Marco Girolamo Vida Christias 2

Testo base di riferimento: J. Gardner, 2009

Cura dell'edizione digitale: G. Della Pietà, 2014


At Solymi, trepidi rerum et formidine caeci,

Noctem illam patrum primi templique ministri

Insomnem duxere. Animis adeo addita cura

Incubat ac nullam attonitis dat dira quietem.

5

Omnibus ante oculos urbem ingredientis imago

Laeta dei festique manus impubis honores

Illiusque vident late increbrescere nomen.

Fama volat passimque canit miracula rerum.

Quid faciant? Magis atque magis iam vera patescunt,

10

Quae quondam prisci vates cecinere futura,

Terras coelesti regem de stirpe manere,

Cuius in adventu templum Iudaeaque tandem

Regna ruant, Solymeque eversis desinat aris

Antiquo de more sacros imponere honores.

15

Ergo infracti animis omnes, terrore subacti,

Tectis quisque suo septi clausique manebant.

Quales quae solitae florentia rura volantes

Carpere apes, ubi saevit hyems coelumque profusos

Solvitur in nimbos et aquosus regnat Orion,

20

Ocia Ienta terunt clausisque alvearibus aegrae

Cunctantur circumque fores ac limine mussant.

Tempus erat per membra quies cum grata soporem

Irrigat ac positis affert oblivia curis,

Et iam noctipotens manus, imo emissa barathro,

25

Horribiles visu formae furialibus omnem

Coetibus obseclere urbem. Pars turribus instant,

Pars apicem templi et fastigia summa coronant.

Caetera perque vias legio, perque alta domorum

Tecta volant tractimque haerent per culmina tignis.

30

Haud secus Italiam repetunt ubi vere tepenti

Coerula aves longo fessae super aequora cursu,

Quae prior occurrit tellus, hanc agmine denso

Certatim arripiunt procurvaque littora complent.

Principio spargunt occultum in pectora virus

35

Vipereamque viris animam caecumque furorem

Inspirant odiumque animis et crimina Iinquunt.

Multi etiam in facies hominum vertuntur et omnem

Protinus incendunt variis rumoribus urbem.

Irrepunt tectis alii somnoque solutis

40

Somnia dira ferunt varia sub imagine rerum

Atque hominum falsis simulacris pectora ludunt.

Iamque huius subeunt iamque illius alta potentum

Limina et attonitos dictis hortantur in hostem

Terrificantque animos facta atque infecta canentes.

45

Christum inferre faces arisque instare bipenni

Armatum aerata atque adytis extrema minari,

Et iam semusto in templo dominarier ignem.

Quin ipsos templi mentiti veste ministros

Singula tecta adeunt patresque ad limina sacra

50

Conciliumque vocant. Nigri dux agminis ipse

Impulit aerisono stridentes cardine portas.

Hinc atque hinc delubra petunt, concurritur ultro

Vndique, nec tenebris nox obstat euntibus atra.

Non aliter captam si rumor nuntiet urbem

55

Nocte dolis intempesta atque latentibus armis

Hostem inferre acies et iam summa arce receptum

Culminibusque immissa voret fax atra penates,

Plenis cuncta viis fervent, trepidoque tumultu

Huc atque huc itur, nec sat rationis eundi est.

60

Praecedunt dirae facies, facibusque nefandis

Sufficiunt lucem et summo dant vertice lumen

Terrificas capitum quatientes undique flammas.

Nec miseri tamen agnoscunt; furor omnibus intus

Eripuit rnentem lapsumque in viscera virus.

65

Nec minus interea bis seni ex agmine missi

Bis senos Christi ad socios, evertere si quem

Possent et furiis deceptum incendere iniquis.

Illi autem pleni monitis ducis (ante futura

Praescius ista suis praedixerat omnia) servant

70

Invictos animos inapertaque pectora fraudi,

Quanquam hostis species sese transformet in omnes

Nequicquam expertus mentesque indagine captet.

Vnus non valuit sese his subducere vinclis,

Iscarius pesti infandae devotus Iudas,

75

Lectorum procerum labes et pestis Iudas!

Hic se olim addiderat socium vestigia divi

Ingressus, patria atque opibus carisque relictis,

Incerta exilia, incertas quacunque paratus

Ire vias, talique necem pro rege pacisci.

80

At mox coeptorum piguit durique laboris

Paulatim pertaesum. Animo tum volvere secum,

Noctes atque dies tacitus, si qua potis arctis

Legibus exolvi et priscae se reddere vitae,

Indignans longum incassum cecidisse laborem.

85

Hos abitus iamque hos abitus et furta parabat,

Impatiens operum, rebus non laetus egenis.

Talibus undantem curis animoque labantem

Iampridem nigrae reperit dux ipse cohortis.

Haud minus exultans animis quam monte sub alto

90

Cum procul aspexit tendentem in pascua cervum

Gaetulus leo, quem siccis exercet hiantem

Faucibus ex longo collecta insania edendi.

Ac prius in faciem Galilaei versus Iorae,

Ipsi qui fuerat coniunctus sanguine Iudae,

95

Insomnem aggreditur verbis: "Tu nocte silenti

Montibus in solis erras, insane, potesque

Vltro saeva pati sub nudo frigora coelo,

Atque cibi alterius sub nutu degitur aetas,

Dum sequeris (quis te tantus furor incitat?) istum

100

Elatumque animis eversoremque sacrorum,

Quem tantum illuvies adeunt teterrima gentis

Foeminei coetus et semiviri comitatus?

Primi omnes infensi odiis concordibus ardent

Sacrilegoque necem intentant, Iamque ille furorem

105

Vesanum expendet, cedet fiducia tanta.

Non illi auxilio magnarum gloria rerum,

Quas mentitur, erit. Nil contra obtendere densa

Nubila, nil solitas accingi proderit artis.

Rumpe moras. Eia instanti te surripe cladi"

110

Sic ait, ardentemque odiis instigat acerbis.

Tum mutata acri percussit pectora thyrso

Et subito nocti ablatus se immiscuit atrae.

Hinc miserum invadens praecordia ad intima sese

Ingerit atque imis dirum implicat ossibus ignemt

115

Olim etiam in mentem veniunt quaecunque sub illo

Iussus dura tulit, quaecunque exhausta pericla.

Et piget atque nefas polluto volvit amore,

Immeritumque animo sedet hosti prodere regem,

Ah miser, ah male sane, deum non pectore sentiss'

120

Non oculis numen praesens, non auribus hauris."

Quis te mutavit tantus furor? Aspice quo nunc

Culmine praecipitas, quanam trahis arce ruinam!

Nec qualis sentis cibi menti insederit error?

Quid struis aut quo te raptat tam dira cupido,

125

Quae nunc te male habet mentisque et lucis egentem?

