Corydon

Ecloga VI in Cosmum Medicen

 

Iam iubar exortum noctis dimoverat umbram

Inque novos latum radios diffuderat orbem,

Alpheo Corydon, Fesulo de vertice pastor,

Planitiem spectans, haec est cum verba locutus,

5

Dum procul errantes carpunt dumeta capellae:

Corydon

De senibus quondam nostris audire solebam

Vt locus hic magnis confertus cladibus olim

Exstitit, et multos hominum contrivit in armis,

Vt saepe incurvus terram dum scindit arator

10

Inveniat galeas scabra rubigine fractas.

Nunc et summa quies late tenet omnia montis

Pascua, laetitiaque omnis gestire videtur

Accola, nec pestem pecori timet inde malignam.

Haec ego conspicio; tantae sed causa quietis

15

Vnde sit, ignoro. cupio tamen, et mihi nusquam

Noscendi cessat nostro de pectore cura.

Dixerat hoc Corydon; vos quae responderit alter,

Pierides, vos haec nobis memorate, puellae.

Alpheus

An ita sis factus, Corydon, stupidusque rudisque,

20

Vt quae non simae tantum, tua cura, capellae,

Sed lapides duri norunt silvaeque profundae,

Tu tamen ignores, humano semine natus?

Conspicis hanc oculis urbem quae proxima nostris

Constitit et nitidis Arnus quam dividit undis,

25

Quae pulchro varias ostentat vertice moles?

Illic tu stupeas, fulvos ubi forte leones

Videris exitiumque lupis pecorique salutem!

Hic, prope Laurenti templum sedemque sacratam

Quam Medicum dicunt opibus consurgere magnis,

30

Quadrato constant excelsa palatia saxo.

Quam pulchri postes hic sunt! quam pulchra nitescunt

Atria, de Fesulis late suffulta columnis!

Haec ego, dum caseum Lydorum pauper in urbem

Venalem porto, pingues dum civibus haedos,

35

Mirando plures consumpsi protinus horas;

Sed locus ipse domus, ubi sunt penetralia patris

Divini, quamquam late patet ille volenti,

Cognitus haud ullo tamen est in tempore nobis.

Tantus enim splendor sacro descendit ab antro,

40

Et rudibus tantus praestringit lumina, fulgor,

Vt, nisi qui magnam paulatim cernere lucem

Praeparet, ipse prius doctus spectare minorem,

Non acies tanto possit durare nitori,

Vt nequit is, rutilum temptat qui cernere solem,

45

Hunc nisi sit solitus vitreo quoque fonte tueri,

Hic ubi lux ita se mundi minuisse videtur,

Vt nobis hebetes oculos minus inde fatiget.

Sed tamen e multis accepi saepe quis esset,

Illius aut qualis surgat de pectore virtus.

50

Nam medio sedet ille senex grandaevus in antro,

Tam clarus cunctis hominum cunctisque verendus,

Vt, manibus falcem si prisci insigne teneret

Saturni, queat ille deus, deus ille videri.

Hunc adit opilioque frequens adeuntque subulci,

55

Vt gregibus capiant ex hoc praecepta tuendis,

Non aliter quam cum pastores cogit in unum

Tityrus Etruscos Fesulis in montibus acer,

Dum vocat et iusto cunctos moderamine servat.

Ille senex igitur nobis haec otia fecit,

60

Securamque dedit nobis traducere vitam.

Quin etiam propria Martem virtute tremendum

Expulit, extremosque ferum detrusit in agros

Huc ubi continuis nivibus loca cuncta rigescunt,

Vlla nec gelidis nascuntur gramina terris.

65

Dixerat; at Corydon stupidum caput extulit, altum

Aera suspiciens:

Corydon

                                 Nimirum hic ille beatus,

Erigit has - inquit - prope nos qui maximus aedes,

Quas habitent casta sub religione manentes;

Pullati Canones et Christi nomen adorent.

70

Vah, coepi neminisse satus quo forte vir ille est

Colle sub hoc: Medices, miro qui captus amore

Visendi Fesulos, dum late armenta sequuntur

Pastores, nobis (o quam mitissimus!) olim

Ingenti villam construxerat acre decoram,

75

Heu, modo quem tristes etiam flevere myricae,

Quem durae quercus, non digna morte perumptum

Quin reor hunc etiam, si rite audita recordor,

Divini summa doctum virtute parentis,

Hieronymo nuper sedem posuisse sacratam.

80

Durus, qui monitis etiam Corydonis corum

Vix memini, quae plura puer cantare solebam.

Alpheus

Cur tam praesentem, dederit cum tot bona nobis,

Cantibus hunc nostris cunctemur dicere divum?

Corydon

Grandior at natu cum sis, Alphee, prius me

85

Incipe: te sequar usque, diem dum claudet Olympus.

Alternis ergo coeperunt versibus ambo,

Insigni quorum laetatae carmine Nymphae,

Et Fesulas quaecumque tenent animantia silvas

Excepere sacros numeros; quin protinus altum

90

Motavere caput vel durae robora quercus:

Alpheus

Caulibus ut praestat longissima pinus in hortis

Aesculus utque humiles superat cervice myricas,

Sic bonus ille senex, dedit haec qui tot bona nobis,

Etruscos vincit Medices virtute bubulcos.

Corydon

95

Ipse licet faveat silvestri carmine primus,

Duras qui docuit cantu mitescere silvas,

Non tamen hunc possim merita celebrare Camena,

Illius aut laudes numeris aequare canendo.

Alpheus

Tu, bone, Tyrrhenos saltus silvasque tueris,

100

Per te maturis flavescit campus aristis,

Liber et ipse pater tibi se debere fatetur,

Plurima quod per te turgescat vitibus uva.

Corydon

Hoc duce pastores audent per prata iuvencos

Ducere securi pastum simasque capellas;

105

Nec pecori insidiasque graves lupus ipse parabit

Amplius, iste deus quoniam bonus otia curat.

Alpheus

Rusticus et silvas donec lustrabit et agros,

Optabit fieri salubres dum pastor et agnos,

Hunc precibus vocet ante suis, huic sacra quotannis

110

Ponat, divinos iam nunc meditatus honores.

Corydon

Quid referam nostras quantum colat ille Camenas?

Vt nimis heu rudibus quamvis nullove lepore

Versibus exhibeat placidas mitissimus aures,

Neve levem dubitet dignam se ducere Musam?

Alpheus

115

Quod sibi reddemus tali pro munere carmen,

Est quia tam tenuem non aspernatus honorem?

Nam licet usque suum nomen tollamus ad astra,

Non tamen huic dignas grates videamur habere.

Corydon

Talia conantes vel si non possumus ambo,

120

Qualia conveniunt Medici, virgulta canemus;

Saepius haec eadem paulo quae diximus ante,

Saepius haec saltem repetentur carmina nobis.

Finierat Corydon, cum iam nox humida curru

Iungit equos, pastasque domum monet ire capellas.