Nicholai Michaelis Bonaiuti Florentini epistola missa ad Iacobum de Adimaris incipit

 

Ardua magnorum quondam patrata tuorum

In gremio nostrae patriae mea pectora cogunt

Quod tibi cum terso calamo iam carmina signem,

O Iacobe eximio Ruberti sanguine natus

5

Ac Adimaris praeclara de stirpe creatus,

Quem dignum venerandae laudis dicitur esse

Sive magistratus rutilantis sedis honoris,

Ne doleas, dempto dominandi pondere virgae,

Quod fortuna volans vertit sub cardine caeli

10

Frena rotae dando regnorum culmina rerum

Multotiens variis turpi de semine cretis,

Pro pravis viciis horum qui lora tenebant,

Multotiens reges laniat proceresque flagellat

Sive nepotes cum dira dicione repellit,

15

De statione iubendi propter crimen avorum.

Si tua non ducit regnando frena propago

In solio patriae nullam fortuna ministrat

Offensam tibi nec princeps radiantis Olimpi,

Iniustum patrat tribuendo pignus habenae

20

Nec ratio quaedam prave tua vota recusat.

Si mihi cum lepido quicquid sermone profaris

Perlego, plura meo valeo perpendere sensu,

Quod tibi primo loquar quaedam constrictus, amice,

Pauca tamen calamo sumpto describere curo,

25

Quod tua mens tecum vigilans arcana videbit

Et repetendo parum quicquid ranusia sancit

Donabit tibi sinceram cum pace quietem.

Regnorum crebro duci fastigia narras

A multis pravo stimulo quandoque coactis

30

Et potius vanos proceres in culmine sortis

Esse vides rutilam pariter constringere virgam,

Multotiens ipsos augeri sede tonantis

Quam iustos homines puro qui pectore degunt

Et plures populos qui libertate manebant

35

Esse iugo vinctos horum qui crimina gestant,

Quod magis augmentat pravos plerumque colonos,

Quod rectos cives alti rex sanctus Olimpi ,

Sic varias turbas crebro regionibus orbis

Et mites homines torquent ardore tiranni

40

Qui rapiunt praedas spoliant et civibus urbes,

Templa Dei vastant, vastant cum viribus aras.

Pontifices adeo vana qui mente gubernant

Ecclesiae seriem sanctorum et munera perdunt

Luxuriis, vendunt sacri solamen asili,

45

Sunt magis a Domino accepti telluris in ora

Quam proceres qui cum studio salvare fideli

Doctrinam Christi quaerunt clementer et optant.

Pro tali causa multi peiora sequntur

Vota, simul vicium patrant cum corde protervo

50

Basilicasque Dei vacuant de pignore sacro,

Prosternunt nimis atroci certamine vulgus,

Raptant et segetes et opes et munera Bacci

Confundunt magis et gaudent violare colonos

Pro causa cumulandi vastae pondera gazae,

55

Quod plerumque tua sensus cum mente vacillat,

Multotiens cupit ipsorum parere favori,

Postquam quod Deus in venerando culmine servat

Ipsos et sibi dat pulchro sub Sole vigorem,

Quod patet ut confirmat eos in sedibus altis,

60

Cum sibi praesidium vires et donat in aevo,

Ergo licet nobis illorum vota rogare,

Ymmo palam firmo semper patrare calore

Quod capta dicione diu valeamus in aula

Stare, simul dare pauperibus cum tegmine pastum

65

Basilicasque Dei valido salvare tenore,

Templa Ihesu magis assidue staurare columpnis

Et famulos plures adeo spectare clientes.

Nunc respondeo quod paulo tua vota refrenes

Et tecum crebro prudenti pectore cernas

70

Quicquid amando cum tali sermone profaris,

Ceu multi peccant, adeo peccare videntur,

Quando putant vanos homines fervore superno

Augeri simul et recitant velamine fraudem,

Infandum facinus replicant cum corde protervo,

75

Quod varii reges sincero pectore vivunt,

Sancta Dei servant puro mandata vigore,

Doctrinam fidei devota mente focillant,

Pauperibus vestes et opes et pabula donant.

Et sicut nescis meditans arcana tonantis

80

Noscere cum studio tecum perpendere cura

Nec sancire suas causas in corde valeres,

Ac tantum hoc paulo vigilanti mente refige,

Quod Deus in solio firmat quandoque forenses

Reges ut purgent saevo cum turbine sortis

85

Fallaces homines reprobando crimen eorum,

Multotiens diros proceres in sede iubendi

Conservat, sibi praesidium sine pondere gestat,

Pro quodam iusto medio quem corde recondunt,

Ac tantum hos mittit penitus Phlegetontis ad ignem,

90

Saepe palam reges aliquo pro crimine pelli

De solio regni recludi et carcere sancit,

Multotiens genitos dira pro sorte parentum

Constringit celsa tolli de sede regendi,

Saepe nepotes praecelso de pignore virgae

95

Pro vicio proavi peragit dicione fugari,

Multotiens natos procerum sub caede necari

Pro noxa patrum nimio vexamine mandat,

Saepe duces agit atroci cum morte ligari,

Pro quadam culpa fallacis mentis eorum

100

Nec genitos tangi concedit pondere leti,

Non Deus infandis tribuit sub Sole colonis

Praesidium, vires adeo cum tempore vitae,

Nec rectos homines iniusto turbine torquet.

