Epistola Nicolai Michaelis Bonaiuti Florentini missa ad socium Achatem incipit

 

Cum varias linguas praefari voce sonanti

Multotiens vulgi moto clamore cachinni

Cum fastu contra tantum mea pectora noscam,

Si quicquam loquor ambigua cum mente revolvo

5

Sive magis taceam vigilanti corde ligatus,

Saepe palam mecum meditans asperrima verba

Quae mihi cum rigidis pulsant sermonibus aures,

Horum qui nimium crebro mea vota recusant,

Me fando vili praesertim pectore vinctum

10

Esse nimis quoniam miseram conducere vitam

Curo diu stando deleto nomine laudis.

Saepe meum video cives deludere sensum,

Quod maneo constrictus paupertatis in aede,

Tam careo nummis compte quam vestis amictu,

15

Frugibus et solitis et dulcis munere Bacci,

Non habeo libros - rapti praedone fuerunt -,

Sum tremulus, candent adeo sub vertice cani,

Sic mea membra nimis vexat longaeva senectus,

Saepe mihi luctum praebet poenamque laboris.

20

Te plerumque virum recitant, elimosina pascit,

Multotiens vulgo dando tibi pabula mensae

Sive cibos quosdam, lymphati et dona Lyei,

Saepe canes mordent latrando, dente feroci,

Te lacerant etiam diffuso sanguine carnem,

25

Depulsus pergis rigido clamore catervae,

Te crebro fugitant rupta pro veste coloni,

Cum rabido fremitu praesto tua vota refutant.

Et te cum manibus pulsant et pondere saxi,

Cum baculis adeo iuvenes in corde superbi,

30

Te quoque depellunt caenum vehementer ad ymmum.

Sistis in externa tantum regione remotus,

Dimissis laribus pro paupertatis inepto

Pondere vel datio staurato lege nefanda,

Comunis quoniam luctus tua corda flagellat,

35

Dat tibi cum stimulo totiens tormenta prophano.

Postquam quod misere labenti degis in aevo,

Quare non potius quaeris servire potentis

Mandato ducis eximio de semine creti

Qui vestes tibi, fruges et donabit alendi

40

Tesaurum simul et laudandi pignus honoris,

Si sibi cum terso calami sermone placebis

Et sua cum versu laudabis lora sonanti.

Cur neque praestanti clero servire peroptas

Qui manet ecclesiae venerando culmine serptus,

45

Qui tibi praesidium vitae praestare valebit

Sive decus templi et fortassis sedis habenas,

Quod varias tunicas massas et frugis habebis,

Gaudebis digno pariter veneratus honore

Inter magnates proceres turbasque virorum.

50

Sive doces iuvenes calami dictamina tersi

Praebendo pueris sincero pondere mores,

Quod tibi donabunt horum plerumque parentes

Delitias et opes, adeo cum tegmine vestes,

Paupertatis onus merito calcare valebis,

55

Dedecus expellendo ream et quandoque loquelam,

Fratribus et reddes praestantis laudis honorem

Et caris sociis tecum qui tempore longo

Gaudia sumpserunt variis labentibus annis

Et laribus tribues laudandae nomina famae.

60

Sic ego cum paucis verbis narrare fatigo,

Ne mea cum tanto rigido sermone reprendant

Vota nimis mote fortassis corde superbo,

Me totiens mordendo palam clamore catervae.

Si sibi vera loquor repetens clementer Achates

65

Parce meo cordi fragili fervore gravato,

Si quoque cum studio non quaerit culmina laudis

Nec placet ingenti regi sub cardine mundi.

Si neque templorum vigilans in pignore carum

Praesidium fessae vitae captare laborat

70

Nec docet ignavos pueros rudimenta polito

Cum calamo simul et linguae sermone perito,

Pro causa pellendi paupertatis acerbum

Supplicium vel onus fugiendum sortis amarae,

Ne patriae quodam tribuat livore colonis

75

Dedecus et sociis carae prolique parentum,

Fratribus et fidis adeo vehementer amicis.

Et neque delusum maneat sermonibus horum,

Qui cupiunt pulchras vestes et pondera gazae,

Rimantur vanum prohibendae laudis honorem

80

Sive cibos pingues et dulcis munera Bacci.

