Iacopo Sannazaro de partu Virginis 3

Testo base di riferimento: C. Fantazzi, A. Perosa, 1988

Cura dell'edizione digitale: Daniela Marrone


Auratum intera culmen bipatentis Olympi

Conscendit genitor, rerum inviolata potestas,

Laeta fovens tacito sub pectore. Mox iubet omneis

Ad se se acciri superos, quique atria longe

5

Observant, quique arcanis penetralibus adstant,

Praeterea quos eoos Aurora per ortus

Et quos occiduae propior videt Hesperus orae;

Nanque ferunt olim leges cum conderet aequas

Rex superum et valido mundum suspenderet axe,

10

Diversas statuisse domos diversaque divis

Hospitia et dignos meritis tribuisse penates

Ordine cuique suos: illi data tecta frequentant

Armaque et aeratis affigunt nomina valvis.

Haud mora fit: celerant iussi, volat aethere toto

15

Coelicolum glomerata manus, pars igne corusco

Tota rubens, pars stelliferis innexa coronis.

Ipse sedens humeris chlamydem fulgentibus aptat

Ingentem et coelum pariter terrasque tegentem,

Quam quondam, ut perhibent, vigilans noctesque diesque

20

Ipsa suo nevit rerum natura Tonanti,

Adiecitque sacrae decus admirabile telae

Per medium perque extremas subtegminis oras

Immortale aurum intexens grandesque smaragdos.

Illic nam varia mundum distinxerat arte

25

Gnara operum mater certisque elementa figuris

Et rerum species animasque et quicquid ab alta

Fundit mente pater. Generis primordia nostri

Cernere erat limum informem; iam praepete penna

Deferri volucres liquidum per inane videres,

30

Iam silvis errare feras pontumque natari

Piscibus et vero credas spumescere fluctu.

Hic postquam aligeros gemmata sedilia coetus

Accepere, pater solio sic infit ab alto:

"Aetherei proceres (neque enim ignoratis et ausus

35

Infandos dirumque acies super astra frementes),

Si mecum iuvat antiquos ab origine motus

Inspicere et veterum pariter meminisse laborum,

Quandoquidem haec vobis peperit victoria laudem,

Huc animos, huc pacatas advertite mentes.

40

Vos, cum omne arderet coelum servilibus armis

Arctoumque furor pertenderet impius axem

Scandere et in gelidos regnum transferre Triones,

Fida manus mecum mansistis et ultima tandem

Experti coelo victricia signa tulistis

45

Aeternumque alta fixistis in arce trophaeum.

Quos ego pro meritis insigni munere palmae

Donavi regnique in partem operumque recepi

Praecipuosque habui lectosque ad iussa ministros:

Vsque adeo fixa antiqui stat gratia facti!

50

Nec minus et nostras audistis saepe querelas

Vidistisque graves flammati pectoris aestus,

Tunc cum prima novas egit dementia gentes

Arboris auricomae coelestia carpere poma,

Poma gravi seros gustu laesura nepotes:

55

Munere quin superum indignas spoliastis et umbra

Sacrorum late nemorum assiduoque labore

Multastis miseras vitae et brevioribus annis.

Quid repetam veteri sumptas de crimine poenas

Exiliumque informe Erebi tenebrasque repostas,

60

Quae tacito mecum spectastis lumine et iidem

Terrarum sortem moesti indoluistis acerbam?

Aut etiam ut nostri longo post tempore tandem

Pectoris indomitas clementia vicerit iras,

Visque arcana leves sensim demissa per auras

65

Foecundam intactae complerit virginis alvum?

An temere hoc nullaque actum ratione putatis?

Quippe ita mansuras decuit me ponere leges,

Quo terraeque polusque, homines divique vicissim

Foederibus starent certis et pignore tanto

70

Servarent memorem cognatae stirpis amorem.

