4. DE LEGATIONE REGIS HISPANIAE AD INNOCENTVM VIII.
DE ADVENTV INACHI MENDOCIAE COMITIS TENDILIAE
REGII ORATORIS.

Dum suspensa diu gentem miratur Iberam

Tot Reges, quot Roma viros sibi cernere visa est.

Vidit enim patria tinctas ferrugine vestes,

Et Tyriis infecta velamina circum

5

Sublimes rutilare humeros fundere flammas.

Vidit ab hirsuto pendere monilia collo

Aurea, et alterno blandiri ad pectora plausu.

Vidit et accensos radiis ardentibus aurum.

Vincere et inter se flammis certare lapillos,

10

Quos misit longinquus Arabs: Erithraeaque tellus.

Quos Ganges, quos Indus alit, quos Persia dives

Colligit undosi per torrida littora ponti.

Vidit et assiduo Martis durata labore

Brachia et assuetas frondes sudare sub armis.

15

Talis miles, quo Pella potentior orbe

Reddita ab argenti scutis cognomina ducens.

Vel quo bellipotens Aethnai fulminis instar

Saeviit Assyrium toties Machabaeus hostem

Aurea regali mirata est stragula luxu

20

Non solum praeberet thoris, sed vilibus usum

Officiis, sternique solo, et vestigia ferre.

Regis honor contemptus opum, praestantia tanti

Principis imperii, fines qui mittit ab ipsis

Gadibus ad fluctus Pelopis, quos nominat Io

25

Inachis, hoc cultu non est aequata superbo

Maiestate minor tam largi opulentia luxus.

Ipse etiam patriis veniens orator ab oris

Debuit hoc fastu magnae innotescere Romae

Inachus, Argivum nomen, quia gloria belli

30

Tanta viro, quanta Argivis Lacedaemone natis.

Ipsa quoque imperium quondam telluris et undae

Roma Dei modo nacta vices hoc divite cultu,

Debuit hoc, splendore peti. Cognoscere visa est

In sermone suos cives, qui dicere leges,

35

Qui regere imperio populos et regna solebant.

Mansit enim penes Hesperios vetus illa Quiritum

Lingua, sonant priscos patres ea verba Latinis

Aemula, quae gentem docuit Romanus Iberam.

Ipsa licet cute iam crispa, iam cana senecta

40

Langueat, antiquos gaudens reminiscitur annos.

Sicut in adventu natae longaeva tremensque

Mater ovat, vultuque labans applaudere anili

Nititur, affectuque vigens se vincit amico,

Ipsa salutantum gentis de more Latinae

45

Agmina praemisit sacris solemnia pompis,

Magnanimosque amplexa viros in amica recepit

Moenia. Concursu ruit ad spectacula magno

Vrbs omnis, cum plebe patres, cum pube senectus.

Et sexus utriusque choros promiscua fama

50

Mota peregrina tegit omnia compita gentis.

Sicut ubi Aesonides prima cum nave subivit

Littora Colchorum, confluxit ad aequora totus

Phasis, et advectam stupuit per caerulea puppem.

Tunc alacres Medaea choros et ovantia duxit

55

Agmina solemnem Graiis latura triumphum.

Dumque ita Romuleam fausto subit Inachus urbem

Sydere, dum totis agitantur gaudia tectis,

Vidimus illius sacris insigna circum

Clausa notis, et verba quibus primordia sumpsit

60

Nostra salus, cum facta parens sine semine virgo est.

Tunc ego scire pii causas epigrammatis ardens

Consului Paulum genus Tarconte trahentem

Thraiciis clarum fidibus, plectroque potentem

Moeonio, multa praestantem laude poetam.

65

Hic mihi rem gestam paucis absoluit, et istam

Rettulit Hispanias famam velitare per urbes.

Barbarus Almansor veniens a sanguine crudo

Gentis Isaciparae quae usurpat nomina Sarrae,

Viribus exultans, et forti robore plusquam

70

Numinibus fidens longis ea verba papyris

Scripserat, et caudae demens aptarat equinae.

