7. ad seipsum
Heu michi, quid patior? quo me violenta retorquent
Fata retro? Video pereuntis tempora mundi
Precipiti transire fuga, morientia circum
Agmina conspicio iuvenumque senumque, nec usquam
5
Tuta patet statio; non toto portus in orbe
Panditur, optate non spes patet ulla salutis.
Funera crebra quidem, quocunque paventia flecto
Lumina, conturbant aciem; perplexa feretris
Templa gemunt passimque simul sine honore cadaver
10
Nobile plebeiumque iacet. Subit ultima vite
Hora animum, casusque mei meminisse coactus
Heu caros abiisse greges et amica retracto
Colloquia et dulces subito vanescere vultus
Telluremque sacram assiduis iam desse sepulcris.
15
Hoc gemit Italie populus tot mortibus impar,
Hoc exhausta viris defectaque Gallia plorat,
Hoc alie quocunque iacent sub sidere gentes,
Sive est ira Dei, quod crimina nostra mereri
Certe ego crediderim, seu sola iniuria celi,
20
Natura variante vices. Hic pestifer annus
Humano generi incubuit flendumque minatur
Excidium mortique favet densissimus aer.
Sevus ab infecto prospectat Iupiter axe;
Inde pluit morbos et tristia funera terris,
25
Staminaque immites properant abrumpere Parce
Omnia, si possint, pariter, vereorque superne
Quod cupiunt ne posse datum, tot pallida vulgi
Ora videns miseri, tot Tartara nigra petentes.
Hec meditans, fateor, trepido mortisque propinque
30
Auguror insidias; ubi nam caput abdere possim
Nec mare, nec tellus, nec opacis saxa cavernis
Ostendunt profugo, quoniam mors omnia vincit
Inque parum tutas venit impetuosa latebras.
Sic, velut in dubiis deprensus nauta procellis,
35
Cum ferus ante oculos socias absorbuit alnos
Neptunus, fragilem qui utero crepuisse carinam
Sentit et illisos scopulis confligere remos
Ac procul horribiles clavum videt ire per undas,
Hereo consilii incertus certusque pericli;
40
Nec secus, annosas ubi seva incendia furtim
Corripuere trabes tabulataque pinguia lambit
Flamma vorax, surgit subito exanimata tumultu
Turba domus, pater ante alios ad culmina tecti
Evolat adspiciens circum natumque trementem
45
Complexus primum ancipiti subducere pesti
Cogitat obiectosque oneratus abire per ignes.
Sepe ego premetuens animamque amplexus inertem
Cogito siqua via est medios auferre per estus
Corporeasque unda lacrimarum exstinguere flammas;
50
Sed retinet mundus, trahit impetuosa voluptas
Funestisque ligat nodis violentior usus.
Ecce ubi sum; gelida sic me formidine dense
Texerunt tenebre; nam qui meminisse putat se
Mortis et impavido spectasse novissima vultu,
55
Fallitur aut furit aut multum sibi conscius audet.
Sepius ambiguam gravis indignatio mentem
Digna subit iustusque dolor mecum intus et extra
Colluctans; clara vincor ratione, sed illam
Impetus exsuperat ceptoque resistit honesto.
60
Sic teneor, multumque fleo, meque ipse frequenter
Percontor: "Quid, vane, paras, quo pergere tendis,
Ah miser, aut quonam tantis anfranctibus ire
Posse putas? Moriere quidem; semper ne quietis
Spe labor iste iuvat? Sterili quid semen arene
65
Committis? quid litus aras? Spes blanda sequentem
Ludit et in girum volvit. Iam tempora retro
Candidiora vides, iam sensim tempora cani
Invadunt; quid lentus agis, puer inscie? semper
Crastina pertractans animo presentia perdes,
70
Semper ab incerta pendebis sorte futuri,
Teque tuumque bonum fugiens aliena sequeris.