Quam nunc amittis sortem, irreparabile donum,

Optabunt seri post secula mille nepotes.

Atque acleo quae vota foves, quam mente secas spem,

Laetitia elatos animos inflatus inani,

130

Omnia discerpent rapientque per aera venti.

Excute dum Iicet, infandam de pectore pestem

Quaeque imis te nunc est addita cura medullis!

Iamque sacerdotes totaque ex urbe senatus

Secretam in templi sedem concesserat omnis.

135

Ipse sacerdotum primus, cui tempora sacra

Infula cingebat, Caiphas in sede sedebat

Celsior aurata; inde alii longo ordine cives,

Quos omnis circunsiliunt acuuntque furorem

Tartateae haud ulli visae sine corpore pestes,

140

Nec mora, nec requies sublpsae in pectora cunctis

Eripiunt mentem atque animis incendia miscent.

Multa illi inter se vario sermone serebant

Solliciti; vasto strepit ingens murmure templum.

Sunt qui ipsum iubeant utcunque absumere Christum

145

Seu vi sive dolo, iuvenemque invadere ferro

Qui rursum in lucem nuper revocatus ab umbris

Venerat et totam monstro concusserat urbem.

Ast alii plebem metuunt vulgique furorem,

Nanque sibi ingentis populos devinxerat heros,

150

Hos meritis, illos divino affabilis ore.

Hic Nicodemus erat pesti impenetrabilis unus,

Primores inter gentis non ultimus ipsos,

Cui longe menti melior sententia, sed non

Audebat dictis contra omnes tendere solus.

155

Ille deo quondam sese inscius intulit hostem

Atque dolis frustra contra stetit. Inde ubi numen

Admonitus sensit, veluti de nocte profunda

In lucem revocatus, ei se iunxit amore,

Dam tamen, infensae vitans odia aspera gentis.

160

Turn vero illius de vita et sanguine cerni

Vt vidit letumque insonti triste parari,

Non tulit ulterius latebras haecque edidit ore

In medio: "Non obscuram, non lucis egentem

Rem ferimus, neque enim vereor iam vera profari

165

Pro patria, quamvis mihi sint extrema ferenda.

Cernitis hunc omnes manifesto numine ferri

Maioremque homine et, nosmet nisi fallimus ipsi,

Vera dei patuit soboles, verus deus, ille

Olim quem toties afflati numine vates

170

Venturum cecinere, nefas quo triste piaret,

Commendans genus aeterno mortale parenti.

Hoc liquet, hoc ultra non in discrimen agendum.

"Huius ope innumeri, quos nox obscura premebat

Luminibus captos, iucunda luce fruuntur.

175

Multi etiam voces obstructis auribus orti

Accipiunt redduntque. Aegris quot reddita venit

Insperata salus, qui lenta aut membra trahebant

Victa lue aut subito correpti corpora morbo?

Tris etiam (nostis) obita iam a morte reduxit

180

Elatos iclem in lucem; modo Lazarus omnem

Perculit et monstro ingenti permiscuit urbem.

Pro Iaevas hominum mentis, pro pectora caeca!

Non haec paeoniis succis, non artibus ullis

Confieri possunt. Maior deus intus agit rem,

185

Maius numen inest. Quoties divina loquentem

Incassum contra stetimus, verbisque dolisque

Instructi? Quoties ausi vim tendere inermi

Aut ferro aut duris nequicquam perdere saxis?

Nube cava eripuit caput ex oculisque recedens

190

Aligerum se coelesti subito agmine sepsit.

Et quisquam illius certum non numen adoret?

Quid molimur adhuc? Quid nobis deinde relictum?

Quin potius, quando nobis demissus Olympo

Auxilio venit, una omnes adeamus, ab ipso

195

Suppliciter pacem oremus commissa fatentes."

Talia perstabat repetens. Violentia cunctis

Gliscit et accensus semper per viscera sensus

Conflatur magis et saevos furor aggerat aestus,

Paulatimque animi turgescunt tristibus iris.

200

Exarsere omnes. Pestis latet intus et omnem

Eripuit miseris lucem victisque veneno

Pestifero nebulas offudit mentibus atras.

Tum demum erumpit quae cunctos ira coquebat;

Infremuere omnes contra gemitumque dedere.

205

Qualiter aere cavo, dum sulfura pascitur atra,

Inclusus magis atque magis furit acrior ignis

Moliturque fugam, nec se capit intus anhelans,

Nulla sed angustis foribus via, nec potis extra

Rumpere, materiam donec comprenderit omnem;

210

Tum piceo disclusa volat glans ferrea fumo.

Fit crepitus: credas rupto ruere aethere coelum.

Iamque illa et turres procul ecce stravit et arces;

Corpora et arma iacent late et via facta per hostes.

Haud illi secus accensi meliora monentem

215

Excludunt adytis atque extra moenia trudunt.

Tum vero Caiphas, ubi facta silentia Iinguis,

Sic orsus sibi, quae sedeat sententia, pandit:

"Haud equidem moror, o cives, quod versus ad hostes

Iste etiam infando captus perfugerit astu,

220

Qui toties summa pro re; pro legibus olim

Obiecit patriis caput ultro, ipsumque premebat

Obnitens contra nuper sermonibus hostem.

Tanta est artiflcis pellacia, vis ea fandi,

Vt quoscunque velit vertat superetque venenis.

225

Scilicet hunc credam coelo divinitus actum

Nobis venisse auxilio, quo se impius ortum

Patre deo canit ac Ieges abolere parenturn

Antiquas cupit atque novos inducere ritus?

Seque ultro excidio templi venisse fatetur,

230

Quod nostri monitis olim coelestibus acti

Impensis tantorum operum struxere parentes.

Quae novitas aut relligio, qui denique mores?

Ille etiam, ne quid sceleris sibi restet inausum,

Sacrilegus sontes et quorum crimina nota

235

Prosequitur venia, haud veritus scelerata subire

Limina, nec festis parcit de more diebus.

Ergo agite atque illi insidias Ietumque merenti

Maturate viri! Crescentem extinguite flammam,

Ne mox subsiliat victrix ad tecta domorum,

240

Degustetque trabes perque ardua culmina regnet.

Subvertet solitis aliter totam artibus urbem,

Seditione potens; populos captabit et omnem

Subiiciet sibi prodigiis fallacibus oram.

Hinc quae tot nobis annos tam prospera cessit

245

Relligio eversis actutum desinet aris.

Tum metuo ne Romulidae, non talia passi,

Quicquid adhuc iuris superest, a gente reposcant

Et profugos patria iubeant decedere terra.

Vnum pro multis detur caput, unius omnes

250

Expiet ac tutos mors tanto in turbine praestet.

Hoc habet. Haec melior superet sententia, cives;

Haec illi ob numen dona, hunc reddamus honorem

Talia fatus erat. Furiis stimulantibus intus

Experti passique senes eadem ore fremebant.

