Hecatosticha prima
Magnanime heroum princeps, spes unica lapsis
Ac miseris extrema salus, si afflatibus aures
Praestiteris mentemque piis, vel digna monente
Accipies vel grata tibi quin pondere quidquid
5
De rerum statuas, pietas tamen ipsa probetur
Nostra tibi simplexque fides. Age, maxime princeps,
Te facilem mitemque meis hortatibus adde.
En, duo praestantes populi, quos saeva vicissim
Vel fraus vel fortuna premens agitatque trhaitque,
10
Nobilis Ethruscis longeque illustris in agris
Exul ab urbe sua variisque laboribus actus,
Quique inter Ligurum veteres micat altior urbis
Milite ab Herculeo, proprius seseque suasque
Vt res aspicias, en, supplice voce precantur.
15
Quo faciem vultumque, ferox, avertis? An hostis
Te vetus incedit turbatque licentia Tusci?
An potius Genuae movet inconsulta rebellis
Factio? Magnanimi est iniustos temnere motus;
Parcere claementis, sed quos iniuria vexat
20
His ferre auxilium tetroque levare tyranno,
Munifici est iustique animi. Virtutibus hisce
Si morem penitus, si morem gesseris, omnes
Invidiae stimulos superans ac Nestoris annos,
Immortalis eris. Quid enim timet inclyta virtus?
25
Non hanc ignis edax, non hanc fremibunda Charybdis,
Terrarum caelive furor, non denique pestis
Vlla minax terrere queat. Nam sola fatetur
Ipsa deam sese virtus divumque parentem.
Nonne vides itidem tibi nunc contingere victus
30
Quod Croesus Sardis Lydosque et Lydia regna
Dixerat in praedam multo cum sanguine Cyro
Vertenti? Genuensis ager vastatur, id omne
Damno appone tuo. Rapitur castissima virgo?
Hinc trahitur matrona? Puer divellitur illinc?
35
Id tibi iacturae est. Portantur mille talenta?
At tua portantur. Miseranda strage virorum
Mille perit? Pereunt qui vivi teque tuumque
Nomen ad astra ferant. Quid verbis immoror? Vni
Detrimenta tibi, quidquid Genuensibus ipsis
40
Infertur cladis, numeres licet. Ignis amicis
Ingeritur caedesque tuis, non uritur hostis.
Parce tuis, aut parce tibi, deliquerit unus
Quamvis aut pauci. Quid cunctos crimine ab uno
Ad poenam exitiumque vocas? Genuamne verendam
45
Maiestate sua, terraque marique potentem
Reginam potiusve deam, delere labores?
Ingentis ostende animos: erraverit, esto,
Non odio tamen acta tui, sed fraude vel astro.
Quod si dura sedet, si nulla flectitur arte,
50
Cede moram spatiumque aegrae: medicamina morbus
Immaturus adhuc non excipit. Omnia tempus
Demollire solet. Tua fac claementia cunctis
Praebeat exemplum, quo te vereantur amentque,
Non metuant: namque est odio quicunque timetur.
55
Interea eiectis patria succurre benignus
Civibus his, quos dia tulit Florentia, magnum
Momentum rebusque tuis Italumque daturis.
Hos urbi, quam turpis habet tristisque tyrannis,
Restituas facili prorsus minimoque labore.
60
Non etenim dirus violatis Mundus amatur
Afflictisque animis deceptae plebis, at aurum
Hunc prius optatumque illi carumque misellae
Reddiderat, quae se postquam lachrymanda supremae
Expositam praedae cunctisque iacere rapinae
65
Sensit, in omne ruit vitae discrimen avetque
Se potius mala cuncta pati, quam ferre tyrannum
Immanem tetrumque diu. Dignoscere Mundum
Incipit esse hominem sua qui cum foenore servet,
Ast aliena, rapax, miro sibi vendicet astu.
70
Ergo tuae fuerit, qua praestas omnibus unus
Dux ingens lumenque ducum splendorque, Philippe,
Iusticiae iniustis hominum conatibus obstans
Vt tueare probos; ast iis iniuria praeceps
Quos habet obstrictos, te formidabilis ultro
75
Obiicias. Magnam peperit victoria laudem,
Qua modo tot ducibus tot regibus acre subactis
Caietam horribili praeda facibusque levaras,
Captivosque tibi, miserans, servire negasti.
Maiorem, mihi crede, dabit cepisse virorum
80
Nobilium partes, illisque tulisse salutem,
Qui sunt saepe ausi tecum certamen inire
Deque triumphali contendere laudis honore.
Carcere solvisti qui cum tibi semper amicus
Ante fuit, nulla se causa reddidit hostem.
85
Liberet exilio tua munificentia, qui te
Hostili ex animo quo semper inarserat armis,
Et studiis et amore pio servetque colatque.
Abstulerat Genuam tibi proxima gloria Martis,
Verum haec non Genuam solum tibi maxima virtus
90
Conciliare queat, sed quidquid restat inultum
Aut intemptatum Latii per aperta, per omnem
Nubiferum montem, tibi conciliare vel ultro
Subiecisse queat. Quod si neglexeris... at me
Contineo: vatum mens est praesaga futuri.
95
Non autem nescis quid Florentina tyrannis
Nunc agitat, quid alit monstri, quo dirigit arcus.
Consule virtuti; propriis aut prospice rebus,
Aut saltem ltaliae misero terrore labanti
Tendentique manus, teque et tua sceptra petenti
100
Auxilio succurre, deum certissima proles.
Hecatosticha secunda
O cui relligio concessit nostra supremum
Fulgorem summumque decus, cui rector Olympi
Ipse suas mandare vices et credere terras
Nil veritus felix humanis sydere dextro
5
Consuluit rebus, frontem praestare serenam
Tranquillosque animos, ac miti pectore mentem
Si fortasse velis, id quod mihi clarius ipso
Est Phoebo (nihil audieris non utile rebus
Consiliisque tuis) paucis attende loquentem.
10
Si nostro natura bono prospexit, honestum
Quis neget esse bonum, cum nos effinxit ad illud?
Quis vero, pater alme, bonum prodesse negarit?
