11. cum Pius II Pont. Max. pro christiana
pietate tuenda Mantuam principes convocasset

Qui pia Romanum quondam exhortabar ad arma

Pontificem, antiquas memorans ab origine causas,

Nixa quibus stet sancta fides Maumetiaque errans

Fluctuet impietas, nunc omnes hortor ad arma

5

Idem eadem regesque simul populosque potentes,

Turcharum vis saeva quibus nunc ingruit omnis,

Et quibus aeternum spondet deus aequus amorem

Vt nati utque suis legem nomenque secutis,

Praedictum coelo totiens tot vatibus olim,

10

Tot linguis totoque frequens tot saecula in orbe,

Adde tot assertum signis rerumque hominumque.

Tu mihi, dive parens, adsis, tu numina cuncta

Expedias, si digna peto, pius ardor anhelat.

Ecce, mihi pia causa vocat: tu nomine, tu re

15

Es Pius; et summi vatis, tum gloria summi

Pontificis gemino divum te lustrat honore,

Suntque hominum tua regna tibi viresque secundae.

Ergo hominem tu, dive, reges, tu pectora primum

Afflabis meliore deo seriemque tenebis.

20

Audeo magna quidem, nec se quibus, inferat ullus

Te melius, quem Treiicium velut Orphea silvae

Et fluvii montesque feri stupuere sonantem:

Illum inter Cicones, Bacchas atque orgia, circum

Nunc Emum aut Pindum, Rhodopen nunc propter et Histron;

25

At te inter gentesque acres regesque superbos,

Mox placidis humiles animis quot dixero, quidni

Pene omnes quicumque inter glaciale Britannis

Marmor et Herculeas Gades Siculumque profundum

Hadriacosque tenent fluctus ad flumina et arces,

30

Vsque Dacae Turcaeque trucis captiva Pelasgum

Oppida, quos omnes nunc, te duce, carmine adibo,

Magna quidem spatia ingrediens, sed straveris ipse

Quae mihi tu quondam, sudore emensus et actis

Egregiis, sancta pro relligione labores

35

Dum nullos et nulla fugis discrimina rerum,

Vsque viam coelo affectans pietate magistra,

Vique animi indomita quae nec requiescere tanto

Permittit senio Romanae sedis adeptum,

Emeritumque prius coelo data regna, Deique

40

Imperium horrendum solos damnansque probansque

Quae velit ad nutus, nec desunt nutibus astra.

Quo poteras tu iure licet dare iura, vocatis

Regibus in Latium et sanctae tua moenia Romae,

Vt prius iliorum, compostis litibus, utque,

45

Extinctis hinc inde odiis, pater aequus utrimque

In commune bonum Pius ipse ad bella vocatos

Instrueres pia magnanimos concordibus actis.

Ipse tamen te sponte illis te protinus offers

Impiger, heu cladem instantem miseratus et ipsam,

50

Quae cinis igne iacens infoelix Graecia sanguis

Ense fluit, latis vix agnoscenda ruinis.

Ergo tibi primum post sancti insignia regni

Delata, haud aliis, quam quis prius, artibus ardens

Sanctum opus aggrederis, Romanam constituis rem,

55

Transque tuos Tuscos Appenninumque nivalem,

Transque Padum celeras ex nostro ut regibus orbe

Accitisque ad tanta viris, te commoda rebus

Mantua visa sacris pandentem pectoris alti

Consilia expaveat coeloque afflata sonantem,

60

Omnia seu belli causas aperire gerendi

Vrgentes iustasque velis, seu quanta facultas,

Quae vires, quaeve arma piis sint gentibus, et quae

Auxilia optatis numquam frustranda triumphis

Promere, seu libeat victricis maxima palmae

65

Praemia, quaeque manent terris, quaeque optima coelo.

Sed quis ea expediat memorans, vulgantur ut acta

Omnia, sive deum tu divus inarseris ipsum,

Sive homines miserans sancto acclamaveris orbi,

Igneus et, nubes vibrans ceu fulgur hiulcas,

70

Luce oculos, sonituque aures et pectora vincens.

Quantum Palladia perhibent non urbe Periclen

Fulmineum illum olim Graias tonuisse per auras;

Nec qui, Pelleum pro libertate Philippum

Non veritus, dictis regem laceravit amaris;

75

Aut quem Romulidas montanum misit ad ipsos

Arpinum, aetherea potius nisi lapsus ab arce,

Ille pater patriae trepidae succurrerit urbi

Ipsi, inter sese populo nunc arma ferenti

Eripiens, nunc instantes hortatus in hostes.

80

Hoc quoque tam magno mihi si te numine praestas,

Dive parens, spirasque novas in carmine vires,

Quid potius tuus ipse velim? potiusque laborem,

Quam tua coepta sequi, quam curis addere curas

Divinis licet humanas, magnisque pusillas;

85

Vt te quando, pater, non sum comitatus euntem,

Conatum me Roma aliquid tibi maxima rerum

Testetur, regesque tuus quos alloquor Odus,

Te moderante, sonos adigens mox quemque seorsum

Nunc animans cunctos velut una ad saepta coactos.

90

Vos, o magnanimi reges populique potentes,

Vos, genus aethereum coeli quibus annuit aulas

Sidereas et sidereis quod pulchrius aulis

Est, etiam pater ille iubet sperare profunda

Sese mente tuens, peperit qui cuncta tuendo;

95

O vos, certa fides quibus est se corpore quondam

Humano vestisse deum mundoque vivendum

Exhibuisse suo et coram docuisse volentes.

Solicitas adhibete aures, et corda animosque

Paulisper praestate mihi, per quicquid amoris

100

Debemus nati genitori et quiequid alumni

Altori pietatis habent, tum per sua cuique

Quantum cara salus, per natos perque parentes,

Quemque suos, audite, precor, non vana ferentem.