255

Omnibus idem animus, sed qua ratione quibusve

Id fieri occulte queat artibus, exquirebant.

Cum subito, ecce suis clam se furatus, Iudas

Improvisus adest cunctis mirantibus. Illum

Excipiunt trepidi spirantem immane, locantque

260

Sede inter primos farique hortantur et ardent

Quid veniat dubiis animis audire silentque.

Ille autem torquens huc flammea lumina et iliuc

Sic fatur: "Scio vos Galilaei facta furentis

Formidare, patres, patriae qui legibus affert

265

Exitium; moliri ideo vos plurima cerno.

Si mihi quae posco promittitis, omnia solus,

Quae nunc vos frustra exercent, dispendia tollam.

Ille manus faciam in vestras hodie incidat ultro."

Dixerat. Argenti laeti pepigere talenta

270

Ter dena, egregii pretium memorabile facti,

Dimittuntque alacres atque extra limina ducunt.

Ille petit montes iterum sociosque revisit.

Forte propinquabat genti solennis et orae

Festa dies, veterum cum relligione Parentum

275

Immunes operum ducunt septem ocia soles,

Perque domos ovium foetus epulantur et acri

Fermento parcunt iussi, properataque liba

Expediunt mensasque onerant agrestibus herbis,

Laetitiae veteris memores. Hac luce ferebant

280

Aegyptum priscos olim coelestibus actos

Prodigiis magna cum praeda exisse parentes,

Ingressos pede iter salsas impune per undas.

Ergo ingens tum sceptriferam concursus ad urbem

Vndique erat, populique omnes ad sacra fluebant.

285

Non effusa tamen turba huc sine more ruebat,

Verum quisque ducemque suum gentemque tribumque

Vna ibant comitati. Etenim licet omnibus idem

Sanguis cognataque, orti sint stirpe nepotes

Omnes Isacidae, paribus sub legibus omnes,

290

Scindit se tamen in bis senas una tribus gens

Atque Palaestinam late est diducta per omnem.

Libera gens olim multa munita virum vi

Florentesque urbes populis opibusque vigentes.

Tunc autem patriis de finibus exturbati,

295

Pene omnes aberant et Caspia saxa colebant.

Vix de bis senis tribus una intacta manebat

Alteraque et patria sese tellure tenebant,

Beniamidum gens aque ipso domus inclyta Iuda,

Ambae tunc etiam populis opibusque vigentes.

300

Tantum autem imperio adiectam ceu caetera passim

Contuderat bello et victricibus hauserat armis,

Hanc quoque servitio partem Roma alta premebat.

Sceptra urbi tantum sublataque ademerat arma,

Linquens sacra viris ac leges victor avitas.

305

Nunc tellus deserta iacet. Tot clara fuere

Moenia, tot populis pariter cum fortibus urbes,

Hae hello, hae validis quassatae viribus aevi,

Vsque adeo saevas superum pater arsit in iras

Nimbipotens natique necem non passus inultam est.

310

Non tamen indecorem tantae solatia cladis

Ipse sinam antiquam (superent modo carmina) terram,

Ne penitus sedis obliviscentibus aetas

Deleat extinctam pariter cum nomine gentem;

Regem illis superum prosit regionibus ortum

315

Vagisse et coelo primum reptasse sub illo.

Vos ideo aligeri coetus, gens aetheris alti,

Qui levibus magnum pedibus pulsatis Olympum,

Nam vos saepe polo missi peragrastis et oram

Et gentis crebri hospitio indulsistis amicae,

320

Este duces mihi, dum tota regione vagantem

Raptat amor. Longum vos mecum ferre per aevum

Nomina, quae cecidere, iuvet deletaque gentis

Oppida et antiquas antiqui nominis arces.

Post autem vestra sublatus ad aethera penna

325

Carmine mortales oras visusque relinquam.

Vos me sublimi sistetis tramite vectum

Avia per superum loca. Me iuvet alite curru

Aurea nubifugo mulcentem sidera cantu

Intactas primum ire vias mortalibus aegris

330

Et petere insolitam coeli alta e rupe coronam.

Haec olim, audentem ni deserat aetheris aura.

Nunc mecum populos percurrite templa petentes

Non alias illuc aditum est maioribus unquam

Et numero et scudiis. Nec tantum sacra petebant,

335

Quantum avidos Christi visendi traxerat ardor.

Orti autem a magno primi ingrediuntur Iuda,

Per multos ductum reges genus. Haec tribus usque

Et numero et virtute caput super extulit omnes,

Tantum alias superans quantum leo cuncta ferarum

340

Semina inexhaustis animis et viribus anteit,

Littorea innumeri Gaza venere Sabeque.

Engada deseruere racemiferosque recessus,

Vrbis Adulaeae sedes humilemque Raphean.

Hic Lyde atque Selis ventosaque Iamnia et Hippa,

345

Ascalo Azotique arces Acharonque Sochonque,

Quaeque fluentisonis Iope perfunditur undis

Proiectae rupes pontoque minantia saxa.

Parte alia antiquam cives liquere Damascum,

Primus ubi (ut perhibent), limo felice creatus,

350

Natus homo est coelique novas erupit in auras.

Deseriturque Emaus Nepseque exhausta silescit,

Quaesivitque suos Aegypti proxima regnis

Anthedon, natique dei cunabula, Bethle.

Tum deserta silent et Galgala Bessuraque omnis

355

Arvaque qua Marethon, qua proxima nubibus Erme,

Qua Sigoris mirata nurum, dum incendia versa

Respicit, humanos servasse in marmore vultus

Concretique salis subitum traxisse rigorem,

Qua calet Asphaltis flammis infamibus unda

360

Ingentesque palus ad coelum exaestuat aestus,

Aera contristans graveolenti sulfuris aura.

Quondam hic laeta seges riguisque rosaria campis;

Nunc stat ager dumis obductaque sentibus arva.

Crimen, amor malesuade, tuum, vim tendere adorti

365

Infandam indigenae pueris coelestibus olim,

Divina capti facie et florentibus annis,

Fecissentque, fuga nisi se illi ad sidera lapsi

Remigio nixos rapuissent praepetis alae.

Non tulit altitonans pater atque ultricibus omnem

370

Involvit flammis tractum immersitque profundo.

Squalet adhuc cinere et putri late ora favilla;

Infoecunda ideo terra et sine frugibus agri

Difficilesque aditus et inaccessi secessus.

Illic, ut fama est, nitidum florem educat arbos,

375

Quem cupiunt iuvenes, cupiunt quem ferre puellae.

At simul atque gravi perflante evanuit Austro,

Succedunt poma hirsutis asperrima barbis,

Quae nulli iuvenes, nullae cupiere puellae.

