Francesco Filelfo satyrae 5

Testo base di riferimento: Silvia Fiaschi, 2005

Cura dell'edizione digitale: G. Della Pietà, 2014

Altre sezioni


Hecatosticha prima

Magnanime heroum princeps, spes unica lapsis

Ac miseris extrema salus, si afflatibus aures

Praestiteris mentemque piis, vel digna monente

Accipies vel grata tibi quin pondere quidquid

5

De rerum statuas, pietas tamen ipsa probetur

Nostra tibi simplexque fides. Age, maxime princeps,

Te facilem mitemque meis hortatibus adde.

En, duo praestantes populi, quos saeva vicissim

Vel fraus vel fortuna premens agitatque trhaitque,

10

Nobilis Ethruscis longeque illustris in agris

Exul ab urbe sua variisque laboribus actus,

Quique inter Ligurum veteres micat altior urbis

Milite ab Herculeo, proprius seseque suasque

Vt res aspicias, en, supplice voce precantur.

15

Quo faciem vultumque, ferox, avertis? An hostis

Te vetus incedit turbatque licentia Tusci?

An potius Genuae movet inconsulta rebellis

Factio? Magnanimi est iniustos temnere motus;

Parcere claementis, sed quos iniuria vexat

20

His ferre auxilium tetroque levare tyranno,

Munifici est iustique animi. Virtutibus hisce

Si morem penitus, si morem gesseris, omnes

Invidiae stimulos superans ac Nestoris annos,

Immortalis eris. Quid enim timet inclyta virtus?

25

Non hanc ignis edax, non hanc fremibunda Charybdis,

Terrarum caelive furor, non denique pestis

Vlla minax terrere queat. Nam sola fatetur

Ipsa deam sese virtus divumque parentem.

Nonne vides itidem tibi nunc contingere victus

30

Quod Croesus Sardis Lydosque et Lydia regna

Dixerat in praedam multo cum sanguine Cyro

Vertenti? Genuensis ager vastatur, id omne

Damno appone tuo. Rapitur castissima virgo?

Hinc trahitur matrona? Puer divellitur illinc?

35

Id tibi iacturae est. Portantur mille talenta?

At tua portantur. Miseranda strage virorum

Mille perit? Pereunt qui vivi teque tuumque

Nomen ad astra ferant. Quid verbis immoror? Vni

Detrimenta tibi, quidquid Genuensibus ipsis

40

Infertur cladis, numeres licet. Ignis amicis

Ingeritur caedesque tuis, non uritur hostis.

Parce tuis, aut parce tibi, deliquerit unus

Quamvis aut pauci. Quid cunctos crimine ab uno

Ad poenam exitiumque vocas? Genuamne verendam

45

Maiestate sua, terraque marique potentem

Reginam potiusve deam, delere labores?

Ingentis ostende animos: erraverit, esto,

Non odio tamen acta tui, sed fraude vel astro.

Quod si dura sedet, si nulla flectitur arte,

50

Cede moram spatiumque aegrae: medicamina morbus

Immaturus adhuc non excipit. Omnia tempus

Demollire solet. Tua fac claementia cunctis

Praebeat exemplum, quo te vereantur amentque,

Non metuant: namque est odio quicunque timetur.

55

Interea eiectis patria succurre benignus

Civibus his, quos dia tulit Florentia, magnum

Momentum rebusque tuis Italumque daturis.

Hos urbi, quam turpis habet tristisque tyrannis,

Restituas facili prorsus minimoque labore.

60

Non etenim dirus violatis Mundus amatur

Afflictisque animis deceptae plebis, at aurum

Hunc prius optatumque illi carumque misellae

Reddiderat, quae se postquam lachrymanda supremae

Expositam praedae cunctisque iacere rapinae

65

Sensit, in omne ruit vitae discrimen avetque

Se potius mala cuncta pati, quam ferre tyrannum

Immanem tetrumque diu. Dignoscere Mundum

Incipit esse hominem sua qui cum foenore servet,

Ast aliena, rapax, miro sibi vendicet astu.

70

Ergo tuae fuerit, qua praestas omnibus unus

Dux ingens lumenque ducum splendorque, Philippe,

Iusticiae iniustis hominum conatibus obstans

Vt tueare probos; ast iis iniuria praeceps

Quos habet obstrictos, te formidabilis ultro

75

Obiicias. Magnam peperit victoria laudem,

Qua modo tot ducibus tot regibus acre subactis

Caietam horribili praeda facibusque levaras,

Captivosque tibi, miserans, servire negasti.

Maiorem, mihi crede, dabit cepisse virorum

80

Nobilium partes, illisque tulisse salutem,

Qui sunt saepe ausi tecum certamen inire

Deque triumphali contendere laudis honore.

Carcere solvisti qui cum tibi semper amicus

Ante fuit, nulla se causa reddidit hostem.

85

Liberet exilio tua munificentia, qui te

Hostili ex animo quo semper inarserat armis,

Et studiis et amore pio servetque colatque.

Abstulerat Genuam tibi proxima gloria Martis,

Verum haec non Genuam solum tibi maxima virtus

90

Conciliare queat, sed quidquid restat inultum

Aut intemptatum Latii per aperta, per omnem

Nubiferum montem, tibi conciliare vel ultro

Subiecisse queat. Quod si neglexeris... at me

Contineo: vatum mens est praesaga futuri.

95

Non autem nescis quid Florentina tyrannis

Nunc agitat, quid alit monstri, quo dirigit arcus.

Consule virtuti; propriis aut prospice rebus,

Aut saltem ltaliae misero terrore labanti

Tendentique manus, teque et tua sceptra petenti

100

Auxilio succurre, deum certissima proles.

 

Hecatosticha secunda

O cui relligio concessit nostra supremum

Fulgorem summumque decus, cui rector Olympi

Ipse suas mandare vices et credere terras

Nil veritus felix humanis sydere dextro

5

Consuluit rebus, frontem praestare serenam

Tranquillosque animos, ac miti pectore mentem

Si fortasse velis, id quod mihi clarius ipso

Est Phoebo (nihil audieris non utile rebus

Consiliisque tuis) paucis attende loquentem.

10

Si nostro natura bono prospexit, honestum

Quis neget esse bonum, cum nos effinxit ad illud?

Quis vero, pater alme, bonum prodesse negarit?

Mentis inops igitur fuerit, qui quidquid honestum est

Vtile non ducat. Quare si turpiter actum

15

Et cum flagitio quicquam sit, inutile prorsus

Esse patet. Sunt haec etenim contraria nostris

Saeminibus veroque bono. Sed dictio quorsum

Tendit nostra premens? Quo flexos dirigit arcus?

Da pater effari liceat quaecumque fidelis

20

Fert animus, veniam placidus concede loquendi.

