Giovanni Quatrario bursa exilii, 3

Testo base di riferimento: G. Pansa, 1912

Cura dell'edizione digitale: Federica Giacomin


3.

Tandem magne Comes quoniam iam longius equo

      Insequeris, belli retrahe signa tui.

Supplicibus manibus victoris vincitur ensis,

      Et pietas ducibus competit ipsa feris.

5

Quod genus hoc Martis, que sanguinis ista cupido?

      Non sine mactatis vincere velle viris.

Non sumus in mediis geniti quoque respice penis,

      Italicas gentes mitior aura fovet.

Nec nos pontus habet mores male doctus honores,

10

      Asperitas rigidis sit sotiata Getis,

Ast Anchisideas profugis mitescere penos

      Novit, et a ponto Naso refotus erat.

Quid nos nunc titulis carmen non ornat avorum

      Materia est magno que male digna viro est.

15

Sanctius est dominum dubia tenuisse sub umbra,

      Quam sua sint nostris nomina nota malis.

Posteritatis erit forsan pia gratia nobis,

      Exilio nollem vos maculare meo.

Et puto me condam meliore lance librabis,

20

      Tunc celebri qui sis te memorabo sono.

Fata domare potes nostre tam dissona vite,

      Quem scio me patrie reddere posse mee.

Sed deus ista tamen votis quem vincere cesso,

      Pergant nostra suam vela levata viam.

25

Vos me priscus amor, sancti reverentia patris

      Cogit ut offensus multaque passus amem.

Nec quo turbato similem timuisse, sed illa

      Fronte tua praestent nubila ficta reor.

Innocuus nescit vero pallescere vultu

30

      Nam nocue menti competit ille color.

Est nocuus multis trepidis oculatus ocellis.

      Innocuus cuntis perpatet insidiis.

Solus sola peto loca, non me territat ullus

      Ensis, et hac cupio simplicitate mori.

35

Nec possem fugiens vestras lusisse sagittas,

      Non oculos latitans obtenebrare tuos.

Iuppiter es nobis semper metuendus et usque,

      Est meus hoc magno nempe timore minor.

Ipse quidem validas turbatus mergere terras

40

      Incipit, et verbis desinit ira piis.

Sis similis miti postquam similaris iniquo,

      Desine tot precibus mictere tela meis.

Lampadibus careas, ciclopea fulmina linquas,

      Hos cineres dudum spargere micte mei.

45

Et facies tandem, sed forsan tardius equo,

      Nam plusquam credas fulmina vestra calent.

Turpe nimis racio quid sit factura propinque

      Temporis ut faciat tradere quippe more.

O quociens rapimur preventi tempore tempus

50

      Nam vacuum nostris sepe diebus adest.

Tempus agat messes redimat vineta racemis

      Agricolis soles flabra ministret aquas,

Tempore subsideant ferventum flamma ferarum

      Tempore sit dominum qui ratione caret,

55

Ast homo magnipotens animal celeste profanis

      Temporibus tradet que meliora velit.

Parce precor frenos ire lassara, quetus

      Sis precor, et nostrum tolle bipenne caput,

Sis qui homines atavis tantum cognomine notus

60

      Re, leo, quem blanda mitigat arte fera.

Nec tua sit nobis iudex turbatio, prestet

      In medio magni virga beata patris.

Qui postquam causas fuerit scrutatus inertes,

      Divino capiet verba notare sono.

65

Quid mea progenies pelignum fronte corusca

      Aspicis? Hunc turpi labe carere scio.

Vel si forte nequis quin sit peccator abire

      Pauca sit in nostro pena locata viro.

Vtere more meo quo sis mihi notior heres,

70

      Sit tua per digitos auris adacta tuos.

Quam non dignati fuimus tetigisse per omne

      Tempus sub nostra quo fuit ipse domo.

Plus aliquid si vis forsan donasse furori

      Discedas caveas moribus ipse datis.

75

Adde faceta mei nosti quem iurgia pectus

      Reflexis digitis, pellat honesta manus.

Ars sapiens culpis penas imponere dignas

      Plus nimio vincat ne medicina malum.

Noscitur in cuntis ira est damnanda, sed illis

80

      Deterior possunt qui feritate frui.

Adde quod et nullo pretio conduximus ipsum,

      Emere nec potui quolibet ere virum.

Libertate sua fretus, iuga nostra subire

      Immunis voluit simplicitatis opus.

85

Cerne quisque ut catulus domini per verbera pulsus

      Blanditur parvitans nescit abire domo.

Vincaris precibus frontem tibi redde serenam.

      Et sibi si non vis parcere, parce tibi.

Cui placet ille bono notus feritate Lycaon?

90

      Aut male non dictus perfiditate Nero?

Parcere subiectis et debellare superbos

      Hec sunt ingentis gloria magna viri.

Concivis noster bello a quo victus abivit

      Durus Amilcarides, mitis in arma fuit.

95

Nec fortasse minus devicit climata more

      Scientifico, quam tot viribus ipse suis.

Que non ira facit semper damnanda quieti?

      Aut temere factum qui placuisse valet?

Ypolitum genitor falso infamante noverca

100

      Egeum petiit traderet ipse neci.

Pestiferum munus cepit de bellua ponto

      Exeritur iuvenis plaustra regebat equos.

Qua subito visa parvitantes naribus efflant,

      Et fugitant tractis per loca prava rotis.

105

Vtitur at frustra rector quas torquet habenis,

      Per mala precipitat devia terror equos.

At iuvenis victus tandem temone pependit,

      Membratim scopulis sparsus ubique ruit.

Penituit patrem falsa deceptus ab ira est,

110

      Hic miseri semper fluxit ab ore meror.

Turbate quociens phebi feriere sagicte,

      Vellet aquas arcu non posuisse suo.

Qui regem mundi voluit post multa vocari

      Bellaque progeniem credier esse dei.

115

Militis in mortem sevit genitoris anilis

      Cuius proposuit gesta peracta suis.

Extimplo tantam subiit pro crimine penam,

      Vt vellet supra saucia membra mori,

Vt fera que fetus animat lambendo vocando

120

      Qui nondum vivunt sed caro mesta iacet,

Non aliter corpus lustrabat mente neglectum,

      Oscula dans fletus multa querendo ciens.

Ni sotii obstassent cultro iacuisset eodem,

      Impransus morti tres dedit ultro dies.

125

Ergo iram pellas claris virtutibus hostem,

      Efficies quicquid mente iubente valet.

Atque deum cuntis tandem mediteris in actis,

      Ad quem venturus solus et unus eris.

Ora patent mesti leva de parte baratri,

130

      Quo gravidus culpis perditus usque ruit.

Scandimus ad dextra ex auro pendente cathena

      Assimiles cignis turba beata polum.

O Comes alte Comes venit ne parentis ymago

      Te coram, verbis morte revulsa meis?

135

Mentior an solum monstrant nos membra vetantque

      Marmora vel similis picta tabella viro?

Ille quidem tecum quociens memoraveris ipsum

      Vivet, et oblito morte sepultus abit,

Fac recolas quo sis semper sotiatus ab illo,

140

      Non periit quisquis mente putatus adest.

Magna quidem nostros non sunt exempla penates,

      Que deceant, vestrum sed docuere patrem.

Si cupias nostre referam contermina sorti,

      A tantis cedam parvulus insidiis.

145

Sed quid stultus ego sulcis mea semina credam?

      Si sata sunt tanto non paritura viro?

At pariant, oro, segetes nascantur onuste,

      Sis mihi qui potuit te iubet esse pium.