Epistola Nicolai Michaelis Bonaiuti Florentini missa ad Ranerim de Adimaris incipit

 

Si mea non essent animo narrata fideli

Verba tibi, clausis labiis, sine voce ligarem

Linguam ne tua cum quodam praecordia dictu

Turbarent, rigidis motis sermonibus eius.

5

O Raneris, qui stas nostro dilectus amore,

Cui proles Adimaris caro nomine nota

Praebuit eximio cretum de semine patrem,

Sed quia cum fido medio mea pectora cogit

Nexus amicitiae variis rationibus actus,

10

Cum calido studio crebro tua vota reprendo,

Vt gliscas potius carae probitatis honorem,

Non odio motus sum nec livore superbo,

Sed citius refero tamquam perfectus amicus,

Quod forsan tibi cum rigido sermone videtur

15

Praefari, sicut paulo tua verba loquntur.

Tu replicas nimis ut dubitanti pectore tecum

Miraris quod saepe mea cum voce momordi

Te coram sociis adeo penetralibus aedis,

Ac tantum assidue pariter servire laboro,

20

Saepe palam tibi praebens cum fervore favorem,

Semper amando satis celsum te augere sub axem.

Quod tibi constringor scribens praepandere quantum

Sensus amicitiae stolide praecordia ducit,

Qualiter inflammat iustorum corda virorum,

25

Ceu recte peragit sincero cuncta tenore,

Quam digne fruitur cara probitatis habena

Vel viciorum quam vano velamine sistit.

Si quoque flagitii tectus caligine constat,

Scandala constituit, patrat cum turbine rixas

30

Luxurias et amat corrupto more modesto,

Turpiter insidias agitat, cum mente dolosa

Dedecus affectat socii plerumque referre

Vel comitum vastam quaerit sub Sole ruinam,

Pondus avaritiae claudi penetralibus optat,

35

Omne nephas staurat, depulso tegmine iusto,

Quod semper nimis est puro damnatus amore.

Si neque delendus rectis sermonibus esset

Debemus merito rabidos laudare tirannos

Qui quaerunt gladios populi madidare cruore,

40

Qui rigide spoliant latas de civibus urbes,

Qui vestes et opes templi raptare fatigant

Ac illos sibi qui donant fervore vigorem,

Quod faciant cum animo praesto scelerata prophano.

Cum sensu decet ergo glorificare patenter

45

Pontifices crebro veneranda sede locatos

Qui nimis in luxu dispergunt munera sacra,

Papatus miros tribuunt dementer honores

Infandis cleris fulvi pro mole metalli,

Presbiteros iustos pravo fervore repellunt,

50

Dant seriem templorum cum dicione propinquis

Et pallas et opes, adeo cum frugibus agros,

Pauperibus nolunt quicquid donare sacelli,

Derenuunt segetes, prohibent pro frigore vestes

Ac omnes sibi qui gaudent praebere favorem,

55

Quod semel ecclesiae requiem violare laborent,

Cum variis mediis crebro iactare deceret.

Et debemus latrones laudare rapaces

Et simul armigeros crudeli pectore fultos,

Magnates etiam simili livore coactos,

60

Qui raptant hominum collectis viribus aurum,

De spoliis vacuant cives vehementer et urbes,

Agrestes cruciant diffuso sanguine multo,

Templa Dei spoliant sacras dementer et aedes,

Ecclesiae sanctae seriem cum milite laedunt,

65

Ymmo Ihesu servos crebro vexare fatigant

Ac illos qui presidium praestare peroptant

Templo, ni satagunt scelerato corde prophanum

Flagitium detestandum sub Sole colonis,

Ni turbant dignum carae virtutis honorem.

70

Si conceptus amicitiae probitate locatus

Est, bona vestigat semper fervore fideli

Et mores amat et verae pietatis habenas,

Diligat aeternum regem cum pectore mundo,

Luxurias odio spectat vel furta Dyones,

75

Omne malum prohibet, prohibet pondusque superbum,

Scandala confundit, pariter velamina fraudis,

Insidias Sathanae semper damnare coercet.

Ergo trucem socium siquis laudare laborat

Non amat ipsius venerandae nomina famae,

80

Non eius requiem quaerit cum munere pacis,

At potius gliscit facinus livore nefando

Fallaces ritus adeo quam damna ruinae.

Siquis homo placet infando plerumque sodali,

Nec sua cum digno studio delicta reprendit

85

Non eius cupit in sincero corde vigore,

Nec parere Deo, puro cum pectore gliscit,

At magis affectat polluto crimina sensu

Et vanos mores, dempto probitatis amore.

Siquis ait servire diu clementer amico

90

Nec sibi perfectam seriem praepandere curat,

Turpiter offendit, potius sua damna peroptat,

Insidias tendit simulans cum tegmine ficto,

Quod sibi rimatur miserae tormenta ruinae

Praeberi coram solita statione parentum.

95

Ergo vides sicut quisquis parere citabat

Sardanapallo qui Caldeae lora movebat

In viciis adeo praesertim corde nefando,

Non eius sceptri carum solamen amabat

Stare satis coram vastis legionibus orbis,

100

Non recte virgam dominandi sede parabat

Vndique cum puro medio firmare libenter

Et nec amicitiae dignam servabat habenam,

Sed potius tectas ficto velamine fraudes

Optabat fingendo palam servire tiranno,

105

Quod princeps ruit et misere descendit ad umbras.

