22. venatio taurorum

Iam licet ut sileat venatio prisca ferarum

      Fortis et antiqui dextera Carpofori,

Martia cum stratos spectavit harena leones

      Et petulans Tuscum Naevia fixit aprum,

5

Cum pardi cecidere leves turpesque bisontes

      Praestitit atque ferox praelia rhinoceros:

Nam tua, Sexte, tuas peragens Hispania partes

      Culta per attritas noluit ire vias,

Sed, quod nulla unquam priscorum prodidit aetas,

10

      Inclyta de tauris munus equestre dedit,

Quos excelsa suis ludis de more quotannis

      Exhibet et torvo de grege Roma legit.

Hi non consueta ceciderunt morte feroces,

      Sed periere necis nobiliore modo:

15

Nam, postquam emissi fusique fuere vicissim

      Et concessa feris mors mala bobus erat,

Prodiit in medium depugnatura theatrum

      Et telis et equis splendida Ibera cohors,

Vndique tota micans ardenti murice et auro,

20

      Gemmatis victis et redimita caput,

Strenua gestantes patrio venabula ritu

      Cominus exhibitos apta ferire boves.

Sic igitur missos ineunt agitare iuvencos

      Bubulaque assidua terga cavare manu;

25

Ardua qui primus ruit in certamina taurus

      Excussit circi cornibus omne latus:

Quem dum nobilitas insectaretur Ibera

      Saeviretque ferox taurus in omne caput

Spargeret et passim pedibus furibundus harenam

30

      Innueretque sua fronte minante necem,

Talia non potuit spectando Borgia Caesar

      Virtutes animi dissimulare sui;

Fervidus orchestra sed enim descendit ab alta,

      Spectabat ludos maximus unde chorus,

35

Et celer ingressus, faciem velatus, harenam

      Traiecit tauri protinus omne latus

Sternitur atque uno tantum porrectus ab ictu

      Qui timor ex omni parte iuvencus erat;

Inde abit, id facinus toto plaudente theatro,

40

      Magnanimo insignis conspiciendus equo.

Prosequitur caedes taurorum Hispana caterva

      Et patria sternit cuspide forte pecus;

Iamque boum ferro restabat portio parva,

      Destitit a pugna cum calefactus eques:

45

Nam pedibus pariter subit altera turba theatrum,

      In tauros laudis non habitura minus.

Haec quoque culta fuit praecinctaque vestibus iisdem,

      Idem animus cunctis et generosa manus:

Expandit quales volucris Iunonia pennas,

50

      Talis erat invenum vestibus ille decor;

Idem erat et gladius nec non venabula et artes

      Dexteraque Hispanis docta ferire modis.

Quos inter rursus prodivit Borgia Caesar,

      Velatus faciem, cognitus ille tamen:

55

Nam male Thessaliae sicut se abscondit Olympus,

      Sic male Borgiaci Caesaris arma latent.

Nanque catervatim iunctis mucronibus hastae,

      Dum ruit in tauros sic animosa cohors,

Dumque boves missi iuvenum per aperta theatri

60

      Non expectato terga dedere globo,

Ingruit ex illis contra furibundior unus

      Aggrediturque omnes, dissipat, urget, adit,

Gestit et obstantem iactare sub astra catervam;

      Sed tandem fallax impetus ille fuit:

65

Nanque sua Caesar districta prosilit harpe

      Invaditque suo Marte iuvante ferum

Succisaque trucem stravit cervice iuvencum;

      Inde pedestre ferox cum grege victor abit.

Caetera taurorum pars nobilitate perempta est,

70

      Nec male Borgiaci deperiere boves.

Quis non taurorum pugnas intelligat istas?

      Hoc pro te factum, Borgia Caesar, erat:

Quicquid Amyclei fuerant ad praelia fratres

      Iam duo, tu solus, Borgia Caesar, agis.