Siste, age, siste fugam; cur non inniteris isti
Quam datur adspexisse diem? nam postera forsan
Non tibi clara venit. Facili nigrescere casu,
75
Si nescis, mors cunta facit; solet illa venire
Improvisa equidem. Cur non modo, siqua tibi stat
Cura tui, quodcunque animus per secula differt
Aggrederis? Longos fortassis cautus in annos
Consilia extendis? Post bustum magna paramus,
80
O ceci! Potes etatis rapidissima nostre
Curricula expertus spes hinc intexere longas
Ventureque aliquid prorsus confidere luci?
Tune faciam cum pulvis ero, cum membra cruentus
Vultur et obsceni laniabunt viscera vermes?
85
Nunc potius, nunc tempus erat, dum membra movere
Dumque animum frenare potes, quando optima rerum
Libertas et vita manet cessura repente.
Nonne vides volucri labentia secula cursu?
Impellunt momenta levem successibus horam;
90
Illa diem noctemque fugat; fugientibus illis
Luna pererrato tenuata revertitur orbe;
Illa rapit soles et magnos conficit annos;
Hi senium mortemque ferunt. Sic omnia miscens
Tempus et instabili transcurrit vita meatu.
95
Nec reditura ruit; non propellentibus undis
Ocius ex alto clivosi gurgitis amnes
In mare precipitant, nervoque tremente sagitta
Pulsa per oppositas penetrat velocior auras.
Si meminisse velis, postquam genitricis ab alvo
100
Nudus, inops, querulus, miser et miserabilis infans
Emergens tremulo vagitus ore dedisti,
Et labor et lacrime et gemitus et tristia cure
Pectora torquentes habitarunt corde sub isto.
Nulla fuit tibi leta dies, qua posset anhelus
105
Spiritus innumeris finem posuisse querelis.
Respirare cupis, sed sors adversa repugnat.
Quam vereor ne tota tibi sit agenda dieta,
Ante salutari accubitu quam posse parumper
Defessum recreare latus contingat eunti!
110
Preteriitque tue tibi iam pars magna diei,
Iam ruit eterne prenuntia vespera noctis.
Tu longum senior curas extendis in evum,
Tu dormis, moriture, gravis sub mole soporis
Securusque iaces; properantem respice solem
115
Litus ad occiduum et male perdita tempora defle,
Dum licet, ac patriam versus vestigia volve,
Lumen adhuc celo breve dum tibi fulget ab alto.
Vixisti in pelago nimis irrequietus iniquo;
In portu morere, et languentia comprime vela,
120
Collige disiectos iam tempestate rudentes. -
Talia dum, mecum, perago, sepe ira laborque
Exclamare iubent: - Quis me de faucibus hostis
Eripiat? quis me mortali carcere raptum
Restituat celo? quis rectum monstret ad astra,
125
Inter tot laqueos, tam multa per invia, callem?
Heu michi, quam longe patriam videor ne videre,
An video? pacis, ceu monte remotus ab alto!
Omnia sed circumstant vepribus obsita duris,
Tartareique canes habitant atque ire parantes
130
Predones rapidi infestant, qui signa superni
Deseruere Ducis quondam, frustraque recordor,
Heu quotiens!, tentasse viam; semperque repulsus
Hereo, suspirans quo non licet ire. Quis ergo
Succurret misero, tuto quis tramite ducet
135
Felices ubi sunt anime populusque beatus?
Et si carne premor, mea me si crimina tardant,
Quis dabit ut pennas posita gravitate columbe
Induar alta petens, et post tot dura quiescam? -
Nunc status hic rerum est michi, sed quem prescia finem
140
Fata parent nondum video: spes longa tremorque
Hactenus assidue nostro de pectore certant.
At breve tempus erit, quando exitus ipse docebit
Quis fuerim vere, quam fausto subditus astro,
Quam celer aut tardus monstrato calle viator,
145
Qualis ad extremum moribundi corporis hospes.