Factio Romulidum, stimulis agitata furoris,

Iam tanto sceleri sese ipsa obstrinxerat, amens,

Vt sub vincla tuo Franciscum sanguine cretum

Iecerit, o, qualem quantumque in cardine divi

25

Custodem templi. Te sic violaverat omni

Impietate furens, quin sic afflixerat, ardens

Irarumque odiis saevaque cupidine caecae

Mentis, ut abiectae mors optatissima vitae

Anteferenda foret. Quid enim non fecit acerbi?

30

Non praedae fueras, cunctis spoliatus amicis?

Nonne domi, miserandus, eras servatus atroci

Praesidio, donec carcer magna arte parandus

Te caperet? Sed qui tandem foret exitus huius

Immanis sceleris? Certe ut deiectus ab alto

35

Culmine vel tristes humilesque miserrimus annos

Exigeres (fieres Gabriel e principe terrae

Eugenio Gabrielque minor), vel durius ipsa

Ira dolorque nefas siquod potuisset haberes.

Vnde tibi auxilium miseris in casibus? Vnde

40

Spes erat ulla fugae? Quis non te liquit? Amicus

Quis, non hostis, erat? Quis non virtutibus altis

Invidet? Et faustae quis non se accommodat omni

Fortunae obsequio? Non maxima, doctus, amoris

Argumenta putes, siquis te rebus in aspris

45

Et colat, et summo positum discrimine praesens

Liberet? Hic fuerat qui nunc et pauper et exul

Florentinus opem nunquam tibi ferre Senatus

Destitit, horribili donec te ex hoste recepit,

Inque suis laribus statuens ab imagine loeti

50

Eripuit lucemque dedit. Quid pluribus aures

Obtundo, pater alme, tuas? Quod tempore diro

Aerumnisque tuis summum praestare licebat,

Praestitit officium facilis, nullique labori

Nec sumptu trucibusve minis, tristive periclo

55

(Pace referre tua liceat modo vera) pepercit.

Hinc est prima mali labes, hinc omnis origo

Exilii cladisque fluit. Namque illa latronis

Impia sacrilegi mox coniuratio Mundi,

Subsidiis adiuta tuis potiusve tuorum

60

(Non etenim talem se servantissimus aequi

Polluerit meus Eugenius), quod territa nunquam

Et prostrata ausa est nedum sperare, sed ullis

Artibus aut opibus cuiusquam hominisve deive

Ne exoptare quidem, nullis est apta periclis.

65

Nobilitas veneranda suis e sedibus omnis

Traditur insidiis; patriis fugit exul ab oris;

Vndique decretis amplis mercedibus auri

Quaeritur ad loetum; sicis tetroque veneno

Certatur nullusque locus tutatur euntis.

70

Vae, fallax fortuna bonis! Quam caecus et amens

Is fuerit quicunque tuis se fraudibus addit!

O pater antistes, quinam est qui nesciat ullus,

Hic bene quam de te meruit venerabilis ordo?

Vir bonus et sapiens, si nunquam ducere dirum

75

Ambigit esse nefas, cum non par gratia lato

Redditur officio, quis oh cruciatibus illum

Torquendum, qua peste putes, qua morte petendum

Si bene quis passus referat male? Cuine Megaerae

Istum, age, devotum censes? Ingratus haberi

80

Qui voluit, vitii nullius ducitur expers;

Nil pudet ingratum, quem nil pudet; omnibus aeque

Flagitiis sese petulans obstringit et audax.

Quare, age, iusticiae cultor, servator honesti

Quo magis undivago nemo fuit alter in orbe,

85

Aut est aut (veri siquid mens augurat) olim

Gratus erit, converte oculos mentemque sagacem

Excute, teque tuis penitus ne credito, qui te

Decipiunt monstrantque malum, qui solus abundes

Integritate animi. Nota nam tibi turpis inusta est;

90

Vnus enim a multis ingratus duceris, et qui

Sordidulos pergas quaestus praeferre decoro,

E famulis dominum nam coniectare suerunt.

Num praestare putes furacis foenora Mundi

Laudibus exacti titulis meritisque Senatus?

95

Perfidiae ne fides cedat? Mundone latroni

Te tradas? Fraudi ne fidem, pater optime, praestes?

Si pius es, pietatis obi pia munera. Cives

Eiectos patria, patriae, rogo, redde gementi;

Sin mens grata iuvat, meritis succurre: subactam

100

Quam per te, miseri, patriam amisere, reposcunt.

 

Hecatosticha tertia

Dicite, qui colitis sub relligione severa

Caelestis quicunque globi moderatur habaenas

Humanumque genus propriae sub imagine mentis

Finxit et ex illo quod non erat ante creavit

5

Cuncta deus, quam spem nobis affertis Olympi?

Multa quidem in nobis damnatis iure, quibus vos

Forsitan intacti vitam servatis honestam.

Attamen ambitio cruciat vos intus et extra

Quam nos dira magis; mens ambitiosa quietem

10

Nescit, et in saevos labi plaerunque furores

Effraenata solet. Quaecumque superbia tristem

Invidiam genuit, simul hanc genuisse videtur:

Est igitur germana quidem comes atque ministra

Invidiae ambitio, quae vos noctesque diesque

15

Vna, sacerdotes, stimulis male torquet amaris.

Nec mihi nunc illos mens est damnare feroces,

Quos et equi mulaeque nivis candore nitentes

Hispanae vexere altos in vestibus amplis

Ac longis, facieque simul vultuque tumentis:

20

Namque etiam stultus quales sunt iudicet istos.

Ast alios loquimur, brevior quos ralla brevesque

Involvunt tunichae, quorum nec linea vestis

Vlla cutem mollit, sed quaeque per aspera vitam

Pallenti ducunt macie, qui frigus et aestum

25

Aequo animo perferre valent, potuque cyboque

Contenti tenui vigilant castique piique.

Verum scire velim, qua vos pietate quibusve

Praeceptis fidei (quam vobis dicitis unis

Servari egregie tanquam servetur in olla)

30

Occupat ambitio? Vultis laudarier uni,

Vultis honorari, cupitis popularibus auris

In caelum ferri. Vobis ni cedere cunctos

Senseritis, stomacho penitus mox nausea surgit.

Vos humilis animos laudatis, missaque cervix

35

Subiectam despectat humum; sed vultis haberi

Ac dici digni totus quos mundus adoret.

In vobis igitur virtus non funditus haeret,

In quibus haec penitus radices fixerit amplas:

Haud patitur secum vitii concrescere quicquam

40

Nec simul esse potest. Quare qui dicier optat

Censerique bonus, vitio se liberet omni.

Ecquis enim nescit quantum ferat ipsa nefandi

Flagitii ambitio? Furit ambitiosus in iram,

Dum minus assequitur quod tanto ardore cupivit;

45

Hinc odit carpitque probos fraudesque malignas

Cogitat innectitque dolos, passimque vagatur.

Fingens multa malus laqueos et raetia tendit

Invidus, ac nunquam tranquilla mente quiescit

Donec agar quod alit diro sub pectore virus.

