Giovanni Gioviano Pontano Parthenopeus 2, 2

Testo base di riferimento: B. Soldati, 1902

Cura dell'edizione digitale: M. Montalto


2. Bophillus adulescens alloquitur Phiellam amicam

"Si quisquam infernas cupiat praenoscere poenas,

      Si quisquam elisii dona beata poli,

Hic faciles vultus, ille indignantia cernat

      Lumina, in exitium nata, Phiella, meum.

5

Aurea pacato diffundis tempora vultu,

      Aurea tranquillo pax et ob ore venit;

Dum loqueris, toto discedunt nubila coelo,

      Verna quies roseo est, vernus in orbe decor.

Candida felices sustollant lintea nautae,

10

      Quoque petant portus, aura ministrat iter,

Magnetem et gelido surgentis axe Triones,

      Quosque sequatur habet tuta carina deos.

Quod si quem placidis facilis dignaris ocellis,

      Nectaris huic fontes ambrosiaeque fluunt;

15

Illic delicias, illic ludosque iocosque,

      Mille voluptates, gaudia mille geris;

Fortuna potes invita fecisse beatum

      Quemque velis, miserum quemque beasse velit.

Aspice divinas humano in corpore dotes;

20

      Nil mortale tibi, digna puella polo es.

Atque utinam invideant ne te coelestia nobis,

      Et nova phoebeo sidere flamma mices.

O bene, quod veteres mutarunt numina mores,

      Vertit amatorem fabula nulla Iovem;

25

In te non taurum, non ille subiret olorem,

      Non Danaes rutilam solveret in pluviam,

Sed nitidus blando coetu comitatus amorum

      In thalamum veheret, dia puella, suum,

Et tua gemmali posuisset membra cubili

30

      Illa deum requies deliciumque Venus.

Hoc melius. Nunc ille iocos, nunc audit amantes;

      Et iuvenum curis, quas tulit ipse, favet,

Ille mihi de te spondet quaecunque rogarim,

      Teque meo pepigit, candida nympha, toro.

35

Tu quoque iunge pios fido cum coniuge amores;

      Ipse etenim et coniux, ipse et amator ero.

Qualis chaoniae devinctus amore maritae,

      Nescit amans volucris fallere iura suae,

Nec te tam formae capiat decor iste superbae,

40

      Vt tua commorint taedia iniqua deos.

Si facilis quondam Daphne peneia fuisset,

      Non staret duris frondea limitibus,

Nec tam crudeli fato rapuisset amantem

      Sortis Anaxarete causa modusque suae.

45

Et mihi nescio quid blandis promittere ocellis,

      Et mihi nescio quid dulce videre loqui,

Vtque supercilio spondes nutuque loquaci,

      Non nihil ipsa meis mota venis precibus.

Nec nomen capiat te virginitatis inane;

50

      Nullis illa quidem est inclyta temporibus.

Illi virginitas, illi sua cura pudoris,

      Siqua puella deis casta facit superis;

Virginitas tua, Cydippe, tua, Maenali diva;

      Nos modo naturae dulce sequamur iter.

55

Atque utinam in priscos redeant nova secula mores,

      Aurea quis Latio regna fuisse canunt,

Cum passim virides nullo custode per haerbas

      Ibat amatori iuncta puella suo,

Non quem dura parens, non quem pater improbus illi,

60

      Mutua sed placido iunxerat ore Venus;

Atque ita composito iungebant foedere curas,

      Vna fides, unus lectus, et unus amor.

Tecum ego muscosis habitarem dives in antris,

      Atque idem lectus arbor et haerba foret;

65

Arbor compositas iaceret recubantibus umbras,

      Praeberet mollem cespitis haerba torum,

Et circum querulo streperent virgulta canore,

      Et streperet querula qui salit amnis aqua,

Luderet et suavis demulcens ore querelas

70

      Attica frondosis ales in arboribus;

Sic mecum fixis haereres nixa lacertis,

      Lascivis relegens oscula blanda iocis,

Mutua sic placido traheremus gaudia lusu,

      Et regum magnae despicerentur opes."

75

Haec ille, et saevus quaecunque coegerat ardor,

      Quaecunque et didicit verba disertus amans:

At nymphe, varios immutans ore colores,

      Paulatim victas iam dabat ipsa manus,

Illius et fixis haerens pendebat ocellis;

80

      Vritur, et taciti signa furoris erant,

Et conata loqui singultim pauca locuta est,

      Deque verecundo fugerat ore color.

Ac furtim laxis foribus progressa parabat

      Currere in amplexus, care Bophille, tuos,

85

Cum mater saevis cumulans obiurgia dictis

      A specula natam iussit abire suam.

Sic quos iunxit amor, tristis custodia solvit:

      O nullo vacuum tempore quisquis amat.