Nicholai Michaelis Bonaiuti Florentini epistola figura cathedrae Sancti Petri incipit

 

Si laudanda fides sincero corde vigeret

Ceu quondam clerorum firmo ardore solebat,

Non mea verba palam tanto maerore profarer

Nunc tibi, nec precibus nec amara mente rogarem

5

Concilium sanctae normae pro lumine gestum,

Sed quia multotiens almo de iure videbas

Presbiterum fraudes polluto pectore fictas,

Sive dolum regum et mendacis scandala vulgi

Fallaces haeresis damnabas undique normas,

10

Cum puro studio populorum scisma vetabas

Et mihi subsidium ferventi corde parabas,

Nunc precor ut cernas tenebrarum tegmine dempto

Quantum degenerant homines qui numen adorant

Principis aeterni portas qui fregit abissi.

15

Heu mihi quam doleo turpi ambitione meorum

Servorum, quam vesane iura recusant

Quae staurata meo constant a praeside sacro,

Ecclesiae sanctae merito qui lora gubernat,

Heu quotiens illi turgenti mente citati

20

Propter avaritiam prave turbare fatigant

Pontificis requiem nostra qui parte moratur.

Me statuit dominam rutili sub cardine Solis

Emanuel, simul et sacro decoravit honore,

Stauravit nostro sponso parere sub axem

25

Christicolas, Romae sacra statione locavit

Me satis et validi cives laudare citabant

Et populi reges pariter proceresque potentes,

Clerorum puro crebro et cum pectore coetus,

Esse meum sponsum decorandum ardore ferebant

30

Ac eius pulchras laudes ferventer amabant

Et sibi reddebant sacrati culmen honoris,

Parebant sibi commoti votoque flagranti,

Nunc illum prohibent fangi solamine virgae,

Quod sibi concessit genitus factoris Olimpi,

35

Derenuunt ipsi venerando culmine claves,

Quas sibi rex caeli lato donavit in orbe,

In nostro gremio ficta cum voce refutant

Sponsum stare meum stabilitum pro ordine sancto,

Sponsum stare pium caro qui iure gubernat

40

Ecclesiae Christi mundi sub cardine turbas,

Corrumpunt reges vulgi et plerumque catervas

Ad facinus vertunt contra fastigia nostri

Pontificis, quaerunt et eum de sede fugari.

Cerne, precor, sicut constant iactura doloris,

45

Vt recte noscas quae sum maerore coacta

Forma piae cathedrae Petri statione Quiritum,

Quae pretioso sanctorum pro sanguine fuso

A multis populis quondam veneranda videbar,

Pontificum simul et coetu laudanda manebam,

50

Sum praesul meus, ardenti decrebat amore

Pontifices alios clerorum in qualibet ora,

Templorum titulos sincero pondere gessit

Et cardinales egit probitate fideli,

Quod servirent devote fervore priori

55

Pastori ecclesiae, Romana parte locato,

Solicite sibi constanti et cum mente faverent,

Quod reprobent homines fallaci corde gravatos

Cleros et proceres diro qui pectore surgunt

Contra pontificem Romana sede vigentem.

60

Heu quotiens animo capti fecere protervo

Adversum seriem stabilitam praeside magno,

Turpiter et dignum ipsius fregere vigorem,

Cum falso studio satrapas movere potentes

Contra pastorem ecclesiae qui lora ministrat.

65

Heu quotiens animo moti gessere superbo

Scisma simul fieri voluerunt scandala vulgo

Vel procerum sceptro turgenti et pectore cleri,

Plurima dimitto lapso quae tempore gesta

Saepe fuerunt illorum fuligine mentis.

70

At rogo quod digne vigilanti corde revolvas

Ceu postquam noster pastor discessit ab Vrbe,

Quando Gallorum renuenda mansit in aede,

Cum cardinales reprobanda fraude volebant

Pontificem summum externa regione morari,

75

Dum contra seriem formatam de ordine sacro

Turgebant prave vitiato corde gravati,

Sicut Francorum lata statione putabant

Cum ficto medio papam retinere coactum,

Magnum pastorem ecclesiae cum fraude ligabant,

80

Ne merito Romae tandem remearet ad aedem

In qua debebat iusto de iure manere.

