Riccardo Luisini carmina, 79

Testo base di riferimento: Giordana Zenarolla, tesi di laurea Università di Trieste, 1975-76

Cura dell'edizione digitale: Barbara Zlobec


79. in obitum Aloisii Luisini medici, fratris sui, et
de elogio sive testamento eiusdem ad Eustachium fratrem quem
hortatur ad dandam sibi suam porcionem

Corpora qui eripuit diris mortalia morbis

      Observans Coi dogmata prisca senis,

Conditur hoc tumulo, sed spiritus ima petivit

      Tartara, nam sola hac Tartara digna anima,

5

Namque odit moriens insontem ex fratribus unum

      Quem semper vivens finxit amare magis.

Quin infelix anima Aetherias volitavit ad auras,

      Gaudia et astrigeri possidet alma poli.

Nam fratrem haud sprevit moriens, quem semper amavit,

10

      Tunc fuit at miseri mens agitata malo.

Hunc bene non novit properans heu scriba furentem,

      Sic mihi tu causa es heu, Figoline, mali.

Non falsus, magis imprudens tu scriba fuisti,

      Laesisti et nolens me medicumque simul.

15

At tua mi absenti noceat ne culpa, probetur

      Hic furor, innocui fratris et altus amor.

Sic namque elogium reddetur, Figole, nullum,

      Assis reddetur dimidium mihi.

Nec quoque dum fient haec, tu indignabere, frater,

20

      Eustachi ac capies, quod tibi iura dabunt,

Atque animo volves divinum dogma, quod inquit

      Quod mihi tu facias, quod tibi vis fieri.

Hoc quoque, mi frater, lex scripta exspostulationis:

      Partem igitur, frater, da sine lite mihi.

25

Nonne ego sum senior frater? Dilectus et idem

      A medico, partem da sine lite, rogo.

Nos sumus en gemini fratres, nam iurgia, lites

      Non sint, sed regnent pax, amor, alma quies.

Quare age, sponte mihi partem concede bonorum

30

      Litibus omissis, nam patet ille furor:

Non sol terrarum flammis opera omnia lustrans

      Sic patet, aut summi lumina clara poli.

Ille ambos fratres moriens vocitabat, at absens

      Ignarusque mali frater uterque fuit.

35

Quin de me hic etiam semper iucunda locutus,

      Hinc satis heu frater cernitur ille furor.

Si fuit ergo furor, partem concede roganti

      Facque satis fratri, qui modo iusta petit.

Rem facies gratam fratri, qui morte subacta

40

      Exultat coelis numina conspiciens.

Rem facies gratam genitori et fratribus almis

      Inter felices qui modo sunt animas.

En liquere omnes isti nos partibus aequis

      Haeredes, medicus sensit idemque pius.

45

Audi ergo fratrem, frater, nec sperne rogantem,

      Sed fac sim semper ut memor ipse tui.

O utinam medicus noster modo carperet auras

      Aetherias, nam non tristior haec peterem.

Sed cum Diis placuit terras hunc linquere parvas

50

      Atque amplas sedes nunc coluisse poli,

Negligis heu mihi cur, frater, concedere partem?

      Concede hanc fratri, frater amate, rogo.

Nec mihi tu opponas quod sim sine prole. Quid obstat

      Hoc mihi? Me fratrem sufficit esse tuum.

55

Nonne etiam prolem nobis dare numina possent?

      Nonne motus varios heu vagus orbis habet?

Nec quoque mi opponas, te haeredem linquere fratrem

      Vt facile uxorem fas reperire foret.

Partis namque haeres poteras reperire: quid eheu

60

      Spernere me licuit? Non ego frater eram?

Nec medicus sprevit fratrem, carissime frater,

      Nam bene me novit ingeniumque meum,

Ingenuumque animum, quin summum novit amorem

      Quo semper fratrem prosequor atque domum.

65

Ergo modo noli frater contemnere fratrem,

      Temnere nam fratrem non licet innocuum.

Nec mihi tu opponas, mihi quod iam pauca relicta,

      Exegit factum namque coacte quidem:

Perveni ad Venetam sine nummis maestus ad urbem,

70

      Nautae et caupones quos prius acceperant.

Nummis ergo carens exegi pauca misellus,

      Accepi et libros ne cito distraheres.

Nec mihi tu opponas, quod tunc mihi dicere contra

      Fas fuit, aere carens dicere quid valui?

75

Quid moror at multis? Exaudi quaeso rogantem

      Me fratrem, frater, si modo iusta peto.

Ast ego iusta peto, ut docui, concede libenter

      Ergo dimidium iam sine lite mihi.

Sint procul a nobis lites, sint iurgia, frater,

80

      Atque ira ad dedecus, interitumque trahens.

Inter nos vigeat, frater, concordia, amorque

      Et pax atque fides, denique et alma quies.

Sic Deus optatum concedes maximus aevum

      Vxori et natis, et bona cuncta tibi.

85

Atque ego semper ero tecum, te et semper amabo,

      Prolis erit nobis curaque summa tuae.

Dii precor, heu superi, tristes prohibete furores,

      Numina nosque piis cernite luminibus.

Aetherias gemini fratres modo carpimus auras,

90

      Nam tot nos fratres deseruere cito.

Franciscus medicus, Bernardus iureperitus

      Atque alii quorum nomina me ad lacrimas

Compellunt miserum, quis namque heu talia fando

      Temperet a lacrimis et gemitu abstineat?

95

Hi sunt, queis cum nos dum fata Deusque sinebant

      Edimus et bibimus, lusimus atque simul.

Mox superum iussu terras liquere iacentes,

      Assumpti astrigeri sidera ad alta poli.

Vivimus ergo duo fratres sine amore Tonante

100

      Contempto, heu vigeat pax, amor, alma quies.

Neo mihi tu opponas, quod sit mihi coniugis ampla

      Dos, felix aevum ducere qua valeam.

Innumeri heu possunt casus contingere queis dos

      (Quod Deus avertat) hac sine dote simus.

105

Praeterea (et tu crede mihi, nam vera fatebor)

      Dotales fructus non mihi sufficiunt.

Mercedem exposcunt famulae, domus atque locator,

      Atque alii quorum nomina fine carent.

Postulat et partem mea vita ac postulat uxor,

110

      Hinc defit citius redditus iste mihi.

Quare age, iam tandem, frater, succurre roganti,

      Da mihi quod petii dimidiumque libens.

Fortunata anima en medici tibi praecipit, audis,

      Quod partem hanc tribuas, frater amate, mihi,

115

Natorum et genitor magna stipante caterva

      Cum matre en frater imperat, audis, idem.

Noli audire virum qui quaerat dicere contra,

      Non amat hic nostram nam (mihi crede) domum.

Mandata at fratrum praecedant atque parentum,

120

      Diligit haec nostram nam pia turba domum.

Si sapis, haud temnes fratrem nec dicta tuorum

      Nec mea iurat dabis dimidiumque mihi.