Haec tamen aspectu solida et syncera putares,

380

Foeda sed illuvies intus subitoque fatiscunt,

Ad tactum cinefacta, hominum nihil usibus apta.

Pallida item flavis cum vix seges albet aristis,

Dira immaturas messes interficit aura.

Protinus hinc subeunt populi Symeone creati,

385

Qui Saroen Molodamque viri Sicelegidaque oram

Felicem frugum laetosque uligine campos,

Qui Sipabota colunt Asanesque biverticis arces,

Quique Atharin, quondam generosos palmite colles,

Remmona qui cultisque erectam in collibus Ain,

390

Et quos thurilegae pascunt centum oppida Idumes

Ruraque odoriferas Arabum vergentia ad oras.

Ecce autem Isachari magno clamore nepotes

Ingressi delubra petunt aramque salutant.

Gens victu facilis contentaque finibus arctis.

395

Hic adsunt quos Hermonius sub vertice pascit,

Hermonius generator apum, generator equorum;

Qui Taburi capita alta tenent, quibus ardua rupes

Carmeli domus. Haec rapido gens turbine quondam

Sublatum vatem coeli per aperta repente

400

Vidit flammifero ferri super aethera curru.

Sensena quos misit, quos Hennada, quos alit Affra

Nobilis, in summis sitientes rupibus urbes;

Qui Senum et Reboten Iiquere Remethiaque arva,

Vitibus et variis intersita littora pomis.

405

At taciti incedunt gens Dani e sanguine creti

Deiectique oculos deiectique ora per urbem

Templa petunt. Qualis cum frigora prima lacessunt

Autumnum nec dum ramis decussit honorem

Bruma suum, coluber latebras meditatur iterque

410

Fert tacitum lapsu repens per saxa quieto

Sibilaque ora premit neque caudae surrigit orbes.

Iamque viros tristes credas, quod sanguine ab illo

Praedixere ducem fore pleni numine vates,

Qui genus humanum Christi sub imagine falsa

415

Terreat atque hominum vitas et crimina quaerat,

Deterior fas atque nefas ubi verterit aetas

Et rebus feret exitium mortalibus ignis.

Protinus at multis aderit cum millibus ultor,

Vera dei soboles, verus datus arbiter orbi.

420

Illum nequicquarn pugnantem et vana moventem,

Turbine corripiens, terrae ima in viscera trudet.

Insequitur iuvenurn nimbus genus Asere ductum,

Spices. quis capita obnubit de more corona

Omnibus et nexae ludunt per tempora aristae.

425

Hi Betagumque Hormamque serunt; his Aphega sede

Illos Ama dedit, illos misere Robaeae.

Non numero Arctipus Labanae, non Aziba cessit.

Hos iuxta seram in noctem soliti urere myrtos

Littoreas ponti gens accola Zabulones

430

Dona ferunt. Pars Ieptaphiles ab sede profecti;

Pars Iedaba venere. Canam hi liquere, modo atra

Miratam puras in vina rubescere Iymphas.

Hos Nazara tulit, tulit illos ardua Sembros,

Quaeque modo aerias iterum venisse sub auras

435

Vidit morte obita puerum, Galileia Nais

Millia multa tulit, totidemque huberrima Dotha;

Aque suis Nalole Cathetiaque alta relicta est.

At quis Nephthalidum numeraverit oppida et arces

Innumeras, quas et Cedar, quas et sacer altis

440

Fert humeris Libanus coeli confinibus aequus?

Qui celsam Nasona habitant, qui Nephthalis urbem,

Gens oris fandique potens foecundaque veri,

Nascentem gemino Iordanem fonte salutat,

Omnis iit Galilaea, omnis Samarea penates

445

Deseruit, studio gens tantum accita videndi.

Saepe hac rege satus superum tellure moratus

Sponte deum se detexit. Miracula rerum

Assecla nunc etiam meminit, meminere Caperna,

Et vetus amisit quae nomen Graia Sebaste.

450

It Bethole eductaque ad sidera Bessais arce

Et quos piscosis Gennesara proluit undis.

Levigenae vero sacrum genus omnibus ibant

Immixti, neque enim propria his regio ulla colenda

Sorte data est, sed diversas dux Iegifer olim

455

Huc illuc oras aeque est partitus in omnes,

Praefecitque sacros aris, proque hubere glebae

Et iugulare dedit pecudes atque exta cremare.

At non contentus regnis sceptrisque Manasseus,

Sortitus quae trans fluvium sibi iunxerat ampla,

460

Protulit imperium qua Nepheca Bersaque surgunt,

Venatrix pecorumque altrix et Dora ferarum.

Olli etiam parent Tenachos nemorosaque Iebla

Et Magedos nulli populis opibusque secunda,

Quasque rigat Taphua claris argenteus undis,

465

Ver ubi perpetuum scatebrisque recentia prata.

Succedunt qui trans Iordanis flumen opima

Arva serunt, tribus ipso etiam deducta Manasseo.

Necnon Gade sati, necnon Rubene creati

Belligero, fratrum cunctorum maximus aevo

470

Qui fuit, una omnes urbem ingrediuntur, ut olim

Vna etiam sedem optarunt trans flumen eandem,

Indigenis quondam regnata gigantibus arva.

Argobiae qui rura colunt Basanidaque oram,

Qui saltus Galadina tuos, Ogique subactas

475

Sexaginta urbes Galaticaque oppida: Iabin

Et Sebamarn Balmenque Ramotha Golanque Nabenque

Edrenque Selcamque et semirutam Cariathen.

Haec tunc nomina, nunc alio sunt nomine terrae.

Tum qui cedriferae pascunt asperrima Arimnes,

480

Omnes fronde caput tecti, omnes terga veruti.

Qui Bosorim Rabathenque tenent, qui Gaulida et omnem

Fortibus exercent tauris Bathaltidos oram,

Et quos humectat praeceps de montibus Amos.

Nec vos transierim, qui prata feracis Abillae,

485

Quique Eleale viri metitis viridemque Aserota,

Seoniamque Esebon, saxis horrentia regna,

Desertasque Cades, quas Phasga habet arduus et quas

Hinc atque hinc Hermus praeruptas sustinet urbes,

Quas Abaris, cuius nimboso e vertice quondam

490

Pastores admirati videre morantem

Iordanem ingenti subsidere mole coacta

Vndarum et cursu cedentia flumina retro,

Dum domus Isacidum promissa capesseret arva.