Mentis inops igitur fuerit, qui quidquid honestum est
Vtile non ducat. Quare si turpiter actum
15
Et cum flagitio quicquam sit, inutile prorsus
Esse patet. Sunt haec etenim contraria nostris
Saeminibus veroque bono. Sed dictio quorsum
Tendit nostra premens? Quo flexos dirigit arcus?
Da pater effari liceat quaecumque fidelis
20
Fert animus, veniam placidus concede loquendi.
Factio Romulidum, stimulis agitata furoris,
Iam tanto sceleri sese ipsa obstrinxerat, amens,
Vt sub vincla tuo Franciscum sanguine cretum
Iecerit, o, qualem quantumque in cardine divi
25
Custodem templi. Te sic violaverat omni
Impietate furens, quin sic afflixerat, ardens
Irarumque odiis saevaque cupidine caecae
Mentis, ut abiectae mors optatissima vitae
Anteferenda foret. Quid enim non fecit acerbi?
30
Non praedae fueras, cunctis spoliatus amicis?
Nonne domi, miserandus, eras servatus atroci
Praesidio, donec carcer magna arte parandus
Te caperet? Sed qui tandem foret exitus huius
Immanis sceleris? Certe ut deiectus ab alto
35
Culmine vel tristes humilesque miserrimus annos
Exigeres (fieres Gabriel e principe terrae
Eugenio Gabrielque minor), vel durius ipsa
Ira dolorque nefas siquod potuisset haberes.
Vnde tibi auxilium miseris in casibus? Vnde
40
Spes erat ulla fugae? Quis non te liquit? Amicus
Quis, non hostis, erat? Quis non virtutibus altis
Invidet? Et faustae quis non se accommodat omni
Fortunae obsequio? Non maxima, doctus, amoris
Argumenta putes, siquis te rebus in aspris
45
Et colat, et summo positum discrimine praesens
Liberet? Hic fuerat qui nunc et pauper et exul
Florentinus opem nunquam tibi ferre Senatus
Destitit, horribili donec te ex hoste recepit,
Inque suis laribus statuens ab imagine loeti
50
Eripuit lucemque dedit. Quid pluribus aures
Obtundo, pater alme, tuas? Quod tempore diro
Aerumnisque tuis summum praestare licebat,
Praestitit officium facilis, nullique labori
Nec sumptu trucibusve minis, tristive periclo
55
(Pace referre tua liceat modo vera) pepercit.
Hinc est prima mali labes, hinc omnis origo
Exilii cladisque fluit. Namque illa latronis
Impia sacrilegi mox coniuratio Mundi,
Subsidiis adiuta tuis potiusve tuorum
60
(Non etenim talem se servantissimus aequi
Polluerit meus Eugenius), quod territa nunquam
Et prostrata ausa est nedum sperare, sed ullis
Artibus aut opibus cuiusquam hominisve deive
Ne exoptare quidem, nullis est apta periclis.
65
Nobilitas veneranda suis e sedibus omnis
Traditur insidiis; patriis fugit exul ab oris;
Vndique decretis amplis mercedibus auri
Quaeritur ad loetum; sicis tetroque veneno
Certatur nullusque locus tutatur euntis.
70
Vae, fallax fortuna bonis! Quam caecus et amens
Is fuerit quicunque tuis se fraudibus addit!
O pater antistes, quinam est qui nesciat ullus,
Hic bene quam de te meruit venerabilis ordo?
Vir bonus et sapiens, si nunquam ducere dirum
75
Ambigit esse nefas, cum non par gratia lato
Redditur officio, quis oh cruciatibus illum
Torquendum, qua peste putes, qua morte petendum
Si bene quis passus referat male? Cuine Megaerae
Istum, age, devotum censes? Ingratus haberi
80
Qui voluit, vitii nullius ducitur expers;
Nil pudet ingratum, quem nil pudet; omnibus aeque
Flagitiis sese petulans obstringit et audax.
Quare, age, iusticiae cultor, servator honesti
Quo magis undivago nemo fuit alter in orbe,
85
Aut est aut (veri siquid mens augurat) olim
Gratus erit, converte oculos mentemque sagacem
Excute, teque tuis penitus ne credito, qui te
Decipiunt monstrantque malum, qui solus abundes
Integritate animi. Nota nam tibi turpis inusta est;
90
Vnus enim a multis ingratus duceris, et qui
Sordidulos pergas quaestus praeferre decoro,
E famulis dominum nam coniectare suerunt.
Num praestare putes furacis foenora Mundi
Laudibus exacti titulis meritisque Senatus?
95
Perfidiae ne fides cedat? Mundone latroni
Te tradas? Fraudi ne fidem, pater optime, praestes?
Si pius es, pietatis obi pia munera. Cives
Eiectos patria, patriae, rogo, redde gementi;
Sin mens grata iuvat, meritis succurre: subactam
100
Quam per te, miseri, patriam amisere, reposcunt.
Hecatosticha tertia
Dicite, qui colitis sub relligione severa
Caelestis quicunque globi moderatur habaenas
Humanumque genus propriae sub imagine mentis
Finxit et ex illo quod non erat ante creavit
5
Cuncta deus, quam spem nobis affertis Olympi?
Multa quidem in nobis damnatis iure, quibus vos
Forsitan intacti vitam servatis honestam.
Attamen ambitio cruciat vos intus et extra
Quam nos dira magis; mens ambitiosa quietem
10
Nescit, et in saevos labi plaerunque furores
Effraenata solet. Quaecumque superbia tristem
Invidiam genuit, simul hanc genuisse videtur:
Est igitur germana quidem comes atque ministra
Invidiae ambitio, quae vos noctesque diesque
15
Vna, sacerdotes, stimulis male torquet amaris.
Nec mihi nunc illos mens est damnare feroces,
Quos et equi mulaeque nivis candore nitentes
Hispanae vexere altos in vestibus amplis
Ac longis, facieque simul vultuque tumentis:
20
Namque etiam stultus quales sunt iudicet istos.