Quare agite et iam nunc humana capessite fata;

Ac primum duris parvi sub cautibus antri

Gramineos lustrate toros, lustrate beatam

Pauperibus sedem calamis, cunctique recentes

75

Submissi cunas accedite, dum pia mater

Complexu in molli natum fovet, hubera pernox

Indulgens teneris pueri rorantia labris.

Nec procul in stipula demisso pectore mutum

Procumbit pecus et domini vestigia lambens

80

Pervigilat, longos fundit dum tibia cantus.

Hic faustos ortus pueri noctemque verendam

Discursu per inane levi passimque canoris

Laudibus excipite et plausu celebrate faventes

Omnia felicem ventura in saecula pacem

85

Certatimque renascentis cunabula mundi,

Victum anguem victumque anguis furiale venenum.

Sic placitum, sic aversos coniungere terris

Coelicolas, sic ferre homines ad sidera certum est".

Haec ubi dicta, novum superis inspirat amorem,

90

Quo subito veteres deponant pectoris iras,

Obliti scelerum patrisque exempla secuti,

Terrarum flagrent studio et mortalia curent.

Nec mora, Laetitiam choreis tum forte vacantem

Advocat (haec magni motusque animosque Tonantis

95

Temperat et vultum discussa nube serenat),

Laetitiam, quae coelicolum per limina semper

Discursat raroque imas petit hospita terras,

Curarumque expers lacrimasque exosa virago

Exultat totoque abigit suspiria coelo.

100

Vt stetit ante patrem terrasque accedere iussa est,

Mobilibus pictas humeris accomodat alas

Lenimenque viae comites vocat. Ilicet adsunt,

Iucundae visu facies, Cantusque Chorique

Gaudiaque Plaususque et honestis ignibus ardens

105

Rectus Amor, quem nuda Fides Spesque inscia luctus

Vadentem mira unanimes pietate sorores

Observant; sequitur mox inculpata Voluptas

Gratiaque et niveam suadens Concordia pacem.

Cumque propinquasset portae, quae maxima coelo

110

Dicitur aeternumque micat radiata coruscis

Astrorum signis, quando mortalibus aegris

Dant nimbos aliae et damnant caligine terras,

Succinctae occurrunt Horae properantibus alis,

Insomnes Horae, nanque his fulgentia divum

115

Limina et ingentis custodia credita coeli.

Protinus aeratos impulso cardine posteis

Cum sonitu magnoque polos quassante fragore

Praepandunt obnixae humeris. Volat illa per auras

Obscura sub nocte nitens; gratantur eunti

120

Sidera, iam festas meditatur luna choreas,

Exultant Hyades, gaudet mutata Bootes

Plaustra auro totosque auro fulgere iuvencos;

Tunc primum visa est miseri post fata parentis

Risisse Erigone et longum posuisse dolorem,

125

Armatoque ensis subducitur Orioni.

Vt vero umbrosis posuit vestigia silvis,

Culmina conscendit pastorum, atque omnia late

Perlustrans tacitis oculis loca concutit alas

Applaudens, pictosque sinus sub nocte coruscans

130

Subrisit laetum puraque in luce refulsit.

Primi illam sensere canes, sensere iacentes

Haedorum passim per dura cubilia matres,

Balatuque ovium valles sonuere propinquae

Saxaque et attoniti caput erexere magistri.

135

Tunc ait: "O parvi vigiles gregis, o bona pubes

Silvarum, superis gratum genus, ite, beati

Pastores, ite, antra novis intendite sertis:

Reginam ad cunas positumque in stramine regem

(Certa fides) alti iam iam moderator Olympi

140

Cernere dat; properate, novique tepentia lactis

Munera cumque suo date condita subere mella,

Insuetum et silvis stipula deducite carmen".

Nec plura effata, in nubes taciturna recessit

Et penitus nigra noctis se condidit umbra.

