Dedicatio

Pubens, perlege. Ponticus dicavit.

<A>t tu tam breve cingulumque carmen

<Si> custodierisque cluserisque,

<Ce>latu tener exolescet ut flos.

5

<Se>d nec commodites precariove

Concedas; facile est perire parvo.

 

1. C. Ponticus Facinus Marco Longo

Ille hominum moremque potest legesque tueri,

      Qui tenet in propria conditione modum.

Vota deo casti vates, foelicia mittit

      Regibus ac dominis munera quisque suis.

5

Votane concipiam quom tu me, Marce, bearis,

      Victorem voti reddiderisque mei?

Nunquid opes aurumve, quibus tu semper habundas,

      Semper ego indigeo, tradere coner inops?

Quidnam igitur dandum est? Hae nugae. Quor ita nugae?

10

      His nugis tibi nil gratius esse potest.

Hae tibi enim cordisque mei penetrale recludunt,

      Ipsius efficiunt participemque mei.

Insidet his nostri non debile pignus amoris,

      Sed solidum, reliquis nobiliusque bonis.

15

Per te ego sum foelixque fui foelixque futurus,

      Tu dominus vitae rexque deusque meae.

Accipe quod nec tu potius cupis esse, tibique

      Nec tradens potius quod dare possit habet.

 

2. eidem

Quonam te aut quali discrimine, Marce, futuris

      Mandabo, Longae gloria summa domus?

Quandoquidem in Venetis isto praenomine fastis

      Multi de vestra gente loquuntur avi.

5

Quae nota te nobis numero distinguet ab illo,

      Ipsum te pingens quem modo concipimus?

Tu tamen hoc studium noli contemnere, noster

      Dulcis et immensus quod tibi praestat amor.

Non nihil est digito signari posse, iuvatque

10

      Quamlubet absentis posteritatis honor.

Neu dubita; vives semper, noscere seorsum.

      Hoc tibi dant mentis munera certa tuae;

Insolitae hoc dotes, hoc impromiscua virtus,

      Natus et ad magnas non nisi res animus;

15

Hoc probitas, mores, gravitasque pudorque senexque

      In perquam tenero pectore consilium.

Addo duas laudes quae te diducere vulgo

      Gentili et coelo constituisse queunt.

Non est in Veneta iuvenis te doctior urbe,

20

      Nec quoi foecundum sit magis ingenium.

Non est qui melius cunctas percalleat artes,

      Nec quoi Parnasi sint iuga trita magis;

Id quod candidulo collecta epigrammata libro

      Demonstrant, noster quae probat Hermoleos.

25

Ob quae te tantum laudant, quibus asserit orbis

      Te longe aequales destituisse tuos.

Praeterea non est te magnificentior alter;

      Quae tua sunt, non sunt, Marce benigne, tua.

Indonatus abit nemo, nudumque poetam

30

      Cernere, ubi tu sis, non licet aut lacerum.

Hoc tibi testabor semper numquamque silebo,

      Hoc tibi praecipuum est, hoc quoque, Marce, tuum.

Stemmata sunt nostri, sunt haec discrimina Marci,

      Quae nulli e Longa contigit esse domo.

35

Nec tua sunt, quod sis Leonardo patre creatus

      Quodque ille in patria clareat usque sua.

Haec tua sunt quae te reliquo discludere coetu

      Et magnis possunt consociare viris.

Nil metus est nobis quin cognoscare, periclum est

40

      Maiorum obscures facta decusque tuum.

Quam vereor posthac celebrandum nomine Marci

      Ne quem habeat praeter te tua posteritas.

Ergo vale, et virtus qua per compendia ducit

      Nominis aeterni grande capesse decus.

 

3. ad Iovem

Iupiter, indignum est, tua sunt haec quae omnia mergis.

      Prospice; nam officiet quod struis ipse tibi.

Mortales miseram meruerunt forte ruinam.

      Vivere quoi poena est, morte perire bonum.

5

Quodsi diluvio terras absumere mavis,

      Est opus ut coelum corruat imbre tuum.

Est opus ipse pluas, sed non est, crede poetae,

      Fas, aurum fuerit qui prius, esse mare.

Ipsa Iovem pluvium propellet ferrea turris,

10

      Contrahet et gremium cauta puella suum.

 

4. Marco Longo

Desine mirari quidnam malus ille sacerdos

      Tam probet insani dulce Maronis opus.

Hinc illi laus est, illi non ulla supellex

      Gracior; hinc vivit. Tollito, nullus erit.

5

Mentula in hoc canitur; Martinus mentula quom sit,

      Quor non huic carus debeat esse liber?

 

5. Marco Longo

Quod tibi non redeat donis honeratus amicis

      Servus, ais, vitium non leve, Longe, meum.

Hoc mihi non turpe est, verum est miserabile quando

      Haec mala nascenti sors inimica dedit,

5

Scilicet ut tantum nos acciperemus ob id quod

      Nil praeter grates reddere pauper habet.

 

6. Roberto Vrso oratori Ariminensi

Si mane occurris, si vespere, debita poscis

      Carmina, idem repetis si mediante die.

Desine mirari quod non do. Carmina possum

      Mittere, quem totum lisque forumque tenent?

5

Conquiro testes, tabulas, decreta, citorque

      Atque cito, huc illuc trudor agorque diu.

Nocte eadem somnus praesentat tedia, vexat

      Par animum et corpus nocte dieque labor.

Has si non recipis causas, elinguis et infans

10

      Sum factus; credi nolo poeta; tace.

 

7. Marco Longo

Propter holus pisces si reddis, Longe, Facinis,

      Munus ob hoc pisces raetiaque ipsa dato.

Si vero rogites quid sit quod demus amico,

      Hortulus est pomis consitus atque holere.

5

Si pisces dat planta, dabunt mihi poma coquinam,

      Et quod habes ficus, hinc mihi panis erit.

Da panem; decet hoc; si dant mihi talia piscem,

      Vitis culta tibi est; tu mihi redde merum.

Copia iam quoiusque tibi est; maiora remitte

10

      Munera; sic optat qui tibi magna dedit.

 

8. Iacobo

Mirabar Conti iam concessisse Iacobum.

      Qui totiens victus vincere posse putas?

Quin gentilicios porcos agis atque capellas

      Atque in Fertinis pectis oves gregibus,

5

Si modo quid superest pecoris quod pectere possis,

      Quod tibi non turpis ambitus abstulerit?