Ast alios loquimur, brevior quos ralla brevesque
Involvunt tunichae, quorum nec linea vestis
Vlla cutem mollit, sed quaeque per aspera vitam
Pallenti ducunt macie, qui frigus et aestum
25
Aequo animo perferre valent, potuque cyboque
Contenti tenui vigilant castique piique.
Verum scire velim, qua vos pietate quibusve
Praeceptis fidei (quam vobis dicitis unis
Servari egregie tanquam servetur in olla)
30
Occupat ambitio? Vultis laudarier uni,
Vultis honorari, cupitis popularibus auris
In caelum ferri. Vobis ni cedere cunctos
Senseritis, stomacho penitus mox nausea surgit.
Vos humilis animos laudatis, missaque cervix
35
Subiectam despectat humum; sed vultis haberi
Ac dici digni totus quos mundus adoret.
In vobis igitur virtus non funditus haeret,
In quibus haec penitus radices fixerit amplas:
Haud patitur secum vitii concrescere quicquam
40
Nec simul esse potest. Quare qui dicier optat
Censerique bonus, vitio se liberet omni.
Ecquis enim nescit quantum ferat ipsa nefandi
Flagitii ambitio? Furit ambitiosus in iram,
Dum minus assequitur quod tanto ardore cupivit;
45
Hinc odit carpitque probos fraudesque malignas
Cogitat innectitque dolos, passimque vagatur.
Fingens multa malus laqueos et raetia tendit
Invidus, ac nunquam tranquilla mente quiescit
Donec agar quod alit diro sub pectore virus.
50
Eia, age, qui solus vis dici sanctus et unus
Integer, in populum dum das praecepta superni
Intemerata Dei, referens quaecumque reliquit
Discipulis servanda suis hominumque deumque
Ille pater Christus, dum damnas murmura linguae,
55
Cur tibi non vellis linguam radicitus omnem,
Ordinis eiusdem socio qui detrahis ultro?
Hic laudat sese vitae morumque sacerdos,
Qui sit inops linguae et gestu iniucundus inepto;
Rhetoricen summis extollit laudibus alter,
60
Quae valeat populos quo malit ducere verbis
Appositis; doctrina placet cui caetera desint;
Denique, quis alii careant atque affluit ipse,
Callidus haec vitio ingenti dat quisque sacerdos,
Ignarus populi quid de se corde volutent.
65
Num fortasse putas adeo nos mente carere,
O tu, qui Domini tradis praecepta docendo,
Vt fraudem nescire tuam morbumque latentem
Credideris? Magnus te certe detinet error.
Ambitione furis, vulgi fallacibus auris
70
Duceris, invidia penitus, miserande, laboras.
An dubitas, cum te delectat gloria mundi
Vana quidem et fucatus honos, fore protinus ut te
Deficiat caeleste bonum? Quin falleris, amens!
Nam neque te splendor sequitur quem vanior ambis.
75
Nos etenim dum te iactantem multa videmus
Carpentemque alios, tacito contemnimus omnes
Iudicio, stultumque simul pravumque vocamus.
Praeterea multum per vitae exempla nocetis
Vestra, sacerdotes. Quis enim cum viderit ista
80
Peste laborantis, quos convenit esse magistros
Vivendi nobisque duces cupientibus astra,
Non etiam ipse petat laudem? Non flagret honorem?
Obtrectet carpatque, procax, livore citatus?
Aut humilis igitur per morum exempla gerentes
85
Demissosque animos omnem contemnite fastum
Mundanasque auras, contenti mente Deoque,
Aut rallas tunichasque artas crassumque cucullum
Ponite, sumentes sagulum roseamve lacernam,
Atque ambite leves, cunctis maledicite coram,
90
Et quales alitis, talis ostendite mentes,
Nec simuletis eum vultu quem pectore nullum
Concipitis Christum, plebes inimica bonorum.
At vos, o cives, monitis attendite nostris:
Nulla sacerdotum capiant vos verba liquore
95
Fusa salutifero, siquid fucata veneni
Intus habent. Nec enim prosunt quae nectare mixtum
Virus alunt. Hominum nam perniciosius ullum
Esse genus nequeat, quam qui probitatis in umbra,
Dum vitium nutriunt, quod non sunt esse videntur:
100
Maius enim fallunt pietatis imagine fraeti.
Hecatosticha quarta
Quantus in humanis dominatur mentibus error!
Nam ratio quos recta iuvat? Permotio pectus
Omne rapit, nemo sese cognovit amatve.
Hic timet, ille cupit; dolor hinc furit, inde voluptas
5
Causaque nulla premit; stimulis agitamur amaris,
Cum nobis liceat tranquillam ducere vitam.
Quod si nos finem quae sit factura beatos
Nossemus, miseri, ferventis pectoris error,
Qui nimis invaluit, nullos agitaret in aestus.
10
Ille cupit nummos; hunc Cypridos arma fatigant;
Alter honore nihil ducit felicius; istum
Integritas sensus in primis urit amata;
Cognitio rerum, quas non intelligit, altas
Hunc rapit in flamas; alium dominatus in omnis
15
Praecipitat poenas; alii stimulantur et unis
Finibus et geminis; qui nec sibi pectore constent
Actio felices facit hos, speculatio quosdam.
Sunt qui felicem nunquam sibi tangere vitam
Posse putent pariter ni contemplentur agantque
20
Quae virtus veneranda iubet, virtutis inani
Nomine, non finis ducti ratione beati.
Num quia pugnando saevum contempseris hostem,
Nec dulci tactu vincaris, et omnia iure
Coetibus in mediis civili gesseris, ac nil
25
Te lateat quod sit facturum commoda vitae,
Felix, stultus, eris? Quam falleris omnia sensu,
Non recta ratione videns! Consistere summum
Hisce bonum ducis quorum vis omnis et usus
Vix te tollat humo? Non ipsa scientia possit
30
Reddere felicem, non ars, nec quidquid in omne
Sit mortale genus sollertius. Altius illud
Conspexisse bonum liceat, quod origo fovensque
Est finis cuiusque boni; perducere virtus
Illuc nulla valet morum, sapientia tantum
35
Id pia praestiterit regem speculata deorum.
Sic igitur cunctas virtutes quisque sequatur,
Nil ut in his positum magni putet, ipsa regendi
Quae tenet imperium pia si sapientia desit.
