14. ad magnificum et generosum Virum Georgium Helechrem
Portus Naonis Praefectum C. Pauli Amalthei Carmen
De ludo Troiano faustissimi Regis Maximilliani

Iam mihi Pipleos sit fas haurire liquores

Pronius et fontes totumque Helicona movere

Et te, Phoebe, choris et vos accersere Divae

Pierides, Maiaque satum Bromiumque potentem

5

Bellerophontei celeberrima numina fontis;

Et tu Bistonias praesens tutela per oras,

Si vacat et nullum deterret Strymona bellum,

Huc, Gradive, uni galeaque insignis et ense

Illum quaeso mihi praestes in plectra furorem,

10

Quem tua cura, pater, bello fortissimus heros

Maximianus habet, quum pectore fertur in arma

Praecipiti gaudetque vias aperire per hostes.

Tuque o Romanae princeps faustissime gentis,

Cui Belgas superare datum tortisque Sicambros

15

Crinibus et multo conflictos Marte Batavos

Extremosque hominum Morinos, cui Gallia bello

Maxima sanguineo ter dena trophaea reliquit,

Maximiane, adsis praesensque in carmine uires

Aonias praesta et nostri praeludia plectri

20

Accipe nec gratos velis interiisse labores.

Panditur Ensinis tellus exculta colonis

Pannoniam supra, clivosis condita passim

Collibus et rapido, nulli non nobilis amne

Danubii, qui saevit aquis seroque canali

25

Impetit Euxinum mutato nomine pontum.

Cuius in undisonae consurgit margine ripae

Nobilis urbs Lincii: sic illam nomine dicunt

Indigenae populi, vario seu nebrida cultu

Insimulat, seu quod celsa speculatur ab arce

30

Exploratque procul visuque simillima lynci.

Hic, postquam Latiis Caesar concessit ab oris

Lustravitque urbes Venetas Portumque Naonis

Alsaeias undas et te, Tergeste, reliquit,

Concilium vocat heroum: sic turba deorum

35

Vndique terrifici properant ad iussa Tonantis.

Convenere duces, seu secum foedera iungi,

Siue Asiam bellare parant Turcosque feroces,

Siue Palaestina penitus detrudere terra

Gentem invisam superis Christique sepulchrum

40

Romano imperio nec iniquo asciscere bello.

Atque ea dum inter se vario sermone volutant,

Per varios ludos longa et spectacula rerum

Consumunt alii soles: hic currere forti

Gaudet equo, ille pedes melior contendere metas,

45

Hic iacit ingenti concussum hastile lacerto,

Ille graves ferri contorquet in aera massas

Sisyphium aut vertit onus libratque per auras

Non Diomedeo cedentia pondera saxo,

Hic chalybis pilulas ferro detrudit et igni,

50

Vnde tremit tellus resonatque fragoribus aer.

Ille recurvato torquet Cydonia pinu

Spicula, sed funda vacuas hic verberat auras.

Alter Amyclaeis nudatus membra palaestris

Se parat, ast alius nunc propugnacula fingit,

55

Nunc aciem ducit, fictos nunc provocat hostes.

Non tot in Eleis certamina vidit Olympus

Collibus aut varios per tot discrimina ludos.

Haec dum quottidie diversa gymnade fiunt,

Spectatum venit huc pietate insignis et armis

60

Maximianus et haec placida cum mente videret,

Protinus ecce illi circum praecordia fibrae

Vndique prosiliunt animosaque pectora sanguis

Occupat atque ardet sese committere pugnae.

Vt leo latrantes solitus spectare Molossos,

65

Si forte invadunt venientem montibus ursum

Terribilemve aprum, nec se certamini eorum

Inserit aut tanti conturbat proelia belli;

Attamen ille sibi discrimina tanta moveri

Exoptat similesque sibi desiderat hostes:

70

Sic et Germanae decus indelebile gentis

Maximianus agit; nam tanta per agmina victor

Esse cupit cunctosque suo concedere Marti.

Continuo socios alta sic voce profatur:

Audite o iuvenes, quorum praecordia virtus

75

Inclyta non patitur segni torpere veterno,

Sed quibus inventa est per Martia tela, per hostes

Gloria: nunc vestrum si quis concurrere mecum

Audet equo, croceos cum primum crastinus ortus

Extulerit Titan et opima lampade terras

80

Sparserit, indutus clypeo galeaque comanti

Pectoreque Actaeae portans thoraca Minervae

Huc gressus animumque ferat: si vicerit, illum

Praemia digna manent; quod si vincetur, honoris

Gloria, virtutis satis est in praemia nobis.

85

Dixerat: ecce omnes vario iam murmure secum

Conveniunt quaeruntque diu, quis currere contra

Audeat et Latio sese committere regi,

Cum sit Pellaeo vel Caesare maior in armis,

Scipiades titulis superet belloque Lyaeum

90

Et Pallenaeos aequet iam Marte triumphos.

