23. Charon et Nelphus
Charon
"Atat, quis hic est, qui ratem premit tantus
Forosque solus occupat iacens cunctos
Opertus armis et manu tenens hastam?
Hem stertit, hui, quid hoc? Nec attigit Lethen
5
Soporis atque oblivionis infernae
Fontem perennem. Ah, nosco: dormit, ac nondum
Vitae peregit semitam datam fatis.
At excitandus protinus mihi somno est,
Ne cymba fluctuet. Sed heus, quid hoc? Heus tu,
10
Quid? Excitari non potest, tamen stertit.
Adhibenda vis hic maior est, dolo nanque
Isthuc peractum, et casside hac mihi primum
Caput levandum. Proh triplex canis rictus,
Quam gravis odor, quanque efficax inest virtus!
15
Nam pene me incautum et sopor malus cepit.
Ponenda teres est quoque sudes manu, nequid
Ferociter faciat et impie ignarus,
Vertendus et faselus optime ad littus;
Hic qui marathron dicitur frutex Graiis
20
Carpetur atrum virus hoc mihi contra.
Pervenimus sed o iam, et egimus cuncta,
Quae oportet: is nanque experrectus assurgit
Minaxque comparem lacessit audacter.
Sed est rogandus, edat ut rei causam,
25
Armatus huc cur venit et soporatus.
Heus tu. Tibi iterum dico, quis es? Et unde huc te?"
Nelphus
"Agone certo. Nomen est mihi Nelphus.
Fortissimum et saevum modo virum stravi.
Nunc alterum expositum super dabo pessum."
Charon
30
"Pessum dabis quem?"
Nelphus
"Qui stat en procul contra."
Charon
"Nihil est, ineptis, o fatue."
Nelphus
"Nihil? Garris!
Expectat alter, quem tibi statim primo
Ictu reponam media harena. At accedit,
Et calcar ego subdo. Sed heu miser, cassis
35
Vbi est? Vbi equus? Vbi hasta? Quo feror praeceps?
Vbi certo? Nullus e meis adest, omnes
Liquere miserum me, nec ubi siem novi."
Charon
"Resipisce. Et ede, quae egeris, mihi primum.
Ego caetera ipse postea, ut scias, faxo."
Nelphus
40
"Apud vetusti Antenoris probas sedes
Equestris agitur ludus; inde ego victor
Excedo, nec quo venerim huc modo gnarus.
Ni forte, quod mihi accidisse Veronae
Constat, doloso nunc sopore pertentor.
45
Nam illhic equo dum sedeo, brachio insertans
Hastam trabalem, me repente vis omnis
Adeo relinquit, medio ut in foro starem
Immotus. Aiebant bibisse me diri
Potens stuporis poculum gravis succi.
50
Tantum malignae pravitas potest mentis."
Charon
"Paulum morare, arcana dum fero verba,
Et pulvere inscribo haec Stygis deo signa:
Mox audies, tibi accidere qui casus."
Nelphus
"Moror tibique accommodo libens aurem."
Charon
55
"Miserandus, nec minus senex honorate,
Nam vera narras, et quidem fores victor
Obstaret invida nisi fraus tibi, ni nunc
Saeviret in te qui malus dolus quondam,
Quanvis id haustu, hoc nunc odore patratum est.
60
Nam cassis intus spongia madet circum
Tetro cicutae vel papaveris succo
Infecta et aliis, quis inest sopor, rebus.
Vereorque ne iam ulterius id malum serpat,
Fatalis offert nam via hinc tibi sese
65
Et fila properant diripere colo Parcae.
Solamen accipe hoc gravis tamen fati:
Nam capiet omnes mox dolor tui tristis;
Euganeus ipse vel Venetus erit praesens
Spectator et moesta efferent domo funus
70
Honore quanto militem decet summum.
At grata Tarvisium patria tibi ponet
Carmen, quod edet elegans tuus civis;
Te promptus inter Hectoras Charon sistam."