Ergo Dei cultum noctes servare diesque
40
Nos decet, ut quod spes promittit certa bonorum
Extremum liceat nobis aliquando potiri
Atque frui. Nec enim praesens facit ulla beatos
Vita homines, sed quae caelo celebratur in alto.
Illic nulla furit bilis, non caeca voluptas
45
Ingruit, aut maerens torquet vaesania pectus,
Sollicitatve metus; non perturbatio mentem
Vlla queat movisse loco: sunt gaudia nullis
Motibus aeternas animis praestantia paces.
O genus humanum, quae te tam dira fatigat,
50
Fare, lues? Quae pestis atrox te funditus urit?
Hic livore furens odium nutrit, ille subactum
Ardet adulterium, nummos gemit alter ademptos;
Quisque suas patitur poenas nunquamque quiescit
Irrequietus homo. Nec se tamen ipse laborat
55
Nosse, miser, nec iter primis quod gressibus intret
Molitur. Quid agat nescit, morumque bonorum
Ignarus, rationis egens, errore vagatur.
Laevem sperne cutem, laetum contemne colorem,
Membrorum faciem mira compage decoram
60
Despice. Nil dignum, quod vel mirere vel ullis
Laudibus extollas, in corpore cernitur omni,
Praeter id indocti quo de doctique loquuntur
Contendunque graves, animi quod nomine signant.
Hunc dixere alii numerum qui se ipse moveret,
65
Mentalisque solet dici substantia et ipsa
Mobilis e sese numeri pro lege decentis,
Entelechia etiam, tum convenientia quaedam
Corpore quam pariter servent elementa sub uno
Quattuor. Hinc aliis verbis aliisque notatur
70
Nominibus, quaecumque tulit prior illa vetustas.
Nos animi nullo capimus discrimine nomen,
Quem deus ipse creans nullo de saemine pridem
Quod foret, infundit nostros, quos fingit, in artus.
Hunc igitur, quoniam melior natura creavit,
75
Quo vel semper agar, vel contempletur, agendo
Pro ratione paret, patriam quod ducit ad arcem,
Cautus iter; morum fines intelligat omnis
Ad summum debere bonum quod spondet Olympus
Contendi. Ipse deus, qui nos praestare beatos
80
Felicesque potest, vitalis totius huius
Curriculi calx est, quo qui pervenerit omni
Mole vacans, hilares aeternus transigit annos.
Cur igitur sit tanta tui tibi corporis huius
Cura, miser? Pinguem quid nutris vermibus escam?
85
Hoc tibi cunctorum dux est et causa malorum,
Quippe quod invadit partis melioris apricum
Hospitium, completque premens horrore maligno
Inducitque feras, penitus quibus aestuat atram
In rabiem nullamque valet sentire quietem.
90
Exteriora quidem, casus quibus imperat, ullo
Nomine digna boni qui censet, stultus et amens
Sit mihi; nam qui certa queant sociare nefandos,
Quae bona sunt, vel eos non effecisse beatos
Congressuque usuque suo? Quin corporis ista
95
Non animi causa; si quicquam denique prae se
Vllo ferre potest bonitatis nomine dignum,
Invenit natura homini, sic omnibus uti
Iis igitur par est, quantum mortale cadaver
Pareat imperio mentis, quae sola superni
100
Incorrupta dei similes nos efficit omnes.
Hecatosticha quinta
"Iuvenem egregium, Patavi qui claustra superbi
Incolit et tristi deplorat tempora fato,
Strozigenam solare meum, mea nata, quid haeres? ".
Die, age, magnanimo genitus Pallante, quid anceps
5
Tecum animo versas? Gemis, en, quod nulla refertur
Gratia pro meritis, patrias quibus integer arces
Regnaque servat honos? Pulsum quod abegerit aegre
Cum genitore pio peregrinam livor in urbem
Impius? Infami quod dirus crimine temptet
10
Clarum abolere decus? Turpem quod inurere certet
Oscoenamque notam? Gemis haec, mi Stroza? Quid ergo,
Dic, magis ingemeres siquae tibi crimina falso
Obiicit invidiae rabies, obnoxia culpae
Censeres? Animos deterret opinio vulgi
15
Insani? Vulgi rumor temnendus et aura,
Si sapimus verae laudes et praemia celsae
Virtutis, quaecumque dedit qui rebus et ipsa
Integritate vigens vitio vacat optimus omni.
At vos cuncta simul defleat Respublica tales
20
Amisisse viros, quamquam Respublica prorsus
Victa potest nihil. Heu, nostri scelera ultima saecli!
Quos latet Ausoniae populos quanto aere quibusque
Subsidiis, patriam, qua mente quibusque periclis,
Foverit ardentis Pallas discrimine belli
25
Nuper in extremo, qui pacem solus et oti
Spem peperit, qui solus adest, dum caetera passim
Turba fugit nummisve inhiat, solusque ruentes
Bis redimit cives? Haec tecum mente volutans
Forte doles patriae casum tristemque ruinam
30
Extremunque malum, quod comminus imminet urbi.
Si, mi Stroza, doles, pius es talique dolori
Ignosco, tecumque simul doleoque gemoque.
Quis maerore vacet pressam cum viderit urbem,
Qua nihil in totum despectat pulchrius orbem
35
Phoebus ab Eois qua surgit fortior undis
Vsque sub occiduum defessi marginis aequor?
Ast ope nunc opus est. Nam si incrementa dolori
Accedant, penitus te moles obruet, Austris
Qualis in Euxino crebrisque Aquilonibus acta
40
Pinus victa perit, maius si forte labanti
Accumuletur honus crescatque in pondera pondus.
Quod tua si te causa movet, si maeror, Honofri,
Mergit eo, quod te privatim damna sequuntur,
Error habet mentem penitus, quin falleris ultro,
45
Ac recta ratione cares, quaecumque tulistis
Munera in altricem patriam civesque vel isto
Consilio vitias. Nec enim nos nostra movere
Debet ad officium, sed pensi ducere causa;
Nam pretii satis est operis mens conscia recti.