Quam decet ut teneant aliorum parte locatum

Pontificem nostrum recta ratione profare,

Quam decet ut stringant horum dicione prophana

85

Summum pastorem, cui ipsi parere tenentur,

Cui Ihesus exhibuit caeli sub cardine claves,

Paulisper tecum pausato pectore nosce.

Nec fuit hoc vane patratum crimen ab ipsis,

Tam scelus obscenum, nimis importabile pondus,

90

Quod magis infandum Lunae sub tramite monstrum

Fecerunt, quando noster defunctus in Vrbe

Praesul erat, solito elegerunt ordine papam,

Quem fore pontificem scripserunt undique sanctae

Ecclesiae stauratum ab eis cum pectore iusto,

95

Cui recte debent cuncti parere coloni,

Qui normam sancte fidei salvare peroptant.

Et postquam rabido moti fervore fuerunt

Cum praesul vetuit sceleratum crimen eorum,

Derenuit Rome pergens et omittere sedem,

100

Gallorum simul et migrare patenter ad oram,

Tunc pravo stimulo fallaci mente citati

Fraude recesserunt staurato a preside nostro,

Qui collegium fuit et dicione coactum

Pontificem magnum quando staurare parabat,

105

Pro tali causa ac alia cum pectore ficto

Narrando victi stimulo fecere nefando

Pastorem quendam Gallorum semine natum,

Non fuit hoc nec erat constrictum viribus illud

Quando pius fuit Vrbanus decretus ab ipso.

110

Addo velut postquam simulando fraude citati

Cardinales pontificem cum lege gravare

Ceperunt, ipsum quando staurare volebant.

Hoc tantum fieri mendaci voce ferebant

Pro causa vetitum tollendi scisma per orbem,

115

Quod patet ut quantum vano sermone profantur

Si causa prohibendi scisma ligare citabant

Pastorem summum, quare firmare sodales

Pontificem sibi cum tali livore vetabant.

Quo peto sincera paulisper voce referri

120

Sicut verba Dei possunt dicione recludi,

Christus ait Petro: «Caeli sub cardine claves

Do tibi, quos homines orbis regione ligabis,

Nam stabunt vincti regni caelestis in aula,

Illi quos latae solves telluris in oris,

125

Absque ligamine caelorum splendore manebunt».

Nec sibi precepit: «Ficta sub lege vigebis

Collegii tibi, quod pure servire tenetur».

Si cardinales cum aliqua dicione coercent

Magnum pastorem, Christi mandata coartant,

130

Qui sibi donavit praestanti nomine largum

Arbitrium solvendi homines gentesque ligandi.

Si cardinales nimis ambitione prophana

Sive dolo capti vel avara mente gravati

Verba Ihesu possunt animo temerare protervo,

135

Christicolae cuius debent parere vigori,

Postulo cui potius populos servire deceret,

Quis claves caeli a supero sub cardine cepit,

Aut pastor pius aut alius de nomine cleri,

Quis princeps erit ipsorum ratione iubendi,

140

Multotiens mecum dubitanti pectore quaero.

Si decet electores ficta fraude ligare,

Sive dolo mentis vel iniqua sorte reperta

Pontificem summum ecclesiae cum iure vocare,

Pastorem debent vel amena sede locare:

145

Nam decet aeternum Christum dicione gravare,

Qui sibi donavit praecelse culmen habenae,

Magnus praesul eos numquam praecellere posset,

Ipsi sub pedibus papam lacerare valerent,

Ymmo Ihesum qui Petrum alta decoravit in aede.

150

Si simulando electores reprobare deceret

Pontificem verbi Romana sede manentem,

Quare concilium cleris glomerare liceret,

Deprecor ut paulo vigilanti pectore noscas.

Si iudex vel opinio cum velamine debet

155

Frangere verba Ihesu, pariter violare perennis

Edictum ducis et fidei confundere normam,

Cur euvangelii constant almissima dicta?

Si iudex terrae superi mutare valeret

Sinceram seriem fingendo vocibus eius,

160

Cui servire licet, potius perpendere glisco.

Si proceres mundi possunt cum viribus horum

Verba Dei violare parum vel lege recludi,

Cuius mandato recto de iure ligamur.

