Niccolò Buonaiuti epistulae 6

Testo base di riferimento: F. Porro, 2023

Cura dell'edizione digitale: F. Porro, 2023


Nicholai Michaelis Bonaiuti Florentini epistola in figura Lateranensis aulae incipit

 

At mea cum rigido cogit praecordia nexo

Maeror quod video fallaci crimine victos

Qui seriem validi debent servare tonantis

Et sanctae fidei normam defendere coram

5

Regibus et populis constanti ardore tenentur,

Cum studio simul et pravas reprobare catervas,

Errantes homines adeo confundere verbis,

Presbiteros falsos etiam damnare patenter,

Scandala cum firmo pariter vitare calore

10

Scismaque cum recto studio removere per orbem.

Si nostrum vultis titulum sermone referri,

Christicolae, contra vere quos verba revolvo,

Aula pio Lateranensis sum nomine dicta,

Cuius pontifices venerati tempore longo

15

Ecclesiae sanctae pondus de iure movebant,

Ducebant seriem clerorum frena tenendo,

Iussa dabant populo puro qui corde colebat

Aeternum genitum sacrae de virginis alvo,

Staurabant almas devoto pectore leges,

20

Staurabant almas mundi sub cardine leges,

Tunc sibi parebant devoto pectore cleri,

Magnates etiam proceres ac agmina plebis,

Belligeri comites Phebi et sub tramite reges,

Praesidium sibi donantes in turbine noxae

25

Eius calcabant hostes cum milite vasto,

Errores puro pariter fervore fugabant,

Infandos homines adeo reprobare citabant,

Pastori summo constanti corde favebant,

Nunc misere maneo vanis delusa colonis

30

Et simul a magna sacro de nomine turba

Nec minus a multis procerum de semine natis.

Quid loquor et quare potius mussare prophanum

Flagitium possem praesenti tempore gestum,

Turpiter a clero stabilito a praeside nostro.

35

Cernite vobiscum rigidae quam verba querelae

Nunc iuste replico claudens in corde dolorem,

Longa foret series culpas si dicere vellem,

Quo taceo sicut pompas in culmine quaerunt

Et vanae laudis miro sermone vocari

40

Sese primates nostro qui nomine iactant

Esse pia templi semet dicione ministros.

Hoc tamen in nostra cupio recitare querela,

Scilicet ipsorum fallaci corde refixum

Flagitium quod agunt violati mente superba,

45

Cum totiens satagunt scelerato pectore contra

Mores ecclesiae seriem sanctamque fidelis

Pontificis Romae, ymmo contra virgine natum.

Nolo tamen quondam quae ab eis agitata fuerunt

Fari, sed sicut variis pro fraudibus horum

50

Coetus clerorum nostra qui parte manebat

Gallorum stetit in lata regione locatus.

Tunc deserta fui a praestanti praeside sacro

Et sedes Petri pariter delusa colonis,

Ecclesiae sanctae nimium seriesque relicta,

55

Ymmo fuerunt verba Ihesu neglecta patenter

Qui statuit papam in gremio constare Quiritum.

Si pridem paulo viciorum pondus amabant

Primates, quando Romae statione vigebant

Cum serpti Rodani renuenda parte fuerunt

60

Culmen avaritiae moti fervore petebant,

Pontificem nostrum vane religare volebant

Ne sacram sancti Petri remearet ad aedem.

Sed Deus omnipotens nostram conduxit ad urbem

Pastorem summum contra praecordia magni

65

Collegii, ac ipsum quadam formidine victum,

Denique pontificem clausit velamine mortis,

Tunc recto cardinales et cum ordine papam

Constituere simul sacro et posuere tenore:

Ille nephas horum puro cum corde vetabat,

70

Gallorum crebro transire negabat ad oram,

Quo tandem rabida fastus dicione gravati

Cesserunt ab eo, simulando tegmine fraudis,

Ac alium cleri magnum statuere priorem

Poscendo varios proceres dictamine moto,

75

Scisma palam inter eos praesto fecere sub axem,

Scandala miscendo vulgi per corda labantis,

Pontifici magno ecclesiae parere vetabant,

Gallorum sedem cum animo petiere superbo.

Quod precor ut noscant omnes qui numen honorant

80

Caelestis geniti, geniti de virgine sancta,

Quam iuste decet ut Rodani consistat in aula,

Pastor papatus vinctus dicione suorum

Servorum vel eorum condicione ligatus.

Quam decet ut noster praesul statione moretur

85

Externa, strictus quodam velamine fraudis,

Cui Deus immensus tribuit sub tramite Solis

Arbritium super humano de semine turbam,

Quam decet ut magnus pastor qui lora gubernat

Ecclesiae Christi sit de statione creatus

90

Gallorum semper vel eorum sanguine natus,

Ceu totiens ipsum quondam vocitare solebant,

Noscant quod multi Romana sede fuerunt

Pontifices geniti variis regionibus orbis,

Quos paulo cupio fando replicare colonis,

95

Ausoniae tamen hos qui sunt ab origine creti

Non refero, ne sit series dictamine longa.

