1. de laudibus et comparatione fratris Antonii et Orphei
Aonio vates perfusus nectare sedes
Inferias adiitque domos et tecta tyranni
Orpheus et cithara manes commoverat omnes.
Flumina iam steterant, Phlegethon iam frigidus ipse
5
Attonitusque Charon tali pro carmine cumbam
Liquerat et miseris patuerunt flumina dempto
Nummo et, quae fuerant annos per litora mille
Errantes animae, - nullo prohibente - per omnes
Elysios peragrant et sanctis crimina miscent.
10
Aspice, quae vires et magna potentia vatis
Threicii fuerit, fluvios, cum saxa, leones
Atque feras omnis, sed inexorabile vulgus
Femineum dulci potuit non flectere cantu.
At Bittuntaeus divino afflatus amore
15
Pectora cum solvit mentemque aperire deorum
Incipit et magni reserat praecepta tonantis,
Ponere duritiem tum mollia saxa videres
Mulcerique lupos et corpora saeva ferarum
Et, qui perpetuo solvebant corpora luxu,
20
Tunc casto fieri, tunc ad meliora reduci.
Mirum est, humano gaudent qui sanguine fuso,
Audito ponant crudelia pectora cantu;
Hic, qui nummorum nimio cumulabat hiatu
Montes et cordi fuerant praeda atque rapinae
25
Et solitus spoliare deos, nudare rapaci
Pupillos dextra miserosque in carcere taetro
Trudere continuis augens sua praedia raptis,
Exuit agrestes animos verbisque tremendis
Antoni motus partos ex fenore nummos
30
Pauperibus donat victuque et vestibus omnes
Afficit aere suo natasque locavit egentum.
Et qui continuo complebas viscera potu
Accirique tuo mandabas, improbe, ventri
Pavones leporesque et mullos, ostrea, rhombos,
35
Pro quibus, et nautas et servos aequora, silvas
Rimari miseris fato impendente iubebas,
Aera cum magno turbabant flamina motu:
Credere vix ausim, discis tunc viscera parvo
Contenta esse cibo et lautas contemnere mensas,
40
Cum Bittuntaeo reboant delubra canente.
Qui quondam fuerant auroque ostroque superbi
Quique suum spectant alterno lumine semper
Pectus, si folium labens, si ex aere penna
Purpureas pallas et vestes illinet ipsas,
45
Cum chlamydes undant, cum pectora lata tumescunt,
Tunc ponunt fastus seque ad meliora reducunt.
Abdicat hic pompas, hic vestes murice tinctas
Despicit et vilis graditur centonis amictus,
Contracti vultus huic, herbea lumina fronsque
50
Demissa, hic mento tangit sua pectora summo,
Hic et humi fixos oculos, ille ora tenet nunc.
Ipse ego conspexi, quos segnis inertia nexu
Continuo arcebat artus infusa per omnes
Et testudineo peragentes omnia motu,
55
Desidiamque animi tepidos et linquere mores,
Temnere delicias, operas navare paratos,
Cum Bittuntaeo resonabant pulpita cantu.
Moribus infelix, cui nil natura bonorum
Affert, qui cruciat semperque extorquet habentes,
60
Antoni verbis et sacra voce quiescit.
Et qui sollicito tales in pectore questus
Volvebantque avide verba indignantia secum:
Quis deus insequitur? quaenam fortuna gubernat
Mendicos? pauper fuerim cum semper egensque,
65
Ille domus amplas, famulos et corpora centum
Servitio lauroque tenet, quot praedia passim?
Et quae sunt segetes et rerum copia? quantus
Nummorum census? quam magna armenta gregesque?
Quam mensam? quos ille cibos? quas devorat escas?
70
Huic nati centum, totidem, quas pulcher Apollo
Afflavit, natas, crines et lumina tanque
Sidere Cypriacaque dedit cum pectore colla
Candidiora dea? Mihi nullus filius aeque
Ac nata et misero complentur viscera victu.
75
Vix potui, magno saevit cum turbine ventus,
Hac serapellina nudum deferendere corpus
A pluviis, famuli mihi nulli et quippe futurus
Nullus honos nullique Lares armentaque nulla:
Deponunt questus et, res miseranda relatu,
80
Qui capiant socios summa ad fastigia duci
Exoptentque illis, ut voto singula cedant:
Cum Bittuntaeus sacros e pectore cantus
Depromit resonantque viro cum templa canente.
Non ego, si magnum spirarent corda Maronem
85
Atque caballino manarent carmina fonte,
Ipse meo possem complecti carmine cuncta.
Hic pravos mores antiquaque crimina ponit,
Ille malos vitat, sanctos imitatur amatque,
Denique praeconis cunctas vulgata per urbes
90
Iussa bonos reddunt homines, ut numina laudent.
Antoni nimio tactus Galeottus amore
Haec lusi, non quo tantum describere morum
Virtutisque tuae, quod non maiora supersint,
Credam, sed quodam, quo tu manare putares,
95
Quicquid id est, cumulo et, quaecumque ferentur amoris,
Pignus amicitiae et nostrum quo carmen haberes.
Dicimus ergo vale, veri tu praeco tonantis,
Hoc solum cupias, ut nobis nomina semper
Ore tuo, precibusque tuis praesentia fiant,
100
Defensent animam cuncta et per secula nostram.