145

Olli inter se se vario sermone volutant

Quid superum mandata velint, quas quaerere cunas,

Quos iubeant reges, quae cingere frondibus antra.

Continuo variis innectunt tempora ramis;

Nectitur et lentiscus opacaeque arbutus umbrae

150

Rosque maris buxusque et densa comas terebinthus,

Cunctaque frondenti redimitur turba corona.

Mox silvam exquirunt omnem saltusque repostos

Flammiferis lustrant tedis: ardere putares

Arva procul totumque incendi lumine montem.

155

Tandem inter dumos fessi sub rupe cavata

Speluncam aspiciunt vocemque rudentis aselli

Auribus accepere, vident ipsumque bovemque

Longaevumque senem stantemque ad lumina matrem

Insomnem et pressis refoventem pignus in ulnis.

160

Ergo insperatae gavisi munere sortis,

Ocyus ingentem procero stipite laurum

Avulsamque solo palmam ab radicibus imis

Attollunt humeris perque intervalla canentes

Cum plausu choreisque et multisono modulatu

165

Vestibuli ante aditum statuunt, omnemque coronant

Fronde locum, grandes oleas cedrosque comanteis

Affigunt longisque advelant limina sertis

Et late idaliam spargunt cum baccare myrtum.

Quos bonus ex antro dictis ingressus amicis

170

Compellat senior placidaque haec voce profatur:

"Dicite, pastores (neque enim sine numine credo

Tam certum tenuistis iter), cui tanta paratis

Munera, cui virides ramis frondentibus umbras

Texitis? an ne aliquis superum patre missus ab alto

175

Has docuit sedes locaque haec accedere iussit?"

Sic memorans se se laetum venientibus offert.

Illi autem: "Nova per tenebras, nova lucis imago,

O genitor, media visa est modo lumina silva

Spargere et in nostras diffundere gaudia mentes,

180

Sive deus coelo veniens seu forte deorum

Nuntius, in dubio est: nos vultum habitumque loquentis

Vidimus et motas per noctem audivimus alas".

Sic fati iungunt dextras; mox ordine longo

Antrum introgressi, calathis silvestria plenis

185

Dona ferunt, matrem et laeto simul ore salutant.

Tum puero adstantes Lycidas et maximus Aegon -

Aegon, getulis centum cui pascua campis,

Centeni per rura greges massyla vagantur:

Ipse caput late, qua Bagrada, qua vagus errat

190

Triton, cinyphiae qua devolvuntur arenae,

Ingens agricolis, ingens pastoribus Aegon;

At Lycidas vix urbe sua, vix colle propinquo

Cognitus, aequoreas carmen deflexit ad undas -

Et tamen hi non voce pares, non viribus aequis,

195

Inter adorantum choreas plaususque deorum,

Rustica septena modulantur carmina canna:

"Hoc erat, alme puer, patriis quod noster in antris

Tityrus attritae sprevit rude carmen avenae,

Et cecinit dignas romano consule silvas.

200

Vltima cumaei venit iam carminis aetas,

Magna per exactos renovantur saecula cursus;

Scilicet haec virgo, haec sunt saturnia regna,

Haec nova progenies coelo descendit ab alto,

Progenies per quam toto gens aurea mundo

205

Surget et in mediis palmes florebit aristis.

Qua duce, siqua manent sceleris vestigia nostri

Irrita perpetua solvent formidine terras

Et vetitum magni pandetur limen Olympi;

Occidet et serpens, miseros quae prima parentes

210

Elusit portentificis imbuta venenis.

Tu ne deum vitam accipies divisque videbis

Permistos heroas et ipse videberis illis

Pacatumque reges patriis virtutibus orbem?

Aspice felici diffusum lumine coelum

215

Camposque fluviosque ipsasque in montibus herbas;

Aspice, venturo laetentur ut omnia saeclo.

Ipsae lacte domum referent distenta capellae

Hubera nec magnos metuent armenta leones,

Agnaque per gladios ibit secura nocentes

220

Bisque superfusos servabit tincta rubores.