50
Gratia cui petitur, foenus deposcitur, uno
Quo vitio crimen non est indignius ullum.
Nec mirum est livor si vos exegit ab urbe.
Semper enim sequitur virtutem livor et una
Gloria quae radiis livorem splendida perdit
55
Denique. Thersitae nemo, nemo invidet Vti.
Thesea quin etiam, quod vulgo fertur, Athenae
Ingratae nimiumque leves iecere parentem;
Scipiadae, patriam quem servavisse ruentem
Et Poenum pressisse ferum dirumque rebelli
60
Imposuisse iugum perhibent, stat gratia tanti
Exilium meriti. Pateris nil durius omnes
Quam clari consuere viri. Damnata Camilli
Est pietas, cunctis invisa Themistoclis ingens
Gloria: nimirum plebs omnis semper et omnes
65
Ingrati stulti. Satis est quod perfidus olim
Ipse etiam exilio livor rubet, atque fatetur
Vos indigna pati, verum Pallanta verendum.
Indigne ne forte ferens mala tempora, rebus
Consulat et veteri patriam legesque patresque
70
Restituat laudi probitas suspecta parentis
Visque diu perspecta, tuae generosior altae
Indolis, atque animus vulgi contemptor inertis
Et sceleri infestus. Nimium nimiumque beatos
Censeo, quos facinus iuxta, mi Stroza, veretur
75
Ac timet! O igitur nimium natumque patremque
Felices, quos Mundus iners et perditus odit
Atque rubet! Verum mihi quae sententia surgat,
Paucis medium referam, si intenderis aures.
Tempus nosse decet, rerumque hominumque tenenda
80
Est semper ratio; vis siqua ferocior urget,
Constanter tolerata cadit. Tibi rebus in aspris
Est opus ingenio. Facito ne expectoret ulla
Consilium formido tibi, cadat impetus omnis.
Qui ratione caret nimio turbatus ab aestu,
85
Consilio careat, careat gravitate, necesse est.
Quare, age, luctantis curas maestosque dolores
Eiice, teque tui similem similemque parentis
Pallantis servare para; moderare furorem,
Ira vacet, cedant gemitus motusque rebelles;
90
Vtere consilio, sis fortis in aspera, nusquam
Cede malis. Nec enim nostras insana vicissim
Res fortuna premit, fatorum nulla potestas
Ingruit, ipsa hominum fraus et discordia turbat,
Vrget livor edax. Tibi ne fiducia desit:
95
Namque diu licet esse nihil quod fraude paretur
Aut vi. Iusta Deus firmat, contraria solvit,
Qui quamvis plaerumque bonos torquere flagellis
Sit solitus quo se melioris reddere pergant,
Tandem magna tamen pergrataque praemia reddit
100
Atque piis hominum respondet tempore votis.
Hecatosticha sexta
Munde, tuus rursum venit modo, dire, Philippus,
In faciem quicunque tuo mihi nomine quondam
Inflixit vulnus, quo me sicarius aura
Privaret tandem et tanta te mole levaret.
5
Quur adeo tibi nostra gravis, tibi nostra dolori
Est vita, et tantos affert tibi, perdite, luctus?
Num quia quo possum faveo quos ieceris urbe,
Consilio atque fide? Quod quae mihi praemia Sena
Munere pro pulchro statuit communia mecum
10
Immerito patria pulsis et fraude fugatis
Esse volo, nulloque inopes discrimine servo?
An quia te satyrae cruciant, quibus undique notus
Factus es et nunquam de te stupefacta silebit
Posteritas probrisque tuis? Fugis, improbe, nomen
15
Immortale, fugis? Nec quantum fama superstes
Ferre voluptatis secum solet, improbe, sentis?
Nonne ausus quidam templum inflamare Dianae?
Nonne tulit regi faeralia fata Philippo
Pausanias, clarum quo longa in saecula nomen
20
Aptus, item gelidi post tristia fata sepulchri
Viveret, et probitas quam non dabat ulla diurnam
Redderet aeternam scelus indelebile famam?
Ipse tuae studeo famae; tu, perfidus, atrum
Ingratusque mihi loetum struis aere doloque.
25
Nil tamen efficias: nummos consumis et artem.
Nam si forte vetent felicia sydera, frustra
Tantum sumis honus; sin mi funesta minantur
Fata feramque necem, non desperatio pectus
Vlla tamen terrorve meum subit ultimus: ipsa
30
Cautio et ingenii vigor indefessus, et acris
Cura laborque vigil saevis dominabitur astris.
Nummis parce tuis, patriam quibus opprimis; auro
Parce, quadruplator! Non est tibi copia nostrae
Vlla futura necis: nam nec pia sydera cedant,
35
Munde, tibi tam triste nefas, nec noster Apollo.
Adde quod et mortis contemnimus arma minasque;
Nam si cuncta ferox et inexorabile fatum
Interimit, sapiens recte id neglexerit; at si
Quod certum est meliora parat, quis pectore sano
40
Si sit opus, dubitet votis optare triumphum?
Quantum pulchra boni mors efferat ille monebat,
Melie, qui te adiens "Morere" inquit "nam nec Olympum
Ascendes". Vigilis quisquis bene functus obivit
Munere virtutis carus terraeque poloque,
45
Nil habet ut doleat vitam liquisse fugacem,
Corporeis quoniam vinclis et mole solutus,
Liber et humanae coeno purgatus ab omni
Faecis in astra volans, dulci optatoque fruetur
Nectare et ambrosia quodque omni praestat amomo
50
Suavis odore Iovis. Quidnam mihi triste minaris
Adventare canens supremi temporis horam,
Qua tibi sim poenas, quas ipse merere, daturus?
Num biberis Clarii, dic vates, numinis undas?
Mira etenim reddis nobis oracula! Verum
55
Oro, cave ne te brevior iam deserat annus.