Quod mea defendo paucis praecordia verbis,

Quod siquis quaerit rigido servire tiranno

Sive duci vasto aut praestanti culmine regi

Sive viris pulchra qui libertatis in aula

85

Frena magistratus quadam dicione gubernant

Expedit ut semet Sathanae sub lege coartet,

Si sibi constanti cum corde placere laborat,

Quod magni proceres ducendo lora iubendi,

Absque mera subito turgenti pectore mandant

90

Quod servi faciant, adeo civesque repente

Insidias et scandala prodicionis inepte,

Protinus et scelus adversum praecepta tonantis.

Siquis homo tardat voto parere prophano

De laribus caris ipsum dicione repellunt,

95

Aut sua cum datio rigide praecordia vexant

Vel sibi damnando fremitu dant pondera caedis

Et pauci proceres iusto cum pectore degunt.

Ergo puto melius celso servire tonanti

Quod sit dedecus accipiendo lumine coram

100

Humanae turbae coetu regumque potentum,

Quam parere duci pariter fallacis honorem

Laudis, praestanti coram captare caterva,

Post dira baratri vinctus statione iaceret.

Siquis amat vasti cleri constanter amorem,

105

Conservare satis labenti tempore secum,

Expedit ut satagat quantum eius vota peroptant,

Si facinus fieri vellent cum pondere litis,

Si decus ecclesiae damnari turbine quaerunt

Et si thesauri massam cumulare laborant,

110

Si praecepta Dei rabide turbare fatigant.

Siquis homo tantum vicium patrare recusat

Absque suo voto dempto solamine vivit,

Ymmo palam rigide stat vilificatus ab ipso.

Quod puto sit melius regis salvare superni

115

Iussa pio studio cum paupertatis habena,

Quam vasti cleri vicio servire nefando.

Sic ego non cupio talem captare vigorem,

Nec rutila quadam clerorum sede morari,

Quod veteris carnis pondus mea pectora cogit

120

Et capitis cerebrum paulo quandoque flagellat

Seu mea conturbat diro vexamine membra.

Nec doceo iuvenes seriem dictamine fultam,

Gramaticae simul et normam cum versibus actam,

Quod raro Sodomorum ablato crimine degunt

125

Qui pueris praebent carae rudimenta sophyae

Nec non illorum stimulus fervore superbo

Motus doctorum sensum plerumque recusat,

Quod sufferre magis vitam perscutor egenam,

Cum puro studio, victus dicione laboris

130

Quam sub divitiis voto constare prophano,

Postquam me claudi calidis in partibus orci.

Felix qui valet in sensu portare quieto

Paupertatis onus quaerendo pabula mensae

Propter amorem iussoris celestis Olimpi,

135

Dedecus adquirit rutilo sub cardine mundi

Sed decus in pulchra regis statione superni,

Delusus manet a vulgo vel voce tiranni,

Sed tamen angelico sistit sermone vocatus.

Cur potius renuo cum corde placere tonanti

140

Quam voto ducis eximio et de semine regi,

Quam vasto clero vel vano plebis honori

Quam gremio patriae vel caro fratris amori,

Quam variis sociis, adeo quam sedibus horum.

Si neque vesanus stimulus mea corda coercet

145

Caelesti solio citius servire parabo

Supplice cum voto pariter sensuque fideli

Quam dictis hominum devictus corde prophano,

Quam Sathanae sceptro nigranti parte baratri.

Nec doleo me damnari sermone sonanti

150

Illorum quorum stringit livore protervo

Pectora cum fastu quaerendo culmina famae,

Ne quod derisus coram ullo lumine vulgi

Stem timeo simul et praestanti principe coram

Turpiter illusus quodam clamore catervae,

155

Quod semel auxilium spero captare tonantis,

Vel mihi concedat patria gaudere superna

Quando migrabo propriam defunctus ad urnam.

Tu quoque si tanto recito sermone patenti

Parce mihi rogito, clementi pectore parce,

160

Si miseram vitam duco labentibus annis

Et meditans tecum praesertim verba coarta,

Quae totiens mordent rigidis sermonibus intus

Me simul et damnant fastu quandoque prophano.

Si me derident rabido fervore coloni

165

Cum pergo, digito monstrant et turbine vasto

Vndique susannant adeo cum dentibus horum

Vrbani moto praesto clamore cachinni,

Ne doleas quoniam Dominus qui crimina noscit

Quicquid ego maereor, iusto cum pondere sancit.