Interea tibi, parve puer, munuscula prima

Contingent ederaeque intermixtique corymbi;

Ipsa tibi blandos fundent cunabula flores

Et durae quercus sudabunt roscida mella;

225

Mella dabunt quercus, omnis feret omnia tellus.

At postquam firmata virum te fecerit aetas

Et tua iam totum notescent facta per orbem,

Alter erit tum Tiphys et altera quae vehat Argo

Delectos heroas; erunt etiam altera bella

230

Atque ingens stygias ibis praedator ad undas.

Incipe, parve puer, risu cognoscere matrem,

Cara dei soboles, magnum coeli incrementum".

Talia dum referunt pastores, avia longe

Responsant nemora et voces ad sidera iactant

235

Intonsi montes; ipsae per confraga rupes,

Ipsa sonant arbusta: "Deus, deus ille, Menalca".

Hic subito magnum visi per inane volatus

Coelestum cursusque alacres alacresque recursus,

Auditaeque procul voces sonitusque rotarum.

240

Scilicet innocuis per sudum exercitus armis

Ibat ovans: divisae acies, terna agmina ternis

Instructa ordinibus belli simulacra ciebant.

Ter clypeis iam cedentes invadere nubes

Aspiceres, vacuas ter mittere tela per auras,

245

Ter clamare ducem; mox dissita cogere signa

Atque unam laetae faciem praeferre phalangis;

Rursus et aerios percurrere milite campos,

Semotosque alios constanti incedere passu

Nubila per latasque vias et iungere nexu

250

Brachia, perpetuis quatientes motibus alas

Gestantesque manu nostrae argumenta salutis:

Spinasque clavosque horrenti et vimine fasces

Haesuramque hastam lateri medicataque felle

Pocula sublimemque crucem immanemque columnam.

255

Ibant et dulci mulcebant aethera cantu.

Innumeras alii laudes et magna parentis

Facta canunt: ut prima novi fundaverit orbis

Moenia telluremque vagis discluserit undis;

Vt passim varios coelo suspenderit ignes

260

Lunamque stellasque; ut magni lumina solis,

Iam late extremo tenebris oriente fugatis,

Protulerit. "Tu belligeras, metuende, cohortes

Deiicis exturbasque polo; tu fulmine quassas

Cum duce signa suo nigroque involvis Averno

265

Cocytumque iubes tristesque habitare lacunas.

Te gemini cecinere axes, te maxima tellus

Victorem, cecinit vastis cum fluctibus aequor;

Nec te hominum fraudes, non avertere nefanda

Crimina, sed laeto spectas mortalia vultu

270

Dignatasque tuo solaris numine terras.

Salve, magne opifex coeli, rex maxime divum

Terrarumque hominumque salus, quem sidera, quem sol,

Quem metuunt reges tenebrarum et Tartarus ingens,

Cui late humanum servit genus, omnia solus

275

Qui regis, omnia amas pariter; tibi nomina mille,

Mille potestatum, regnorum insignia mille!

Salve author, salve immensi dominator Olympi,

Et nobis felix terrisque labantibus adsis!"

Ingeminant plausum nubes lateque per auras

280

Discursat vox et coeli convexa resultant.

Herboso tum forte toro undisonisque sub antris

Venturas tacito volvebat pectore sortes

Caeruleus rex, humentum generator aquarum

Iordanes, quem iuxta hilari famulantia vultu

285

Agmina densentur natae, pulcherrima Glauce

Dotoque Protoque Galenaque Lamprothoeque,

Nudae humero, nudis discincta veste papillis;

Callyroe Bryoque Pherusaque Dinameneque

Asphaltisque assueta leves fluitare per undas,

290

Ipsaque odoratis perfusa liquoribus Anthis,

Anthis, qua non ulla novos miscere colores

Doctior aut pictis caput exornare coronis;

Mox Hyale atque Thoe et vultu nitidissima Crene

Gongisteque Rhoeque et candida Limnoria

295

Et Dryope et virides Botane resoluta capillos,

Ore omnes formosae, albis in vestibus omnes,

Omnes puniceis evinctae crura cothurnis.