Si tamen hinc abeas, nil perdes; namque etiamnum

      Istic, sed pecoris, Barde, magister eris.

 

9. Hieronymo Donato

Salve nec minimo canende plectro,

Sed qui tempore tam carente vatum

Dignus vivere nec tuba carere

Possis Pindaricaque Homericaque,

5

Quae te maxima gesta factitantem

Per multum mare plurimasque terras,

Per ventos sequeretur et per ignes,

Quae te per spatium novem globorum

Aut septemgeminos agat planetas

10

Aut per mille alios poli meatus,

Aut si sint quoque milies ducenti.

Sic Parcae voluere; nam libellos

Fatorum tibi multa pollicentes,

Donate optime, non semel redegi.

15

Qui, seu divitias et optimarum

Terrarum regimen vel expolitum

Naturae ingenium tibi reposcis,

Nil contra statuunt. Sed inter omnes

Consensus fuit esse te beatum,

20

Amplum, magnificum, pium, potentem

Clarum pectine, voce clarum et arte,

Quae nos saltibus aptat expeditis,

Nec non et dialecticum et sophistam

Inque omnis logicae matheseosque

25

Praestantem egregiumque disciplina.

Quem civilia iura consulentem

Et ius pontificale dictitantem,

Naturaeque aditus et implicatas

Causas atque elementa ruminantem

30

Et quicquid superest scientiarum,

Aetas funditus omnis obstupescet.

Quod si praeteritis tibi diebus

Nullos hendecasyllabos dicavi,

Concedas veniam meo pudori.

 

10. Marco Longo

Seu nos, Marce, forum retinet sive umbra domusve,

      Caedo ego; tu semper, Sum tibi servus, ais.

Hoc ego servitium culpo nec ferre potis sum.

      Aut igitur caedas, aut male missus abi.

 

11. ad hospitem

Fortunam Patavi si te cognoscere tangit,

      Hospes, ab exiguo carmine doctus eris.

Hoc uno indicio foelix sit necne videbis,

      Quom quanto fuerit praesule tuta scies.

5

Phoscharus hic ille est; homines qui et moenia sanctis

      Moribus et vitae religione fovet.

 

12. in culicem

Scilicet humanae deerant incommoda vitae,

      Nec fuerant homini mille pericla satis.

Vos quoque, vesani culices, in parte venitis,

      Sed vobis nihil est quod simile esse putem.

5

Nullum deterius, nullum truculentius usquam

      Terrarum in toto pascitur orbe nefas.

Nam quom alias armet pestes natura veneno,

      Quomque aliae vel nos dente vel ungue petant,

Multarum insidias tecto vitamus et urbe,

10

      Multarum infestas trudimus ense minas.

Balatus aliae pecudum sectantur inanes,

      Exercent aliae per loca sola minas.

Sed quisnam a vobis sese defendier ausit?

      Quo clypeo vel qua cuspide tutus erit?

15

Quae legio, quae me securum moenia reddent?

      Quae fuga, secreti quod penetrale laris?

Non assis gladium facitis, non bella timetis

      Cinctaque militibus moenia adire suis.

Non castum nuptae thalamum teneramve puellam

20

      Poenitet aut tremulum solicitare senem.

Pauperis et tegetem premitis Tyriumque cubile

      Divitis, egregios nobiliumque toros.

Vos dulcem eripitis furiali murmure somnum,

      Vulnera vos acri plena dolore datis.

25

Arguet hoc iuvenis, quo non praestantior alter

      Doctrinae superest ingeniique bonis.

Vix primae dederat languentia membra quieti,

      Mollibus avectus Pieridum studiis.

Quaque levis Zephyri se crederet aura, fenestrae

30

      Consulto fuerat pars adaperta suae.

Hac iter arripitis propereque irrumpitis, ac si

      Tota domus vestra sit populanda manu.

Et iuvenem circum fremitis ceu multa luporum

      Milia deserta si potiantur ove.

35

Nec modus aut numerus fit morsibus; illius autem

      Senserunt tenerae spicula amara genae.

Surgit et attonitus, Quae me circumstat Erinnys,

      Quae me, ait, offensi numinis ira premit?

Vix ea, quom pennis agitatus inhorruit aether

40

      Et deus imperio Palladis Archas erat.

Vt stetit in medio, pugna instauratur utrinque,

      Vtraque pars dubio praelia Marte gerit.

Vos fremitu morsuque deum laceratis, at ille

      Falcato plures comminus ense necat.

45

Tandem ausi crudele nefas ausoque potiti

      Vna omnes celerem carpitis inde fugam.

Ille opibus iuvenem genere et cognomine Longum,

      Florentem ingenii nobilitate sui,

Solatur doctaeque fovet dulcedine linguae

50

      Prostratum et tota surgere mente iubet.

Candida neu turpi facies livore periret,

      Ter quater aetema lavit in ambrosia.

 

13. Sebastiano Priulo

Perquiris cupidus, Quid hic patrabit

Novi criminis improbus maritus,

Vt quoi non pote pristinum tenorem

Mutando dare saeculum pudicum?

5

Nam si transigitur malis cinaedis

Ne possint vitio suo repulsi

Sancti coniugis abrogare leges,

Quor non deciditur, puella, tecum

Vna cum aliis bene ac beate,

10

Si pulcher tibi, si maritus unus

Spondetur tibi, quoi satis superque

Molles pro scapulis dabis papillas?

Tantum prospice filiis tenellis,

Ne quod parturis hoc edat maritus.

15

Nam solet pueros vorare, ut audis.

14. Marco Longo

Obsecro, quom parvo sis corpore, nomine magno,

      Nonne fit ut longus sis simul atque brevis?

 

15. eidem

Hoc rogo me doceas quor, quom sis corpore parvo,

      Nominis effigiem grandis ubique feras?

Si te aliquis prisco proavorum nomine cantat,

      Longus es et magnum nomen ab inde tenes.

5

Seu quis magnificum te dixerit, hoc quoque magnum est.

      Vnde fit ut magnus sis simul atque brevis?

 

16. ad eundem

Et pro carminibus veniunt tibi carmina, Longe,

      Et pro muneribus carmina semper habes.

Et pro carminibus vestis pascisque fovesque,

      Et pro muneribus tu quoque munus habe.

