53. Marco Marulo in valle Surda commoranti

Cultor et antistes Surdae, celeberrime, vallis,

      Marule, perpetui regis amator, ave!

Cuius in auxilium fidei dictamina nostrae

      Plura vigent, scriptis annumeranda sacris.

5

Cuius honoratae volitant insignia famae

      Praemia, Pieriis digna referri modis.

Scire velis fortasse tui quid Marce, sodales,

      Quid faciant fratres, quid pia mater ait?

Ipsa tuos patria infelix qua mente recessus

10

      Pertulerit? Num quid flevit amica cohors?

Barbarus haud aequo dictus cognomine quaestor

      Te loquitur, de te somnia fera refert.

Si quis ait scriptum quod te misisse, "Salutat -

      Interrogat - num me Marulus anne meus?"

15

Huic, ubi pro certo missam videt esse salutem,

      Labuntur lacrimae maesta per ora piae.

Moribus excultis Aloysius atque Marinus

      Heu veluti amissum te sibi uterque dolent.

Hi prece sollicita sacratum numen adorant,

20

      Vt possint tecum vivere sive mori.

Nicoleon sine te Petrarcha nec incubat aris,

      Vt prius: oranti tu sibi in ore sonas.

Te meminit superos tacita si voce fatigat,

      Te licet absentem nocte dieque refert.

25

Carmen ubi accepit factum de Virgine Sancta,

      Hieronymus de te, Marule, mira canit.

Hoc sonat ad citharam; laudat per compita, stringit

      Pectoribus; grates hoc tibi semper agit.

Incolumes tibi sunt fratres, carissima mater

30

      Vivit adhuc, sine te si tibi vita foret.

Heu patria altisonas subicit gemebunda querellas,

      Vulsa comam, lacerum pectus et ora notat.

Nam modo qui fueras Spalatensi solus in urbe

      Omnibus exemplar consiliumque decus,

35

Tam cito raptus abis, abiit tecum omnis honestas

      Et probitas vitae religioque fides.

Nos sine te laeti nequaquam vivimus; auget

      Tot mala nostra tuae facta ruina fugae.

Vivimus et si vis nostram cognoscere vitam,

40

      Accipe, pars animae maxima, Marce, meae:

Egredere e muris nihil est nisi Turcicus horror,

      Praeda cruenta, neces, flamma, querella, fuga.

Villicus accurrens albo et sine sanguine vultu,

      Dat captivorum nomina, bella refert.

45

E speculis custos trepidi dat signa tumultus:

      "Heu fuge, - conclamat - praecipitato fugam!"

Quisquis ad arma vocans se praeparat, arma resultant;

      Arma gerit iuvenis, currit ad arma senex.

"Pax intra muros tamen est laudanda, sed, inquis,

50

      Haec solet externum saepe levare malum."

O utinam pax ista foret! Maiora sed intus

      Bella tument, odiis heu maledicta novis.

Qualia Romulei nunquam videre nepotes;

      Aetas non vidit qualia nulla prior.

55

Natus it in patrem, saevissima filia matri est;

      In socerum dirus suscitat arma gener.

Frater in auxilium fratris non sperat, amico

      Nullus amicus adest; nunc nepos odit avum.

Cognatum, cognate, cave! Stat quaeque sorori,

60

      Tamquam privigno saeva noverca, soror.

Iurgia, si rixas, si quis conspexeris iras;

      Saevitiam, lites, conviciumque dolum.

Protinus accurrit populi non parva corona;

      Interroga, quid sit? - Ista propinquus agit.

65

Nullus amor; quae sunt miseris solacia rebus?

      Prospicis arma foris, prospicis arma domi.

Interea felix tu laeta mente reponis

      Otia, candidulis candidiora rosis.

Integer expectans aeternae praemia vitae,

70

      Irrides nostri temporis exitium.

Inconcussa fides suffert tentamina mundi,

      Concilias Christum dum tibi, Marce, tuum.

Quem pro Francisco velis exornare misello,

      Perpetuo sic te donet, amice, bono.