5. a Pontifice Maximo Nicolao Quinto
ut ex voto liceat ire ad Mariam Loretam
petit Petrus Odus Montopolitanus

Pontifex latis venerate terris,

Cuius in solis humeris recumbit

Quicquid est usquam fidei Latinae

Sanctus et orbis,

5

Barbiton sacram memorare famam

Non venit, grandi sonitura voce

Gesta, virtutem, benefacta, laudem

Non morituram.

Non solent blandis generosa corda

10

Laudibus molles aperire mentes,

Ipsa sed sua gaudent mage protulisse

Conscia rectum.

Et licet praeclara Themistoclis vox

Haec erat: "nullum sibi gratiorem

15

Esse quam qui se sua vel benignus

Facta probaret",

Non tamen sic me studeo esse gratum

Principi, cuius grave pondus habet

Gesta non nostris humeris ferendum, at

20

Virgilianis.

Deteram quicquid, bone rex, tuarum

Sumpsero rerum fidibus lyraque

Seu tuba horrenda et graviora cantu

Amplificandum.

25

Ergo si pergens iter institutum

Scripserim nostri modo pauca voti,

Carminis mater pia mi favebit

Calliopea.

Publicos semper vigilans in usus,

30

Semper humano generi paratus,

Semper incumbens studiosus omni

Commoditati

Plurimos quondam meritis probatos

Meque Romano populo dedisti,

35

Vt dies nostros tereremus illi

Sedula turba:

Ille civilis sinuosa iuris

Verba dissolvens, aperire legum

Nititur sensus moriens in altos

40

Vndique mersus;

Ille naturam speculatur amplam,

Instat abstrusas memorare causas,

Quattuor monstrans elementa in omne

Currere corpus;

45

Hic, quibus possit melius probari

Artibus verum, digitis reformat;

Ducit angustas celere in figuras

Maxima quaeque.

Alter astrorum varians stupendos

50

Circulis cursus, iter omne caeli

Signat, ut semper moderante circum

Turbine fertur;

Alter horrendas Stygiae paludis

Crimini poenas minitatur atque

55

Moribus sanctis sacra pollicetur

Taeda Tonantis,

Et Deum monstrans triplicemque formam

Nam Deum hanc illam tamen esse sancit

Sic Deum, ut primo tria qui sub uno

60

Nomine signat.

Quisquis se demum proprias per artes

Versat incumbens, tamen est laborum

Finis, ut primum Procyon furenti

Sidere regnat.

65

Dum furit torvi mala vis Leonis,

Dum siti tristes moriuntur herbae,

Dum gregi pastor meditatur altam

Languidus umbram,

Quisquis in rauca fuerit cathedra

70

Frigus aspectus patiens acutum,

Cana dum terras operit pruina,

Iam requiescit,

Et Iovem gaudens hyemi dedisse

Asperum metas, placidus revisit

75

Quicquid est laetum geniali in arvo.

Florea rura.

Balneis nunc se reficit medendo

Parvulo, qui se cruciat, dolori,

Exit ut quondam posito superbus

80

Tergore serpens.

Nunc in herboso iuvat esse campo

Aut per umbrosi iuga celsa montis,

Torva delectat nimium ferarum

Agmina obire;

85

Nunc canes inter stipulas anhelos

Nare captantes tenuem sagaci

Hinc et hinc auram vocitare gratum

Mergere reti est,

Seque mersantes fluvio salubri

90

Hos iuvat flavum Tiberim subire,

Ludere aut glauco modice in salicto

Non sine plausu.

Sunt quibus gratas nimium videmus

Vineas divis virides Latinis,

95

Hicque foelices patre sub Lyaeo

Ducere coenas;

Ille vernantes abit in recessus

Et latet occultis recubans in hortis,

Aura dum lenis crepitante fronde

100

Aethera mulcet.

Multa quid pergam memorare frustra,

In quibus fessos animos relaxant

Et gravi cura studio remictunt,

Quos memoravi.

105

Sed putes, patrum pater ample, nolim

Vlla me rerum teneat cupido

Talium; solo placet esse in antro Calliopeae.

Hic canens dulci fruitur labore

Meque non nunquam taciturna lenit,

110

Hic habet semper genus omne mecum

Delitiarum.

Ante nunc nostros oculos iacentem

Sistit aut Ascram et nemorosa Tempe

Ilice aut multa gregibus secantem

115

Nigrum Erymanthum;

Nuncque Meandri Phrygios per agros

Mille recursus placidosque flexus,

Thessalum Amphrysum, viridique laetas

Gramine ripas

120

Pingit et Nisam gravidamque Lesbon,

Vitibus claram celebremque vino

Cum Chyo Naxon, iuga vel Phalerni

Atque Vesevo;

Nuncque picturat gelidos Salusti,

125

Sive Luculli dea Ienis hortos;

Enque Pheacum querulo virecta

Fonte susurrant.

Tanta cum vobis igitur voluptas

Esse non noto soleat sub antro,

130

Quid mihi quaeram male sanus ultra,

Quidve rogabo?