Ipse antro medius pronaque acclinis in urna

Fundit aquas: nitet urna novis variata figuris

300

Crystallo ex alba et puro perlucida vitro,

Egregium decus et superum mirabile donum.

Vmbrosis hic silva comis densisque virebat

Arboribus; cervi passim capreaeque fugaces

Aestivum viridi captabant frigus in umbra.

305

In medio, effulgens fluctibus, amnis

Errabat campo et cursu laeta arva secabat.

Hic iuvenis, fulvis velatus corpora setis,

Stans celso in scopulo regem dominumque deorum

Vorticibus rapidis medioque in fonte lavabat;

310

At viridi in ripa lecti de more ministri

Succincti exspectant pronisque in flumina palmis

Protendunt niveas, coelestia lintea, vestes.

Ipse pater coelo late manifesta sereno

Signa dabat natoque levem per inane columbam

315

Insignem radiis mittebat et igne corusco;

Attonitae circum venerantur numina nymphae,

Et fluvius refugas ad fontem convocat undas.

Talia caelata genitor dum spectat in urna

Fatorum ignarus oculosque ad singula volvit

320

Admirans, videt insolitos erumpere fonteis

Ingentemque undare domum cavaque antra repleri

Fluctibus atque novum latices sumpsisse saporem;

Dumque haeret pavitatque simul, dum sublevat undis

Muscosum caput et taurino cornua vultu,

325

Aspicit insuetas late florescere ripas

Claraque per densas discurrere lumina silvas

Pastorum ludo, et laetos ad sidera cantus

Divinasque audit voces et numina passim

Advenisse deum testantia. Protinus ambas

330

Ad coelum palmas hilaris cum voce tetendit:

"O maris, o terrae, divumque hominumque repertor,

Quis tua vel magno decreta incognita coelo

Detulit huc audax mediisque abscondit in undis?

Ipse mihi haec quondam, memini, dum talia mecum

335

Saepe agitat repetitque volens, narrare solebat

Caeruleus Proteus; mendax si caetera Proteus,

Non tamen hoc vanas effudit carmine voces:

'Adveniet tibi, Iordanes, properantibus annis,

Adveniet, mihi crede', inquit '- certissima coelum

340

Signa dedit nec me delusum oracula fallunt -

Qui te olim Nili supra septemplicis ortus,

Supra Indum et Gangen fontemque binominis Istri

Attollet fama, qui te Tyberique Padoque

Praeferet atque tuos astris aequabit honores.

345

Cuius in adventu tristes discedere morbi

Corporibus passim incipient; iam victa repente

Cessabit, turpeis squamas maculasque remittet

Dira lues lacerosque elephas effusus in artus

Vlcera sanguineo sistet manantia tabo.

350

Quin et letales (dictu mirabile!) febres

Diffugient iussae possessaque membra relinquent;

Cedet et infestae violentior ira Dianae,

Ira nocens, quae fulminea velut icta ruina

Corpora cum gemitu ad terram prosternit et igni

355

Interdum, nunc perdere aqua (miserabile visu!)

Festinat: stygio nimirum armata veneno

Exuperat vis et spumas agit ore tumenteis.

Nec iam ultra, longo vires minuente veterno,

Tabificus per operta impune vagabitur hydrops,

360

Exitio obrepens miserorum atque omnia late

Viscera per varios perdet tumefacta dolores.

Non alias vinctae tam crebra silentia linguae

Abrumpent noctem aut toties tenebrasque priores

Excutient oculi, qui nunquam sidera, nunquam

365

Ardentem magni viderunt lampada solis.