50

Eia, age, qui solus vis dici sanctus et unus

Integer, in populum dum das praecepta superni

Intemerata Dei, referens quaecumque reliquit

Discipulis servanda suis hominumque deumque

Ille pater Christus, dum damnas murmura linguae,

55

Cur tibi non vellis linguam radicitus omnem,

Ordinis eiusdem socio qui detrahis ultro?

Hic laudat sese vitae morumque sacerdos,

Qui sit inops linguae et gestu iniucundus inepto;

Rhetoricen summis extollit laudibus alter,

60

Quae valeat populos quo malit ducere verbis

Appositis; doctrina placet cui caetera desint;

Denique, quis alii careant atque affluit ipse,

Callidus haec vitio ingenti dat quisque sacerdos,

Ignarus populi quid de se corde volutent.

65

Num fortasse putas adeo nos mente carere,

O tu, qui Domini tradis praecepta docendo,

Vt fraudem nescire tuam morbumque latentem

Credideris? Magnus te certe detinet error.

Ambitione furis, vulgi fallacibus auris

70

Duceris, invidia penitus, miserande, laboras.

An dubitas, cum te delectat gloria mundi

Vana quidem et fucatus honos, fore protinus ut te

Deficiat caeleste bonum? Quin falleris, amens!

Nam neque te splendor sequitur quem vanior ambis.

75

Nos etenim dum te iactantem multa videmus

Carpentemque alios, tacito contemnimus omnes

Iudicio, stultumque simul pravumque vocamus.

Praeterea multum per vitae exempla nocetis

Vestra, sacerdotes. Quis enim cum viderit ista

80

Peste laborantis, quos convenit esse magistros

Vivendi nobisque duces cupientibus astra,

Non etiam ipse petat laudem? Non flagret honorem?

Obtrectet carpatque, procax, livore citatus?

Aut humilis igitur per morum exempla gerentes

85

Demissosque animos omnem contemnite fastum

Mundanasque auras, contenti mente Deoque,

Aut rallas tunichasque artas crassumque cucullum

Ponite, sumentes sagulum roseamve lacernam,

Atque ambite leves, cunctis maledicite coram,

90

Et quales alitis, talis ostendite mentes,

Nec simuletis eum vultu quem pectore nullum

Concipitis Christum, plebes inimica bonorum.

At vos, o cives, monitis attendite nostris:

Nulla sacerdotum capiant vos verba liquore

95

Fusa salutifero, siquid fucata veneni

Intus habent. Nec enim prosunt quae nectare mixtum

Virus alunt. Hominum nam perniciosius ullum

Esse genus nequeat, quam qui probitatis in umbra,

Dum vitium nutriunt, quod non sunt esse videntur:

100

Maius enim fallunt pietatis imagine fraeti.

 

Hecatosticha quarta

Quantus in humanis dominatur mentibus error!

Nam ratio quos recta iuvat? Permotio pectus

Omne rapit, nemo sese cognovit amatve.

Hic timet, ille cupit; dolor hinc furit, inde voluptas

5

Causaque nulla premit; stimulis agitamur amaris,

Cum nobis liceat tranquillam ducere vitam.

Quod si nos finem quae sit factura beatos

Nossemus, miseri, ferventis pectoris error,

Qui nimis invaluit, nullos agitaret in aestus.

10

Ille cupit nummos; hunc Cypridos arma fatigant;

Alter honore nihil ducit felicius; istum

Integritas sensus in primis urit amata;

Cognitio rerum, quas non intelligit, altas

Hunc rapit in flamas; alium dominatus in omnis

15

Praecipitat poenas; alii stimulantur et unis

Finibus et geminis; qui nec sibi pectore constent

Actio felices facit hos, speculatio quosdam.

Sunt qui felicem nunquam sibi tangere vitam

Posse putent pariter ni contemplentur agantque

20

Quae virtus veneranda iubet, virtutis inani

Nomine, non finis ducti ratione beati.

Num quia pugnando saevum contempseris hostem,

Nec dulci tactu vincaris, et omnia iure

Coetibus in mediis civili gesseris, ac nil

25

Te lateat quod sit facturum commoda vitae,

Felix, stultus, eris? Quam falleris omnia sensu,

Non recta ratione videns! Consistere summum

Hisce bonum ducis quorum vis omnis et usus

Vix te tollat humo? Non ipsa scientia possit

30

Reddere felicem, non ars, nec quidquid in omne

Sit mortale genus sollertius. Altius illud

Conspexisse bonum liceat, quod origo fovensque

Est finis cuiusque boni; perducere virtus

Illuc nulla valet morum, sapientia tantum

35

Id pia praestiterit regem speculata deorum.

Sic igitur cunctas virtutes quisque sequatur,

Nil ut in his positum magni putet, ipsa regendi

Quae tenet imperium pia si sapientia desit.

Ergo Dei cultum noctes servare diesque

40

Nos decet, ut quod spes promittit certa bonorum

Extremum liceat nobis aliquando potiri

Atque frui. Nec enim praesens facit ulla beatos

Vita homines, sed quae caelo celebratur in alto.

Illic nulla furit bilis, non caeca voluptas

45

Ingruit, aut maerens torquet vaesania pectus,

Sollicitatve metus; non perturbatio mentem

Vlla queat movisse loco: sunt gaudia nullis

Motibus aeternas animis praestantia paces.

O genus humanum, quae te tam dira fatigat,

50

Fare, lues? Quae pestis atrox te funditus urit?

Hic livore furens odium nutrit, ille subactum

Ardet adulterium, nummos gemit alter ademptos;

Quisque suas patitur poenas nunquamque quiescit

Irrequietus homo. Nec se tamen ipse laborat

55

Nosse, miser, nec iter primis quod gressibus intret

Molitur. Quid agat nescit, morumque bonorum

Ignarus, rationis egens, errore vagatur.

Laevem sperne cutem, laetum contemne colorem,

Membrorum faciem mira compage decoram

60

Despice. Nil dignum, quod vel mirere vel ullis

Laudibus extollas, in corpore cernitur omni,

Praeter id indocti quo de doctique loquuntur

Contendunque graves, animi quod nomine signant.

Hunc dixere alii numerum qui se ipse moveret,

65

Mentalisque solet dici substantia et ipsa

Mobilis e sese numeri pro lege decentis,

Entelechia etiam, tum convenientia quaedam

Corpore quam pariter servent elementa sub uno

Quattuor. Hinc aliis verbis aliisque notatur

70

Nominibus, quaecumque tulit prior illa vetustas.

Nos animi nullo capimus discrimine nomen,

Quem deus ipse creans nullo de saemine pridem

Quod foret, infundit nostros, quos fingit, in artus.

