2. Dantes Alagherii Iohanni de Virgilio

Velleribus Colchis praepes detectus Eous

Alipedesque alii pulcrum Titana ferebant.

Orbita, qua primum flecti de culmine coepit,

Currigerum canthum libratim quemque tenebat,

5

Resque refulgentes, solitae superarier umbris,

Vincebant umbras et fervere rura sinebant.

Tityrus hoc propter confugit et Alphesiboeus

Ad silvam pecudumque suique misertus uterque,

Fraxineam silvam tiliis platanisque frequentem.

10

Et dum silvestri pecudes mixtaeque capellae

Insidunt herbae, dum naribus aera captant,

Tityrus hic, annosus enim, defensus acerna

Fronde soporifero gravis incumbebat odori,

Nodosoque piri vulso de stirpe bacillo

15

Stabat subnixus, ut diceret, Alphesiboeus.

"Quod mentes hominum" fabatur "ad astra ferantur,

Vnde fuere, novae cum corpora nostra subirent,

Quod libeat niveis avibus resonare Caystrum

Temperie celi laetis et valle palustri,

20

Quod pisces coeant pelagi pelagusque relinquant,

Flumina qua primum Nerei confinia tangunt,

Caucason Hyrcanae maculent quod sanguine tigres

Et Libyes coluber quod squama verrat arenas,

Non miror, nam cuique placent conformia vitae,

25

Tityre; sed Mopso miror, mirantur et omnes

Pastores alii mecum Sicula arva tenentes,

Arida Cyclopum placeant quod saxa sub Aetna."

Dixerat, et calidus et gutture tardus anhelo

Iam Meliboeus adest et vix "En, Tityre," dixit.

30

Inrisere senes iuvenilia guttura, quantum

Sergestum e scopulo vulsum risere Sicani.

Tum senior viridi canum de cespite crinem

Sustulit et patulis efflanti naribus infit:

"O nimium iuvenis, quae te nova causa coegit

35

Pectoreos cursu rapido sic angere folles?"

Ille nichil contra, sed, quam tunc ipse tenebat,

Cannea cum tremulis coniuncta est fistula labris,

Sibilus hinc simplex avidas non venit ad aures,

Verum, ut arundinea puer is pro voce laborat,

40

(Mira loquar sed vera tamen) spiravit arundo:

Forte sub inriguos colles ubi Sarpina Rheno;

Et, tria si flasset ultra spiramina flata,

Centum carminibus tacitos mulcebat agrestes.

Tityrus et secum conceperat Alphesiboeus;

45

Tityron et voces compellant Alphesiboei:

"Sic, venerande senex, tu roscida rura Pelori

Deserere auderes, antrum Cyclopis iturus?"

Ille: "Quid hoc dubitas? quid me, carissime, tentas?"

"Quid dubito? quid tento?" refert tunc Alphesiboeus;

50

"Tibia non sentis quod fit virtute canora

Numinis et similis natis de murmure cannis,

Murmure pandenti turpissima tempora regis

Qui iussu Bromii Pactolida tinxit arenam?

Quod vocet ad litus Aetnaeo pumice tectum,

55

Fortunate senex, falso ne crede favori,

Et Dryadum miserere loci pecorumque tuorum.

Te iuga, te saltus nostri, te flumina flebunt

Absentem et Nymphae mecum peiora timentes,

Et cadet invidia quam nunc habet ipse Pachynus;

60

Nos quoque pastores te cognovisse pigebit.

Fortunate senex, fontes et pabula nota

Desertare tuo vivaci nomine nolis."

"O plus quam media merito pars pectoris huius,

(Atque suum tetigit) longaevus Tityrus inquit,

65

"Mopsus amore pari mecum conexus ob illas

Quae male gliscentem timide fugere Pyreneum,

Litora dextra Pado ratus a Rubicone sinistra

Me colere, Aemilida qua terminat Adria terram,

Litoris Aetnaei commendat pascua nobis,

70

Nescius in tenera quod nos duo degimus herba

Trinacride montis, quo non fecundius alter

Montibus in Siculis pecudes armentaque pavit.

Sed quamquam viridi sint postponenda Pelori

Aetnica saxa solo, Mopsum visurus adirem

75

Hic grege dimisso, ni te, Polypheme, timerem".

"Quis Poliphemon" ait "non horreat" Alphesiboeus

"Assuetum rictus humano sanguine tingui,

Tempore iam ex illo quando Galathea relicti

Acidis heu miseri discerpere viscera vidit?

80

Vix illa evasit: an vis valuisset amoris,

Effera dum rabies tanta perferbuit ira?

Quid, quod Achaemenides sociorum caede cruentum

Tantum prospiciens, animam vix claudere quivit?

Ah, mea vita, precor, numquam tam dira voluptas

85

Te premat, ut Rhenus et Naias illa recludat

Hoc illustre caput, cui iam frondator in alta

Virgine perpetuas festinat cernere frondes".

Tityrus arridens et tota mente secundus

Verba gregis magni tacitus concepit alumni.

90

Sed quia tam proni scindebant aethra iugales,

Vt rem quamque sua iam multum vinceret umbra,

Virgiferi silvis gelida cum valle relictis,

Post pecudes rediere suas, hirtaeque capellae

Inde velut reduces ad mollia prata praeibant.

95

Callidus interea iuxta latitavit Iollas,

Omnia qui didicit, qui rettulit omnia nobis:

Ille quidem nobis et nos tibi, Mopse, poimus.