Omnibus haec tandem melior sententia visa est:

Quatuor aequali virtute animoque potentes

Florentes annis et avito sanguine clari

Ausonium regem gladioque hastaque lacessant;

95

Quos contra rex ipse tribus comitatus in armis

Occurrat fiatque pari discrimine bellum;

Bellum quod Phrygiis quondam devexit ab oris

Troius Aeneas et adhuc labentibus annis

Nomen habet magnae dictum de nomine Troiae.

100

Posterus Eois Phoebus surgebat ab undis

Candidus et nullis suffultus nubibus orbem.

Extemplo induitur nitidis rex maximus armis,

Pectora lorica primum stant fulta trilici,

Fibula deinde super magnum thoraca renectit,

105

Tum galea premiturque caput clypeoque lacertus,

A laeva pendet clava et Mavortius ensis,

At solida a dextris stat acutae cuspidis hasta;

Magnanimum tum scandit equum, cui sub pede tellus

Pulsa tremit; non ille feris parere lupatis

110

Nec scit stare loco et mandit spumantia frena:

Qualis Threicius sonipes Mavorte superbus

Ingemit et magnis propellit flatibus Hebrum,

Quale Theramnaeus dempto Polluce ferebat

Cyllarus ingenti galeatum Castora dorso.

115

Addunt se comites domino regique Quiritum

Primus Anholdensis comes, huic Dissischius heros

Proximus it virtute pari, quem deinde Ioannes

Rheihenburger ouans sequitur clauditque cohortem.

Ecce alia de parte novis Iuaninius armis

120

Accelerat iuvenis, solus qui occurrere turmis

Audeat, Alcide veniens in proelia maior.

Raunacher hunc sequitur, totamque pererrat arenam

Egregius forma iuvenis Lamberger, adhaeret

Oberaymer ei: laetos iam Marte futuro

125

Omnes campus habet aequos aetate vel armis.

Hic fuit imposito Tritonia pectore monstro

Marsque pater medio iam laetus in agmine turmas

Componitque additque animos praestatque furores.

Nunc mihi Musa refer, quantos in bella furores

130

Movit utrimque deus, quis tanti praemia ludi

Detulit aut tanto victus certamine cessit.

Fas audita loqui: nec vinci turpe putetis,

Eximii proceres, si vobis gloria maior

Contendisse fuit quam duri infamia belli.

135

Classica terribilem sonitum dant aere canoro.

Emicat acer equs: longam Rex pronus in hastam

Primus bella ciet rumpitque in pectore truncos

Antonii, primus qui sit concurrere contra

Ausus equi primus percussit vertice clunes.

140

Insequitur plaususque virum clangorque tubarum.

Raunacher invadit comitem: fit viribus aequis

Impetus ac pinu magnum Disischion urget

Gaspar et amissis fertur furibundus habenis.

Infoelix iuvenis, cui non sub pectore virtus

145

Defuit aut animus saevique peritia Martis,

Sed nocuit fortuna viro: nam protinus hasta

Cornipede excussus tergo percussit harenam.

Ecce autem praeceps ruit Oberaymer in arma

Vlturus socium, clypeo cui tectus adunco

150

Hinc Rheihemburger parili virtute Ioannes

Occurrit: frangunt hastas, volat aere truncus

Assiduus pulvisque rapit caelumque diemque.

Tum vero ingeminant populi per gymnada voces

Et litui resonant: vagina protinus omnes

155

Eripiunt ensem adversosque feruntur in hostes.

Bellona in medio tortis accincta colubris

Agmine bacchatur, atque aequa lance rependens

Hac nec parte magis premit aut consurgit ab illa:

Hi nunc terga fugae vertunt nunc comminus instant

160

Infensis similes inimicaque terga fatigant,

Saepe cavent ictus et tota per aequora currunt.

Rex elatus equo te nunc, Iuaninie, in omnes

Insequitur partes, in te rex ipse moratur,

Te petit ense truci per tempora perque lacertos

165

Perque amplos humeros, nec respirare facultas.

Tu tamen hunc contra frustra conatus in ensem

Erigeris: resonat crebris tinnitibus aer.

Non secus atque lupo concedit aperque leoni

Si forte inciderit, tandem dare terga coactus

170

Cessisti, Antoni, tota depulsus harena.

Non tamen absolvit saevi certamina belli

Caesareus iuvenis: socios in parte remota

Oberaymer agit, te magno Raunacher ense

Exagitat cogitque ipso concedere campo.

175

Huc ruit, huc praeceps it Maximianus in arma

Se comitante deo: ueluti cum tigris abactis

Foetibus orbatique ruunt in tela leones

Exoptantque animam pro caris ponere natis,

Sic illos nunc urget equo, nunc pondere clauae,

180

Elato nunc ense premit solusque duobus

Sufficit instauratque ipso certamine uires.

Ac ueluti accensos bacchatur fiamma per agros,

Quam manus inuidia uicini aut forte uiator

Apposuit: fit eo maior quo fortius urit

185

Excrescitque magis quo plures repperit escas:

Sic tua magnanimo surgens in pectore uirtus,

Maximiane, nouos auget bellando furores,

Donec anhelantes ambo fessique per arma

Terga dedere fugae et tanto discrimine solus

190

Constitit inuictis rex Maximianus in armis.