Nicholai Michaelis Bonaiuti Florentini epistola missa ad germanum incipit

 

Cum tua multotiens meditanti pectore sensum

Nostrum cum variis dictis distantia pulset,

Plurima constringor signato carmine fari,

O carissime frater, ne tua corda prophano

5

Cum stimulo crebro surto vexamine laedas,

At potius quandam capias in mente quietem.

Saepe doles nimis ac animum turbare laboras,

Quod patriae veneranda te statione locatum

Esse magistratus nullo sub tempore noscis

10

Et plures cernis genitos de semine vili

Cives multotiens in eadem parte morari.

Absque nota temet recto sermone profaris

Vrbanum confirmando non esse forensem,

Quod genitor proavi Romana venit ab Vrbe,

15

Qui nec erat servus fallaci germine cretus

Et tua progenies tantum iustissima vota

Dilexit, rectos homines augere citavit,

Adversum patriam numquam sua tela paravit

Nec reprobata fuit quodam pro crimine pravo,

20

Subsidium sibi donavit ferventer et aurum,

Te tamen esse vides eius sine sedis honore,

Quod plerumque tuo vexat cum corde vigorem,

Dat penas animo tristi maerore coacto.

Quod precor ut paulo prudenti pectore cernas

25

Quot tibi dona palam tribuit natura sub axem,

Ipsa quidem posuit praecelso culmine rerum,

Te simul in valida patria conduxit in orbe,

Non quoque servili te condicione ligavit,

Te neque deformem gessit cum corpore carnis,

30

Noluit infirmum longo te in tramite saecli

Esse, nec orbum nec claudum stauravit in aevo

Nec vesanum te voluit sub ymagine mentis

Nec quoque te quodam vili de germine natum,

Ymmo te Latii mediocri stirpe creavi

35

Pauperiemque tibi misera natura negavit,

Te neque pastorum nec agrestis parte locavit.

Respice quot superas turbas sub vertice Phebi,

Quando tuam paulum repetis cum pectore sortem,

Respice quot servili homines a lege gravantur,

40

Qui rigidum callem vivendi agitare tenentur,

Respice quot varias Phebi sub tramite turmas,

Paupertatis onus tristi languore coartat,

Respice quot cives laqueo vexantur ab aegro,

Qui variis morbis constricti tempora ducunt.

45

Cerne simul quot sunt ab eodem semine primo

Iam nati quo tu, vel eadem stirpe creati,

Sunt omnes homines adeo de corpore mixto

Concepti sicut tu ab eodem principe mundi,

Sed tamen ipsorum mordacis pondere sortis

50

Sunt magis astricti quam tu a dicione superna,

Cur potius recte vigilanti pectore tecum

Non spectas horum fragilis vexamina carnis

Et varios horum dira statione labores,

Cur citius vane gliscis fastigia sedis

55

Illorum quos te tantum superare fateris

Quam requiem cordis pariter salvare salutem,

Cur neque temet felicem iactare focillas

Quod plures homines Lunae sub cardine vivunt

Qui magis adversa devicti sorte domantur,

60

Quam tu quam reliqui celsa qui sede locantur.

Cerne quot in propria patria spectare colonos

Saepe potes pulchro multorum germine cretos

Qui neque sunt pravo maculae livore gravati,

Absque nota degunt adeo cum pectore iusto

65

Cum terrore magistratus de sede remoti

Et plures etiam prudenti pectore fulti,

Sunt simul egregio multi de semine nati

Qui similis sortis vivunt dicione coacti

In variis populis qui libertate morantur.

70

Quot validos cives laribus Cartago reclusit

Absque magistratu qui tota aetate fuerunt

Et quot Athenarum latis penetralibus olim

Prudentes homines in eadem sorte vigebant

Et quot erant Vrbani ampla statione Quiritum

75

Egregii quondam pulchro sine sedis habena.

Numquid enim solus tali dicione moraris,

Absque loco virgae, sine condicione iubendi,

Si nec habes patriae dominandi pondera laudis

Quod temet satis esse beatum pandere debes

80

Saepe doles, animo vivis commotus amaro,

Nemo valet recte sapienti mente negare

Se magis esse inter caros sine crimine cives,

Quod pravae turbae vanam sociare catervam.

Tu quoque cognoscis sectam quae frena gubernat

85

In patria sicut violat cum pondere census

Egregios homines vulgi et livore parentes,

Ceu praedas et opes animo vestigat iniquo,

Bella parat contra mites ardore forenses

Et contra validas latis regionibus urbes,

90

Occupat iniuste multorum iura virorum

Et plures populos diro certamine vexat

Atque domos et agros cum vi raptare fatigat,

Saepe dolo glomerat thesauri pondera vasta,

Sicut in exilium cives dicione repellit

95

Et genitos horum rigida sub lege coartat,

Vxores adeo pariter constrigit amicos

Et gravat impensa populum turbasque labantes,

Ymmo consumat cives agitatque rebelles.

Siquis homo fieri facinus quandoque recusat

100

Presto sicut atrocem hostem calcare laborat

Illum, cum datio nimis et confundere certat

Et quendam secum renuit sociare theatro

Ni manet ipsius polluto corde refultus.

Hoc volo quod noscas meditanti pectore tecum,

105

Quod rari sunt illorum qui frena gubernant

Sive magistratus ardent in sede morari

Qui iustum medium recte salvare peroptent,

Ac omnes homines nimis ambitione coactos

Esse puta pravis viciis in corde repletos

110

Ac cives aliis datium qui ponere quaerunt,

Sive volunt ipsum reliquis staurare colonis,

Qui nimis urbanos laribus cum fraude repellunt.

Cur plerumque doles laqueo devictus amaro?

Cur quoque te rigido tanto cum turbine vexas?

115

Te fore felicem certe firmare deceret,

Quod neque te inter eos gremio cognoscit eodem

Qui patriam spoliant vacuant et civibus ipsam,

Qui magis ipsorum populi fastigia gliscunt

Quam servire Deo et Christi pia verba tueri,

120

Qui magis exquirunt praedam captare metalli

Quam iusto medio patriae salvare clientes.

Si legeres invectivam cum corde quieto

Quam terso calamo vates Coluccius egit,

Eloquio, cuius merito Florentia gaudet,

125

Spectares tamquam dux atrocissimus ille

Silla tuae patriae primas nam condidit aedes

Et replevit eos validis tironibus urbis

Qui praedas et opes rapiebant viribus horum,

Torquebant homines quaerendo vivere raptu,

130

Ergo sui cives studio gratantur eodem,

Gratantur plerumque nephas augere parentum.

Quere locum potius patriae caelestis in aula

Cum iusta turba vivens sub cardine Solis,

Absque magistratu et popularis laudis honore,

135

Quam mala patrando, cum pravis stare colonis

In gremio mandandi quem Florentia servat.

Nosce palam sicut Romano semine natus

Nam fuit activus ergo diu servare Quiritum,

Tu debes rectos constanti pectore mores

140

Horum qui patriae puro fervore favebant,

Si quoque non sistis fultus fulgentibus armis

Nec potes adversos cumulatis viribus hostes

Pellere vel diras forsan superare falanges,

Vt fecere pii quondam dicione Quirites,

145

Thesaurum patriae clementi pectore dona,

Da sibi subsidium pugnacis tempore Martis,

Ne pereat pulchra eius libertatis habena,

Ne maneas diri seva sub lege tiranni,

Ne doleas dempta fulgentis mole metalli

150

A rabie ducis aut crudeli principe virgae.