Giovanni Gioviano Pontano Parthenopeus 2, 9

Testo base di riferimento: B. Soldati, 1902

Cura dell'edizione digitale: M. Montalto


9. de quercu diis sacra

Haec vetus et multos quercus servata per annos,

      Si fas est vati credere, numen habet;

Nanque sub hac iacuit mistus naretide nympha

      Pan, montanicolae captus amore deae.

5

Maenalon ille suum dilectaque rura Lycaei

      Parrhasiaeque procul liquerat antra domus,

Venerat huc, virides stringit qua Vigia ripas

      Et patrium riguo perluit amne solum;

Vidit eam, liquidis dum se fovet inscia lymphis

10

      Et fessa aestivo membra calore levat;

Tum periit, saevaeque animum fixere sagittae,

      Vssit et aetnaeus pectora adesa calor.

Ac subito hirsuto demissa est fistula collo,

      Et pastorali carmina voce sonat:

15

"Nympha, decus nemorum, sacro quae fonte lavaris,

      Candidaque in nitido flumine membra rigas,

Brachia sunt niveo tibi candidiora ligustro,

      Collaque montana non minus alba nive,

Purpureoque genas suffundens dia rubore

20

      Tingis punicea lilia cana rosa.

Qui tibi sic lucent, per quos ego perdor, ocelli

      Nimirum heoi luminis instar habent.

Oscula si liceat teneris sumpsisse labellis,

      Vilis Hymetos erit, vilis et Hybla mihi.

25

O si quae vitreis referunt se membra sub undis

      Contigerim, o cupido membra fovenda sinu.

Nec tu sperne deum, cui servit nonacris ora

      Cinctaque montanis itala terra iugis;

Pana deum pecoris cuncti venerantur agrestes,

30

      Quique tenent alii rura nemusque dei.

Ipse ego lac docui distento ex hubere caprae

      Exprimere et fuso cana colostra sero,

Per me etiam tenero sunt mista coagula lacti,

      Inclususque suo caseus orbe fuit,

35

Quin etiam tenuis lanae felicia texta

      Intonsa et docui carpere vellus ove;

His mihi muneribus superata est Luna beatis,

      Venit et in nostrum candida diva torum.

Aspice quam pingues agni, quam laetus in agro

40

      Hedus et in molli luxurietur humo:

Hi tibi munus erunt, longumque intacta per aevum

      Fistula nonacriis invidiosa deis,

Pro qua quid non fecerunt Heliceque Lyceque

      Cylleneque aliis dura puella procis?

45

Hac tu cantabis laudes pecorisque tuasque,

      Hac mecum dulcis experiere modos."

Illa deum fugiens, humili sublapsa salicto,

      Delitet et surda reiicit aure preces.

Quid faciat? Qua spe miserum soletur amorem

50

      Infelix? Quanam leniat arte malum?

Omnia tentanti frustra viresque paranti

      Obtulit, optati casus amoris opem.

Quercus erat late patulis densissima ramis,

      Dives et intacto vertice sacra comam;

55

Fama manet Faunos hic discubuisse madentes

      Saepius, et laetos hic agitasse choros;

Inde loco metus, ac longos venerata per annos

      Silva manet, medius praeterit antra liquor,

Antra racemiferis semper vestita corymbis,

60

      Semper silvicolis antra petita deis.

Huc dea post aestus, venandi fessa labore,

      Venerat et molli lassa quierat humo,

Cui labor et strepitus rivi salientis et umbra

      Optatos somnos et levis aura facit.

65

Forte greges illuc, umbra ut viridante levaret,

      Ducit, et ipse cito Pan petit antra pede:

Ecce videt stratam cupidus per gramina nymphen;

      Constitit, et tacita gaudia mente rapit.

Mox sensim summaque pedes suspendit in haerba,

70

      Et presso nullus redditur ore sonus.

Vt tetigit niveae semota cubilia nymphae,

      Et timet, et faciles huc agit hucque manus,

Subducit retegitque sinus nudatque papillas,

      Hinc genua in molli lenta recurvat humo;

75

Blanditur foemori digitis, collumque genasque

      Libat, et amplexu pectora nuda fovet,

Iungit et os ori, mox ad sua gaudia pergit,

      Et sperata diu re sibi vota capit.

Illa ubi se captam dulci resoluta quiete

80

      Sentit, ab opposita praelia veste movet;

Verum ubi nec precibus nec vi permovit amantem,

      Paulatim victa est, deposuitque metum.

Iuvit opus, facilemque deo dea praebuit, inde

      Saepius ad gratum venit amica locum.

85

Hinc arbor sacrata diis, quod mille tabellae

      Antraque votivo munere culta docent.