Hunc igitur, quoniam melior natura creavit,

75

Quo vel semper agar, vel contempletur, agendo

Pro ratione paret, patriam quod ducit ad arcem,

Cautus iter; morum fines intelligat omnis

Ad summum debere bonum quod spondet Olympus

Contendi. Ipse deus, qui nos praestare beatos

80

Felicesque potest, vitalis totius huius

Curriculi calx est, quo qui pervenerit omni

Mole vacans, hilares aeternus transigit annos.

Cur igitur sit tanta tui tibi corporis huius

Cura, miser? Pinguem quid nutris vermibus escam?

85

Hoc tibi cunctorum dux est et causa malorum,

Quippe quod invadit partis melioris apricum

Hospitium, completque premens horrore maligno

Inducitque feras, penitus quibus aestuat atram

In rabiem nullamque valet sentire quietem.

90

Exteriora quidem, casus quibus imperat, ullo

Nomine digna boni qui censet, stultus et amens

Sit mihi; nam qui certa queant sociare nefandos,

Quae bona sunt, vel eos non effecisse beatos

Congressuque usuque suo? Quin corporis ista

95

Non animi causa; si quicquam denique prae se

Vllo ferre potest bonitatis nomine dignum,

Invenit natura homini, sic omnibus uti

Iis igitur par est, quantum mortale cadaver

Pareat imperio mentis, quae sola superni

100

Incorrupta dei similes nos efficit omnes.

 

Hecatosticha quinta

"Iuvenem egregium, Patavi qui claustra superbi

Incolit et tristi deplorat tempora fato,

Strozigenam solare meum, mea nata, quid haeres? ".

Die, age, magnanimo genitus Pallante, quid anceps

5

Tecum animo versas? Gemis, en, quod nulla refertur

Gratia pro meritis, patrias quibus integer arces

Regnaque servat honos? Pulsum quod abegerit aegre

Cum genitore pio peregrinam livor in urbem

Impius? Infami quod dirus crimine temptet

10

Clarum abolere decus? Turpem quod inurere certet

Oscoenamque notam? Gemis haec, mi Stroza? Quid ergo,

Dic, magis ingemeres siquae tibi crimina falso

Obiicit invidiae rabies, obnoxia culpae

Censeres? Animos deterret opinio vulgi

15

Insani? Vulgi rumor temnendus et aura,

Si sapimus verae laudes et praemia celsae

Virtutis, quaecumque dedit qui rebus et ipsa

Integritate vigens vitio vacat optimus omni.

At vos cuncta simul defleat Respublica tales

20

Amisisse viros, quamquam Respublica prorsus

Victa potest nihil. Heu, nostri scelera ultima saecli!

Quos latet Ausoniae populos quanto aere quibusque

Subsidiis, patriam, qua mente quibusque periclis,

Foverit ardentis Pallas discrimine belli

25

Nuper in extremo, qui pacem solus et oti

Spem peperit, qui solus adest, dum caetera passim

Turba fugit nummisve inhiat, solusque ruentes

Bis redimit cives? Haec tecum mente volutans

Forte doles patriae casum tristemque ruinam

30

Extremunque malum, quod comminus imminet urbi.

Si, mi Stroza, doles, pius es talique dolori

Ignosco, tecumque simul doleoque gemoque.

Quis maerore vacet pressam cum viderit urbem,

Qua nihil in totum despectat pulchrius orbem

35

Phoebus ab Eois qua surgit fortior undis

Vsque sub occiduum defessi marginis aequor?

Ast ope nunc opus est. Nam si incrementa dolori

Accedant, penitus te moles obruet, Austris

Qualis in Euxino crebrisque Aquilonibus acta

40

Pinus victa perit, maius si forte labanti

Accumuletur honus crescatque in pondera pondus.

Quod tua si te causa movet, si maeror, Honofri,

Mergit eo, quod te privatim damna sequuntur,

Error habet mentem penitus, quin falleris ultro,

45

Ac recta ratione cares, quaecumque tulistis

Munera in altricem patriam civesque vel isto

Consilio vitias. Nec enim nos nostra movere

Debet ad officium, sed pensi ducere causa;

Nam pretii satis est operis mens conscia recti.

50

Gratia cui petitur, foenus deposcitur, uno

Quo vitio crimen non est indignius ullum.

Nec mirum est livor si vos exegit ab urbe.

Semper enim sequitur virtutem livor et una

Gloria quae radiis livorem splendida perdit

55

Denique. Thersitae nemo, nemo invidet Vti.

Thesea quin etiam, quod vulgo fertur, Athenae

Ingratae nimiumque leves iecere parentem;

Scipiadae, patriam quem servavisse ruentem

Et Poenum pressisse ferum dirumque rebelli

60

Imposuisse iugum perhibent, stat gratia tanti

Exilium meriti. Pateris nil durius omnes

Quam clari consuere viri. Damnata Camilli

Est pietas, cunctis invisa Themistoclis ingens

Gloria: nimirum plebs omnis semper et omnes

65

Ingrati stulti. Satis est quod perfidus olim

Ipse etiam exilio livor rubet, atque fatetur

Vos indigna pati, verum Pallanta verendum.

Indigne ne forte ferens mala tempora, rebus

Consulat et veteri patriam legesque patresque

70

Restituat laudi probitas suspecta parentis

Visque diu perspecta, tuae generosior altae

Indolis, atque animus vulgi contemptor inertis

Et sceleri infestus. Nimium nimiumque beatos

Censeo, quos facinus iuxta, mi Stroza, veretur

75

Ac timet! O igitur nimium natumque patremque

Felices, quos Mundus iners et perditus odit

Atque rubet! Verum mihi quae sententia surgat,

Paucis medium referam, si intenderis aures.

Tempus nosse decet, rerumque hominumque tenenda

80

Est semper ratio; vis siqua ferocior urget,

Constanter tolerata cadit. Tibi rebus in aspris

Est opus ingenio. Facito ne expectoret ulla

Consilium formido tibi, cadat impetus omnis.

Qui ratione caret nimio turbatus ab aestu,

85

Consilio careat, careat gravitate, necesse est.

Quare, age, luctantis curas maestosque dolores

Eiice, teque tui similem similemque parentis

Pallantis servare para; moderare furorem,

Ira vacet, cedant gemitus motusque rebelles;

90

Vtere consilio, sis fortis in aspera, nusquam

Cede malis. Nec enim nostras insana vicissim

Res fortuna premit, fatorum nulla potestas

Ingruit, ipsa hominum fraus et discordia turbat,

Vrget livor edax. Tibi ne fiducia desit:

95

Namque diu licet esse nihil quod fraude paretur

Aut vi. Iusta Deus firmat, contraria solvit,

Qui quamvis plaerumque bonos torquere flagellis

Sit solitus quo se melioris reddere pergant,

Tandem magna tamen pergrataque praemia reddit

100

Atque piis hominum respondet tempore votis.