Illa mihi magna est magni faciunda voluptas,
Quod te summa quidem nobis auctoribus unum
Pestis perniciesque manet. Terraque marique
Arma fremunt, Bellona premit, Mars ferreus ultro
60
Vrget equos; odiis te iustis, baelua, cuncti,
Tetra, probi poenisque premunt. Dabis, impie, dignum
Supplicium patriae atque bonis, nec longa moratur
Hora. Brevi videas ardenti forcipe corpus,
Munde, tuum, periture, trahi tremulumque secari
65
Vndique membratim, spectantibus undique plausu
Civibus et superum magnae solventibus arae
Vota piosque greges pro libertate recepta.
Morte putas auris nostra satiare nefandas?
Falleris, et frustra laqueos intendis inanes.
70
Ipse tuam spectabo necem, quemque, impie, porro
Audis invitus curru spectabis ab alto
Vinctus, et "Oh! " clamans "Miseri, miserescite Mundi! ".
Quid tibi tunc animi cum me prope videris, olim
Quem ventura tibi noris cecinisse latroni
75
Fata, quibus lueres commissa piacula dirus
Proditor, eversor patriae, cunctisque profanus
Hostis et infestus decoret quos aurea virtus?
Exulibusne doles, quoniam substantia quantum
Nostra sinit praebemus opem monitisque favemus?
80
Odisti officium? Virtus tibi pulchra dolori est?
Oderis et doleas, rumparis, et intima laxent
Pendentis testes cum spurco viscera pene.
Interea quid agis? Tuus, en, sicarius, audi,
Te vocat: "Oh, misero nunc nunc succurre Philippo,
85
Munde, tuo! Promissa mihi quae multa dedisti
Cur absunt? Succurre, precor! Quur obstruis aures? ".
Plura vetat praetor Constantius, ecce, Iacobus,
Integer et fortis, Mesanae gloria gentis.
En, trahitur populi plausu, cunctique Supremo
90
Supplicio certant plectendum. Currimus ipsi
Et praestamus opem, quam possumus. Vltio talis
Nulla placet. Flaenti truncatur dextra Philippo
Illa tuo faciem qua dudum vulnere nobis
Foederat, tenebris vinclisque addictus in omnem
95
Est vitam, nobis etiam nolentibus ipsis.
Pone modum sceleri tandem, numenque memento
Esse aliquod latuisse nihil quod possit, et omnem
Quod videat mentem secretaque cernat, et omnes
Iudicet, ac referat pariter sontique pioque
100
Pro meritis. Surdo narratur fabula Mundo...
Hecatosticha septima
Phoebe, Panormigenae propera succurrere vati,
I celer! In magno positus discrimine magnis
Cladibus obiicitur, sua nec videt ipse pericla.
Bambalio tristis, en, miscet Poggius haerbas,
5
Quo vitam mentemve furens animumque poetae
Eripiat dio: tanta est, tam dira premensque
Invidiae rabies surgensque libidinis aestus,
Mensque assueta malis. Nunquamne, profane, redibis
In rectum probitatis iter? Nunquamne redibis
10
Bambalio? Sed qui redeas, quo nequior isti
Numquam, qui primo facinus cum lacte bibisti?
Nam quid Alexandri Veronae dulcis alumni
Trunca manus Venetusve puer, Patavique cathenae,
Quid fraudes, quid mille doli repetantur et ipsi
15
Immanes coitus, ac plusquam barbara vota?
Contemptusque deum, sacri ludibria cultus?
Gucius ipse pater - si malis forte parentem
Hunc tibi quam vulgus - te loeti accusat habetque
Auctorem causamque sui. Scrutare sororem
20
Clodius, at matrem fingis reddisque Iocasten.
Quid mirum si Becta tuo concesserit igni?
Becta prius dicta est quo tempore lustra teneret
Liberius (fuerat quondam sub Moseos alis
Bellatrix Iacoba nigrae fortissima noctis!).
25
Quid mirum si Becta tuis immanibus ausis
Cesserit, Arcadico quae se submittere nervo
Ausa sit? Vt mulam mulus subiisse merentem
Saepe soles. Facinus tibi nullum, nulla supersunt
Flagitia intemptata tibi. Nisi caveris ergo,
30
Poggius, Antoni, Codro comitatus et Vti
Exitium (pathicos quod tris convertat in ipsos
Iupiter!) acre tibi nobisque parabit amicis.
Accedit quod spurca Venus turpisque libido
Bambaliona premit. Puer est tibi scitus, et ipsa
35
Conspicuus forma qui nec Ganimedis honori
Cedat et in cuius sese miretur Apollo
Sydereis oculis; hunc Poggius ardet amatque,
Non animum, quod docta monent decreta Lycurgi,
Sed corpus levemque cutem. Tibi dira minatur
40
Fata, suis postquam te novit amoribus unum
Obstare, et puerum noctesque diesque vocare.
Ad decus, ad laudem virtutis praemia clarae,
Improbus ingenio rabidaque libidine fervens
Insanit, livore citus, quo semper in omnes
45
Aestuat insignis pulchra quos viderit ulla
Arte vel ingenio. Nosti nos vera loquentis,
Iampridem expertus Romae, quae monstra pararit
Iste tibi, cum te digno insigniret honore
Maximus antistes, cum Bambalione gemente
50
Et tendente manus ad sydera terque quaterque
Vociferante: "Pater, quid nos, sanctissime, damno
Afficis extremo? Saevo cur obiicis hosti? ".
Caetera non refero. Nosti convitia; verum
Id pulchrum mirumque fuit, cum denique finem
55
Facturus, misero gemitu lachrymisque perorat,
Oscula pontificis pedibus vinosa daturus:
Ore ter, heu, dixit, ter podice grande pepedit!
Totus es orator, Poggi: tu solus utroque
Gutture grandiloquus valeas suadendo movere
60
Horrentis cautes, et saevas flectere tigres!
Totus es orator: loqueris culoque cinaedo
Oreque, quo lassos consuesti sugere nervos!
Heu heu, me vomitus penitus male vexat, et aegre
Nauseo! Te superi perdant, spurcissime Poggi!
65
Difficilis nobis geritur provincia, qui de
Moribus in satyra loquimur, quo tempore diro
Prodigiosa vigent Thyrrena per oppida monstra.
Iamque erit illa dies, id quod pia numina praestent
Quum nos ficta putent et non credenda locutos.