Multa quidem maiora fide, sed vera, sed ipsos

Quae teneant spectantum oculos, possum ore referre,

Sed propero: ventura tamen mirabitur aetas.

Cernere erit claudos passim genua aegra trahentes

370

Firmato subitos extendere poplite gressus;

Tum nervis labefacta diuque trementia membra

(Quis credat nisi certa meus mihi cantet Apollo?)

Restringi et validas cum robore sumere vires;

Atque alius, rapto iussus consurgere lecto,

375

Haud mora, prosiliet, passuque in templa citato

Contendens, onus ipse humeris portabit: ibi ingens

Clamor et innumerae circum donaria voces

Spectantis populi et rerum novitate paventis.

Parte alia extinctam penitus sensuque carentem

380

Ad sua iam cernes revocari munera dextram,

Nec minus et tacta compesci veste cruorem

Foemineum exanguesque artus pallentiaque ora

Ilicet obstructis calefacta rubescere venis;

Ipsas quin etiam Furias sub Tartara pelli,

385

Immanes Erebi Furias, tum fessa levari

Pectora vexatosque malis cruciatibus artus;

Hinc vacuas late impleri stridoribus auras

Dirarum frustra clamantum ac saeva trementum

Verbera perque cavas conantum evadere nubes.

390

Iam deploratis vitam post funera reddi

Corporibus video, iam moestam incedere pompam

Feralemque anteire tubam; mox gaudia matrum

Insperata patrumque hilares verso ordine fletus

Et circumfusam populis laetantibus urbem.

395

Huic tu nutanteis quoties assurgere montes

Et, mirum, insuetas curvare cacumina silvas

Aspicies, quoties humenti in gramine ripae

Aut solantem aestus aut lenes pectore somnos

Carpentem tenui assuesces mulcere susurro!

400

Macte tuis merito ripis, macte omnibus undis;

Ad te deposito properabunt numina fastu

Nudabuntque sacros artus et carmina dicent

Ad numerum, cum tu felix iam flumine sancto

Authorem rerum divumque hominumque parentem

405

(Tantus honos, laus tanta tuo, rex maxime, fonti)

Exutum veste accipies atque hospite tanto

Attonitus trepidas hortabere voce Napaeas:

'Ite citae, date thura pias adolenda per aras,

Caeruleae comites, viridique sedilia musco

410

Instruite et vitreis suspendite serta columnis;

Purpureas miscete rosas, miscete hiacynthos

Liliaque et pulcro regem conspergite nimbo'.

Tunc nomen late clarum Iordanis ad auras

Attollent montes, Iordanem maxima circum

415

Aequora, Iordanem silvaeque amnesque sonabunt.

Illa autem humanis quanvis latura ruinis

Auxilium finemque dies, gratissima quanvis

Vrbibus adveniat totumque optanda per orbem,

Fluminibus tamen et nostris felicior undis

420

(Siqua fides, siqua est veri prudentia Proteo)

Ostendet roseos stellis ridentibus ortus,

Quandoquidem non divitias, non quaeret honores

Ille patris decus ac virtus, mortalia postquam

Membra sibi et fragiles iam sponte induxerit artus.

425

Non sceptrum invadet Cyri, non caspia regna

Diripiet, non exuviis Babylona superbam

Eruet aut alto scandet Capitolia curru

Militibus circum et laeto comitante senatu,

Sed maris undisoni tractus et litora longe

430

Curva secans, media socios sibi quaeret in acta

Dispersosque mari nautas nudosque colonos

Vndarum, sinuosa fretis iactare parantes

Retia vexatas aut iam reparare sagenas

Sollicitos, patris ad solium ac sua tecta vocabit.

435

Atque ollis ius omne potestatemque medendi

Adiiciet: pellent morbos denteisque retundent

Vipereos Orcique acies ac monstra fugabunt.