 

Hecatosticha sexta

Munde, tuus rursum venit modo, dire, Philippus,

In faciem quicunque tuo mihi nomine quondam

Inflixit vulnus, quo me sicarius aura

Privaret tandem et tanta te mole levaret.

5

Quur adeo tibi nostra gravis, tibi nostra dolori

Est vita, et tantos affert tibi, perdite, luctus?

Num quia quo possum faveo quos ieceris urbe,

Consilio atque fide? Quod quae mihi praemia Sena

Munere pro pulchro statuit communia mecum

10

Immerito patria pulsis et fraude fugatis

Esse volo, nulloque inopes discrimine servo?

An quia te satyrae cruciant, quibus undique notus

Factus es et nunquam de te stupefacta silebit

Posteritas probrisque tuis? Fugis, improbe, nomen

15

Immortale, fugis? Nec quantum fama superstes

Ferre voluptatis secum solet, improbe, sentis?

Nonne ausus quidam templum inflamare Dianae?

Nonne tulit regi faeralia fata Philippo

Pausanias, clarum quo longa in saecula nomen

20

Aptus, item gelidi post tristia fata sepulchri

Viveret, et probitas quam non dabat ulla diurnam

Redderet aeternam scelus indelebile famam?

Ipse tuae studeo famae; tu, perfidus, atrum

Ingratusque mihi loetum struis aere doloque.

25

Nil tamen efficias: nummos consumis et artem.

Nam si forte vetent felicia sydera, frustra

Tantum sumis honus; sin mi funesta minantur

Fata feramque necem, non desperatio pectus

Vlla tamen terrorve meum subit ultimus: ipsa

30

Cautio et ingenii vigor indefessus, et acris

Cura laborque vigil saevis dominabitur astris.

Nummis parce tuis, patriam quibus opprimis; auro

Parce, quadruplator! Non est tibi copia nostrae

Vlla futura necis: nam nec pia sydera cedant,

35

Munde, tibi tam triste nefas, nec noster Apollo.

Adde quod et mortis contemnimus arma minasque;

Nam si cuncta ferox et inexorabile fatum

Interimit, sapiens recte id neglexerit; at si

Quod certum est meliora parat, quis pectore sano

40

Si sit opus, dubitet votis optare triumphum?

Quantum pulchra boni mors efferat ille monebat,

Melie, qui te adiens "Morere" inquit "nam nec Olympum

Ascendes". Vigilis quisquis bene functus obivit

Munere virtutis carus terraeque poloque,

45

Nil habet ut doleat vitam liquisse fugacem,

Corporeis quoniam vinclis et mole solutus,

Liber et humanae coeno purgatus ab omni

Faecis in astra volans, dulci optatoque fruetur

Nectare et ambrosia quodque omni praestat amomo

50

Suavis odore Iovis. Quidnam mihi triste minaris

Adventare canens supremi temporis horam,

Qua tibi sim poenas, quas ipse merere, daturus?

Num biberis Clarii, dic vates, numinis undas?

Mira etenim reddis nobis oracula! Verum

55

Oro, cave ne te brevior iam deserat annus.

Illa mihi magna est magni faciunda voluptas,

Quod te summa quidem nobis auctoribus unum

Pestis perniciesque manet. Terraque marique

Arma fremunt, Bellona premit, Mars ferreus ultro

60

Vrget equos; odiis te iustis, baelua, cuncti,

Tetra, probi poenisque premunt. Dabis, impie, dignum

Supplicium patriae atque bonis, nec longa moratur

Hora. Brevi videas ardenti forcipe corpus,

Munde, tuum, periture, trahi tremulumque secari

65

Vndique membratim, spectantibus undique plausu

Civibus et superum magnae solventibus arae

Vota piosque greges pro libertate recepta.

Morte putas auris nostra satiare nefandas?

Falleris, et frustra laqueos intendis inanes.

70

Ipse tuam spectabo necem, quemque, impie, porro

Audis invitus curru spectabis ab alto

Vinctus, et "Oh! " clamans "Miseri, miserescite Mundi! ".

Quid tibi tunc animi cum me prope videris, olim

Quem ventura tibi noris cecinisse latroni

75

Fata, quibus lueres commissa piacula dirus

Proditor, eversor patriae, cunctisque profanus

Hostis et infestus decoret quos aurea virtus?

Exulibusne doles, quoniam substantia quantum

Nostra sinit praebemus opem monitisque favemus?

80

Odisti officium? Virtus tibi pulchra dolori est?

Oderis et doleas, rumparis, et intima laxent

Pendentis testes cum spurco viscera pene.

Interea quid agis? Tuus, en, sicarius, audi,

Te vocat: "Oh, misero nunc nunc succurre Philippo,

85

Munde, tuo! Promissa mihi quae multa dedisti

Cur absunt? Succurre, precor! Quur obstruis aures? ".

Plura vetat praetor Constantius, ecce, Iacobus,

Integer et fortis, Mesanae gloria gentis.

En, trahitur populi plausu, cunctique Supremo

90

Supplicio certant plectendum. Currimus ipsi

Et praestamus opem, quam possumus. Vltio talis

Nulla placet. Flaenti truncatur dextra Philippo

Illa tuo faciem qua dudum vulnere nobis

Foederat, tenebris vinclisque addictus in omnem

95

Est vitam, nobis etiam nolentibus ipsis.

Pone modum sceleri tandem, numenque memento

Esse aliquod latuisse nihil quod possit, et omnem

Quod videat mentem secretaque cernat, et omnes

Iudicet, ac referat pariter sontique pioque

100

Pro meritis. Surdo narratur fabula Mundo...

 

Hecatosticha septima

Phoebe, Panormigenae propera succurrere vati,

I celer! In magno positus discrimine magnis

Cladibus obiicitur, sua nec videt ipse pericla.

Bambalio tristis, en, miscet Poggius haerbas,

5

Quo vitam mentemve furens animumque poetae

Eripiat dio: tanta est, tam dira premensque

Invidiae rabies surgensque libidinis aestus,

Mensque assueta malis. Nunquamne, profane, redibis

In rectum probitatis iter? Nunquamne redibis

10

Bambalio? Sed qui redeas, quo nequior isti

Numquam, qui primo facinus cum lacte bibisti?

Nam quid Alexandri Veronae dulcis alumni

Trunca manus Venetusve puer, Patavique cathenae,

Quid fraudes, quid mille doli repetantur et ipsi

15

Immanes coitus, ac plusquam barbara vota?

Contemptusque deum, sacri ludibria cultus?

Gucius ipse pater - si malis forte parentem

Hunc tibi quam vulgus - te loeti accusat habetque

Auctorem causamque sui. Scrutare sororem

20

Clodius, at matrem fingis reddisque Iocasten.

Quid mirum si Becta tuo concesserit igni?

Becta prius dicta est quo tempore lustra teneret

Liberius (fuerat quondam sub Moseos alis

Bellatrix Iacoba nigrae fortissima noctis!).