70
Quinetiam remur multos nunc esse per urbes
Ausonias qui de sese documenta trahentes
Casta probi, sceleris quicquam apposuisse supremi
Ad cumulum nos forte putent. Nam quod vel ad omne
Humanum crimen natus sit Poggius, omnes
75
Concedut; non ipse audes, Lycolae, negare,
Nec tu, Codre, neges. Ast haec immamia nemo
Prodigia, exceptis vobis qui semper eadem
Peste laboratis vel quisquis viderit Arnum,
Nemo vera putet, quamquam maiora referre
80
Quam quae ausim, quamquam sunt longe immania, longe
Tetra magis quam quae satyrae committere fas est.
Quare, age, verte gradus teque istinc subripe fato,
Antoni, rogo; parce deas spoliare poeta.
Nam sicas vibrare istic nigrumque venenum
85
Spargere, et insidiis omnis superare probatos
Edidicere viros. Laqueos, precor, effuge Poggi
Et Codri et Nicoli, cupidis te redde Camoenis.
Praeterea siquid tibi nunc conceditur oti,
Pontifici me, quaeso, libens commendet, amice,
90
Eugenio tua musa patri, referatque Philelfum
Haud animum mutasse loco, quin semper eundem
Me fore quem novit, quo primum ornavit honore.
Inde Leonardum nostro quoque nomine Tusci
Mellifluum eloquii fontem salvere iubeto,
95
Aurispaeque meis verbis dixisse salutem
Si forte oblitus fueris, ne dicere musses,
Huncque velim moneas: ni Bambaliona cavebit
Quid Pisistratius legique adversus et aequo
Mos valeat, lumbi experietur et ipse dolore;
100
Nam neque barbatis parcit tua mentula, Poggi!
Hecatosticha octava
Quando patrem patriae liceat te iure vocare,
Civibus eiectis spes, o Rainalde, suprema?
Quando feres tenebris lucem? Quando impia tristi
Prodigia e patria deturbans digna triumphis
5
Praemia constitues? Tibi quae mora longior obstat?
Aspice quas vires praestat fortuna, potentes
Hinc populi regesque favent, hinc iusque deusque
Tecum bella ciet; clamant iuvenesque senesque,
Libertatis amor cunctos tenet, undique Mavors
10
Ingruit atque tuis sese, pater optime, signis
Ascribit, tibi se totum debere fatetur.
Principis Anguigeri, quo se natura creatrix
Surgenti qua terra patet vergitque cadenti
Littus in Hesperium Phoebo iactatque suumque
15
Tollit in astra decus, pugnaces aspice turmas:
Hic velut Alcides cunctis quos improba fudit
Factio, quos rabies, quos dira iniuria pressit,
Praestat opem viresque ferens se mittit in arma.
Hunc olim (expertis nimium meminisse necesse est?)
20
Luca probat. Victosne pudet? Pudor ergo nefandos
Pucinos rabidumque premat cum foenore Mundum.
Mundus erat qui, Luca, tuum spoliare tyrannum
Aere volens grandi ius fasque decusque profanus
Omne simul rupit, pacem turbavit, et ignes
25
Intulit. Ah, caeci rabies avidissima Mundi!
Quid vetus exemplum repetam? Quid mille trophaea?
Aspice quos populos, quos reges straverit una
Nuper classe ferox, premerent cum mille carinae
Te, Caieta, mari cum moenia clauderet hostis
30
Innumeris turmis ducibusque potentibus ille
Alphonsus, regum rex praestantissimus unus.
Si penitus verum liceat quaesisse, Philippus
Nulla alia ductus causa discrimine tanto
Tantum cepit honus, nisi quantum nomen honesti
35
Iusticiaeque decus suadebat. Vincere pulchrum
Est alios; verum longe puto pulchrius ipsum
Vincere se, longe puto magnificentius esse.
Vicerat ingentem fortunae flatibus usus
Aequoreo sub Marte virum, qui semper in omnem
40
Eventum sese summa probitate verendum
Praestitit. Haec laus ingens, ast ingentior aegros
Continuisse animos, fraenumque tulisse furori
Atque odii flamas in vim mutasse benignam
Dulcis amiciciae. Nam postquam cernere coram
45
Alphonsum licuit gravibusque affatibus uti
Principis invicti "Fortunam vicimus" inquit
"Rege sub Alphonso, non regem vicimus ipsum".
Nec modo dat veniam capto, sed dedit et urbes
Vt captus viresque suas et quidquid amoris
50
Immensi dulcedo iubet. Non praeda Philippum,
Non aurum, non regna iuvant, qui nominis aura
Ducitur aeterni, pariat quod maxima virtus.
Hunc igitur, Rainalde, ducem cupientibus astris
Delige, qui profugos cives patriaeque suisque
55
Restituat natis. Patriae, Rainalde, subactae
Consule: nam patriae debentur munera prima.
Pone tibi ante oculos miseros cum coniuge natos
Afflictasque domos, furor hostis et atra libido
In mentem veniat. Quod dedecus absit ab hoste
60
Impuro? Nullum fas est quod servet iniquus.
Omne quidem turpe est, sed nullum turpius esse
Servitium, Rainalde, reor nec durius ullum
Quam quod flagitio, sceleri insanoque furori
Nequiciaeque datur. Servit Florentia Mundo,
65
At cui, proh superi, servit Florentia monstro!
Nam qua labe vacat Mundus? Crudelis, adulter,
Impius, atque bonis cunctis infestus, avarus,
Sacrilegus, latro fallaxque, veneficus, unus
Dedecus is Tusci, probrum coenumque peremne
70
Nominis, ac nostri sordens infamia saecli.
Hanc impune igitur pateris, vir maxime, pestem
Tam regnare diu? Quae te tam lenta retardat
Omnibus optatum patientia? Surge, quid haeres?
Quo minus occurras pandenti vela secundis
75
Flatibus, et totam tibi se donare volenti
Fortunae? Ne sperne deam: nam saepe patentis
Contraxit contempta sinus et flamina pressit.
