Hecatosticha octava

Luna, soror Phoebi, dubiis argentea rebus

Nocte sub obscura dum lumina forte ministrat,

Despicit in terras, rutilo splendore nitentem

Spectat item gemino Lunam fulgescere cornu.

5

Dum stupet et mira capitur novitate, "Quis" inquit

"Me sibi tam placido rapuit deus? Ille vicissim

Lustrat in orbe suo lumenque per aera mittens

Discinditque pigras nubis et sydera luce

Comprimit ecce sua. Quinam deus ille vocandus? ".

10

Ipsa quidem in tenebris, soror o pulcherrima Phoebi,

Lampade fraterna gelidis fers lumina terris;

Ast haec Luna suo similat fulgore coruscum

Flamigerumque deum, qui cunctis pulchrior astris

Invehitur roseis radians per aperta quadrigis.

15

Haec dum luna suo mirans hauriret ab orbe,

Assentitur amans et vinci gaudet amato,

Nec secus obstupuit quam si Endymiona iacentem

Acciperet gelidis virgo sub montibus alma,

Atque ait: "O utinam, iuvenis celeberrime, vitae

20

Tempus ad extremum faveant tibi fata deusve

Qui te cunque potest melioribus addere rebus!

Nam (neque desperem) talem tua maxima virtus

Te per mille virum statuet certamina, quo nec

Fata reformides, neque quod domat omnia tempus.

25

Immortale tibi paries super aethera nomen,

Quique modo terras dictus cognomine Luna,

Auricomo senior lustrabis sydera vultu".

Talia, dum premerer multo dulcique sopore,

Sum visus vidisse cubans, nec vana loquentis,

30

Nicoleos, censens, facies nos vera locutos,

Si modo quae primae tibi fundamenta iuventae

Optima iecisti, extremam quoque ad usque sequaris

Rite manum: longo probitas decernitur usu.

Verum age, quae mitis referat praecepta probetque

35

Noster amor memori docilis tibi concipe mente.

Si puerile decus laudem, laus illa parentum est,

Non tua. Doctores etenim, quos laude putemus

Vel minima dignos, licet hos asciverit omnis

Quos thyrrena viros melioris censuit ora?

40

Nemo etenim mentis hominum tacitosque recessus

Multiplicesque dolos penitus perspexerit, astu

Cuncta tegunt reprobi; verum hoc quoque laudibus ipse

Dignus eras, ultro ductus quod ab indole rectis

Parueras monitis, natura praeditus alto

45

Ingenio atque alacri capiebas omnia mente.

At nunc tempus adest quo te factura beatum

Fama per Ausonias volitans laetissima terras

Te ferat et faustis celebret rumoribus urbes

Vndique per Latias ac sydera carmine pulset.

50

Omnia iam dentur laudi tibi, quaeque probatis

Consiliis spectandus agas. Pars nulla parenti

Iam tribuatur, enim nullam sibi vendicet auram

Paedonomus: doctor iam laxis curris habaenis.

Aspice lascivos quos haec male sustinet aetas,

55

Aequalis disquire tuos moresque nefandos

Contemplare sagax. Horum fuge providus usum

Quos mala luxuries, mentis quos ardor avarae

Detinet et coetus sibi quos iunxere profani.

Hic calamistratus (adeo furit alta libido!)

60

Exultatque comis et primis tempora villis

Nascentique tener spoliat lanugine malas,

Gypsea fit facies et fuco pingitur acri.

Quaque autem quae tecta nefas sit dicier arte,

Excolat, audivi. Proh Iupiter! Horruit auris

65

Atque animus demens penitus defecit, ut illa

Et scelera et pathici ludibria turpia sexus

Audiit. O superi, quae vos patientia cepit?

"Quid? Quod dives ero tam laeto in saecula quaestu?

Hic auri pondo mihi dat roseamque lacernam,

70

Alter equum dederat, gladios dedit illeTriballos".

At quid turpe tibi prosit, stolidissime, lucrum,

Foemina si factus pateris muliebria (monstrum!)?

Nec tamen ille magis longe laudabilis, esto,

Qui dum flagrat opes facibusque ardescit habendi,

75

Nil sibi turpe putat, felicem foenore sese

Iudicat et furtis inhiat nullusque rapinis

Fit modus. A teneris aurum sitit, impius, annis.

"Edidici numeros". Numerum posuisse moventem

Esse animum sese fertur quis; talis in ore

80

Si tibi sit numerus, laudem numerumque tuumque

Ingenium. Numeros didicisti? Ridiculum te

Nempe mihi praestas. Abaconne ostenderis album?

Arte quid hac possis, nisi fallere, dirus, amicos?

Aspice, quot linguae morbo petulantis inertes

85

Invidiaeque sacrae mortali peste laborant,

Horum structa phalanx numerum quae plurima nullum

Admittat, viles animae atque ignobile vulgus.

Quid iam plura loquar? Talis si, Luna, sodalis

Fugeris, utque facis, sanctos venereris amesque

90

Integritate viros ac vera laude vigentis,

Nil equidem verear, quin te, post saxa sepulchri

Frigida funerei, merito mirentur, et astra

Inter clara poli, si fas sit dicier (at cur

Ne licet et nobis?), priscorum more locarint

95

Quique, modo iuvenis, fulges probitatis amore

Clarus in urbe tua, functus senioribus annis

Post virtutis opus, pariter deus, additus aris

Orbe micans supero Phoebi superare sororem

Lucidior dicare deam. Cole iusque piumque

100

Sobrius, atque gravem constans imitare parentem.