25

Quid mirum si Becta tuis immanibus ausis

Cesserit, Arcadico quae se submittere nervo

Ausa sit? Vt mulam mulus subiisse merentem

Saepe soles. Facinus tibi nullum, nulla supersunt

Flagitia intemptata tibi. Nisi caveris ergo,

30

Poggius, Antoni, Codro comitatus et Vti

Exitium (pathicos quod tris convertat in ipsos

Iupiter!) acre tibi nobisque parabit amicis.

Accedit quod spurca Venus turpisque libido

Bambaliona premit. Puer est tibi scitus, et ipsa

35

Conspicuus forma qui nec Ganimedis honori

Cedat et in cuius sese miretur Apollo

Sydereis oculis; hunc Poggius ardet amatque,

Non animum, quod docta monent decreta Lycurgi,

Sed corpus levemque cutem. Tibi dira minatur

40

Fata, suis postquam te novit amoribus unum

Obstare, et puerum noctesque diesque vocare.

Ad decus, ad laudem virtutis praemia clarae,

Improbus ingenio rabidaque libidine fervens

Insanit, livore citus, quo semper in omnes

45

Aestuat insignis pulchra quos viderit ulla

Arte vel ingenio. Nosti nos vera loquentis,

Iampridem expertus Romae, quae monstra pararit

Iste tibi, cum te digno insigniret honore

Maximus antistes, cum Bambalione gemente

50

Et tendente manus ad sydera terque quaterque

Vociferante: "Pater, quid nos, sanctissime, damno

Afficis extremo? Saevo cur obiicis hosti? ".

Caetera non refero. Nosti convitia; verum

Id pulchrum mirumque fuit, cum denique finem

55

Facturus, misero gemitu lachrymisque perorat,

Oscula pontificis pedibus vinosa daturus:

Ore ter, heu, dixit, ter podice grande pepedit!

Totus es orator, Poggi: tu solus utroque

Gutture grandiloquus valeas suadendo movere

60

Horrentis cautes, et saevas flectere tigres!

Totus es orator: loqueris culoque cinaedo

Oreque, quo lassos consuesti sugere nervos!

Heu heu, me vomitus penitus male vexat, et aegre

Nauseo! Te superi perdant, spurcissime Poggi!

65

Difficilis nobis geritur provincia, qui de

Moribus in satyra loquimur, quo tempore diro

Prodigiosa vigent Thyrrena per oppida monstra.

Iamque erit illa dies, id quod pia numina praestent

Quum nos ficta putent et non credenda locutos.

70

Quinetiam remur multos nunc esse per urbes

Ausonias qui de sese documenta trahentes

Casta probi, sceleris quicquam apposuisse supremi

Ad cumulum nos forte putent. Nam quod vel ad omne

Humanum crimen natus sit Poggius, omnes

75

Concedut; non ipse audes, Lycolae, negare,

Nec tu, Codre, neges. Ast haec immamia nemo

Prodigia, exceptis vobis qui semper eadem

Peste laboratis vel quisquis viderit Arnum,

Nemo vera putet, quamquam maiora referre

80

Quam quae ausim, quamquam sunt longe immania, longe

Tetra magis quam quae satyrae committere fas est.

Quare, age, verte gradus teque istinc subripe fato,

Antoni, rogo; parce deas spoliare poeta.

Nam sicas vibrare istic nigrumque venenum

85

Spargere, et insidiis omnis superare probatos

Edidicere viros. Laqueos, precor, effuge Poggi

Et Codri et Nicoli, cupidis te redde Camoenis.

Praeterea siquid tibi nunc conceditur oti,

Pontifici me, quaeso, libens commendet, amice,

90

Eugenio tua musa patri, referatque Philelfum

Haud animum mutasse loco, quin semper eundem

Me fore quem novit, quo primum ornavit honore.

Inde Leonardum nostro quoque nomine Tusci

Mellifluum eloquii fontem salvere iubeto,

95

Aurispaeque meis verbis dixisse salutem

Si forte oblitus fueris, ne dicere musses,

Huncque velim moneas: ni Bambaliona cavebit

Quid Pisistratius legique adversus et aequo

Mos valeat, lumbi experietur et ipse dolore;

100

Nam neque barbatis parcit tua mentula, Poggi!

 

Hecatosticha octava

Quando patrem patriae liceat te iure vocare,

Civibus eiectis spes, o Rainalde, suprema?

Quando feres tenebris lucem? Quando impia tristi

Prodigia e patria deturbans digna triumphis

5

Praemia constitues? Tibi quae mora longior obstat?

Aspice quas vires praestat fortuna, potentes

Hinc populi regesque favent, hinc iusque deusque

Tecum bella ciet; clamant iuvenesque senesque,

Libertatis amor cunctos tenet, undique Mavors

10

Ingruit atque tuis sese, pater optime, signis

Ascribit, tibi se totum debere fatetur.

Principis Anguigeri, quo se natura creatrix

Surgenti qua terra patet vergitque cadenti

Littus in Hesperium Phoebo iactatque suumque

15

Tollit in astra decus, pugnaces aspice turmas:

Hic velut Alcides cunctis quos improba fudit

Factio, quos rabies, quos dira iniuria pressit,

Praestat opem viresque ferens se mittit in arma.

Hunc olim (expertis nimium meminisse necesse est?)

20

Luca probat. Victosne pudet? Pudor ergo nefandos

Pucinos rabidumque premat cum foenore Mundum.

Mundus erat qui, Luca, tuum spoliare tyrannum

Aere volens grandi ius fasque decusque profanus

Omne simul rupit, pacem turbavit, et ignes

25

Intulit. Ah, caeci rabies avidissima Mundi!

Quid vetus exemplum repetam? Quid mille trophaea?

Aspice quos populos, quos reges straverit una

Nuper classe ferox, premerent cum mille carinae

Te, Caieta, mari cum moenia clauderet hostis

30

Innumeris turmis ducibusque potentibus ille

Alphonsus, regum rex praestantissimus unus.

Si penitus verum liceat quaesisse, Philippus

Nulla alia ductus causa discrimine tanto

Tantum cepit honus, nisi quantum nomen honesti

35

Iusticiaeque decus suadebat. Vincere pulchrum

Est alios; verum longe puto pulchrius ipsum

Vincere se, longe puto magnificentius esse.

Vicerat ingentem fortunae flatibus usus

Aequoreo sub Marte virum, qui semper in omnem

40

Eventum sese summa probitate verendum

Praestitit. Haec laus ingens, ast ingentior aegros

Continuisse animos, fraenumque tulisse furori

Atque odii flamas in vim mutasse benignam

Dulcis amiciciae. Nam postquam cernere coram

45

Alphonsum licuit gravibusque affatibus uti

Principis invicti "Fortunam vicimus" inquit

"Rege sub Alphonso, non regem vicimus ipsum".