Nelphus
"Quam dura conditio sit haec mortalium
75
Qui mi supersunt viderint,
Humanus ad quos scilicet spectat labor
Quibusque casus imminet,
Alter ut agat vexetque semper hos malis,
Bonis at alter auferat.
80
Nos indecore quando nec peregimus
Vitam, perisse sic iuvet.
Propelle lintrem quo velis iam nunc, Charon,
Meque inter umbras colloca.
Tellure corpus conditum relinquimus
85
Manesque cymbam scandimus."
Charon
"Sat est: ades virtute, nam latos procul
Fortissimorum principum campos vides
Quos inter esse et ludere dabitur tibi.
Tenebit et te cura, quae quondam fuit,
90
Equorum et armorum, simulque gratia
Sequetur eadem. Tu modo non horreas
Vultus minaces, impetu qui te fero
Pavere cogent protinus, novum hospitem,
Quousque de te fecerint periculum
95
An inter ipsos dignus admitti venis.
Tu perge contra, nec leves umbras time,
Quae tangere haud te quippe, nec tangi queunt."
Nelphus
"Ludunt inanes ergo sic imagines?
Et fulgor armorum nitet?
100
Errantque passim prata per, et agros equi
Laeto soluti in gramine?
O me beatum, si locus detur mihi
Vel inter hos novissimus.
Nam satius est ita esse summorum infimum,
105
Quam generis infimi caput."
Charon
"Sic est, sapis nam, et ego quod annumeror deis,
Malim subigere sutilem hanc conto ratem,
Quam rex caducis praefici mortalibus."
Nelphus
"At ipse quanvis laeter addi viris,
110
Peperere qui quondam sibi
Et patriae quoque splendidum factis decus,
Repetere superos nunc tamen
Illhicque quam vis perpeti sortem velim,
Vobisque regnum hoc linquere,
115
Et quicquid est quo sic superbe vos nimis
Inaniterque extollitis."
Charon
"Adhuc relictis inquinatus sordibus
Humana sapis et loqueris, ac nondum miser
Purgatus induis alterum vitae modum.
120
Divina sed cum poteris animo consequi
Conferreque humanis, statim illorum tibi
Intercapedo sic patebit eminens,
Vt inter illa protinus, quae sunt nihil,
Et quae perennant usque distat maxime,
125
Quod nanque retro dixeram, non laedere,
Laedi nec ipsos inferos, sic accipe:
Nullis eos periculis obnoxios,
Nullis subesse, qui boni, laboribus:
Sed esse vere, quando nec pati queunt,
130
Nec interire, nec labare quippiam,
Aevo perenni cum fruantur et polo
Astrisque semper prosperum micantibus.
Nec esse scito vos, videri sed modo.
Nam qui potestis esse, qui sic perpete
135
Fluore habitis semper? Etenim dicier
Id esse vere, quod manet, solum potest.
Aeterna sunt quae sunt. Ad horum caetera
Responsum abesse, nec esse, vere dixeris.
Huc ergo cum applicatis, id, quod erat putre,
140
Primo relinquitis: merita dehinc gnaviter
Pensantur aequa lance danturque omnibus
Felicitatis aut miseriae praemia."
Nelphus
"Miranda narras, et tibi grates ago
Errore quod levaveris
145
Me, cui beatas ut adeam sedes volens
Sermone sancto suaseris.
At dum locutus optima haec pergis, prope
Iam littus ecce venimus.
Et, ut vetusto dicitur proverbio,
150
Vector facetus est comes,
Longam paludis semitam fefellimus
His adlocutionibus."
Charon
"Descede, quo te nobilis fati decus
Ducit superbum heroas inter optimos.
155
Redibo reliquas ipse ad umbras protinus,
Quae me morantur transiturae; tu vale."
Nelphus
"Ita faciam, ut iubes, lubens. Et tu quoque,
Nostri memor, Charon, vale."