 

17. eidem

Iam dudum pueri iuvenes matresque senesque

      Tempora concelebrant praetereunda iocis.

Hic canit, hic ridet, hic pectine pulsat eburno,

      Hic alternatim nobile iactat ebur.

5

Hic Syrio pultem chariphyllo et melle refertam

      Devorat et suavi †structea cum casia.

Ingerit hic vinum conditaque zachare citra

      Imponit mensae, quae hic rapit, alter edit.

Omnia sunt tandem ludis permixta pudicis,

10

      Nos et adhuc tetricis degimus in studiis.

Ipse ego, qui potui iam pridem enigmata sphingos

      Solvere, iam tandem succubui, fateor.

Tu quoque si ulterius nugis iis esse vacandum

      Credideris, parvo tempore asellus eris.

15

Haec hominum possunt mutare sophismata formas

      Et non implicitas perplicuisse queunt.

Non credis nobis; nodum hunc dissolve. Vel ergo

      Hic non est animal, Marce, vel est asinus.

Quor tu non timeas formam mutare virilem?

20

      Caedo, inquis; res haec quippe timenda fuit.

Marce, sapis libros; nugas age desere sacro

      Tempore et ad nostras currere perge domos.

Nostra domus risu plena est; fallacia nusquam,

      Sed chorus et cantus et cithara apta sonat.

25

Hanc tu quom intrabis secura mente, rogatus

      Dices, Non timeo quod fieri nequeo.

Sic neque clitellas nec honus nec scaeva timebis

      Verbera, nec stimulum nec iuga nec stabulum.

 

18. Marco Longo

Marce, decus vatum, patriae spes una patrisque,

      Facino sydus praesidiumque tuo,

Surge age, nec nitidos somnus pervincat ocellos,

      Quo stetit ignotis Cnossia littoribus.

5

Surge age, et evigila nobisque edissere causam

      Quor hoc visantur tempore templa magis,

Quor sua nunc properat populus delicta fateri,

      Quor nunc ante aras victima multa cadit.

An quia nos hodie Christus moriendo redemit,

10

      Admittit nostras absque Iabore preces?

Tu quoque si monitus non aspernabere nostros,

      Virgilii pones et Ciceronis opus.

In manibus sumes divina volumina Mosae

      Scriptaque sanctorum ter veneranda patrum.

15

Templa petes moestus culpasque efflendo lavabis,

      Te sciat ut summus poenituisse deus.

Inde sacerdotem pronusque et stratus adibis

      Summissa errores prodere voce tuos.

 

19. in discessu Litavici Odaxii

Inclytus Italiae princeps virtute decorus

      Expetit Euganea quicquid in urbe boni est.

Hoc decet, hoc aequum est; socio iungantur amore

      Inter sese homines, quos deus ipse facit.

5

Hos manibus finxitque suis qui condidit astra,

      Moribus et iunxit Iupiter ipse suis.

Et tamen alter habet claras Antenoris arces,

      Vrbinum; alterius regia celsa viget.

Vnde tibi Odaxi, dux inclyte, nomen ad aures?

10

      Vnde hominis quaeso cognita fama tibi est?

Anne quod egregii mores probitasque decusque

      In parva nequeunt sede manere diu?

Haec sunt quis coelum vivendo ascenditur ipsum;

      Nedum ausint tanti principis ire lares.

15

An magis hoc opus est terras, mare, et astra regentis

      Inter se dignos conciliare viros?

Mirum ni tanti ducis ingens cura laboret

      Vt teneat toto nobile in orbe iubar.

Pulchrior est nusquam gemma, aut preciosius aurum;

20

      Altera et alterius crescere honore solet.

Quam grato radiat viridis fulgore smaragdus

      Tantum auro gestit nexa decere magis.

Aurum es tu, princeps; hic est preciosa smaragdus.

      Non habet ornatum te sine gemma suum.

25

Te nihil est uno quod sit praeclarius usquam.

      Hoc quoque nil melius creditur esse viro.

Relligione Numam credas, probitate Catonem,

      Et priscam Attili vincere posse fidem.

Eloquium et linguam Ciceroni cedit, at ipse

30

      Ingenio cunctos praestat et arte viros.

Tam fovet humane Latiam Graecamque Thaliam;

      Laetior atque alio fomite neutra magis.

Tam bene cuncta tenet linguam redolentia utramque;

      Sic potuit culto nobilis esse duci.

35

Nemo suis melius tenuit se finibus unquam;

      Graeca velut Latiam nesciat, ipse sapit.

Carminis ingenium, candorem, et sordida nullus

      Vno in coniectu tam bene nosse potest.

Veridicas in se sortes habet, undique ad illum

40

      Concurrunt homines, hinc puer, inde senex.

Quae morum gravitas, quaeve est praestantia in illo,

      Vt nequeat sciri quicquid inest melius?

Attamen hic nervis complectitur omnia plenis,

      Sorte pari Musas excolit atque deos.

45

Hunc tu hominem quoniam, princeps generose, requiris,

      Id facis, ut multa laude superbus eas.

Iustius hunc hominem poterunt carique parentes

      Et desiderio docta caterva sequi.

Non decet alterius Litavicus stare sub umbra.

50

      Vrbine, hunc habeas possideasque virum.

Quod si instructa foret classis tibi, debuit illum

      Classis honorato suscipere in gremio.

Sic quondam voluit vittata nave Platoni

      Obvius atque albis ire tyrannus equis.

55

Sic quondam excepit classis legata Menandrum.

      Hoc illis laudi est, hoc tibi pluris erit.

Ergo age ab umbrosis caedantur montibus Idae

      Pinus; nam fabricam Daedalus ipse dabit.

Ancora Tyrrheni est, vela Icarus ipse parabit,

60

      Daedalus antennam, Copaque remigium.

Non aberit Tiphys, qui puppim provehat undis,

      A rapidis fratrem qui tueatur aquis.

At tibi Nereides placandae, et plurima magno

      Neptuno atque aliis vota vovenda deis.

65

Nanque etiam divis ventisque est cura poetae;

      In regnis foveant usque precare suis.

Hunc servate virum, qui vobis tradere vitam

      Aeternam et mortem quom volet ipse potest.

Hunc servate virum, fama super aethera notum,

70

      Quoi coelum prorsus syderaque ipsa favent,

Quem mors ipsa potest venerari et credere divum,

      De quo laetantur diique hominesque loqui.