Postremi subeunt advecti e sede propinqua

495

Beniamidae, data sorte quibus laetissima tellus,

Maxima ubi et Solyme totius regia gentis,

Altaque Iarephile Luzaeque binominis arces,

Quaeque modo quarta regem iam Iuce sepultum

Bethane obstupuit revocari ad munera vitae,

500

Et Tarela et Samare et lentisciferae Gabaothae,

Gens infesta feris: ideo exuviasque luporum

Induti incedunt iuvenes, canibusque fatigant,

Quas sepire plagis iuvat usque et frangere, silvas

Atque adeo assiduo venatu mane recentes

505

Convectant humeris praedas, quas vesper Olympum

Claudit ubi, gaudent partiri epulisque fruuntur

Atque inter sese per agros convivia curant.

Hic adsunt, quis Maspha domus, quibus arduus Hemen

Difficiles colles ac scabra crepidine terga,

510

Qui liquere Recen celsasque Berothidos arces

Atque Sylum quondam gaudentem paupere templo,

Qui longumque Helephon Avinque Amosamque Selamque

Atque ululata Rhamae passim Rachellidos arva.

Qui Gabeone domo quique Hierichunte profecti.

515

Indigenas est fama, viae assiduique meatus

Oblitum, vidisse diu considere solem

Imperio ducis atque diem decedere serum.

Hos inter facie egregia puer altior ibat,

Qui prisco genus a Saulo nomenque trahebat.

520

Iam tum illum vates uno omnes ore canebant

Praestanti clarum eloquio factisque futurum.

Quantis ille tamen mentem caligine pressus

In nostros odiis primum furiisque feretur!

Omnipotens aderit pater et se pectore toto

525

Altius infundet iuveni excutietque furorem.

Protinus afflatus divinitus aetheris aura

Implebit terras monitis, latumque per orbem

Mortales meliora docens ad sacra vocabit,

Nec letum horrescet pro relligione cruentum.

530

Iam duodena tribus magnae successerat urbi.

Ipse etiam templo ut solitos inferret honores

Munere nec tali tam laeta Iuce careret,

Affatur socios Christus: "Lux sacra propinquat.

Omnis se dapibus festa domus apparat urbe.

535

Ecquis erit vestrum, primus qui ad moenia tendat,

Si quis forte opibus fessos invitet abundans,

Nos quoque ut ante meos obitus ac funus acerbum

Solennes epulas celebremus et annua sacra?

Nec Ionge quaerendus. Erit puer obvius ultro

540

Vrnam humero lymphasque ferens de fonte recentes.

Quo tendat gressus aut quo sese ille receptet,

Observate, locumque acie capite usque sequendo.

Limina vos eadem accipiant, tectumque subite.

Tum dominum affati coram hospitiumque rogantes,

545

Exiguam sacris sedem, nostrum edite nomen.

Tectum auratum ingens pictisque insigne tapetis

Protinus ostendet. Structas ibi ponite mensas.

Ipse aciero atque eadem socios ad limina ducam".

Dixit. Ioannes mandata Petrusque facessunt,

550

Et moesti magnae succedunt moenibus urbis.

Ibant incerti atque oculis procul omnia obibant,

Cum puer urnam humero gestans lymphamque recentem

Vicino veniens de fonte occurrit. Eum usque

Servantes gressum ferret quacunque sequuntur,

555

Quasque subit, subeunt ipsi quoque protinus aedes.

Hue atavis clarusque Simon et prole beatus

Septena sese semper referebat ab agris,

Si quando caris cum gnatis viseret urbem.

Nanque illum potius campis rurique iuvabat

560

Degere civilesque procul contemnere honores.

Vmbrae illi nemorum cordi rivique secantes

Praedia, quae centum dives vertebat aratris.

Iam gravis argutasque fides et carrnina amabat

Fluminis in ripis aut fontem propter amoenum;

565

Norat enim coeli numeros mensusque viasque.

Saepe deo plenus porro ventura canebat

Agricolis quid sol, quid menstrua luna pararet,

Sudique pluviaeque docens praenuntia signa.

Tum sacris intentam igitur concesserat urbem,

570

Vt de more dies festos celebraret avito.

Dumque alia famuli mensas et dona pararent

Parte domus, veterum facta ipse canebat avorum,

Nunc citharae levibus digitis, nunc pectine eburno

Percurrens molli attactu vocalia fila.

575

Praecipue a prima revocabat origine, quaenam

Has ex more epulas atque haec solennia priscae

Relligio intulerit genti, Verum ecce canenti

Improvisus adest Petrus et sacra carmina rumpit.

"Rex- ait- est nobis, quo nusquam iustior alter

580

Aut pietate prior; Christum omnes nomine dicunt.

Is tua nos ultro supplex ad limina mittit.

Exiguam sacris sedem mensisque rogamus"

His ille auditis gavisus nomine tanto,

Imperat haud haerens animo tectum omne recludi;

585

Hinc hilares totis adolere penatibus ignes

Et pingui suffire Arabum iubet atria silva,

Interiusque viros media in penetralia ducit.

Inde locum ostendit mira testudine pictis

Aulaeis circunvelatum ostroque rubenti.

590

Luxuriant sola strata; nitent argentea eburnis

Fulcra torisque scyphique auroque e simplice lances,

Et passim domus argentoque auroque renidet.

Atque haec deinde refert: "Non hoc mihi nomen ad aures

Nunc primum venit, illius sed cognita fama

595

Iam pridem virtus, neque enim mihi cernere coram

Fas fuit aut vocem divinam hausisse Ioquentis.

Adveniat. Placidus tectis assuescat amicis.

Vos hic expectate, viros, qui exacta reportent

Omnia, dimittam meaque illum ad limina ducant,

600

Atque utinam libeat Iongum his in sedibus olli

Degere et hospitii dignetur nomine tectum,

Quod nostros iuvet interdum memorare nepotes

Hospitibusque locum felicem ostendere seris.

Interea adventu vestro intermissa sequamur

605

Carmina et antiquos patrum repetamus honores,

Dum nigra roriferis nox terras obruat umbris:"

Sic ait, ac nervis socians concordibus ora

Obloquitur numeris. Quae concinit, ordine picta

Cuncta putes aut textilibus simulata figuris.

610

Nempe Paretoniis cantu deducit ab oris

Isacidum genus, arrepta maris aequora virga

Vt profugum dux findat aquasque impune per altas,

Vt sine navigiis ierint pelagique profunda

Sicco calcarint pede. Nanque induruit humor

615

Aridus et liquidas late est via secta per undas.

A tergo tota ex Aegypto curribus hostes

Quadriugis vecti instabant fulgentibus armis.

Iamque pios canit emenso pelago alta tenere

Littora littoreisque metu se condere silvis,

620

Nulla mora est: iterum telo tellure recussa

Divino, redeunt in se maria ecce refusa,

Quae media ingenti dirimebat semita tractu.

Inde hostes ruere et salsis in fluctibus arma,

Armaque quadrupedesque et corpora mersa virorum

625

Aspiceres magis atque magis subsidere in undis

Semper et absumptos velut evanescere currus;

Qui medii extabant, medios salis hauserat aestus.

