1. de Orpheo navigante
et post ad inferos pro uxore descendente
Iam maris vasti penetrabat undas,
Pelion linquens pegasea pinus,
Iamque canebant agitata longis
Aequora tonsis,
5
Cum pius Phoebi citharam sacerdos
Movit, insigni cecinitque plectro,
Et parem nervis parilemque voci
Commodat ictum.
Illicet nymphae vitreis ab antris
10
Efferunt hudum caput ac per undas
Implicant, certo choreas secutae
Cum pede cantum;
Illicet Triton resonante ab ore
Buccinam intendit scopuloque ab alto
15
Assonat vati; pecus omne summa
Ludit in unda.
Ipse stans celsa modulansque puppi,
Purpura insigni et venerandus ostro,
Ad decus famae ciet atque honorum et
20
Praemia laudum:
Fortibus summi meritum triumphi,
Fortibus primae meritum coronae,
Fortibus plausum populi patrumque
Publica dona,
25
His et aeternum decus apparari
Morte praelustri, his titulos sepulcri
Signaque et divis solitos honores
Templaque et aras.
Hic et heroas iuvenumque primos
30
Cerneres pontum validis lacertis
Verrere, atque aestus pelagi et minaces
Vincere fluctus.
Tum sacer vates graviore plectro
Suscitans: "Hoc, hoc agite, o iuventus,
35
Hoc, deum proles, agite et volenti in-
Cumbite dextrae.
Vos labor primos hominum, diis vos
Reddet aequales labor et deorum
Coetui adiungens sola salsa ponti
40
Subdet et auras.
Hoc virum virtus studiumque pulcri
Poscit, hoc illud decus, hoc et illi
Qui Iovi vos conciliant honores
Famaque poscunt."
45
Talibus vates. Ibi cepit ingens
Ardor heroas, novus urit ignis
Pectora, accendit nova flamma haventis
Et nova virtus.
Thraciae haec olim citharae ad labores
50
Ac decus vis enituit canendo,
Quae quoque et vati fuerit querenti
Ditis ad antrum.
Hoc refer mecum, o Erato; per umbras
Sola nanque illum comitata, sola
55
Illius luctum et lacrimas levabas
Pectine mulcens:
"Mitis o mundi dea nigricantis,
Supplices ad te lacrimas profundens
Assum, o et vocem et lacrimas precantis
60
Accipe vatis,
Cui et inferni patuere postes
Sponte reclusis foribus canenti,
Cessit intranti canis et remissos
Clusit hiatus.
65
Coniugis manes repeto, relicta
Luce sub terram in tenebras profectus;
Coniuge et pro te, tenebris relictis,
Aethera coniux
Et diem et coeli iubar et vagantes
70
Siderum ac solis radios petivit,
Teque et incepti pretium et laboris
Praemia portat.
Fas tibi et vatis pietatis ergo
Reddere assueti pretium laboris,
75
Fas mihi optatum pretium referre et
Praemia cantus.
Te deam coeli canimus, te et imi
Sceptra gestantem solii, te et hudi,
Fluctuum campos moderantem et almae
80
Hubera terrae.
Ipse ego et divum atque hominum sacerdos
Hoc peto, et iustum peto pro recepta
Coniuge, et silvas moveam et profundi
Marmora ponti,
85
Sacraque et ritus statuens, dicabo
Templa, et aeternum metuentur arae
Supplicum votis venerandae et aurea
Thuris acerra."
Interim manes stupuere cantu,
90
Distulit poenam rota, constiterunt
Saxa, non angues cruciant nec hydrae
Vulturiive;
Hic et umbrarum chorus et silentum
Vulgus oranti affremuere, et una
95
Plaudit heroum genus et canoro
Consonat ore.
Diva tum triplex modulante cygno,
Plebis et plausu, memor et rapinae,
Et tori et lucis memor, in favorem
100
Ora resolvit:
"Duc age, o vates, sociam, et laborum
Quem petis finem cape; fas sit illam
Regredi tecum, modo ne in sequentem
Lumina flectas."
105
Rursus umbrarum affremuere turbae,
Rursus et vates citharam resumit,
Ipse praecedens, sequitur canentem
Aurea coniux,
Vulgus atque una attonitus silentum,
110
Monstraque et manes trepidi Gigantum,
Quos triceps custos procul allatratu
Arcet ab amne.
Heu, quod obstantes pelagi fragores,
Quodque discordes Erebi tumultus,
115
Quod potest dirarum animos sororum
Flectere carmen,
Non potest tristis oculos puellae,
Pectus aut trux virginis, aut superbae
Foeminae immites animos feramque
120
Vertere mentem.