Gerolamo Bologni Candidae libri tres 3, 62

Testo base di riferimento: C. Griffante, 1993

Cura dell'edizione digitale: Ketty Peruch


62. ad dominum Ioannem praesulem Valadinensem
invictissimi Matthiae Pannonum regis legatum

Regius advenit nostras legatus in oras

      Campanos fines Parthenopenque petens,

Pannoniae sequitur pubes quem laeta potentis,

      Magnanimo pompa conveniente duci.

5

Nuda per intonsi sparguntur colla capilli

      Vincat Apollineas ut decor iste comas.

Longior accedit talos hinc vestis ad imos

      Purpureo antiquae murice tincta Tyri.

Pars autem vernis harum viret aemula pratis,

10

      Pars violas habitu versicolore refert.

Delecti praeeunt proceres, maturior aetas:

      Miratus dicas; "Caesar hic, ille Cato est".

Quos superans gravitate omnes Valadinius heros

      Ornetur dubium est ornet an ipse magis.

15

Dispositas tali mirum spectare cohortes

      Ordine, distinctas dux ita quisque regit.

Quid referam similes tibi, Cyllare? Quemque peremptum

      Rex Macedo in nomen transtulit urbis equos.

Felix o tantis coniux ducenda triumphis

20

      Stirpis Aragoniae dulce, puella, decus,

Lucina egregiam sobolem paritura favente

      Magnanimus cui rex gaudeat esse pater,

Vtque feros acri Turcos Mavorte fatigat

      Intrepido in pugnam cominus ense ruis,

25

Ingenuos ex te felix Regina nepotes

      Suscipiat patrias qui tueantur opes,

Materni memores qui sanguinis atque paterni

      Imminuant vires, trux Othomane, tuas.

Quo feror? Hoc humero pondus maiore levandum,

30

      Regius a magno vate canendus Hymen:

Nos sumus exiles nec tanto munere digni,

      Numina sunt paribus magna canenda modis.

Contigerit votiva dari cui gratia Phama

      Victurum priscos auguror esse choros,

35

Quaeque Dicearchis regi regina tremendo

      Nupserit, ore frequens posteritatis erit.

Interea nostrum placido, pater inclyte, carmen

      Excipe quo vultu talia dona capis,

Naiadumque moras fontana lentus in urbe

40

      Dum trahis irriguum Tarvisiumque colis.

Sume meas tibi se quae dedunt ecce Camenas,

      Magnanimae parvum munera mentis opus.

Croesus opes aurumque ferat, det carmina Codrus,

      Munera fortunae qualiacunque suae.

45

Haec tamen antiqui coluerunt munera reges

      Magnorumque hederae cura fuere ducum,

Perdomito si quis remeasset victor ab hoste

      Crediderat partum nil sine vate sibi.

Ergo Scipiadae magno rudis Ennius haesit

50

      Dum canit heroa bella Latina tuba.

Dive nec aeternum sprevisti, Auguste, Maronem

      Carmine dum proavos conderet ille tuos;

Dumque sub Hispano victas Stilicone cohortes

      Concinit et fusos Claudius ire Getas

55

Inclyta mandari laetatur Honorius acta

      Pieriis princeps non peritura modis,

Et merito, cum sacro nil carmine maius

      Aeternumque magis maximus orbis habet.

Consulibus quid bella forent pugnata vetustis

60

      Ennius antiquas ni canat urbis opes?

Quid nunc Troia foret Troiaeque ab origine Caesar

      Ni fera cantasset bella virumque Maro?

Bella per Emathios plusquam civilia campos

      Edita Lucano scire docente datum est.

65

Silius arma quibus caelo se gloria tollit

      Aeneadum et durum concinit Hannibalem,

Flaccus prima deum magnis freta pervia nautis

      Aesoniumque ducem fatidicamque ratem.

Efficiunt igitur sacri, pater alme, poetae

70

      Perpetui vivant fortia gesta ducis,

Quaeque sat exiguum fuerant peritura per aevum

      Contempta valeant vivere morte diu.

Ergo quod officium sacri laudabile vatis

      Perpetua est huius phama futura viae,

75

Et cum Pannonias remearit sospes in oras

      Daunias incolumi te comitante dea,

Per Venetas magis atque magis celebraberis urbes

      Nomen et Oenotrio vivet in orbe tuum.

Matthias domitor Turcorum vivet et omnem

80

      Fusa per Italiam gloria regis erit.

Nec minus Herculeae virtus notissima dextrae,

      Tendere qua ad superos dicitur ille polos.

Forma, genus, regnum, caelesti numine digna

      Humano clausum quod puto corde gerit.

85

Quo male fidentes pedibus suadente phalanges

      Turcorum fundens oppida Mysa capit.

Non eget haec aliquo praeter victoria teste,

      Ante oculos Itali Martia praeda datur.

Cernite captivos regique applaudite Turcos

90

      Qui nos a saevo non sinit hoste premi.

Id tamen exiguum si cui maiora parantur,

      Certa domi virtus degere nescit iners.

Confestim maiore feras molimine gentes

      Opprimet, hostilem depopulatus humum,

95

Additus et patribus Venetis comes, intima Thracum

      Viscera temptabunt ulteriusque solum.

Oppida victrici vastabunt classe marina

      Imperium lati qui tenuere maris,

Augebuntque novis Veneti iam parta trophaeis

100

      Sic valide est terra res et agenda mari.

Clarius haud Liber devictis nomen ab Indis

      Aurea cum peteret sidera nempe tulit,

Non ferus Alcides saevae cum monstra novercae

      Vicerat ambobus quam nova palma dabit.

105

Interea faustis avibus regina petatur

      Coniugium cupiens regis adire sui.

Deinde iter in patriae felicia regna remensum

      Sit leve, sint votis astra secunda tuis.