Nec modo dat veniam capto, sed dedit et urbes

Vt captus viresque suas et quidquid amoris

50

Immensi dulcedo iubet. Non praeda Philippum,

Non aurum, non regna iuvant, qui nominis aura

Ducitur aeterni, pariat quod maxima virtus.

Hunc igitur, Rainalde, ducem cupientibus astris

Delige, qui profugos cives patriaeque suisque

55

Restituat natis. Patriae, Rainalde, subactae

Consule: nam patriae debentur munera prima.

Pone tibi ante oculos miseros cum coniuge natos

Afflictasque domos, furor hostis et atra libido

In mentem veniat. Quod dedecus absit ab hoste

60

Impuro? Nullum fas est quod servet iniquus.

Omne quidem turpe est, sed nullum turpius esse

Servitium, Rainalde, reor nec durius ullum

Quam quod flagitio, sceleri insanoque furori

Nequiciaeque datur. Servit Florentia Mundo,

65

At cui, proh superi, servit Florentia monstro!

Nam qua labe vacat Mundus? Crudelis, adulter,

Impius, atque bonis cunctis infestus, avarus,

Sacrilegus, latro fallaxque, veneficus, unus

Dedecus is Tusci, probrum coenumque peremne

70

Nominis, ac nostri sordens infamia saecli.

Hanc impune igitur pateris, vir maxime, pestem

Tam regnare diu? Quae te tam lenta retardat

Omnibus optatum patientia? Surge, quid haeres?

Quo minus occurras pandenti vela secundis

75

Flatibus, et totam tibi se donare volenti

Fortunae? Ne sperne deam: nam saepe patentis

Contraxit contempta sinus et flamina pressit.

Hac si spiranti scisset ferus Annibal uti,

Nunquam Scipiadum strages Carthago nec ullas

80

Sensisset superata vices. Hanc Magnus obire

Victor apud veteris si quondam moenia nosset

Dyrrhachii, non mille duces furor impius esset

Emathiae, Aegyptus non se temerasset iniquo

Sanguine, non demum periisset et urbis et orbis

85

Imperium. Oblatam qui sortem negligit, ultro

Se miseris adiungit, inops mentisque animique.

Verum ego quid memorem fortunam numine vulgus

Hanc quamcunque suo frustra decoravit ineptum?

Res Deus humanas certis moderatur habaenis:

90

Quos castigat amat; caedit quandoque probatos

Quo meruisse magis studeant, hos denique reddit

Incolumis augetque bonis quo maximus ille

Iobque Davidque probat. Quidquid Deus optimus offert,

Nos alacris id ferre decet. Permisit ab urbe

95

Nos pelli patria, modice toleravimus omnes

Exilii aerumnas. Reditum nunc monstrat in urbem

Calle brevi, nemo quem speravisset inire.

Ingrediamur iter, qua nos Deus ipse vocavit!

Non etenim sine mente Dei, sine numine certo,

100

Auxilium nobis properat praestare Philippus.

 

9. 9hecatosticha nona

Munde, ferunt animi male te cruciarier, aegrum,

Quod satyra totum iam divulgentur in orbem

Probra nefasque tuum. Placet id mihi, Munde; dolore

Non dubiam praebes spem te statuisse nefandis

5

Ferre modum vitiis, ac turpi solvere tandem

Colla iugo. Quid enim, demens, te credis inani

Fortunae? Quid caeca diu turbatio mentem

Exagitat, miserande, tuam? Quid semper in omni

Flagitio versaris, inops animique tuique?

10

Sanguine civili nunquamne, famellica tigris,

Desieris pasci? Nunquam, latro impie, raptu,

Nunquam, sacrilegus, furtis satiabere? Nunquam

Vllus avariciae tetraeque libidinis, ullus

Finis erit? Pueris nunquam, nunquamne puellis

15

Parcere constituas? Incestus semper obibis?

Est etiam cum fratre tibi communis et uxor

Et nati? Porrosne iterum sorbesque serisque?

Ah, miser, ah, nimium truculento sydere natus!

Semper anhaelabis facinus? Nunquamne, profane,

20

Ad clarum probitatis opus fera lumina tollas?

Te satyrae torquent? Satyris te dignior alter

Nemo est qua pressum Nereus circunluit orbem.

Quur igitur scelerum meritis tua praemia nolis?

Munera quur doleas? Laus est virtutibus altis

25

Debita, non vitiis. Si forsan laude citaris,

Quam semper tempsisse soles, si gloria tangit,

Aude aliquid tandem quo sis laudabilis. Atras

Pone faces animi malesani, caeca voluptas

Languescat, ipse dolor iaceat pereatque cupido

30

Ac metus; exurgat ratio, mens obruta mergat.

Oh quam difficile est qui sese dedidit olim

Flagitiis revocare animos ac tollere sensus

Ad probitatis opus! Verum incipe, Munde, quid haeres?

Incipe, difficile est, tantum incipe, Munde. Sequantur

35

Principium leviora tibi: labor omnis eundo

Tollitur, ipse affert ingentia gaudia finis.

Es miser oblitus (quod nunquam, perdite, nosti!)

Nos animo constare, simul nos corpore cingi?

Atque hoc componi pariter terraque marique

40

Aereque et flamis, illum meliore teneri

Saemine syderei quod rex effudit Olympi?

Vis divina animi est, quem si concesseris ipsum

Principio caruisse omni, sic fine necesse est

Is careat; quod si divina mente creatum

45

Dixeris, intereat nunquam servetque parentis

Immortale bonum, simul immortale oportet.

Ergo animus supera noster demissus ab arce

Hanc habitat molem premiturque levissimus ipse

Pondere corporeo. Totius causa pericli

50

Est animo corpus, cuius pars altera perstat

Tota sui iuris, recipit nec corporis ullos

Turbati stimulos (nam nec parere sed arte

Imperitare nova didicit); pars altera mille

Fluctibus obiicitur rapidasque subire procellas

55

Saepe solet patiturque volens plaerumque supremum

Naufragium, quotiens fraenum perferre negavit

Et clavo moderante regi. Si corporis huius

Lucifugas habitare casas sordesque iacentis

Sic amimus studeat nulla ut pollutus inerti

60

Labe relegatus sua tempora transigat, alti

Aetheris in patriam liber remeabit et ipsum

Despiciat corpus dedigneturque tueri.

At si se temere dedat ratione relicta

Corporeis facibus regis qui praesidet arce,

65

Iussa sui fugiens patriamque oblitus et ortum

Vimque dei similem, nulloque pudore subactus

Terrenis sese patiatur sordibus amens

Foedari temnatque decus, miserabilis, omne,

Aeterno exilio mulctatus ad impia Ditis

70

Tartara turbatur, non una morte premendus,

Qui semper moritur, cunctosque, miserrimus, annos

Protrahit in luctum vel spe privatus ad auras

Vnquam evadendi; gravibus sic undique tristis

Molibus obruitur vinclisque et carcere pressus.