Addit, ut omnipotens rerum sator aethere ab ipso

Paverit in vasta gentem regione locorum

630

Errantem, dape coelesti miseratus egenos.

Cernere ibique putes epulas nivis instar ab aethra

Defluere ad terrarn subitas coetusque paratis

Accinctos dapibus latis epularier arvis.

Proinde etiam duras cautes pulsabat eadem

635

Dux coelum aspectans virga, cum protinus amnis

Prosilit et dulcem saxa erupere Iiquorem,

Atque hausere novis populi de fontibus undam,

Quos sitis ex longo collecta urebat hiantes.

Tum canit, ut primus Solymorum conditor arcis

640

Dona laboratae frugisque recensque reperti

Pocula plena meri obtulerit campestribus aris,

Cespite quas viridi sectaque extruxerat orno.

Atque ea dum intends hauribant auribus omnes,

Haud rerum ignarus, Christus de montibus altis

645

Cesserat infensaeque iterum successerat urbi.

Et iam declivi cum sol properaret Olympo,

Hospitis intravit sociis comitantibus aedes

Regifico instructas luxu dapibusque paratis.

Discubuere omnes. Vna inter dirus Iudas

650

Dissimulans sedet, et vultu mentitur amorem.

Iamque heros puras fruges properataque liba

Accipiens, frangensque manu partitur in omnes.

Inde mero implevit pateram lymphaque recenti

Et laticis mixti dium sacravit honorem,

655

Spumantemque dedit sociis, mox talia fatur:

"Corporis haec nostri, haec vera cruoris imago,

Vnus pro cunctis quem fundam sacra parenti

Hostia, ut antiquae noxae contagia tollam.

Vos ideo, quoties positas accedere mensas

660

Contigerit sacrasque dapes libamina iussa,

Funeris his nostri moestum referetis honorem

Et nunquam istius abolescet gloria facti"

Nec plura. Ex illo mox servavere minores

Hunc semper ritum memores, arisque sacramus

665

Synceram cererem et dulcem de vite liquorem

Pro veterum tauris, pecudum pro pinguibus extis

Ipse, sacerdotum verbis eductus, ab astris

Frugibus insinuat sese regnator Olympi,

Iibaturque dei sacrum cum sanguine corpus.

670

In summos haec relligio successit honores.

Ergo ubi pulsa fames sociis, sese ocius heros

Exuit insignem tunicam et mantilibus albis

Succinctus, poscit flammis undantia ahena.

Tum gelidam irrorans dextra laevaque sonoris

675

Pertentans labris, ferventem temperat undam.

Hinc genibus positis Petro reliquisque suorum,

Plurima quanquam ille attonitus novitate recuset,

Dat pedibus lymphas et molli siccat amictu

Accurvus, sociis linquens imitabile factum.

680

Mox gemitus imo ducens de pectore fatur:

"En mihi summa dies, socii, quamque ipse propinquam

Praedixi toties; nox illa advenit acerba.

Vos linquam et moriens genitoris iussa capessam,

Vnus erit vestrum (vix, o vix credere tantum

685

Fas scelus) insidiis prodet qui me hostibus ultro.

Haud me animi fallit, Furias iam perfidus ille

Concipit insidiasque animo meditatur avaro.

Id pietas mea magna, mei meruere labores.

Non tamen ipse diu pulchro Iaetabere facto,

690

Quisquis eris, Satius si nunquam lucis amorem

Gustasses, dulcis nec vitae limen inisses,

At vos este pii inque vicem (quae exempla reliqui)

Inter vos aliis alii parete volentes,

Summissisque animis fastus abolete superbos.

695

Non Erebi in tanto cessabunt cardine dirae

Vestra potestates praevertere corda timore.

Pervigiles quaeso iam custodite proculque

Consulite. Hic animos atque illos promite sensus,

Quos toties mihi polliciti, ne cedite pesti;

700

Vos servate, viri, noctem non amplius unam."

Extemplo turbati omnes gemitumque dedere,

Suspensi quem caecum adeo furiisque subactum

Ore premens signet venturi praescius heros.

Quem senior tali aggreditur sermone precando:

705

"O coeli decus, in quenquam tam immane putandum est

Posse scelus cadere? Quisnam foedissimus ille?

Faxo hodie nunquam nobis illudat inultis.

Non adeo effugit cum sanguine vivida virtus

Pulsa annis, nec dextra mihi tam frigida languet."

710

Sic ait, et pariter vagina liberat ensem.

Dux autem signis manifestis prodidit hostem,

Sed cunctis mentem eripuit voluitque latere,

Donec res perfecta. Dehinc haec edidit ore:

"Immo omni ex numero mihi nemo hac nocte suprema

715

Vestrum non infidus eris, solusque relinquar.

Tu quoque, magnanimo cui nunc ea copia fandi

Sub tecto atque amplis tendis super aethera dictis

Omnis irritans ventos omnisque procellas,

Hinc atque hinc circunfusos ubi videris hostes

720

Me capto, quaeres latebras iaciesque salutem

Mendaci in lingua pedibusque fugacibus acer.

Atque ubi curriculo mediam nox humida metam

Attigerit, ter me tibi notum ille ipse negabis

Futilis, incutietque metus tibi foemina inermis."

725

Dixerat. Ille animi robur magis usque magisque

Spondebat turpique metu impenetrabile pectus:

"Foeda alios servet fuga; nec tu me ante timoris

Argue quam terga urgenti dare videris hosti.

Quo te cunque feres, adero. Sequar ultima tecum.

730

Nulla tuis poterit me vis abiungere rebus."

His deus exactis mensas urbemque reliquit

Et secum sociis pura sub nocte virentes

Transtulit in colles olea et Ioca sola petivit

Atque omnes secum iussit vigilare; sed illi,

735

Assiduis noctisque dieque laboribus hausti,

Haud poterant invictum oculis defendere somnum,

Et gelidi in summo recubantes aequore saxi,

Infusum toto profiabant ore soporem.

Interea curis confectus tristibus heros,

740

Coelesti velut oblitus se semine cretum,

Indignos animo eventus, indigna labanti

Supplicia atque genus leti versabat acerbum,

Horrebatque. Id enim matris de corpore traxit,

Vt quaecunque hominum mortalia pectora terrent,

745

Ipse etiam haec eadem mortali corde paveret.

Mens immota tamen virtusque invicta manebat.

Ergo iterum atque iterum genitorem affatus et ambas

Ad coelum tendens palmas, hac voce rogabat:

"Omnipotens talin Pater o me funere obire?

750

Mene aliena malis tantis cornmissa piare?

Eripe me informi leto et tua flecte severa

Consilia in rnelius durosque averte dolores.