Hunc hominem, Neptune, tibi studiosa iuventus

      Tradit, ut incolumem restituisse velis.

75

Qui pariter dictanda legunt relegendaque dictant,

      Hunc optant votis iure vacare suis.

Hunc Patavina cohors, fratres fidique sodales

      In placida cupiunt vivere pace diu.

Vndique ad hunc veniunt nasi melioris egentes

80

      Carminaque in iusta lance notanda ferunt.

Vndique facta ferunt scriptis lustranda disertis

      Ac veluti toto solus in orbe sciat.

Non tamen hic sacri rumpit pia foedera ponti,

      Non violat facto iusque piumque suo.

85

Non aurum, non gemma hominem, non purpura honorat,

      Nec praeda, tibi quam portet, honustus erit.

At pietas, et cana fides, constantiaque alti

      Pectoris hunc solita est integritasque sequi.

Hunc, oro, servate virum, si iusta petuntur,

90

      Si pia, si dignum est vota valere mea.

Denique si divi precibus flectuntur amicis,

      Servate hunc hominem corpore, mente deum.

Hunc, Antenorei, pariter servate, penates,

      Vt celebret vestri fortia facta laris.

95

Tu vero ante alios, princeps memorande, precare

      Quae canat hunc scriptis posse vacare suis.

Actutum nostros adeas, Litavice, penates.

      Dic age, iam nymphis nostra referta domus.

Huc docti venere homines, venere puellae,

100

      Et tibi iam faustum praemeditantur iter.

Da dextram caris, redde oscula dulcia amicis.

      Et celerem dextro numine carpe viam.

20. Marco Longo

Vestes Caesaribus prius rogatis

Ferebant veteres suas poetae.

At tu, Longule, non rogatus ultro

Das, quo tam bene sim togatus ac tu.

5

Hinc te Pierides ament colantque,

Interque innumeros prioris aevi

Vates eminulos vocere primus.

Hinc te Fulvia non ut ante pellat,

Sed vultu aspiciat sereniore.

21. Evangelium

Dum leges populis Dominus mandataque ferre

Suscipiens quaedam de coetu foemina dixit,

Foelix infantem quae te gestaverit alvus

Et quae primiparae desuxeris ubera matris.

5

Olli Christus ait, Mulier, quin immo beatus,

Audit qui verbum Domini et custodit in aevum.

 

22. Christo

Christe potens rerum, nutu si aspexeris uno,

      Quem non servavit mors tua, me eripies.

Annue, et incipiet, pro quo cruce passus in alta es,

      Vivere; neu votis, Christe, resiste meis.

 

23. Marco Longo

Munera non corpus sed nomina magna sequu<n>tur,

      Munera sic Tydeus cuncta superba dedit.

Tu quoque si parvus magno donabis amicum

      Munere, de parvo sic, puto, magnus eris.

5

Convenit ex aequo, magnis quem dotibus ipse

      Iupiter ornarit, maxima quoique dare.

Multa coquo interea reddatur gratia versu,

      Saepe modo imperiis pareat ille tuis.

 

24. Hieronymo Donato

Hactenus hic sum te Patavi, Donate, moratus,

      Venturo ut possem basia ferre tibi.

Sed quoniam dominae retinent te vincla, memento

      Oscula multa tibi nomine ferre meo.

5

Quod tibi si forsan fuerit grave, reddere saltem

      Ne pigeat sponsae suavia multa tuae.

25. Marco Longo

Reddita sunt nobis placidissima carmina, quis tu

      Facundus, prudens census es et facilis.

Sed tibi non aequum nascenti contigit astrum,

      Quom posses tanti pingere quam caneres.

5

Quippe si ab unguiculis didicisses pingere primis,

      Te nihil in toto clarius orbe foret.

Ergo qui multas tam recte amplectitur artes,

      Huic uni incumbens, dic mihi, quantus erat?

Hercule ne abnueres; positis Othomanus ab armis

10

      Et precio et precibus duceret ipse suis.

Mirum, qui populis quique omnibus imperet olim

      Gentibus, illum artes appetiisse tuas.

 

26. de Conte Facino fratre

I pete nunc sylvas, speluncas, ardua montis

      Semota ut dictent carmina Pierides.

Navigat adversis et vento et numine et unda

      Contes, et populus quae canat usque facit.

5

Funera iam poterunt agere et componere carmen,

      Si inter tot turbas cantibus iste vacat.

Carmina iam lacrimis quivis dictabit abortis,

      Et cum funeribus carminis auctor erit.

 

27. ad Cynthiam

Oscula quom, mea lux, animi sint signa benigni,

      Atque ideo haec poscat munera quisquis amat,

Suavia da nostris tanto potiora labellis,

      Quanto amor est quovis maior amore meus;

5

Qualia saepe suo quondam donabat amanti,

      Quoius honoratum, Cynthia, nomen habes;

Quantaque poscenti dare Lesbia sueta Catullo,

      Quantaque Nasoni ferre Corinna suo;

Quaeque fero Marti foelix Cytherea dedisse

10

      Dicitur, aut fratri prodiga sancta suo.

Et meus historias supra furor eminet omnes,

      Oscula quoi non sunt deteriora satis.

Atque ideo maiora petit; maiora volentem

      Suscipe; multa cupit, multa meretur amans.

15

Et dare si non vis, saltem ne sperne ferentem;

      Nam quod polliceor dulce erit omne tibi.

Tu permitte mihi teneras tractare papillas

      Atque aliqua in lecti parte iacere tui.

Quid fugis, aut quid me poscentem blanda repellis

20

      Oscula, quid si me diligis (inquis) abes?

Hinc abes, importune, precesque averte molestas,

      Nam me compellunt oscula tanta mori.

Ast ego, te quanti faciam, quibus ignibus urar,

      Non alio possum te docuisse modo.

25

Quod si dura negas misero solamen amanti,

      Perge age, festina, morte perire iube.

Quidnam opus est miseris longam producere vitam?

      Dulcior in tantis mors erit atra malis.

Quid non et longis consumptus amoribus Iphis

30

      Duritiam scaevae fregit Anaxaretes?

Ille perit laqueo, postquam nec fletibus ullum

      Nec fidei aut meritis sensit inesse locum.