Sed pridem fuit Hebraico de germine natus

Ipse pius Petrus, Christi et sermone vocatus

Praesul in ecclesia Romana et sede locatus.

100

Quintus conceptus Siriae regione Iohannes

Papatus frenum Latiali parte recepit,

Primus et ornatam clerorum sumpsit habenam,

Sergius ex illa terra qui dicitur esse

Ac plures alii geniti narrantur eadem

105

De patria qui pontificum statione fuerunt.

Et natus fuit Anacletus origine Graeca,

Ecclesiae Romae mandans in culmine mansit,

Eximio vixit decoratus honore Quiritum,

Thelophorus praesulque meo cum pignore sedit,

110

Pastores adeo multi de semine gentis

Eiusdem quondam nostrum tenuere cacumen.

Et victor fuit affer enim velamine sacro

Indutus, Romae praesul radiabat in aula

Et plures alii sub eadem parte creati

115

Ceperunt similis venerandum pondus honoris.

Gaius Dalmatiae genitus de stirpe vigebat,

Ac tantum ecclesiae lumen de iure movebat,

Pontificis Romae pulchram ducebat habenam,

Ilarius fuit et proprio pro sanguine Sardus

120

Et Simacus satis et sacrum sumpsere laborem

Papatus vere Latiali sede iubendo.

Agato perfulxit conceptus origine gentis

Trinachiae dignae nostro qui culmine iussit

Ac Leo qui simili vixit decoratus in aede,

125

Stephanus fuit et Sicula de prole creatus,

Qui cathedram Petri venerando lumine rexit.

Anglia concepit calefacto ventre Iohannem

Et quamvis mulier materna carne fuisset

Papatus seriem tenuit sub vertice mundi.

130

Victorem propriae genuit de semine prolis

Ipsius Germania, pro pastore locatus

Qui fuit in sacro clerorum culmine Romae.

Stephanus vixit Piccardo germine natus,

Pontificis magni laudanda in sede refulxit

135

Et veram Christi normam patrare iubebat.

Vrbanus quartus Gallorum sanguine dictus

Ac alii plures ab eodem semine creti

Papatus carum culmen tenuere sub astra.

Et genitus fuit Hyspana de prole Iohannes,

140

Ecclesiae pignus nostro cum pondere sumpsit,

Clerorum turbae pariter mandata ferendo.

Sic quoque de variis olim regionibus orti

Pontifices multi Romana sede fuerunt,

Non semper papam Latii de stirpe volebat

145

Collegium cleri tamquam fecere theatro

Gallorum cardinales, velamine ficto,

Qui quoque pastorem magnum patrare solebant

Ipsorum semper proprio de semine cretum,

Privabant aliam gentem de culmine sacro

150

Et comunis honor turbae quae lumen honorat

Caelestis regis pura de virgine nati

Tollebatur ab ipsis, cum fuligine fraudis

Et seriem Christi stabilitam pondere iusto

Pontificum Romae, fallaci mente vetabant.

155

Quo precor et miti rogito cum pectore cunctos

Christicolas ut cum vigilanti corde revolvant

Quam digne Gallorum ampla regione morantur,

Quam iuste capiunt titulos in nomine nostro,

Si prohibent Romanorum statione manere,

160

Posco quae narrent prudenti mente citati

Ceu iuste faciunt fore me sub lege coactam

Vel servam votis agitant fallacibus horum,

Quam Dominus gessit dominam pro culmine cleri

Ecclesiae sanctae laudandam corde fideli,

165

Quam iuste quaerunt aliam cum fraudibus aulam,

Papatus seu pontificis staurare sub axem

Vel nimis externa potius regione locare.

Plusquam alios rogito, rogito cum supplice sensu

Te plerumque pio Zaberelli sanguine cretum,

170

Quod videas recte velut exclamare fatigo,

Tu doctor legum, sacro sermone peritus,

O Francise, meam causam sancire valebis,

O lumen patriae, fidei clarissime cardo,

Defensor nostrae sedis sublimis honoris,

175

Accipe pro nobis almum certamen in orbe.

Si vere loquor ex templo, cognoscere debes

Et velut assidue fueris privatus habena

Ecclesiae sanctae veneranda parte Quiritum

Ac alii cleri Latia regione creati

180

Nec papatus summum pondus habere valebant,

Ymmo Ihesu totam mundi sub cardine turbam

Privabant praeter ipsorum de semine natos,

Illi cum sacro staurabant ordine papam.

Quod precor ut caveas ne aliquo velamine quidam

185

Decipiat socios, pariter clerosque labantes,

Ne tantum facinus rursus consurgere posset,

Tu pius et prudens vigilans ostare valebis

Fraudibus adversis depulso tegmine ficto.