Sed fortasse doles alta quod sede iubendi

105

In propria patria noscis constare priores

Pravos qui citius cupiunt peiora patrare

Qui praedas et opes rapiunt cum corde superbo,

Qui caros cives laribus dicione repellunt

Et vilem turbam datii cum pondere vexant,

110

Et proceres crebro fragilem et plerumque catervam,

Munera templorum pariter raptare laborant,

Sepe viros spoliant gazis ac agmina plebis,

Agrestes laedunt, laedunt cum fraude clientes,

Bella palam fieri nullo pro crimine currant,

115

Ac tantum augeri venerando culmine cernis

Illos et iustos homines dicione gravari,

Absque magistratu patriae noscisque morari,

Multotiens ipsos laribus subitoque fugari,

Quod tua cum dubio sensu praecordia turbat,

120

Multotiens fieri facinus per corda refigit.

Quod precor ut caveas te ne ambitione coactus

Explores citius patriae fastigia sedis

Vel pompam procerum vel nomen laudis inanis

Vel plures servos et opes et deinde clientes,

125

Quam iusto salvare tuum cum pectore sensum,

Quam dare thesaurum populo clementer egeno,

Ymmo pio servire Deo cum supplice corde,

Sic tua decipiant fallaci tegmine vota

Te nimis et monstrant deleto lumine vero

130

Mendacem callem reprobandum mente fideli.

Nosce, precor, satis ablato velamine falso

Quod Deus est iustus, pariter iustissima reddit

Cunctis ceu gestant ipsorum aetatis in aevo,

Quos quoque felices mundi sub cardine cives

135

Tu fortasse putas miseros magis esse, valeres

Dicere, si sortes horum perpendere posses,

Quod multi sese dubitant de culmine virgae

A sociis nimis et vulgi dicione repelli

Pro variis culpis illorum corde locatis.

140

Et multi satagunt quod amant rea vota potentis

Civis pro causa fungendi pignore sedis,

Quod servi constant, quando cum parte iubendi

Stare putant, ipsam potius calcare fatigant.

Ac alii dementer emunt cum pondere gazae

145

Frena magistratus tremulanti et corde morantur,

Quod reprobari se tantum pro crimine credunt.

Ac alii rapiunt simulatis fraudibus aurum

Celatum patriae populi preciumque laboras,

Quod se puniri saeva dicione pavescunt,

150

Si neque sunt omnes laesi virtute perenni

Dum vivunt, penitus redunt Acherontis ad undas,

Multotiens horum iuvenes de germine nati

Constant de laribus rabido fervore fugati

Sive iugo servili captum est semen eorum,

155

Cur quoque felices illos sub Sole profaris

Quod miseros homines esse ipsos dicere debes?

Cur neque pontifices maculato corde gravatos

Qui vendunt sacras aedes et munera templi

Luxuriis perdunt rutilantis dona tonantis,

160

Pauperibus dignum prohibent donare metallum

Vel vestes et opes renuunt et pocula Bacci,

Esse palam miseros merito perpendere oportet.

Tu varios cleros lato cognoscis in orbe,

Qui stimulo fastus maculati scandala gestant,

165

Omne nephas optant fidei splendore fugato,

Ipsos esse putas rutilo sub Sole beatos.

Percipe quod multi dubitanti corde pavescunt,

Assidue fragili semet cum mente reprendunt,

Ymmo damnatos sese pro crimine noscunt

170

Nec possunt cum animo paulum constare quieto,

Sed plures degunt procerum dicione coacti,

Quicquid amant illi patrant formidine victi,

Sic heroum acri iusso servire laborant,

Non supero, tamen ipsorum cum corde vacillant,

175

Quicquid agant, secum pariter sua pectora vexant.

Et multi Sathanae voto parere focillant,

Ymmo malum cupiunt, adeo cum fraudibus actant,

Sed tamen a Domino flecti sua crimina cernent,

Quando simul calida baratri statione iacebunt.

180

Cur tantum recitas felices esse sub axem

Quos alto regni telluris culmine noscis

Sive magistratus patriae pro sede locari,

Si bene respicies pausato corde putando

Quos fore felices narras esse sub axem

185

Quos quoque fulgenti laudandos dicis in aede

Esse nimis viles homines replicare valebis

Ac tristes socios alma pietate repulsos,

Te fore felicem vere spectare putabis,

Cum variis precibus Christum laudare citabis,

190

Quod neque te inter eos cives sociavit in aevo,

Quod tua cum puro studio praecordia mulce

Ac supero laudes canta cum corde fideli,

Quod si pro patria dominandi frena vetantur

Saepe tibi capias caelesti culmen in aula.