Multa ferax iaculans in Iberam iurgia gentem

Ibat, et Allophylo similis quem verbere funda

Deiecit pecudum custos in bella vocabat

75

Hispanias acies, multis cum millibus unus

Congressurus erat: certe hic ingentia cernas

Corpora, et ardentes oculos, barbamque comentem

Supra hominem, Siculisque parum Ciclopibus impar.

Barbarus ex acie sumpta temerarius hasta,

80

Fraxinus hasta fuit de rasis aspera ramis,

Multa minans cristis et equo sublimis in alto

Venerat, in pugnamque aliquem poscebat Iberum.

Dum spectant utrinque acies ex agmine Ibero

Prodiit auratis iuvenis formosus in armis

85

Mendocia de gente satus, tuus Inache certe

Aut avus aut aliquis clara de stirpe tuorum,

Comminus ense potens, et longis eminus armis

Non minor Aeacida, campoque animosus aperto

Constitit, et dictis tremefecit hostem.

90

"Tanta quid increpitas? Quo te temeraria traxit

Impietas, ut magnam ausis contemnere matrem

Atque in matre Deum? Dictis Agarene superbis

Nil opus est nec enim tua te iactantia tanto

Fastu inflata iuvat, gladio experiemur et hasta

95

An gravis haec Mariae superos iniuria tangat.

Iam dudum Pluto istam animam, tua viscera dudum

Expectant lanianda ferae. Non fidimus hastae,

Divorum speramus opem, tua debita cerno

Funera: nam iusti comes est victoria belli.

100

Sicut in aequoreum direxit tela draconem

Virginis expositae sortem miseratus acerbam,

Ora, nec expavit molemve Georgius illam

Grandibus horrentem squammis ac tergore duro,

Sic ego te defensa hodie pro virgine victum

105

Sanguinea tellure traham, caput ense revulsum

A cervice hastae infigam, nostrumque per omnes

Circumlatum acies Mariana ad limina sistam."

Sic ait, et magna Christo ter voce vocato

Vrget equum, pressisque petit calcaribus hostem.

110

Concurrunt similes tauris in bella duobus

Cornibus adversis, et toto pondere frontis,

Cum spectant utrinque greges, cum territa magno

Pascua mugitu nimbo involvuntur arenae.

Arma sonant, tremit omne solum, volat hasta per auram.

115

Ecce ruens Agarenus equo (traiecerat armos

Vulnus et ingenti thoraca resolverat ictu)

Volvitur in praeceps, concussa cadavere tanto

Terra gemit, velut intonso cum vertice campum

Verberat armatis quercus percussa lacertis.

120

It coelo clamor. Spoliis tum victor opimis

Clarus, et occisi trunco prius ore Gigantis

Excipitur clangore tubae plausuque suorum

Regia concursu subiit tentoria magno.

"Cedite Torquati, quibus haec cognomina torquis,

125

Cedite Corvini, quibus haec cognomina corvus

Tradidit, haec vestras superant praeconia laudes.

Sic tua gens votis ad templa solutis

Inache, ne tanti pereant monumenta triumphi,

Virgineae sacrata vocabula sanxit

130

Ad sua perpetuo coniungi insignia ritu.

Cerne decus quantum superat tibi, gloria quanta

De virtute patrum fluit in genus omne nepotum,

Inache sic superi faciant, de stirpe tuorum,

Quo tibi laus alio sit consummata triumpho

135

Dux aliquis, vel tu ipse magis cui bellica virtus

Iam longo firmata usu, levet arma potenti

In Syriam, Libyamque manu, gentemque nefandam

Vel penitus tollat, Scythicae vel ad ultima terrae

Littora detrudat, Boreas ubi frigidus omni

140

Fruge solum spolians duro tegit aequora tergo.

Vive, nec ante precor Parcae tibi stamina rumpant,

(Det Deus haec saltem nostris bona fata diebus)

Quam videas Maurorum urbes et magnae superbae

Moenia Granatae veri iuga ferre Tonantis,

145

Et parere Deo, qui magna incoepta secundet

Regis, et arma regat felici Bethyca Marte."