Voveram ut Divae peterem Loretae

Templa Piceno celebrata in agro,

Templa fortunas miserata duras

135

Supplice voto;

Vovi, et aestates abiere plures,

Hei mihi misero! nimium Deorum

Sum memor. Crimen, Dea, parce fasso;

Parce dolenti.

140

Poenitet non te coluisse ritu,

Quo decet rerum coluisse Matrem,

Quo decet fontem veneremur almum

Divitiarum.

Debitam dudum doleo salutem

145

Tam diu pressa tacuisse voce,

Quae fuit sacram mihi flexo ad aedem

Ante canenda,

Vt tuum audiret, Dea vera, numen

Quisquis astaret inhians acutis

150

Auribus, quando tremebundus in haec

Verba venirem.

Tristis exhaustos tenuatus artus,

Pallidus, foedo macilentus ore,

Odus ad cymbam Stygiae paludis

155

Iam properabam.

Intimas febris populare fibras

Quae modo Aetnaeos superabat ignes,

Nuncque Rhiphaeos gelido sub axe

Vinceret amnes,

160

Vt Notus baccans Libycas per undas

Saevit in quasso fremebundus alto

Spumeus mixtas revomens harenas

Litora tundit,

Et fretum nigros sinuans in arquus

165

Inflat undarum tumidas latebras

Rauca sub toto geminat profundo

Murmura late.

Flammeus sic me cruciabat ardor,

Frigus alternum quatiebat inde

170

Dente frendentem tremulumque subter

Pondera mille.

Saepius tristes abiere amici,

Quando viderunt mala tanta nostrum

In caput, quos nec licuit videre,

175

Nec venerari.

Nunc mihi dira moriens phrenesi

Aut per obscuras Erebi cavernas,

Aut per intortos pavidus colubros

Ire videbar;

180

Rupe nunc caelsa fluvius cadentem

Visus est unda recreare leni,

Post supra missam monuisse mentem

Corpore merso,

Aeacum circa solio imminentem

185

Iudicem moestas trepidasque turmas

Meque mirantem novitatis quicquam

Paene notavi,

Paene et alterius fidibus canentem

Vidimus plectro modulante Sappho

190

Lesbias questam nimium puellas

Isse nitentes;

Paene et audivi graviore cantu

Quantus Alcaeus fera suscitaret

Bella, ut exactos memorans tyrannos

195

Cogeret umbras.

Noluit divae pietas Mariae,

Naufragus quam tunc totiens vocavi

Spiritus vocem quotiens peregit,

Vt moreremur.

200

Tunc sub extremam pereuntis horam,

Diva, dixisti: "redeas iubemus";

Tuque me nigri revocasti ab atris

Faucibus Orci,

"Vive", mandasti. "valeasque nostro

205

Munere, o posthac melior future,

Sive in activam placet ire vitam

Mille per astus,

Sive te forsan mage dedicabis

Abditae sedi nemorique sacro,

210

Semper attentum dare liberales

Tempus in artes".

Iam vides, rerum pater atque custos

Gentis humanae, decus adde Olympi,

Qua patet clara spatium sub Arcto,

215

Grande futurum,

Iam vides divae incolumis Loretae

Debeam quantis precibus salutem

Dicere, ut parcat nimium morato

Visere templum.

220

Quae Deo quisquam bene pollicetur,

Vota ut exolvat meminisse debet,

Ne scelus sera luet inde nocte

Triplice poena.

Poena commissi comes est reatus

225

Clauda, sed pernix sequitur nocentem,

Vngue vivaces animas prehendens

Ossa relinquit;

Ergo non supplex precor ut laborem

Debitum voto mihi tu remictas,

230

Caelitus quamvis tibi missa luxit

Plena facultas.

Nam Deus nostram statuens salutem

In polum fausta referendus aura

Se deum gestis hominemque fassus:

235

"Heus, Petre" dixit

"Accipe has cura vigilante claves,

Cardinem summi quibus ipse coeli

Vt velis ducas varius, quibus vis

Claude aperique,

240

Quicquid in terra fieri iubebis

Sanciat coelum melius necesse est.

Nam Deus, rerum pater atque princeps,

Omnia firmat.

Quod ligas terra, ligat altus aether,

245

Tanta tam parvis dabitur potestas

Clavibus, tanto rutilant honore

Leniter actae,

Mille quod numquam faciant tyranni,

Classe seu latas volitent in undas,

250

Sive disponant acies atroci

Marte tremendas."

Tu potes solo, pater alte, verbo,

Tu potes sancto, venerande, nutu,

Tu potes versa in foribus serenis

255

Clave nitenti;

Non tamen supplex precor ut laborem

Debitum voto mihi tu remictas,

Sed sinas Divae videam benignae

Limina praesens.

260

Annuis: de me iuvenes susurrent!

Annuis: nobis populus reclamet!

Te, pater, fixis oculis tremiscam,

Te venerabor.