Et siquis caluit rabiem placare Neronis

Dans sibi subsidium quoddam cum mente flagranti

In viciis eius motis livore furoris,

Non iuste sua gaudebat constare iubendi

110

Frena trhono nec amabat pulchrae pignora virgae

In solio Romae salvari tempore longo,

Ymmo sibi praeberi intus vexamen amarum

Staurabat, fando ficta caligine mentis,

Nec sibi cum recto studio pia dicta ferebat,

115

Quod postquam cecidit pulsus dicione Quiritum.

Quando Mediolani Maffeus sede manebat

Et nudas circum crebro remeare puellas

Cum variis ludis mandans agitare citabat,

Luxurias adeo vano fervore patrabat,

120

Si comites sibi collecti et quandoque clientes

Vera pio moti dixissent pectore verba

Non miseram caedem stimulo captasset atroci

Nec luxum simul et prave lasciva Dyones

Turpiter optasset polluto corde coactus,

125

Quod fuit extinctus fratrum cum fraude latenter .

Si fidi socii Manfredi vera loquti

Essent, quando nephas eius manare videbant,

Non veterem patrem rabide mississet ad urnam,

Quando thoro regali pro fervore iacebat

130

Nec valido fratri virus donasset amarum

Pro causa lati capiendi culmina regni,

Non in papatum Romae sua tela parasset

Fortiter optando laedi solamina papae

Nec merito Karoli dira legione fuisset,

135

In rigido bello devictus sanguine fuso.

Quando laudanda pastor statione iubebat

Ecclesiae sanctae dictus pro voce Iohannes,

Luxurias agitabat, cum livore prophano,

Templorum gazas viciis praebebat ineptis

140

Et servos fidei maculabat corde protervo,

Si sibi coniuncti dixissent ordine recto

Vera palam turpi depulso tegmine fraudis

Non princeps Octo Germano semine cretus

De propria patria venisset milite vasto

145

Fultus nec penitus sacra de sede tulisset

Ipsum clerorum digno sermone vocatus.

Ergo consilium simulatis vocibus horum

Qui sibi reddebant, adeo velamine ficto,

Non firmam solii seriem clementer amabat

150

Nec requiem procerum et minime solamina pacis.

Lumen amicitiae nullum sub mente locabant,

Tunc illi pandendo suas cum dictibus odas,

Ymmo magis tamquam praefulti fraudibus hostes

Ipsorum cupiebant de statione ruinam

155

Vel rigidas poenas illorum corde recludi,

Sive nimis pro se quendam captare vigorem

Vel pondus gazae aut fallaci laudis honorem,

Quod reprobandi sunt firmis rationibus omnes.

Quisque pio sensu debet laudare parentem,

160

Dedecus ipsius prudenti et mente vetare,

Et servare diu patriae constanter habenam

Nec non et sibi subsidium donare frequenter.

Si tibi saepe nocet quodam livore noverca

Vel tua cum stimulo praesertim damna requirit,

165

Insidias agitat ficto cum tegmine fraudis,

Adversum te vel crebro reprobanda profatur,

Verba nimis stulte simulando scandala miscet,

Non decet ipsius vicium recitare patenter,

Coram collecto vulgo vel pectore plebis,

170

Quod nimis offuscat proprii genitoris habenam,

Nec patriae decus infesto turbare vigore

Debes si tibi non praebet cum parte iubendi

Frena vel arbitrium faciendi damna colonis,

Quod sibi praesidium donare libenter oportet,

175

In rigido bello captis fulgentibus armis,

Et dare divitias et adeo cum frugibus escam.

Si tua cum verbis ergo praecordia laedo,

Sicut amicus amo carum spectare tenorem

Saepe tuae mentis sensum et radiare sub astra.

180

Tu vere noscis fragili de corde remoto

Fallaci dubio quod praesto pignora vitae

Sub laqueo leti puro fervore ligarem

Pro te saeclorum praesertim qualibet hora,

Cum iusto medio tamen et virtutis habena,

185

Quicquid amo fieri certe cum pectore mundo

Pro memet semper patrando in quolibet actu,

Pro temet simul ardenti fervore requiro,

Qualiter assidue debet perfectus amicus,

Si mihi presidii potius rimarer habenam

190

Vel decus aut quandam seriem statione iubendi,

Quam tibi cum iusto medio reprendere nostrum

Conceptum licet et digno sermone gravari.

Non decet in celso solio servire sodali,

Cum rigide iacet in misera ditione ligatus,

195

Tunc contemnere vel pressum languoribus ipsum.

Non decet in viciis crebro laudare prophanis

Solicite socium, ficta caligine mentis,

Pro causa capiendi quoddam munus ab illo,

Post dementer eum pravis deludere dictis,

200

Quando manet percussus paupertatis in aede.

Sed decet extemplo cari ferventer amici

Vanum flagitium dignis reprendere verbis,

Quando suae vitae felici culmine degit,

Ne stultae satagat contra probitatis habenas,

205

Cum iacet in caeno pulsus de pignore celso

Nam sibi subsidium donare libenter oportet.