22. de bello Gallico
ad Augustinum Barbadicum

Mars ferox coelum tenet omne; saevit

Impetus belli sceleratus; ardet

Ira, vesano rabies tumultu

Concutit arma.

5

Excitat flammas odium latentes,

Livor inflatos animos cruentat;

Aestuat dirus furor et malignus

Ardor habendi.

Furta de furvis saliunt cavernis,

10

Caeca de caecis latebris rapina,

Tollit e saevae gremio Megaerae

Vis caput atra,

Induit luctus piceos amictus,

Cote letales acuit cruenta

15

Quae rapit mundum fera trux sagittas

Et capit ensem.

Fugit horrendis stimulata telis

Pax, sibi vultus lacerans modestos,

Aequitas, leges, pietas fidesque

20

Terga dedere.

Cantabros, Celtas, Arabes, Sycambros,

Sarmatas, Traces, Cilices, Sabeos

Qui bibunt clarum quoque fabulosi

Flumen Hydaspis,

25

Pallados pectus Latium furentis

In ferum mittit, sonitu remugit

Inachus, Nilus, Tanais, Garumna,

Ister, Iberus.

Sudat Aetneis Siculus caminis

30

Dum faber tundit galeas et enses,

Sudat, ardenti retrahens ab igne

Tela, Pyragmon.

Parthus armatur, capit arma Dacus,

Coecropis gentes, Ephyres coloni,

35

Colchicus miles, Pelopis nepotes

Proelia clamant.

O sacrum crimen! Cecidit potentis

Romuli regnum sine clade turmis

Gallicis caedens, posuit quod orbem

40

Sub iuga totum,

Porsenae quod non potuere vires

Maxime Pyrrhi populusque fortis,

Hannibal longo superare bello,

Nec Mithridates.

45

Barbarum vulgus domat; incruenta

Gloria tellus Fabii, Camilli,

Caesaris magni, Curii, Catonis,

Tam cito victa est?

Proh pudor, Martis generata proles

50

Sanguine invicto patitur cathenae

Ferre captivo violenta collo

Vincula durae.

Non nitet claris solet ut triumphis

Vrbs Remi, celsae cecidere turres,

55

Porticus, circi, fora, templa, thermae,

Rostra, colossi.

Rex fugam cepit Calabrum timore

Pulsus imbelli; Silarum, Galesum,

Aesarum, Lirim, Tyberimque Gallus

60

Possidet acer.

Tusca gens servit, titulos Volatrae

Senaque claros posuere; plorat

Flore quae pulchro miseranda pulchrum

Nomen habebat.

65

Vndique assurgunt lachrimae, dolores

Poenaque, Troiae cadet aula magnae,

Ponet, o ponet Latium coronam

Sceptraque captum.

Iuppiter quondam velut arce summa

70

Nubibus pressis pluviae capellae

Obruit terram, scelus ob prophanum

Gentis iniquae,

Vret ardenti truculentus igne

Nuncque mortales Veneris protervae

75

Improbos tantum Bromiique caeca

Dona sequentes;

Quae diu sedes tenuit superbas

Omnium mater scelerum, voluptas

Tristis infernos opus est poenates

80

Vt petat acta.

Sed furit magnus leo qui marinae

Tethyos regnum tenet: unus Alpes

Pellet ad Gallum gelidas inertem.

Romule, gaude:

85

Roma iam surget Venetis triumphis,

Vincet Augustus, revocabit atque

Optimos mores decus et colendae

Pacis amicum.

Vincet Augustus: veniet nitore

90

Aureo fulgens, hilaris, serenus,

Annus; in falces pia vel ligones

Tela coquet pax.

Vincet Augustus: renovata caelsas

Vrbs Remi tollet super astra turres,

95

Porticus, circos, fora, templa, thermas,

Rostra, colossos.

Vincet Augustus: Calabrum sub arce

Dux sedet pulsus, Silarum, Galesum,

Aesarum, Lirim, Tyberimque Gallus

100

Deseret acer.

Vincet Augustus: titulos Volatrae

Senaque claros capient, canetque

Flore quae pulchro celebranda pulchrum

Dat sibi nomen.

105

Dicite, o gentes igitur latinae

Carmen, Augusti recinens honores;

Tuque cum Marco faveas Latinis

Maxime Caesar.