Tu quoque ni, mea lux, animum mutabis acerbum,

      Principium nostrae causaque mortis erit.

28. de insana

Aspice quam loquitur sine corde, ex corde puella.

      Ergo ubi cor non est, cor tamen esse potest.

 

29. ad Marcum Longum

Sic placida me, Marce, potes diducere ab urbe,

      Quem mea non tenuit Cynthia, rarus amor.

Sit quodcumque cupis, mihi sed succenseat illa,

      Ni mea quam celeri remige trabs remeet.

5

Ergo sit nostri tibi mutua cura; sequemur

      Quo vis, dum sit herae gratia salva meae.

 

30. Propertio

Saepe doles, quod te dignetur carmine nullus,

      Quom sis e numero tu quoque Pierio.

Nos veniam petimus si non tibi scripsimus usquam;

      Tam magnas aures carmina nostra timent.

31. Hermolao Barbaro

Barbare, quid reseras tam multa in nocte fenestras,

      Et somnum strepitu, me quoque semper agis?

Si te nil removent nostri haec incommoda, saltem

      Parce soporiferum laedere velle deum.

32. de mergo

Insipidum Veneti mergum sectantur ubique.

      Nil mirum; mergus rex aliquando fuit.

 

33. de Vico Vespilione

Mittitur Euganeam Vespilo Vicus ad oram,

      Inde tibi ut medicas hauriat, aeger, aquas.

Dum redit, aeratam oppignerat axe lagellam

      Ne minus officio perfruerere suo.

 

34. Marco Longo

Qui dat Erithreos lapides tibi, amice, vel aurum,

      Divitias aperit prodigus ille suas.

Divitias alii mittant; ego pignus amoris

      Quod potui, misi Persica poma; vale.

 

35. Bonifacio

Quod te non proprio resalutem nomine semper,

      Nil mirum; mendax cogerer esse tibi.

Sit quoque et hoc minimum; qui non benefecerit usquam,

      Rite sibi nomen vendicat iste malum.

 

36. Marco Longo

Seu cupis Eoas mundi disquirere partes,

      Astra ubi nascuntur ocyus et pereunt;

Seu cupis occiduas fessique cubilia currus

      Astra ubi nascuntur serius et pereunt,

5

Parte fatiscentem qua terram insanus hiulcat

      Bosphorus, Herculei grande laboris opus;

Seu lubet Assyrio porrectas littore Sirtes,

      Hic ubi Cisipadum barbara terra iacet;

Seu loca, quae solis sita comminus orbita torret,

10

      Perpetui flamma syderis usta lubet;

Seu lubet audacem pharetra immitemque Gelonum

      Et latus aeterno stansque rigensque gelu;

Dispeream, si quo tecum comes ire recusem.

      Omnis mi duce te tuta brevisque via.

15

Dispeream, si non sine te comes ire recusem.

      Omnis mi sine te scaeva gravisque via est.

 

37. amico

Phosphore, marcescunt torpentia corpora somno,

      Sit nisi qui cogat pervigilare labor.

Marcescunt animi, nisi sit quae cura iacentes

      Sollicitet, nisi quae torqueat ingenium.

5

Te quoque ni moveat virtutis cura perennis,

      Marcescet toto tempore vita tibi.

 

38. Marco Longo

Marce, quid Adriaca tantum retineris in urbe?

      Continet urbs Patavi quod petis inde; redi.

Haec tibi virginea redimitos tempora lauro

      Rhetoras, haec tellus grammaticosque dabit.

5

Hic sacer astrorum cursus, hic dogmata divum,

      Hic et Aristotelis scripta probata vigent.

Adde, mathematicas vir plurimus excutit artes.

      Quas colimus dominas persequimurque deas.

Ars tua, quae nexus plicat explicat, arsque medendi

10

      Hunc sibi praedives vendicat arte locum.

Hic ius quoique suum tribuit quae sydera linquens

      Esse suam voluit barbara tecta domum.

Hic est ille tuos Galeatius inter amicos

      Maximus, hic cordi fixa puella tuo est.

15

Parvi cuncta facis, sed tu nisi caveris undas

      Thiodamanteo mox comes ibis Hylae.

Nymphis ardor eris, quae quom tentabis abire

      Te rapient, nec eris postmodo, Marce, tuis.

Dii, quibus Adriaci maris est tutella, volentem

20

      Reddite; si nolit, sit suus ac valeat.

Sic coma cerulea semper redimita sit alga,

      Sic fugiat vestros nulla puella toros.

 

39. Marco Longo

Tradere parva negat, qui non dare magna recusat.

      Magnificus nescit munera parva dare.

Parva dabunt pueri, parvo donabere ab illis.

      Si modo parva cupis, foemina parva dabit.

 

40. eidem

Quor tam saepe mihi veniunt tua munera pisces?

      Desine piscari, Longule, mitte merum.

Nunc Bacchi est celebranda dies nec tempora poscunt

      Piscem, sed vinum; desine, mitte merum.

5

Mitte merum; venit ecce deus, venit ecce puella

      Cnosia littoribus, Dia, relicta tuis.

Ecce puellarum circumstrepitantibus hastis

      Copia pampineis; eia age, mitte merum.

Ebrius ecce venit properatque Silenus asello;

10

      En cadit, immo ruit; eia age surge, pater.

Clamitat en Lotis, num scurra, Priape, deorum

      Quam me credis, ait, sumne Suburra tibi?

Oscula surripies, mihi tu dabis oscula; certe

      Non impune dabis, si dabis ulla mihi.

15

Sed bene libratis vecors dabis oscula pugnis,

      Et qui nunc lipis, improbe, caecus eris.

Ecce venit satyrus, venit en Pomona, venit Pan,

      Vertumnusque simul ecce Mimallonides.

Ad nos, Bacche, venis; venit ad nos ille reditque.

20

      Longule, quid cessas mittere? Mitte merum.

Sum Bacchus, sum cura tui, sum cura tuorum.

      Tu quoque cura mea es; funde, refunde merum.

Differ, Bacche pater, paulum; nam victima quamquam

      Hircus adest, aris victima grata tuis,

25

Desunt vina tamen quis frigida cuncta calescunt

      Et quis laetitiam tristia cuncta trahunt.

Differ; nostra penus lympharum toxica sentit.

      Portentum est Baccho promere deuterias.

Mitte merum; properat, maledicit, et instat Iacchus;

30

      Impatiens sitis est impatiensque morae.