Quin et custodes foribus radiantis Olympi

Praeficiet, servare aditus et claustra iubebit

440

Aurea; queis non ulla queat vis saeva nocere

Eumenidum durique umbrarum obsistere postes.

Tum sedes passim emeritis duodena per astra

Instituet: distincta suos de more sequetur

Turba duces; illi leges et sancta vocatis

445

Iura dabunt, plausu sociorum atque agmine laeti.

Felices, qui iam cymba remisque relictis

Alta serenati conscendent culmina coeli!

Praeterea (si certa fides nec vana futuri

Gaudia) cognatas etiam spectabimus undas

450

Lenaeos verti in latices: ea prima deum rex

Arcana, hos primos per signa ostendet honores

Accepti late imperii; mirabitur auctus

Lympha suos, iussa insuetum spumare capaces

Per pateras largeque novum diffundere nectar

455

Et mensas hilarare et felices hymenaeos.

Nec semel ille altum remis evectus in aequor,

Cum iam frustrato socios rediisse labore

Accipiet, praeda ingenti ditabit et hudos

Squamigerum strata cumulos exponet in alga.

460

Iratos etiam fluctus tumidasque procellas,

Miscentesque imo turbatam gurgite arenam

Iamque superiecto mersuras aequore puppim,

Imperio premet increpitans: cadet arduus undae

Impetus atque audisse minantis iussa putares

465

Eurosque Zephyrosque et ovanteis turbine Coros.

Quid loquar, ut gemino numerosas pisce catervas

Munere et exiguo Cereris, miserabile vulgus

Matres atque viros pariter per gramina pascet,

Vt iam bissenis redeant fragmenta canistris?

470

Aut intempesta gradiens ut nocte per altum

Libera substrato ponet vestigia ponto

Vixque undas sicco tanget pede? scilicet olli

Adnabunt blandae Nereides; humida passim

Sternent se freta, tum fundo Neptunus ab imo

475

Excitus, agnoscet dominum positoque tridente

Cum Phorco Glaucoque et semifero comitatu

Prosiliet trepidusque sacris dabit oscula plantis.

Sed quid ego exili vectus super alta phaselo

Cuncta sequor memorans? Non si parnasia Musae

480

Antra mihi sacrosque aditus atque aurea pandant

Limina, sufficiam; non si mihi ferrea centum

Ora sonent centumque aerato e gutture linguae

Vocibus expument agitantem pectora Phoebum,

Laudatos valeam venturi principis actus

485

Enumerare novoque amplecti singula cantu'.

Haec senior quondam felici pectore Proteus

Vaticinans, ut forte meo diverterat antro,

Praemonuit: nunc eventus stat signa futuri

Expectare. Nitor roseo sed fulsit ab ortu

490

Clarior et radiis dux praevia matutinis

Oceani procul extremo se litore tollit

Exoriens Aurora, sinusque induta rubenteis

Ante diem citat auricomos ad frena iugales;

Et iam consuetis tempus me currere ripis

495

Vndantem magnosque lacus et prata secantem

Vorticibus. Viden ut nostros agit impetus amnes

Iordanemque vocat tumidarum murmur aquarum?"

Sic fatus, confestim humeris circundat amictus

Insolitos, quos pulcrae hudis nevere sub antris

500

Naiades molli ducentes stamina musco,

Sidonioque rudes saturantes murice telas

Aurea consperso variarunt sidera limbo.

Atque ita se tandem currenti reddidit alveo

Spumeus et motas aspergine miscuit undas.

505

Hactenus, o superi, partus tentasse verendos

Sit satis; optatum poscit me dulcis ad umbram

Pausilypus, poscunt neptunia litora et hudi

Tritones Nereusque senex Panopeque Ephyreque

Et Melite quaeque in primis mihi grata ministrat

510

Ocia Musarumque cavas per saxa latebras,

Mergillina, novos fundunt ubi citria flores,

Citria Medorum sacros referentia lucos.