Andrea Ammonio carmina, 10

Testo base di riferimento: C. Pizzi, 1958

Cura dell'edizione digitale: Daniela Marrone


10. hymnus ad dominum Henricum

Sancte, qui auxisti numerum Deorum

Nuper, Henrice, ad sacra templa magni

Quam Iovis duxti memorare pulchram

Da mihi pompen.

5

Maximus vasti moderator orbis

Huic diem laetum statuit triumpho

Iustus Henricus meritum pararet

Scandere currum.

Astra se magna Thetide abluerunt

10

Aether ut flammis liquidis micaret,

Gratius Titan solito refulsit

Pulchraque Phoebe.

Multus hinc illinc erat apparatus

Qua triumphalis rota permeabat,

15

Nectare et totus redolebat aer

Ambrosiaque.

Praeferebantur laquei, dolique

Quolibet ferro arma nocentiora

Tum id genus multae exuviae et trophaea

20

Ordine longo.

Inde praeduro superata bello

Turba successit, subiere maesto

Mox duces multi, validis revincti

Funibus armos.

25

Ibat et primus gravium imperator

Criminum fastus tumido ac protervo

Pectore et gressu nihil huc catena

Sorteque motus.

Iunctus huic livor comes ibat ore

30

Pallido, limis oculis, gravique

Spiritu dirum iaciens venenum

Seque perurens.

Postea praeceps properabat ira

Fronte rugata, tremulis labellis

35

Sparserant cuius furiae tremenda

Lumina flamma.

Ibat et fulvi sacer ardor auri

Sordido vultu, digitis aduncis

In viis fixos oculum reflectens

40

Semper ad asses.

Tum gula ardenti titubans lyaeo

Tota et hircosa et pedicosa et uncta

Aegra vix foeda sanie morante

Crura trahebat.

45

Vltimo dirum lutulentus agmen

Torpor urgebat graviter subinde

Oscitans nares nisi cum culinae

Nidor adibat.

Ecce sublimi residens in axe

50

Ipse mox heros radiabat ostro,

Clara fulgebant redimita eois

Tempora gemmis.

Caritas grato rutilans pyropo

Et fides Indo nivea unione

55

Spes et arctoo viridis smaragdo

Plaustra trahebant,

Virgo quam iustae decorant bilances

Quaeque nil frangit, subigitve quicquam

Quaeque divino procul affutura

60

Pectore cernit

Et modum rebus quae adhibet gerendis

Currui collum hae quoque subdidere,

Deinde virtutum comitatus omnis

Agmine magno.

65

Fusus et circum chorus Angelorum

Interim dulci geminabat ore:

"Christe io caelum, bone, qui probatis

Civibus imples.

Iustus hic iusto datus est triumphus

70

Qui feros motus animi subegit

Qui voluptates pedibus potenter

Stravit amaras.

Purpura Henricum gremio cadentem

Matris excepit, teneraque dextra

75

Gallicum sceptrum tulit et Britannum

Bimulus infans.

Sedit in patris solio puellus

Nec tamen solvit vitiis habenas

Fervidam vasto impete quae iuventam

80

Aggrediuntur.

Sobrius posto abstinuit Falerno

Regias spernens epulas, secundo

Pane ieiuni imperiosa abegit

Murmura ventris.

85

Prompta cum Cypris foret undecunque

Vsus est casto thalamo suoque,

Liberos tantum sobolemque dulcem

Gratia habendi,

Mitis offensas tulit et remisit,

90

Neminem irato gladio petivit.

Id sibi demum voluit licere

Quod decuisset.

Iam pius comis facilisque cunctis

Orphanos fovit, viduas levavit

95

Pavit et turmas inopum benigni

More parentis.

Fecit hoc illi diadema carum

Vsui multis poterat quod esse

Quodque tutari innocuum a nocentis

100

Fraude valebat.

Ipse contentus modico nec assis

Sceptra terrarum faciebat orbis

Sed Deum semper meditans superna

Regna inhiabat.

105

Non tamen caelum tenuit priusquam

Ignibus coctum Altitonans probasset

An foret purum sine labe et ullis

Faecibus aurum.

Perdidit regnum, cecidit ferocis

110

In manum hostis, fuit et superbi

Pompa victoris, fuit in maligno

Carceris antro.

Donec ad caedem genitus satelles

Gurges humanum sitiens cruorem

115

Sacra crudeli sceleratus hausit

Pectora ferro.

Vicit has Christi patiendo fortis

Miles aerumnas superumque Regi

Gratias egit, tulerat quod omnes

120

Fortiter aestus.

Quare ei sedem tribuit beatam

Cuncta qui large benefacta pensat

Et dedit regnum nequeat quod hora

Eripere aut vis.

125

Et dedit caecis revocare lumen

Et dedit morbos varios fugare

Et dedit satis animare functa

Corpora rursus".

Ista dum sancti volucres canebant

130

Gemmeum summi ad solium Tonantis

Venit Henricus posuitque cinctam

Fronte coronam.

Et Deo longa est prece gratulatus,

At Deus contra reducem, peractis

135

Strenue rebus, patrio recepit

Pectore natum.

Supplices ergo iuvenes, senesque

Omnis Henricum populus precemur:

Da tuis pacem et solidam Britannis,

140

Sancte, quietem.

Aut in hunc usum moveantur arma

Vt suos nostris fateantur arcus

Impares Turcae, et fugitiva cedat

Turba Canopo.

145

Fac malis nos illecebris linitos

Callidi Ditis laqueos cavere,

Fac humum nos spernere, fac in altum

Tollere mentem [sensus].

Exige hinc pestis rapidae venenum,

150

Pelle sudorem subito necantem,

Semper hoc caelum Zephiro et salubri

Rideat aura.

Larga sit nobis pecorique tellus,

Crescat in primis bona sed iuventus,

155

Sancte, dum membris validis fruamur

Menteque sana.

Principem nostrum unanimamque serva

Coniugem, ut, cum Methusalem senectam

Vixerint, sero repetant beati

160

Gaudia caeli.

Annuat nobis Pater atque Natus

Quique procedens ab utroque magni

Spiritus sese Paraclitus orbis

Corpore miscet.