 

41. in caveam

Sum bonus aspectu, sum gratus voce domoque.

 

42. in caveam

Foelix hac cavea quaecumque habitaverit ales.

 

43. eiusdem

Foelix servitium tam pulchro in carcere claudi.

 

44. eiusdem

Par libertati servitium hac cavea est.

 

45. eiusdem

Non est servitium tam pulchra includier aula.

 

46. eiusdem

Dulcis avis pulchra conspicienda domo.

 

47. Marco Longo

Vt rabidus liquidas horresco Ponticus undas,

      Si te sic fugiat Fulvia, tristis eris.

Lympham tolle, precor, vel me patiaris abire.

      Vina beant; lymphis plebs Patavina furit.

 

48. Propertio

Miraris merulum rauce cecinisse, Properti,

      Si inter potores quenque madere decet.

Pluribus hic praestat, qui se conformat amicis.

      Ergo age concinnum carpere parce virum.

 

49. amico

Ede quid in curru temo prior, inque carina

      Posterior. Quor non uno eodemque loco est?

50. responsio

Currum temo suum trahit, ast a puppe trahatur

      Est opus; iccirco est hinc prior, inde sequens.

 

51. responsio

Ipse suo trahitur currus temone, sed ipsa

      Temoni ratis est duxque comesque suo.

 

52. repetitio

Quod petii dubito, neque te docuisse putato.

      Quod peto ne dicas, atque petita doce.

 

53. Bonifacio Bembo

Ite et Praxagatho referte nostro,

Quantum laeter eum redisse tandem

Ad nos incolumenque candidumque,

Ac me illum cupere admodum videre,

5

Quoi me litterulas dedisse nescit

Vllas praeteritis retro diebus.

Quod ne sit capitale mi misello,

Ante ad me veniant vades necesse est.

Qui si forte suum venire praedem

10

Ad me noluerit volens libensque,

Secum dicite mente ut ipse volvat

Me posse aequo animo carere amici

Ipsa sede superflua ac sacello.

 

54. Marco Longo

Haec sunt quae dones pueris ientacula terrae,

      Si modo nunc quantos edidit ante parit.

Sed tamen utcunque est, stomacho vel maxima nostro

      Conveniunt; grates non refero, ast habeo.

 

55. ad Cynthiam

Iamdudum placidam vixi, mea Cynthia,vitam.

      Nunc vivo, ast vita est durior exequiis.

Euganea solus spatior miserabilis urbe,

      Nec quenquam excepta te alloquor aut video.

5

Nec me Pierides solantur luce nec umbra,

      Nec coma nec comites nec cithara ulla placet.

Nocte cadunt lacrimae, nulloque pudore retenti

      Emittunt oculi flumina magna mei.

Excitor a stratis pavidusque emergere cogor,

10

      Ne nos vorticibus obruat unda suis.

Sed quotiens cedit nitidis nox alma quadrigis,

      Devorat assiduus pectora nostra dolor.

Nocte dies peior, nox luce est tristior ipsa,

      Et iubet alterutram vincere saevus amor.

15

Hei misero quoniam pro me tristantur et illi,

      Tristities quibus est cognita nostra minus;

Et tu quae me intus discernis et in cute, tantum

      Cruda eris ut nullo tempore mitis eas.

Nam quae me miserum vexant incommoda amantem,

20

      Tu modo sis mecum, ventus et unda feret.

Vive precor mecum; sic virgine dignior omni,

      Sic sis Thespiacis semper amica deis.

Sic coma splendidulo semper sit fulta capillo

      Atque genas nullo tempore ruga terat.

25

Nam mihi non desunt montes et flumina, quaeque

      Me matutino tempore mulcet avis,

Veste nitens nivea nigrisque ornata capillis,

      At ruffo capite lusca decensque simul.

Audiet hanc dulci modulamine nulla canentem,

30

      Visceribus positam quin velit esse suis.

Vt tamen et fluvii, montes, nemus, omnia desint,

      Tu tecum fontes, tu nemora alta feres.

Delitiaeque aderunt nobis optantibus omnes,

      Si venies celeri, Cynthia rara, pede.

35

Quod si etiam natura parens mihi cuncta negarit

      Commoda, quae tecum tu neque ferre queas,

Ne nostrum longo pereat tibi tempore nomen,

      Deposita debes accelerare mora.

 

56. Marco Longo

Vera refers, scriptis quae sint signata tabellis

      Carmina ab ingenio, Longule, facta tuo?

Gratulor, ingenio moliris maxima semper.

      Perge, et eris patria primus in Hadriaca.

 

57. Quor Ponticus

Scipio vix meruit cognomen grande, quod illi

      Africa victori maxima victa dedit.

Quem nundum vidi, tribuit mihi nomina Pontus.

      Hunc si vicissem, quod mihi nomen erat?

58. Marco Longo

Tardior est servus, quarn sit mora longa, repertus;

      Quam iubeat dominus, rem tamen ante facit.

Nam modo tu summo properaret mane iubebas,

      Stertentem stratis excuteretque meis.

5

Necdum iucundae dederam mea membra quieti,

      Quom mihi mandatis astitit ille tuis.

 

59. ad Hesperum

Hespere, tolle moras, noctem lature diemque.

      Nox tenebras, lucem Longulus ipse dabit.

Hic violas simul atque rosas et veris honores,

      Praeterea ingenii plurima pulchra sui,

5

Afferet et mores summa probitate refertos,

      Cumque deo totam Pallada Castalio.

 

60. amico

Iram vince, precor, quoniam qui caetera vincit,

      Non debet misero succubuisse sibi.

Rex est qui posuit quod mentem laedit et aufert.

      Nam qui se nequit vincere, nil superat.

61. in nuptiis Bernardini Paganini

Vertite iam vultus animosque ad nostra benigne

      Carmina, praestantes nobilitate viri.

Nec me coniugii sacris de rebus agentem

      Credite tam tenues sponte subire modos.

5

Quod quom olim magni strueret primordia mundi

      Tradidit aeternus constituitque deus,

Quom primum ficto generi mandata dedisset,

      Crescite et humanum multiplicate genus.

Quor se divinis hominum solertia rebus

10

      Applicet, ignotam sollicitetque fidem?

Quor quae non potuit cognoscere, tentet adire,

      Aut plus quam satis est, plus penetrare velit?

