Gerolamo Bologni Candidae libri tres 3, 1

Testo base di riferimento: C. Griffante, 1993

Cura dell'edizione digitale: Ketty Peruch


1. queritur quod cum parum prudenter patriam deseruit
nunc absentis Candidae desiderio maceretur

Me cremat absenti procul hinc nova Thestias igne

      In Meleagreum se nimis ulta caput.

Vritur accensum fatali stipite pectus,

      Deficiunt rapida viscera tosta face.

5

Saevit in exhaustas tabes Nessea medullas

      Laesa nocet quaedam Deianira mihi.

Dii male quod tanto non ulla est meta dolori,

      Ad nova sed Tityi vulnera surgit hepar.

Amphitryoniadae mors exorata quietem

10

      Attulit Oetaeo post mala multa iugo,

At mihi cum totos virus letale per artus

      Serpserit invitum vivere fata volunt.

Materies gratae superest amplissima morti,

      Aegra tamen vivax spiritus ossa fovet.

15

Saga Cyteinis nunquid me cantibus ausa

      Perdere Colchiacis fascinat ulla modis?

Carmen habet vires, si quidem descendere curru

      Carminibus vincto Luna coacta potest.

Frigidus ignivomo nihil officit anguis hyatu

20

      Arte, retro ad fontes vertitur unda suos.

Caerula turbato decedunt nubila caelo

      In medium pluvias fundere iussa mare.

Proposito rapidum torquetur fulmen ab ictu

      Notaque diffugiens deserit arva Ceres.

25

Forsitan hic aliquo morbus mihi carmine surgit

      Et meritum, ut fatear, tanta ruina premit.

Nanque ego cur patria potui discedere terra?

      Hos animos profugi cur habuere pedes?

Cur Silis Adriacum placidus me vexit in aequor

30

      Perfida nec mediis mersa phaselus aquis?

Scilicet Ausonias tanti est errare per urbes

      Vt mea restarit Candida sola domi,

Romanis oculos tanti pavisse ruinis

      Vt mea lux fuerit destituenda mihi.

35

Vrbis ut immitem sibiit me cura petendae

      Debuerat Lachesis ponere nostra colum.

At quoniam fuerat nobis irata puella

      Lentus et in segni corde tepebat amor,

"Cesserunt" dixi "solitae de pectore flammae",

40

      Quam fueram visus laetior esse mihi.

Cymba cito Venetam me remige duxit in urbem

      Protinus et miserae cuncta parata fugae.

Longum iter hinc celeri Picena per oppida passu

      Molior ad muros, Martia Roma, tuos.

45

Nec mora: praeteritum vulnus male sana cicatrix

      Integrat et magnam caeca favilla facem.

Candida tum maerens in somnis coepta videri

      Securum vetuit ceu prius esse torum:

Et modo virgineo resolutis more capillis

50

      Visa mea est misere de levitate queri;

Et modo blanditiis animos mulcere feroces

      Vt fieret placida lenior ira prece;

Et modo devoto capiti mala multa precari

      Quae pia surda utinam negligat aure Venus.

55

Nocte vigil solitam gemitu excutiente quietem

      Ieiunus coepi temnere luce dapes.

Mox iterum macie primos adimente vigores

      Pallida funereus venit in ora color.

Nota licet reditus celeres via praestet ituro

60

      Quoque fui raptus tramite detur iter,

Dedecus est nulla ductum ratione reverti

      Hoc mihi ne temere proposuisse puter.

Adde quod infausto veteris neglecta recessu

      Forsan amatorem deperit illa novum.

65

Vt semel aurato furit icta Cupidinis arcu

      Femina, perpetuum vulnus amoris habet:

Alter adest subito vix dum cedente priore

      Antiqui memorem qui vetet esse proci.

Felix successor nobis quicunque fuisti,

70

      Spirabit velis mitior aura tuis.

Tristis in indomita iactabor naufragus unda,

      Ridebis casus tutior ipse meos.

Illa suos nostro minuit moderamine fastus

      Ne cadat exemplo spes tibi forte meo.

75

Tu cupiare olim ne tali errore cavebis

      Exemplumque trahas a bonitate mea.

Mollis amor quanquam memores ulciscitur iras

      Arbitrio iustas quas putat esse suo,

Cui quia servieram puerili miles ab aevo

80

      Incorrupta fuit continuanda fides;

Longa forent quanvis dominae fastidia durae,

      Non tamen iccirco destituenda fuit.

Squalida vidisset lachrymas super ora fluentes

      Ismara ceu tepido vere per alta nives.

85

Est aliquid luctu confectos cernere vultus,

      Rebus enim pietas tristibus acta patet.

Ferrea quod si non potuissent corda moveri,

      Moribus ut quaedam sunt in amore feris,

Finissem gladio miserandae taedia vitae

90

      Felicem poenis constituente modum.

Verum fors aliter statuit mea, morte perenni

      Angor et est species haec mihi vita necis.

Sum velut exanimum concreto sanguine corpus

      Et vacua obtusis sensibus umbra volo.

95

Iam nihil arva iuvant petrae me florea fictae

      Aut sita in apricis vitea rura iugis;

Non castella placet tumulis surgentia laetis

      Molliter arridet qua Perusinus ager,

Non mihi Gymnopodas nemoroso in monte propinquos

100

      Consulis aut celebrem visere caede lacum;

Aegrotum exhilarant animum non Thessala Tempe

      Gratus in adverso est nullus amore locus.

Cum procul absentem nil cura domestica tangat

      Debitus et patriae sit mihi vilis amor,

105

Cum retrahat fratrum me gratia nulla piorum,

      Invitum in patriam Candida sola rapit,

Nititur Haemonias seu me revocare per artes

      Et magicis Stygiam viribus orat opem,

Sive recordanti veteres absentia casus

110

      Excitat, ut quod abest poscere quisque solet.

Fallitur Eoos fugiens qui migrat ad Indos

      Pulsus ut e sana mente fugetur amor.

Parvus et exigua sub imagine pingitur infans

      Cui paret lato quicquid in orbe vides:

115

Illo ne pereat lecti quaesita docente

      Humanum didicit vincla subire genus,

Illo quadrupedes latebras stimulante iugales

      Et volucris nidos optat habere pares,

Mutua squamigerum sociant incendia vulgus

120

      Flamma nec aequoreas illa veretur aquas.

Credideram volucres humeris quatientibus alas

      Humano solitum corde volare deum:

Has gerit ut toto fugientes orbe sequatur

      Carpere longinquum neu vereatur iter.

125

Quis nisi destiterit cito tam pernicibus uti

      Mors mihi perpetuum sola levamen erit.