Gregorii Corrarii Veneti satyra prima
ad Victorinum Feltrensem. causas ponit
quare huiusmodi versus scribat,
omissis aliis generibus poetandi

 

Cogere necquiquam fessum, pater optime, temptas

Atque eadem poscis quae quondam, dum mihi pulcher

Mincius et virides suadebant carmina ripae.

Mecum etenim longas memini te lucere noctes,

5

Mirari puerum et versus: te iudice, Thespis

Aut Hescilus eram. Tempus curaeque tulerunt

Omnia, sermone hoc, quo me garrire fatebor.

Edificare luto furnos, adiungere mures,

Reges moliri parvos, indicare pugnas,

10

Est aetas in qua non decedet. Haec iuvenum seu

Videris exercere senem, pervertere legem

Naturae clames: ita versus scribere non est

Cuiusque aetatis. Pueri multa egimus et mox,

Conversis studiis, puduit; sic et quae agimus nunc,

15

Mutabit veniens specie cum corporis aetas.

Sunt rerum fines, sunt formae denique morum

Cuilibet aetati descriptae, quas nequeas vi

Detorquere mala. At autumno natus aquoso,

Luce quidem aequales ubi somni sol librat horas,

20

Implesti undenos septembres bis modo. Quae te

Perducit ratio, studia ut leviora reprendas?

Sudicio poterai ut, reliquis contentus, ita in hoc

Esse tuo: verum perterrent multae adeo me

Ne scribam causae. Primum fateare nocesse est:

25

Scribimus indocti doctique libentius illa,

Vnde parem studio laudem sperare queamus,

Quam quod nos tantum tacitos iuvat, ut, puta, quae nunc

Condo et compono; quae si deducete coner,

Vix paucos habeant lectores. Forte Guarino,

30

Te comite, hec placeant; legat, et fortasse libenter,

Poggius et prudens cum Luscho Cincius. At cur

Fluxerit a numeris precium atque honor, accipe. Prima est

Scriptorum culpa. A quocumque ad carmina lippo

Curritur; hos inter magna est concordia, seque

35

Mirantur pariter, siquid scripsere, beati

Inque vicem laudant. Horum inter cornua ne te

Immittas: quamvis scripturae ostenderis omnem

Errorem et toto vertenda sit anchora libro,

Contendunt, tandem vincano clamore nocesse est.

40

Nimirum haec doctis inimica est factio. Damnat

Et ridet demens quas non intelligit artis.

O veteratores ignavi, quos mihi risus

Interdum et bilem vestri movere furores!

His ego non signor numerari talibus. Ergo

45

Quaerendus stilus est scribendi, quem velut ignem

Hi metuant tetigisse et qui defendat inermem

Vt gladius. Nam si certarim carmine, vincor

Praesertim numero: decies centina iubemur

His conferre; nil est, vix centum ostendere possum.

50

Multa legens paucis concludo versibus. Olim

Cum datur hora, negant nostris sermonibus esse

Dicendi virs, et hiantia verba busillis

Componunt. Numeris terremur grandibus. Hi sunt

Docti sudicio vulgi, quis pallida tristi

55

Ora situ, caput impexum tunicaeque recinctae.

Quid non proclames, statuas si pingere fabrum

Videris aut alium pictore? Ita crede: poesis

Artificem proprium et numeris desiderat aptum,

Artes quaeque suum. Nec, si natura negabit,

60

Viribus aut ullo poteris sperare labore

Vatibus in scribi. Video cum talia doctos

Delirare, pudet; nam docti saepe, pudendum,

Insaniunt versu. Moneo, natura negat si,

Abstineant metuantque velut contingere sacrum.

65

Num quia rubricas legumque enigmata nostri,

Idcirco helleboro pergis depellere febres?

Aut pellusiacas cum lucro vendere merces,

Doctus ob hoc acies instructas lucere boello?

Scriptorum vicio vetus haec infamia venit

70

Carminibus. Pars magna negat consistere posse

Carmina, quae prodat nostra aetas, et tamen iidem

Historias condunt, compilant undique libros,

Cumque oratorem praestent, concedere vatem

Nolunt. At ego cui dem nominis huius honorem,

75

Ignorare simul dico me, nec tamen esse

Non posse affermo; quod si fortasse novos his

Attuleris versus, periturae parcere chartae

Suadent et clauso temnunt nova carmina libro.

Cur me autem damnas non lecto carmine, sodes?

80

Perlege: si quicquam dure illepidum ve notarsi,

Transverso calamo crassum, ut lubet, imprime signum.

At si forte legens exacti carminis artem

Miretur laudetque, domi extra limina quaerat

Exhaustum magis atque aliquid quod dicere nescit,

85

Non tamen idcirco meritos fert scriptor honoris.

Durus in alterius laudes quicumque merentis,

Nec, ubi plus peccent docti, res ulla. Quod ipse

Non possum praestare, piget laudare, velut si

Detrahat id nostro, tibi quod lagimur, honori.

90

Non ita, si pecces, erimus in scripta remissi

Censores: laudes in apertum dicere nescit

Infoelix livor. Sunt et qui carmina laudant,

Quatenus illecebrae rerum et turpissima quaeque

Delectant pravi dociles. Gestire videbis

95

Lectores, gaudent audito carmine molles

Auriculae. Nam quae, nisi clam, ferisse pigeret,

Nil horum recitare pudet, licet improbus ora

Saepe rubor su beat. Discunt repetuntque libellos

Et corruptelas. Atqui decet esse pudicum

100

Scriptorem, versus nil est opus. Vnde petitum

Deliciae pueri? Veteres sectemur oportet!

An tu reris eos nihil insanisse, poetae

Cum fuerint docti? Neque enim illis detrahere ausim.

Ponit amatorem tenerum, concedimus; eia,

105

Describat lacrimas et gaudia votatque mille

Mille preces; duris foribus convicia iactet,

Laudet formosos crinis faciemque puellae.

Caetera lascivum scurram cantare iubebo,

Saltet ubi in medio grex fornicis, Appula voces

110

Alternas iteret, nec primos edere cactus

Ipsa sequi melior praesumat. Dispudet ista

Immiscere meis scripturis. Mentio siqua

Iniscta est horum, quia res oscena pudorem

Invitis etiam deducit frontibus, arci

115

Detestata odio. Tali Lucillius olim

Carmine narratur populum carpsisse viritim,

Siquis erat pravi possessor nominis, ut nunc

Franchinus Rabia, nostro qui munere vivet;

Siquid res nostrae possunt sperare favoris,

120

Compluresque alii, quos nunc fortuna superbos

Et tutos facit a nostris sermonibus esse.

Possem praeterea multas giungere causas,

Quae nosti, quae non. Melius quod scribere possem

Hoc esse. At si etiam pergas urgere, paciscor

125

Carmina: tu dederis scripturo tempora vati

Ociaque et latebras ruris, meque urbe revelles.