3. ad Illustrissimam et pudicissimam virginem
Dominam Blancam Mariam Estensem. Encomion

Aemula Pieridum et magnae certissima cura

Palladis, Estensem virgo quae tollis ad astra

Eximia virtute domum, cui non tulit aetas

Nostra parem, quid primum in te mirabile dicam?

5

Vnde tuas nunc incipient mea carmina laudes?

Hinc mihi se se offert regali grata venustas

Digna supercilio, et praestantis gloria formae;

Hinc decus antiqua deductae ab origine regum

Stirpis, et imperii occurrit sublimis aviti

10

Maiestas, per mille gradus, seriemque virorum

Ad magnum revoluta ducem, quam Borsius ipse

Facta patrum superans, titulis ingentibus auxit.

Egregias animi dotes, ac nobile tantis

Ingenium superadde bonis, et quae tibi nullo

15

Improba fortunae eripiet violentia casu.

Ista simul repetens animo, subsistere cogor,

Ingeniique labat tantae sub pondere molis

Cymba gravata mei, neque enim discernere promptum est

Quam cui nos deceat laudum praeferre tuarum.

20

Sed quoniam neque opes, nec candida forma, nec aetas

Florida vitali fruimur dum lumine, semper

Certa manent, quamquam haec in te sunt, Blanca, relinquo.

Illa magis, quae vulgus iners ignorat, et olim

Quae tibi largita est Divum indulgentia, verbis

25

Exequar, illa equidem multum mirorque proboque

Tempore rara tuo et paucis communia tecum.

Qualis enim, quantusque tuo sub pectore regnet

Doctrinae coelestis amor, legumque sacrarum

Quae tua relligio, quae sint pietasque fidesque,

30

Insignis vitae ratio, et sine labe verendi

Testantur mores, ac mens obnoxia nullis

Criminibus, sed recta, operumque inimica malorum.

Quid nunc virginei referam praeclara pudoris

Munera? quo laudum in genere, haud superaris ab ulla

35

Et licet ante annos iuvenili aetate, senilis

Mens tua facta regat levibus contraria curis,

Non tamen usque adeo Lachesis te pectore agresti

Finxit, et indocilem gestu formavit inepto,

Vt rudis ad molles choreas cantusque sonoros

40

Accedas, quibus et raro ludensque vacasti,

Non sine laude tamen. Sacram quid Apollinis artem,

Quid concessa tibi citharae solemnia dona

Commemorem? et digitos dulci cum voce loquenteis?

Iam manuum artifices omnis labor iste tuarum

45

Exuperat, solersque tuo concedit Arachne

Victa magisterio, atque parem sibi Diva fatetur

De capite orta Iovis, studiumque favore benigno

Nobile prosequitur, nec talibus invidet orsis.

At quicquid levibus filis connectis, et auro

50

Docta simul varios apte immiscere colores,

Quicquid acu pingis, longum est narrare, neque inter

Singula versari, quamvis pulcherrima ducam,

Est animus: taceo phaleras ensisque decori

Vaginam insignem, et tanto dignissima dona

55

Principe, mille tua perfectos arte labores,

Qui laudem simul et magnum meruere favorem:

Praetereo et quicquid populi pervenit ad aureis.

His aliud tibi maius inest, quod nulla tacebit

Posteritas, nomenque tuum indelebile reddet:

60

Te chorus Aonidum secreta per avia ductam

Pierios haurire lacus, umbrasque subire

Lauriferi nemoris, sedesque habitare beatas

Permittit, comitemque sacri iubet agminis ire.

Hinc fluit ingenuus vigor, hinc sublime videmus

65

Ingenium, hinc nitidi facundia provenit oris,

Sive libet facileis numeris includere versus,

Libera seu pedibus componere verba solutis;

Sive quid ipsa paras graiae non inscia linguae.

Nec satis est si te nuribusque, virisque latinis

70

Praeferimus, quos nostra vident nunc saecula, sed iam

Vatibus aequari meruit tua laurea priscis.

Quod si Pegasidum vestigia clara sequenteis

Miramur colimusque viros, quam iusta puellam

Gloria tale aliquid meditantem ad sidera tollet?

75

Cum tibi praesertim maiorum splendor et altae

Nobilitatis honos qua nunc illustris haberi

Ipsa etiam poteras, nullo accedente labore,

Staret et in magnis opibus fortuna teneret,

Regaleis inter mensas, cultusque beatos,

80

Quae facile et forteis animos infringere et almis

A studiis revocare solent, neque inepta loquacis

Grandibus avertit coeptis sententia vulgi

Spernentis, quae vana putat, nec t e movet id quod

Vatum cura sibi et Musis hoc tempore cantet.

85

Immortale igitur nomen virtutibus istis

Blanca feres, nec te maiorum sanguine ab alto

Degenerem arguerit, cum postera venerit aetas.

His amor, atque hominum studia incenduntur honesta,

Certatimque colunt, eadem haec tibi numina Divum

90

Conciliant, magnusque piis affectibus ardens

Se fratrem, patremque tibi Duc Borsius offert.

Atque ita percepto laudum rumore tuarum

Ille comes, bello praestans Federicus, et armis

Nec rationis egens, Vrbini optavit ad urbem

95

Te duxisse nurum et caro coniungere nato.

Eheu, quam votis hominum contraria saepe

Fata obstant, neque habet certum fortuna tenorem!

Quae miseranda tuos lugebunt carmina casus,

Infelix puer ac teneris extincte sub annis?

100

Heu quanto patriae gemitu, quantoque parentum

Illuxit funesta dies, quae te ultima terris

Abstulit, incoeptos frustra abrumpens hymenaeos,

Spemque simul, tantae quam mox dabat indolis ardor!

Non ego te lacrymas illo tenuisse pudicas

105

Funere Blanca reor, quamquam tibi nomine tantum

Cognitus ille foret, tuque illi nomine tantum

Cognita, et alterius faciem ignoraverit alter.

Hoc mihi persuadent manifesti signa doloris

Velatumque diu caput et lugubris amictus,

110

Quodque inclusa domi nunquam spectanda per urbem

Incedas, nisi virginibus cum invisere sacris

Templa habitata iuvat, coetu comitante pudico.

Ista tibi insignem sine fine modestia famam

Per genteis dabit, et laudes occasus et ortus

115

Australisque plaga, et gelidis Aquilonibus horrens

Audiet ora tuas, teque alti regia coeli

Agnoscet tellusque et saxa loquentur, et undae.

Perge, puellarum decus, et qua dextera monstrant

Numina, carpe viam, atque animi bona (quod facis) alto

120

Imperio, atque opibus regum potiora superbis

Et niveo, roseoque magis pretiosa colore

Esse puta, et Musas, pulchrosque amplectere honores

Palladis; haec tristeis nobiscum ferre procellas

Fortunae poterunt, quoties contraria surget;

125

Illa cito effugiunt nec qui certamina segnes

Prospiciunt, sed qui pugnant meruere coronas.