Si leges hominum Christi mandata coartant,

165

Cui parere decet, dempta caligine, narra,

Sive Deo vel eis illas quae condere currant.

Quaero velut superi normam superare voluntas

Clerorum debet vel eorum mentis ineptus

Sensus vel quiddam studium fallacis amoris,

170

Si decet hoc fieri Christus dicione coactus

Ipsorum est nec habet sceptri solamen honoris.

Si cardinales possunt staurare prophanum

Pontificem simul et falsas producere causas

Et medium veri pariter calcare vigoris

175

Pastoremque pium et clerum removere fidelem,

Turpiter infando Sathane servire liceret,

Qui fraudes gliscit vel eas augere laborat

Et superi carum renuit virtutis amorem.

Proh pudor, o rabies clerorum corde refixa,

180

Cur stolide crebro surgens agitare fatigas

Contra pontificem Romana parte vigentem?

Heu heu qui sistunt staurati a praeside nostro

Quod mihi retribuant constanti ardore favorem

Turpiter adversum me ficta fraude requirunt.

185

Nosce, precor, sicut simulato corde peroptant

Aulam pastoris Gallorum parte locari,

Ceu quoque decipiunt homines cum nomine falso

Corrumpunt proceres cleros pariterque labantes,

Vt magis infandos valeant replere calores

190

Luxuriasque diu nostra regione relicta.

Quam iuste sit pausato cum pectore cense,

Quod quicquid statuit genitus de virgine sancta,

Cum voluit Petrum gremio constare Quiritum,

Quod simulando illi mendaci fraude recusent

195

Et prohibent illud longo quod tempore sanxit,

Coetus clerorum et tenuit cum mente fideli,

Derenuant quicquid diffuso sanguine multi

Pontifices quondam fecerunt culmine Romae.

Heu quam degenerare puto cum corde tumenti

200

Collegium cleri stabilitum de ordine nostro,

Heu heu quam vane medio discedit ab illo,

Pro quo stauratum Romano a praeside mansit,

Quam normam fidei pura cum mente solebat

Et mandata Ihesu voto servare tenaci,

205

Pontificis iusso pariter parere libenter,

Pauperibus vestes et opes donare patenter

Et sepelire pio defunctas pectore turbas.

Nunc nimis a studio captum vehementer avaro

Luxuriis gaudet simul ambitione regendi,

210

Gratatur vano fallacis laudis honore,

Si quando summus pastor sua vota recusat,

Contra pontificem staurat velamine falso

Scandala quod sibi pro fastu servire refutat,

Scisma movet, proceres maculat livore prophano.

215

Vt chore mendaces socios convertit inepte

Contra praeceptum stabilitum voce tonantis,

Aaron voluit sacra de sede repelli,

Sic quoque pastorem studio reprobare superbo

Solicitat varios homines cum fraude laborat

220

Et reges nimis ad falsum pervertere sensum,

Ceu multi cleri longo iam tempore gestant

Commoti stimulo mordaci mentis avarae

Vel rabida dementer ab ambitione citati,

Seu magno procerum thesauri pondere vincti

225

Seu regum valida sceptri dicione gravati,

Contra pontificem permittunt se esse rebelles,

Vestigant populos animo temerare prophano.

Noscite, christicolae, vigilanti pectore quantum

Turpiter adversum pastorem agitare fatigant,

230

Ymmo Deum contra quantum tentare focillant,

Quam prave celsi Domini pia verba recusant.

Nam Ihesus exhibuit Petro sub cardine Solis

Arbitrium faciendi cuncta vigore fideli

Et postquam Petrus donum concessit eodem

235

Cum medio papae nostra statione manenti,

Hii quoque pastorem stringi cum lege peroptant,

Ymmo ligare putando, Deum superare laborant,

Nemo ligare valet sublimis verba tonantis.

Hii magis adversum Dominum tentare fatigant,

240

Quam Daemon, quam Sathanas aquilonis in ora

Edidit, ornatum solium alto culmine ponam,

Me similem regi caelesti sede locabo,

Se quoque non ait aeternum superare vigorem

Sed similem sibi se turgens optavit adesse,

245

Hic clerus legem supero praebere requirit,

Cum praecepta Ihesu violat cum fraudibus eius,

Cum quoque pontificem summum cum foedere cogit,

Ecce velut servos Domini depascit egenos,

Cum nimis exagitat commotus fronte superba

250

Contra pastorem Romana in parte sedentem.