Mortali satis est mortales noscere causas.

      Haec erit in numeris gloria sola meis.

15

Magna alios moveant; vos, quae me cunque subibunt,

      Accipite attentis auribus ista, precor.

Nardino consors hodie Lucretia nostro

      Sponsa erit, aeterni lege volente dei.

Hanc sua formosam Vincentia gaudet alumnam

20

      Et genere atque animo labe carente piam.

Hic Antenoreae doctissimus urbis alumnus

      Et genere et cultu splendidiore nitet.

Ergo age iam tedas affer, Paganine, iugales.

      Hic tibi nunc tota voce vocetur Hymen.

25

Ipsa nec averso facilis Saturnia vultu

      In votis veniat saepe vocanda tuis.

His ducibus pulchra decoratam dote puellam

      In thalamos speres semper habere tuos.

Et quia tu foelix, foelix ducatur et uxor

30

      Virgineas multo sparsa rubore genas.

Sunt tibi cum multa mores probitate benigni,

      Quos puto longaevos posse decere senes.

Et procul a duro mens est placidissima fastu,

      Canaque iucunda cum pietate fides.

35

Est tibi quae multa virtus nitet indole, quaeque

      Non nisi sunt clari pignora certa viri.

Sic tibi foelici relevanda est coniuge proles,

      Quae possit patrii nominis esse decus,

Quaeque tuos omni studeat conamine mores

40

      Nosse, nec in patriis degener esse bonis.

Quandoquidem tali te digna erat illa marito,

      Tu bonus et tanta coniuge dignus eras.

Ergo quod superest, superos, formose, precabor

      Tempora continuis dent veneranda iocis;

45

Vestraque et ut longos solvenda trahantur in annos

      Mutua concessi gaudia coniugii;

Vestraque concordes producant stamina Parcae,

      Sentiat extremum donec uterque diem;

Vestraque quom triplices infringant fila sorores,

50

      Spiritus Elysias noscat uterque domos.

Interea dextram da iungere, neve volenti

      Basiolum sponsae surripuisse time.

Tu quoque legitimo nequicquam obstabis amori,

      Quin cupias sponsi iura tuere tui.

55

Brachia multiplici coeant liventia nexu,

      Lingua micet iunctis conduplicata labris.

At vos quom egeritis sponsalia vestra, parentes,

      Vna omnes sancta plaudite laetitia.

 

62. de Attalico

Attalicum pronis veneror, non Attalum, ocellis.

      Attalicum, quisquis hunc resalutat, amat.

 

63. Pontici aetas

Est mihi qui decimum frater quater egerit annum;

      Cognita vix bene sunt lustra quaterna mihi.

Quem non hic vidit, vidi tamen ipse parentem.

      Sic maior natu posthumus esse potest.

 

64. de presbytero

Venerat ad claras Patavini praesulis aedes

      Presbyter, eximii ceu foret hospes heri.

Atque ita quom longas tererent sermonibus horas,

      A docto fuerat coena parata coquo.

5

Caeperat et lautae nidor penetrare culinae;

      Nec mora, quom primum presbyter orsus ait:

Quor non instructae te dedis, episcope, mensae?

      Quor potius tu non hinc agis? ille refert.

Macte, o magnifici mores, si perdere coenam,

10

      Si per convivam praesul obire potest.

 

65. ad Litavicum Romanum

Quor dudum fuerint tantae tibi raetia curae,

      Nunc nihil admiror, sed mihi causa canis.

Quem quotiens video, vellem mutare figuram

      Et praedam fieri me simul atque canem.

5

O tantum valeam forma mutarier, ut me

      Depereat canis hic tuus atque habeat.

66. Pierio

Accipitrem Hermoleo properas donare, sed haec res

      Praetori ostendet milia furta tuo.

Res tua nunc agitur, tibi prospice, habeberis inde

      Pedico, mechus, fur, homicida, latro.

5

Adde quod et scaevo maiestas crimine laesa est,

      Et quod non nihil est carcere tentus eris.

Namque tibi poterit succur(r)ere quodque fatenti

      Ignis, crux, laqueus, hamus, humus, gladius.

 

67. Hermolao Barbaro

Barbare, tot petii quot sunt donata Catullo

      Basia, vel totidem quot Venus apta dedit.

Tanquam progrederer, quae non sunt danda rogando,

      Desisti ulterius querere basiolum.

5

Quod quom plura feras quam quis quaesiverit usquam,

      Iam dicam, Ferto quot tulit Hermoleos.

 

68. Marco Longo

Vnde fit ut nullas des nobis, Marce, tabellas?

      Anne tuo quod sim pectore lapsus ego?

Quid porro immemorem nostri te reddit amoris?

      An dolor affecti dentis, an ipsa salus?

5

Dira salus, nostri immemores quae reddis amicos,

      Pernities prope iam nec vocitanda salus.

69. Hermolao Barbaro

Ranarum murumque simul fera proelia quondam

      Concinuit grandis buccina Meonidae.

Tedia vesparum, celeberrime Barbare, cantas,

      Tedia Meonia non reticenda tuba.

5

Verum haec quae magno cedunt dumtaxat Homero

      Admiraturum terque quaterque scio,

Si scierit quisquam subito de pectore fusa

      Atque inter medium prosiluisse merum.

Dumque ea dictanti vellem librarius esse,

10

      Dictantem tardae deseruere manus.

Vix prima excipio, quom tollor et obruor undis

      Ingenii et multas conbibo mersus aquas.

Finieras; quom tu transcribere cuncta parabas,

      Non fecisse fuit sed meminisse labor.

15

Ergo lusa tibi perierunt carmina vixque

      Haec sunt de multis pauca reperta tibi.

 

70. Marco Longo

Dum petis a nobis quid agas, petis an sit iniquo

      An potius recto tramite eunda via.

Virtutem dubitas igitur vitiumne sequaris,

      Dedecus et veniat lausne petenda tibi.

5

At non hoc Megareus animosus et impiger idem

      Pascere Cecropium sustinuisset herum,

Quom scaevas patriae leges mortisque pericla

      Proderet et vetitum saepius iret iter.

Tu quoque si fas est, tibi consule meque revise,

10

      Segnitiam et patriis, Marce, relinque vadis.

 

71. Hermolao Barbaro

Quom tria temporibus steterint miracula nostris,

      Barbare, iuditium de tribus ede tuum.