75

Haec si, Munde, velis tecum versare, videbis

Quanto errore tuam tua fallit opinio mentem.

Dum nimium gaudes mutata sorte, beatum

Iucundis in rebus agens, non cernis ut omnes

Quos fortuna magis dilexerit, improba, ludat.

80

Num fragili falsoque bono confidis? Et esse

Egregium quicquam ducis studiove petendum,

Quod careat splendore animi? Quam falleris, amens!

Ambitione tuum pectus mala vexat, amorque

Aeris et aegra Venus? Pressos, age, discute sensus;

85

Inspice te totumque sagax scrutare, quid haeres?

En, vox rauca sonat tibi, lumina more sinistro

Aspiciunt, vultus petulantem signat et omni

Devotum sceleri, incessu quoque monstra latentis

Nequiciasque animi declaras, oreque semper

90

Prodigia erumpunt. Haec desere, teque subactis

Legibus et patriae, te civibus, impie, redde

Hisce piis veniamque rogans te tradito iuri

Iusticiaeque reum. Quae si tu feceris, omni

Liber eris satyra, fies palinodia meque

95

Stesichorum praebebo libens: te laudibus unum

Prosequar et pleno mihi decantabere versu.

Sin vitii tetra mersus caligine nostrum

Consilium renuas, alium tibi quaere: cinaedus

Bambalio laudes tibi Poggius evomat, ornet

100

Karolus excussi tonitru de podice venti.

 

Hecatosticha decima

Sena vale, revocat nos dia Bononia primum

Quae reduces gremio suscepit, dulcis, amoeno,

Conspicuam postquam solventes liquimus urbem

Littore de Thracum tantisque obiecta periclis

5

Aequora tam longo sulcavimus aspera tractu.

Non ingratus ero, quod tam iucunda benigno

Quattuor hospitio totos me foveris annos,

Postquam Cosmus atrox patriam civesque tyrannus

Presserat egregios. Facilis nunc, Sena, petenti

10

Da veniam. Insidias quas nobis illa tyrannis

Tendat et in qualis laqueos nos perdere semper

Temptet agens, praesens vidisti saepe: venenis

Molitur sicisque necem, millenaque fingit

Crimina, quis odium conflet pestemque ministret.

15

Cedendum est quandoque mari littusque petendum

Tantisper, dum cesset hyems ventusque secundo

Tendat vela sinu, quo laetius aequora nantes

Traiecisse queant exoptatoque potiri

Portu, qui requiem lassis et gaudia praestet.

20

Haemyliae me redde, precor, quae motibus annos

Belligeris agitata decem, nunc pace quiescens

Iure suo revocat docilem quo laude iuventam

Instituam decoremque probis et moribus urbem

Eloquioque piam. Quod si non omnia cedis

25

Poscenti populo, concedas, cara, necesse est,

Insubrium Ligurumque duci, mea Sena, Philippo.

Ille etenim totiens princeps clarissimus unum

Franciscum placida deposcit voce Philelfum,

Idque iterum crebris repetens iterumque tabellis

30

Exoret; dignus tibi ni censebitur idem

Qui totiens de te meruit bene, nescio dignum

Quem liceat censere tibi. Recte annuis, ibo,

Et servabo fidem. Me pulchra Bononia primum

Audiat; inde brevi post tempore grata Philippi

35

Ora petam, veri coram cui pignus amoris

Ostendam fideique tuae, quae ex omnibus unum

Se mira pietate colens ceu numen adores.

Interea ne, Sena, nihil prodesse monendo

Nos tibi forte putes, paucis attende loquentes.

40

Cras Iani iam mensis init laetissimus annum,

Qui nobis molitur iter prohibetque morari.

Plura tibi bona sunt et maxima, quaeque benigni

Producit vis laeta soli potusque cybusque:

Ficus, oliva, nuces, et plurima poma pyrumque;

45

Sunt carnes quas terra vehit, quas sustinet aer;

Caseus, ova, croco cum brassica, rapa, legumen;

Sunt pisces, penes, est pulchri copia cunni,

Et tamen Vrbanus, tanqum sit nullus in urbe

Cunnus, habet pueros quorum petulanter amores

50

Ardeat, ac nulli parcat foedove bonove.

Huius item coniunx, natibus quae claudicat amplis,

Tanquam sit Senae rubicundi penis egestas,

Sola suae repetens Sapphus exempla, puellas

Lambit, in oscoenos eadem delabitur ignes.

55

Nam Galganus eam sibi semper vertere pingues

Sponte nates memorat, referat quasi podice cunnum

Hoc autem penem. Non haec exempla pudoris

Sunt, mea Sena, boni; proin consule, Sena, decoro.

Est etiam civis fur sollertissimus unus

60

Qui frumenta sibi furetur publica; nosti

Hunc, cui cognomen cerasus dat Pontica, vico

Qui, Martine, tuo fumosas possidet aedis?

His igitur censore tribus, qui turpia damnet,

Est opus ut labes penitus te liberet omnis.

65

Nil est quod reliquum non sit laudabile totum

Senatui, modo sit concordia, sola beatos

Quae cives factura decus sibi vendicat omne.

Nam quae tanta tuum turbat discordia pectus?

Otia, tam multo quae torpent languida luxu.

70

Quisquis enim laxus convivia laeta frequentat,

Nec servare modum didicit, nec novit habaenas

Flectere sermonis: loquitur quaecumque pararit

Aut cybus aut potus. Furit hinc metus, inde libido

Nemo suas partis certa ratione tuetur,

75

Sed furor insanus metitur fasque nefasque.

Hinc odia et rixae subeunt, hinc factio mergit

Seditione potens, hinc mox respublica sentit

Damna sui non parva quidem. Convivia tolle

Symposii faciem quae servavere Pelasgi:

80

Sobrius insulsis salibus non utitur unquam,

Nec loquitur quicquam quod laedat turpe sodalem;

Futilis eloquio vel risum praebet inani

Vel discumbentes dictis offendit ineptis.

Otia tollantur, stolidum quae vulgus amavit,

85

Et iaceat nimius qui fert mala plurima luxus.

Sit labor ingenuus, qui nil ignobile curet;

Sit studium laudis probitatis praemia clarae;

Vrbis amor semper privatum vincat amorem;

Sit deus in rebus solus moderator agendis,

90

Ad quem nostra omnis mens et consulta ferantur.

Haec si, Sena, tui curabunt discere cives

Et servare simul, numquam discordia molles

Invadat vaesana animos, nec pectora turbent.

Nunc, quoniam nox alta polum iam vertere coepit,

95

Hactenus haec: sopnus membris illabitur ultro.

Cum primum roseis surgens Aurora quadrigis

Extulerit vigilata diem, patefecerit orbem,

Auguriis laetis felici numine divum

Optatum carpemus iter. Memor ergo poetae,

100

Sena, vale, memori qui te sub pectore gestat.