Quod libet eloquio nostro cum voce sonanti

Exclamare, meos adeo narrare dolores.

O gazae stabilitae quondam tempore longo

Sanguine sanctorum, qui almo pro nomine Christi

255

Martirium ceperunt coram sede tiranni,

Quod pascentur egeni homines et carcere vinctis

Pauperibus dentur superi vel civibus aegris

Cernite quam iusto commoti pectore crebro,

Hii vos dispendunt, ymmo maculare laborant,

260

Quam digne fruges populo tribuentur ab ipsis.

Cerne tuos agnos, pastor sanctissime Petre,

Quos Ihesus admonuit sincero pascere corde,

Ceu prudenter eos et oves conducere debes,

Hic clerus prodit, caeco velamine pressus,

265

Qui tibi damnandam legem praebere fatigat.

Pande tuo populo, rector fulgentis Olimpi,

Qui Petro claves alto sub Sole dedisti

Arbitrium simul eximium et solamen honoris,

Cui servire licet, cuius mandata tueri,

270

Si pastor summus tantum parere tenetur

Eius collegio ficto pro tegmine fraudis

Arbitrium vanum sibi donasti ore superno,

Nec coetum sibi clerorum servire deceret,

Ymmo collegii manet a dicione coactus.

275

O Marcelle, parum rogito quod pectore tecum

Tu repetas quando titulos de iure patrasti

Templi, si fieri fallaci corde prophanum

Hoc facinus voluisti aut acri mente putasti,

Si legem vivo supero praebere citasti,

280

Si quoque pastorem summum violare parasti

Sive sibi dare cum iusto fervore favorem.

Dic mihi, Silvester, quando de crimine falso

Traxisti et mundasti de purrigine magnum

Constantinum si a praecelso dona tonante

285

Cepisti recte vel ab ambitione protervi

Cleri vel potius variis a fraudibus eius,

Pande, precor, cuius solio parere deceret.

O Leo, tu quando placasti voce fideli

Genserici furiam furiam regisque rapacis,

290

Vandalicam rabiem conceptam pectore saevo,

Cum dimisit rex fragilis vestigia Romae,

Dic mihi, si clerus tribuit fervore vigorem

Vel Dominus tibi sincera de virgine natus.

Pande mihi, rogito, pastor sanctissime, pande

295

Quando deseruit Latium vel retro recessit

Actila nempe tuo constrictus ab ore benigno

Si tibi collegium portam donavit eundi

Ante duces rigidos coram legione feroci,

Sive Deus dedit auxilium vel corde favorem,

300

Dic cui pontificem summum parere tenetur,

Aut praecepto cleri ipsius ab ore vocati

Sive pio regi vobis qui crimina tollit.

Quid refero quondam totiens miracula facta

Plura meo pastore palam solamine sacro?

305

Quid recito celso quotiens a numine motus

Ipse fuit satis et vere firmatus ab ipso?

Quid replico nimis a Domino fulgentis Olimpi

Qualiter arbitrium cepit pro sede iubendi?

Praetereo ceu Gregorius sanctissima verba

310

Scripsit caelesti tantum flammatus amore,

Sicut cum precibus rogitavit vota tonantis

Quando Traiani regis praecordia novit.

Sed doleo quoniam me vilificare laboret

Collegium cleri stabilitum praeside nostro,

315

Quod fore me faciat servam cum fraude prophana,

Cui Deus excelsum tribuit de iure cacumen

Ecclesiae caput electum sermone superni

Regis, qui digito caelos et cuncta creavit

Et Petrum statuit Latiali parte morari,

320

Quam iustum sit cum studio sancite fideli

Christicolae, nostrum paulo placate dolorem,

Flagitium simul a sensu depellite vestro,

Tollite mox facinus, vigilanti tollite corde.

Quam reliquos homines potius telluris in ora

325

Concilium sacrum rogito cum supplice voto

Te satis, ut noscas prudenti pectore causam,

Si recito vere quandam pietate salutem,

Da mihi, da fessa tranquillam in mente quietem,

Sed crimen culpae sincero lumine damna.