Si tamen id fixum sedet atque haec certa tibi mens,

Nec generi hurnano gnati nisi morte sequestra

755

Placaris, non fas orbis me deesse saluti.

Ibo ultro crimen generis commune refellam."

Dixerat, atque graves curas sub corde premebat,

Multa agitans. Toto simul ibat corpore sudor

Proruptus, simul et sanguis vel sanguinis instar.

760

Ecce autem effulgens subito dilapsus ab axe

Stelligero pictis iuxta puer astitit alis,

Dicta ferens patris in tanto solatia rerum

Turbine, mulcebatque aegrum curasque levabat,

Abstergens toto fluidum de corpore rorem.

765

Hortator vero scelerisque inventor Iudas

Composito interea vocat hostes vertice ab alto,

Seque ultro comitem atque ducem venientibus offert.

Ergo adsunt improvisi, illum in vincla petentes;

Longius aera micant tremulai lumine lunae.

770

Iam clypei resonant, iam ferri stridit acumen,

Pinguiaque exuperant noctem funalia longo

Ordine multifmlaeque faces, quas unguine supra

Obduxit manus et ferro inspicavit acuto.

Fit strepitus; vasto circum mons undique pulsu

775

Armorum sonat atque virum clamoribus omnis.

Quos his nil trepidus compellans vocibus heros,

"Heus,- inquit- iam state, viri; quem quaeritis adsum

Quo ferrum flammaeque? Palam conspectus in urbe

Conventu cecini magno praecepta parentis.

780

Cur non una omnes vos tunc tenuistis inermem?

Ista sub obscurum noctis cur agmina cerno?

Quod si me ramen ad mortem deposcitis armis

Insontem et vobis adeo obstat gloria nostra,

Hos sinite illaesos. Nihil hi meruere nec ausi.

785

Tantum dilecti comitis mandata facessunt.

Vnus ego vestras expiebo deditus iras."

Haec ait, et bis se quaerentibus obtulit ultro.

Illi autem ad vocem toties (mirabiie visu)

Procubuere soloque ingentem fusa dedere

790

Arma sonum atque oculis subito nox plurima oborta est

Consurgunt tandem, somno vinoque gravatis

Assimiles, haerentque obliti, donec Iudas,

Qui nusquam somno noctu se straverat illa,

Signa dedit manifesta hostique obiecit amicum.

795

Namque pii scelus id praetexens nomine amoris,

Composuit sese et ficto dedit oscula vultu.

Ille dolum praesensit et haec presso edidit ore:

"Haec vero meruit, comitum fidissime, noster

Oscula amor? Tanton scelere ulla ad praemia tendis?

800

Haud equidem haec tecum pepigi commercia quondam."

Vix ea fatus erat, cum circunfusa iuventus

Caeca ruit, densaque omnes indagine cingunt.

Non aliter quam coniectum cum in retia rara

Cervum aut fulmineis metuendum dentibus aprum

805

Pastorum circum saevit manus, ilicet hastas

Comminus agglomerant certatim, ad sidera voces

Vndique eunt, reboant montes clamore propinqui;

Sic iuvenem obsessum longe fulgentibus armis

Saeva cohors premere atque omnes incumbere inermi.

810

Hi prensare manu, hi stupea vincula collo

Iniicere, et nunc huc, nunc illuc ducere captum.

Perfurit ante alios et sese turbidus infert

Malchus, Idumaeis missus captivus ab oris.

Nuili ferre manurn, nulii contendere suetus:

815

Non ea vis illi, non tanta in pectore virtus.

Verum ut se Caiphae praestantem ostendat in armis,

Cui datus haerebat famulus, nam tuta videbat

Omnia et audenti nullum hic obstare periclum,

Audet, cedentemque ultro petit improbus hostem,

820

Ventosam nequicquam acuens in iurgia linguam,

Et vix ille suas tumefactus corde capit spes.

Non tulit hoc praeceps animi Petrus; arripit ensem,

Et super incumbens inhonesto vulnere tempus

Occupat ac patulam dicto ocius amputat aurem.

825

Quod deus aspiciens, subito dextramque tetendit,

Decisamque ab humo madido cum pulvere partem

Sustulit applicuitque manu medica, unde resecta est,

Affixitque loco; nullo haesit fixa dolore,

Vlla nec apparent vestigia vulneris usquam.

830

Mox socium increpitans, vim dextra arcere volentem

Conciere tela iubet, vetito neque fidere ferro.

Ni faciat, senior nequicquam magna locuto

Strictum ardens illi per costas exigat ensem.

"Non istis opibus, non istis nitimur- inquit-

835

Viribus. Est genitor, qui me si funere acerbo

Eripere et fuso nati sine sanguine vellet

Placari generi humano, centum agmina posset

Coelicolum, mihi centum acies sumrnittere ab arce

Siderea, infensum qui coetum hunc ense trucident.

840

Militiamne adeo superum pugnataque bella

Atque potestates varias et nomina nescis?

Nunc sine me imperiis magni parere parentis,

Quae me sola premunt. Hominum nil demoror arma."

Talibus auditis senior vix desinit irae

845

Invitus, veluti aspexit si forte magistri

Assuetum imperiis cervum media urbe Molossus,

Silvestrem ratus insequitur. Vix voce coercet

Venator rabido instantem cervicibus ore.

Ergo sponte sua victum nec viribus usum

850

Corripiunt cuncti (heu species indigna) trahuntque

Invalidum et dictis lapsantem immitibus urgent.

Haec, pater omnipotens, superum regnator Olympi

Tam lentus cernis nec coelo tartara misces?

Ecquando horrificum dextra iaculabere fulmen,

855

Si nunc immoto facies innubila mundo est?

Foedere iam rupto rerum confusa Iaborent

Atque repente elementa ruant; ruat arduus aether.

Cur tua dextra vacat? Cur non face terra trisulca

Iam fumat? Quos flamma vorax servatur in usus?

860

Non genus humanum, non tanti regia coeli

Alitibus supplenda choris, non aurea gens, quae

Mox hinc se tollet pietate insignis ad astra.

Ne nostri tanto te cura incendat amore,

Iactari ut tali patiaris turbine natum

865

Vnigenam desertum, inopem atque extrema ferentem.

Diffugere metu comites silvisque teguntur,

Spumiferi ut suis adventu saevique leonis

Semianimes. Passim insequitur ferus hostis euntes.

Aspiceres hunc iam captum, iam veste relicta

870

Elapsum manibus rapido petere ardua cursu,

Illum speluncas et sicubi operta subire

Per silvam loca, saxorumque in fornice condi.

Nec mora, nec requies cursu nemora avia fervent,

Et vasto intonsi colles clamore resultant.

875

Iamque sacerdotis summi tecta ampla subibant;

Protinus huc tota passim concurritur urbe.

