Francesco Filelfo satyrae 1, 9

Testo base di riferimento: Silvia Fiaschi, 2005

Cura dell'edizione digitale: G. Della Pietà, 2014


Hecatosticha nona

Claude forespostisque sera, iunge ordine vectes,

Ostia quaeque suo geminatis robore valvis

Assiduus munire para, sit ianua multa

Asservata manu, teneat vestibula custos

5

Pervigil, atque premens cancellus more fenestras

Ferreus insidias compescat et eminus omnes

Propulset: nunquam ipse tamen muliebria vites

Prodigia atque dolos. Mirum est quo foemina callet

Ingenium, scelerum cum secum perdita versat

10

Mille vias; nihil hoc monstro est audacius uno,

Nec magis horrendum, siquando dira libido

Aut odium stimulat. Carum Medea parentem

Deseruit fratremque secans, furibunda, necavit,

Dum sequitur moechum, quem postquam accensa furore

15

Odit, ad insontis convertit fulmina natos.

Atque Helenen nullus tenuit pudor: illa parentes,

Illa virum fratresque pios atque omnia temnens

Nomina quae pareret probrosi infamia facti,

Ad Troiana, procax meretrix, incendia vastis

20

Fluctibus advehitur. Phoenicas praetulit Io

Et patriae atque patri; Cretensi Scylla tyranno

Prodidit et patrem et regnum legesque deosque;

Nec metus Europam vetuit conscendere Tauri

Terga trucis; turris Danaen custosque fidelis

25

Ac multus frustra studuit servare latentem.

Arte quidem nulla possis inhibere furorem

Foemineae mentis: nam quidquid foemina secum

Cogitat, insidias totum fraudesque ministrat.

Ipse putas natas cauta servare ministra,

30

Quae, parvo corrupta auro, seducit et illas,

Ostendens quam dulce bonum, quam dulcia recti

Gaudia sint nervi. Thalamo dum tutus avito

Coniuge cum fida dormis, securus adulter

Ingreditur fallitque seras: dum stertis et altos

35

Solveris in sopnos, humeris cadentia tollens

Crura suis, agitat clunes et basia poscit,

Ac vitulum ridet tanto torpore marinum

Sopitum repetitque vices et lassus anhelat.

Mentula vesicam modo longior impleat omnem,

40

Non curat mulier seu liber sive quis ille

Verna sit Aethiopum quem miserit ipsa vel horrens

Sauromatum tellus; quin et tentigine quaedam

Ardentes rabida nullo discrimine tollunt

Aut asinos tergo mulosve, pudore vacantes

45

Atque metu penitus: tantum furor excitat ignem!

Causa mali tanti vinum est et Persica mensa.

Namque ubi concaluit cerebrum fervorque repostos

Invasit iecoris fontes, spatiatur in omne

Foemina flagitium, scelus audeat omne supremum

50

Ebria. Sic fratris post funera saeva biformis

Cretica deseruit patrios Ariadna penates,

Vxorisque feros Agamemnon senserat ictus,

Et nomen mentita sagax Augusta lupanar

Intravit plenis non ultima mathula nervis.

55

Non igitur temere Romanos traditur usum

Foemineo sexu vini vetuisse, quod ipsam

Eripiat mentem facinusque hortetur ad omne.

Sobria cura igitur tua sit tibi filia, coniunx,

Et quaecumque tuo curatur foemina ductu.

60

Otia tolle simul: nam semper foemina nervos

Cogitat atque gulam. Fax caeli numina discat

Ingentemque deum qui cunctis praesidet oris.

Delicias fugiat luxusque et vestis amoenae

Atque voluptatis Cypris est comes. Auribus una

65

Insonet arrectis probitas, qua parva domantur

Omnia. Penelopem sic fertur Phemius olim

Mulcenti docuisse lyra, qui et quantus honesti

Esset honos, quam mira omnem celebranda per orbem

Fama pudiciciam nunquam peritura maneret.

70

Adde probas comites, quae nil nisi casta loquantur:

Garrula nam mulier magni fit causa doloris

Ac flaetus, cum multa loquens labatur in ipsos

Oscoeni sermonis agros segetemque futuri

Captet adulterii. Nutrix et serva pudicis

75

Profuit exemplis; eadem persaepe nefandos

Edocuit coitus vertitque in vulnera venas.

Haec et multa equidem possim praecepta referre

Docta pudiciciae, quae sydere nata benigno

Non invita legat; verum petulantibus astris

80

Progenitam monitis valeas deflectere nullis,

Nec terrere minis, nec vi domitare nec arte.

Optandum ut nobis mulier contingat honesta,

Et multis placanda poli sunt numina votis:

Namque aliter frustra tantos cepisse labores

85

Sollicitosque metus, ac tanta negotia ferre

Curemus. Versuta Venus callensque recludit

Quod meliore serae censes munimine totum

Vimque omnem roburque levat. Custodia nulla

Nec tutela valet: nam novit foemina cunctas

90

Tartareas fraudes. Lachrymat, blanditur et orat,

Dissimulat, fingit vultus rursusque minatur

Accusatque ferox et crimina mille reponit

Insimulans; temnit famam, gladiosque facesque

Atque venena parat latitans, quaecumque parentes

95

Quaeque viros fratresve neci curamve gerentis

Tradiderint mentemve fugent ducantque tenebras.

Et, ne plura loquar, cum te, Pandora, misellis

Adiunxere viris ridentis numina caeli,

Vltima pernicies nos cepit, tabida membra

100

Quae reddens, animos cruciat mentesque perurit.