Anne quod uxorem Theatinus duxerit, an quod

      Donato nupsit pulchra puella suo?

5

An potius castam Contem traducere vitam?

      Quid tibi sit mirum de tribus ede magis.

Si bene te novi, lepidissime Barbare, dices,

      Nil mihi nunc affers, Pontice, quod dubitem;

At tu quod magis est mirabere, quom tibi rumor

10

      Perveniet, thalamos sponsam iniisse meos.

 

72. Marco Longo

Contem nulla tenet, Theatino est foemina coniunx,

      Iam petit Hermoleum blanda puella suum.

Donatus placidam degit cum coniuge vitam;

      Tu quoque quam ducas, Longule dulcis, habes.

5

Aetereos rerum dominos quis deneget orbes,

      Haec hominum praeter quom sciat esse fidem?

73. de nuptiis Hieronymi Donati

Omnia iam timeat maneatque horrenda necesse est,

      Pectore qui memori dicta Tonantis habet.

Tunc quom prodigiis terrarum implebitur orbis,

      Extremum, populi, credite adesse diem.

5

Pax erat in populos; Hieronymon attulit ecce

      Fama puellari succubuisse iugo.

Phisicus uxorem duxit Theatinus, at o vos

      Coelicole tantum dii prohibete nefas.

Quid non astra queunt? Tam libera pectora vinci!

10

      Iam iam de coelo corruite, astra, precor.

 

74. Marco Longo

Iurat amicorum quisquis par vivere nullum,

      Fallitur; indicium si petis, ipse dabo.

Ponticus en ego sum, carus tibi, Longule, amicus,

      Quoi possunt omnes cedere am<i>citiae.

5

Non tamen hic amor est tanti, moriatur ut alter,

      Longe, sed ut sotio vivat uterque suo.

Nullus enim prodesse potest nisi vivus amico.

      Vita, ades; a laribus mors procul esto meis.

 

75. eidem

Tu licet invisas Veronam, Marce, nitentem

      Atque Athesim media qui fluit urbe colas,

Te licet oblectent Benaci divitis arva,

      Seu modo seu mox tV pergere ad illa paras,

5

Hic ubi ad excipulas transmissa Mintius unda

      Per Venetum placido labitur amne solum,

Quamquam tu positis curis animoque fugatis

      Nactus sis toto pectore delicias,

Si conferre velim nostris tamen illa, dolebis

10

      Veronam nobis praeposuisse tuis.

Laeta hic planicies, laetissima pabula, et unde

      Nomen, perpetuo gramine prata virent.

Hic rivi, hic fontes, hic invitantia somnos

      Murmura saxoso calle fluentis aquae.

15

Circumdant placidi naturae munere colles,

      Amphitheatrali cingitur orbe locus.

Huc non ulla pedem fert noxia bellua, non mus,

      Non e longinquo vecta locusta mari.

Hic nec aratoris rodunt vestigia corvi,

20

      Non aliae segetem depopulantur aves.

Hos non urit hyems, non dira canicula campos,

      Non hic imperium noxius Hauster habet.

Sed tempestivas tophus tener educat herbas

      Et sera aeternis frons cadit arboribus.

25

Daulias hic toto vocalis visitur anno,

      Hic avibus cantum tempora non adimunt.

Huc ego crediderim cunctas migrasse Camoenas

      Atque ipsum intonsa qui viget usque coma.

Parnasum Aonides liquerunt, liquit Apollo,

30

      Postquam illos pressit barbara planta locos.

Si potes hos igitur contemnere, Marce, recessus,

      Te puto posse ipsas spernere Pieridas.

76. epitaphium

Qui nulli fueram patriis virtutibus impar,

      Ipse sub hoc iaceo marmore Nicoleos.

Gens mihi Maurocena fuit; mutasse penates

      Et patriam coelo non piget, immo libet.

 

77. epitaphium

Caesar, Alexander, Turchus de sede queruntur;

      Quisque habet unde loci munera prima petat.

Minos Pelleum, Turchum fovet Eacus, ipso

      Caesare sed maius nil Rhadamanthus habet.

5

Ad quos Soncinus, statuit sic rector Averni,

      Arbiter accessit iusque piumque ferens.

Heu tua te pietas, tua te sapientia, Petre,

      Sustulit, heu, Superi, iam nocet esse pio.

 

78. eiusdem

Accubat hic Petrus Soncinae gloria gentis,

      Consilio tori cognitus Italiae.

 

79. epitaphium

Quam patriae quisquam genitrici debuit unquam,

      Tam, Domiti, debet lingua Latina tibi.

Atqui se obstrictam loquitur Verona doletque,

      Quod tibi quam licuit contigit ante mori.

5

Quid non mors ausit? Periit quem vivere semper

      Optabat votis terra polusque suis.

 

80. eiusdem

Quam, Domiti, Verona tibi debere fatetur,

      Tam tibi debetur linguae utriusque decus.

Verior interpres nullus fuit aut erit usquam.

      Quare etiam invita morte superstes eris.

81. epitaphium

Hic Antonius ossa Lilianus

Componi sua iussit atque condi,

Iuris Caesarei peritus atque

Assessor, comes et latrunculator

5

Praetorum probus Adriaticorum

Cecinnae patria Vitelliani.

 

82. Paulo Ramusio

Quid quereris, quod te decepit quaestor uterque?

      Verba petis? Nescis sic tibi verba dari?

 

83. Marco Longo

Pessima ne stomachum moveant tibi carmina, Marce,

      Offendantque aures turpia verba tuas,

Mittitur iste tibi chartaque et pumice cultus

      Et titulo plus quam nobiliore liber,

5

Vt saltem aspectu solo pascantur ocelli,

      Si minus auditu gratior esse potest.

Quandoquidem hic igitur talis pervenerit ad te,

      Dum tunicam spectes, interiora fuge.

Respue contentum, quod continet aspice tantum.

10

      Hoc pacto a fatuo carmine tutus eris.

Hoc fruere, haud aliter quam si tibi, Marce, daretur

      Purpurea corvus turpior in cavea,

Nec bonus aspectu nec gratus voce, sed esset

      Turpis avis, sola conspicienda domo.

15

Sic liber hic, pulchro tantum contentus amictu,

      Non aliud, quare se tibi iactet, habet.