Primores adsunt procerum poenasque reposcunt,

Vni infensi omnes, atque illum torva tuentes

Perterrent vinctumque minis crudelibus urgent.

880

Tum gentis primus Caiphas ita denique fatur:

"Res hodie bene gesta, viri. Non artibus ullis

Infandum evasit caput; illi nulla supersunt

Effugia. Instaurandi animi et, quod restat, agendum.

Nunc est illa dies, qua gloria maxima sese

885

Ostendit nobis. Sed opus properantibus astu.

Accipite et linguis omnes animisque favete.

Nulli fas nostrum quenquam demittere morti;

Romani ducis arbitrio stat quisque caditve.

Quaeramus Ieti causas et crimina primum,

890

Inde ducem instructi verbis adeamus, ut ipse

Audiat et morti indefensum destinet hostem:"

Sic ait. Hinc captum alloquitur: "Tune ille supremi

Vera dei soboles, verus deus, aethere ab alto

Quem vates oriturum orbi cecinere priores?

895

Per patris obtestor numen qui sidera fulcit,

Fare age, ne te dissimula quaerentibus ultra,

Discussisque palam qui sis, nunc nubibus ede,

Ne te divino ignari fraudemus honore."

Dixerat. Ille autem in medio defessus, inermis,

900

Conspectu paulum sustollens lumina fatur:

"Sum quod ais. Quid me studio tentatis inani,

Haec eadem toties scitati? Parcite tectis

Insidiis victique dolis desistite tandem.

Ipse palam fateor. Nec iam mora longior obstat,

905

Cum mihi sublimis cedet plaga lucida Olympi

Regnanda; aetherea iam iam cernetis in aula

Amplexum dextram patris omnipotentis, et inde

Mox iterum terras petere aspicietis eundem

Fulgentem clara in nebula, quem mille sequuti

910

Coelicolae auratis impellent aethera pennis."

Vix ea dicta, humeris sibi cum de more sacerdos

Abscindens tunicam inquit: "Eget quid lucis adhuc res

Indiciis tot clara? Palam scelus ipse fatetur.

Nonne, deo quicumque audet se fingere natum,

915

Fas et iura iubent mulctari funere acerbo?

Tollite, ferte moras! Romani ad praesidis aedes

Abripite hunc iubeo meritasque reposcite poenas."

Interea casu Petrus perculsus iniquo

Prosequitur moerens longeque observat amicum.

920

Iamque sub ingentis devenerat atria templi,

Tecta sacerdotis magni, solusque sedebat

Tristis, inops animi, ante fores nocturnus apertas.

Olli serva, domus cui curae ianua herilis,

Id quod erat rata, "Tune etiam fugis- inquit-et isti

925

Iunctus eras scelerum consors, icieoque per umbras

Explorator ades, quando omnia nocte quiescunt."

Diriguit Petrus ad vocem formidine turpi.

Oblitusque sui est (quae vitae tanta cupido?),

Nec iam scit, subita turbatus imagine rerum,

930

Quid faciat, quo se vertat, quas advocet artis.

Qualis ubi dulci virgo decepta sopore

Parvula, quam mater campis ignara reliquit

In solis abeunte die sub tecta revertens,

Confestim rupto circuntulit humida somno

935

Lumina, nec comites nec matrem conspicit usquam,

Sed loca sola metu videt exanimata viarumque

Immemor atque horrere nigra circum omnia nocte.

Talis erat miser ille animo confusus et haerens.

At cari nomen tandem abiuravit amici,

940

Pro quo sponte neci modo se devoverat ardens.

Quin etiam, quo se tegeret, succedere tecto

Hostili tulit et famulis se immiscuit amens.

Nec Iatuit tamen. Illum omnes inimica tueri

Suspectum et latebras verbis urgere foventem,

945

Terque adeo obiectum nomen patriamque magistri

Audierat, ficto ter dissimulaverat ore,

Cum matutino rnediae iam noctis abactae

Edebant cantu cristatae signa volucres

Auroram in tectis solitae acri voce vocare.

950

Tum monitus verborum heros quae extrema canebat,

Ingemuit rupitque imo suspiria corde,

Et penitus duris tristi dolor ossibus arsit.

Tum sese miser incusans turpemque timorem,

Erepsit furtim foribus, solusque per urbem

955

Totam illam ingemuit somni sine munere noctem,

Menti canitiem demissam in pectora vellens.

Quin illum hanc perhibent mox semper flesse sub horam

Admissi memorem dum vixit. Eum aethera pandens

Saepe oriens solis, saepe acer vesper in antris

960

Invenit Iuctu indulgentem eademque querentem,

Dum nulla admittit moesto solatia amori.

Deserti subeunt monita usque novissima regis,

Ac se perculsum muliebri voce recursat.

Et iam ternpus erat, cum nondum Aurora relato

965

Orta die albentes coeli discriminat oras.

Iamque deum vinctis manibus post terga trahebant

Praesidis ad sedem, quo crimina quaereret ipse,

Quem penes arbitrium et morti damnaret acerbae.

Illo Iudaeam frenabat tempore missus

970

Caesaris imperio Tiberi Pilatus opimam

Pontius, insigni Romanus origine gentis,

Quem furibunda manus trepido est aggressa tumultu

Vociferans:" Hunc dede neci! Trabe fige merentem

Infami, auctorem scelerum fraudumque potentem."

975

Haec crebra ingeminant densique ad limen inundant.

Ille autem iuvenis procero in corpore fixos

Intentusque oculos intentusque ora tenebat

(Nondum illi dulcis flos prorsum evanuit aevi),

Insolitam speciem, insolitos miratur honores

980

Oris et expleri nequit. Hunc e stirpe fatetur

Aut divum aut saltem magnorum e sanguine regum,

Et secum sortem capti miseratur iniquam,

Iamque favet tacitusque agitat, si qua potis illum

Impune eripere et ruptis exsolvere vinclis.

985

Quem sic alloquitur: "Quae te commissa fatigant,

Fare age, qui casus? Vnde haec effusa repente

Tempestas tibi? Num tantis scelera impia mersum

Implicuere malis? An divum tristior ira?

Vnde domo? Quo te memoras e sanguine cretum

990

Aut quibus aspiras sceptris? Quae debita regna?"

Christus ad haec paucis: "Non huc ego criminis ergo

Protrahor. Haud turpi mihi mens obnoxia facto,

Sed patris, immensi coeli cui regia paret,

Iussa sequor, nec regna moror mortalia, quamvis

995

Haud equidem clara me regum e stirpe negarim."

Haec tantum. Ille autem admirans decus oris honesti,

Nunc hoc, nunc illo sermone affatur et omnem

Explorat. Sed responso non amplius heros

Dignatur, saevo curarum exercitus aestu.

1000

Tandem illum dux, ut turbam compescat acerbam,

Servari iubet atque domo interiore recondit.