Quod si fraena reges animi transversa petentis,

Ordine si recto vitae moderabere cultum,

Haud tibi deficiant nummi, sed semper abundes

80

Sufficiasque illis tibi quos satis esse negabas.

Interea, monitis aures paulisper amicis

Si praebere velis, cura semotus ab omni,

Cognoscas opibus quibus ipse et qualibus unus

Affluis. An nescis te, qui nihil ante fuisses

85

Aut nihili similem, divino munere factum

Esse hominem membris septum mentisque capacem?

Vtque decem primo menses genitricis in alvo

Dormieras animique carens et corporis usu?

Mox autem postquam peregrinis redderis auris,

90

Vteris et sensu rationeque fraetus et illa

Vi mentis, regem qua contemplamur Olympi,

Paulatim cunctis reliquis animantibus unum

Te praestare vides, non solum corporis apta

Compage et forma, sed vi qua membra reguntur

95

Atque vigent. Nec enim species est membra secuta,

Sed speciem corpus, supero quae lumine fulgens

Valle sub umbrifera peregre dum fessa quiescit,

Debet opes secum patrias caelique repostos

Volvere thesaurus, quos solum dives habebit

100

Quisquis opes huius sapiens contempserit orbis.