Hac si spiranti scisset ferus Annibal uti,
Nunquam Scipiadum strages Carthago nec ullas
80
Sensisset superata vices. Hanc Magnus obire
Victor apud veteris si quondam moenia nosset
Dyrrhachii, non mille duces furor impius esset
Emathiae, Aegyptus non se temerasset iniquo
Sanguine, non demum periisset et urbis et orbis
85
Imperium. Oblatam qui sortem negligit, ultro
Se miseris adiungit, inops mentisque animique.
Verum ego quid memorem fortunam numine vulgus
Hanc quamcunque suo frustra decoravit ineptum?
Res Deus humanas certis moderatur habaenis:
90
Quos castigat amat; caedit quandoque probatos
Quo meruisse magis studeant, hos denique reddit
Incolumis augetque bonis quo maximus ille
Iobque Davidque probat. Quidquid Deus optimus offert,
Nos alacris id ferre decet. Permisit ab urbe
95
Nos pelli patria, modice toleravimus omnes
Exilii aerumnas. Reditum nunc monstrat in urbem
Calle brevi, nemo quem speravisset inire.
Ingrediamur iter, qua nos Deus ipse vocavit!
Non etenim sine mente Dei, sine numine certo,
100
Auxilium nobis properat praestare Philippus.
9. 9hecatosticha nona
Munde, ferunt animi male te cruciarier, aegrum,
Quod satyra totum iam divulgentur in orbem
Probra nefasque tuum. Placet id mihi, Munde; dolore
Non dubiam praebes spem te statuisse nefandis
5
Ferre modum vitiis, ac turpi solvere tandem
Colla iugo. Quid enim, demens, te credis inani
Fortunae? Quid caeca diu turbatio mentem
Exagitat, miserande, tuam? Quid semper in omni
Flagitio versaris, inops animique tuique?
10
Sanguine civili nunquamne, famellica tigris,
Desieris pasci? Nunquam, latro impie, raptu,
Nunquam, sacrilegus, furtis satiabere? Nunquam
Vllus avariciae tetraeque libidinis, ullus
Finis erit? Pueris nunquam, nunquamne puellis
15
Parcere constituas? Incestus semper obibis?
Est etiam cum fratre tibi communis et uxor
Et nati? Porrosne iterum sorbesque serisque?
Ah, miser, ah, nimium truculento sydere natus!
Semper anhaelabis facinus? Nunquamne, profane,
20
Ad clarum probitatis opus fera lumina tollas?
Te satyrae torquent? Satyris te dignior alter
Nemo est qua pressum Nereus circunluit orbem.
Quur igitur scelerum meritis tua praemia nolis?
Munera quur doleas? Laus est virtutibus altis
25
Debita, non vitiis. Si forsan laude citaris,
Quam semper tempsisse soles, si gloria tangit,
Aude aliquid tandem quo sis laudabilis. Atras
Pone faces animi malesani, caeca voluptas
Languescat, ipse dolor iaceat pereatque cupido
30
Ac metus; exurgat ratio, mens obruta mergat.
Oh quam difficile est qui sese dedidit olim
Flagitiis revocare animos ac tollere sensus
Ad probitatis opus! Verum incipe, Munde, quid haeres?
Incipe, difficile est, tantum incipe, Munde. Sequantur
35
Principium leviora tibi: labor omnis eundo
Tollitur, ipse affert ingentia gaudia finis.
Es miser oblitus (quod nunquam, perdite, nosti!)
Nos animo constare, simul nos corpore cingi?
Atque hoc componi pariter terraque marique
40
Aereque et flamis, illum meliore teneri
Saemine syderei quod rex effudit Olympi?
Vis divina animi est, quem si concesseris ipsum
Principio caruisse omni, sic fine necesse est
Is careat; quod si divina mente creatum
45
Dixeris, intereat nunquam servetque parentis
Immortale bonum, simul immortale oportet.
Ergo animus supera noster demissus ab arce
Hanc habitat molem premiturque levissimus ipse
Pondere corporeo. Totius causa pericli
50
Est animo corpus, cuius pars altera perstat
Tota sui iuris, recipit nec corporis ullos
Turbati stimulos (nam nec parere sed arte
Imperitare nova didicit); pars altera mille
Fluctibus obiicitur rapidasque subire procellas
55
Saepe solet patiturque volens plaerumque supremum
Naufragium, quotiens fraenum perferre negavit
Et clavo moderante regi. Si corporis huius
Lucifugas habitare casas sordesque iacentis
Sic amimus studeat nulla ut pollutus inerti
60
Labe relegatus sua tempora transigat, alti
Aetheris in patriam liber remeabit et ipsum
Despiciat corpus dedigneturque tueri.
At si se temere dedat ratione relicta
Corporeis facibus regis qui praesidet arce,
65
Iussa sui fugiens patriamque oblitus et ortum
Vimque dei similem, nulloque pudore subactus
Terrenis sese patiatur sordibus amens
Foedari temnatque decus, miserabilis, omne,
Aeterno exilio mulctatus ad impia Ditis
70
Tartara turbatur, non una morte premendus,
Qui semper moritur, cunctosque, miserrimus, annos
Protrahit in luctum vel spe privatus ad auras
Vnquam evadendi; gravibus sic undique tristis
Molibus obruitur vinclisque et carcere pressus.
75
Haec si, Munde, velis tecum versare, videbis
Quanto errore tuam tua fallit opinio mentem.
Dum nimium gaudes mutata sorte, beatum
Iucundis in rebus agens, non cernis ut omnes
Quos fortuna magis dilexerit, improba, ludat.
80
Num fragili falsoque bono confidis? Et esse
Egregium quicquam ducis studiove petendum,
Quod careat splendore animi? Quam falleris, amens!
Ambitione tuum pectus mala vexat, amorque
Aeris et aegra Venus? Pressos, age, discute sensus;
85
Inspice te totumque sagax scrutare, quid haeres?
En, vox rauca sonat tibi, lumina more sinistro
Aspiciunt, vultus petulantem signat et omni
Devotum sceleri, incessu quoque monstra latentis
Nequiciasque animi declaras, oreque semper
90
Prodigia erumpunt. Haec desere, teque subactis
Legibus et patriae, te civibus, impie, redde
Hisce piis veniamque rogans te tradito iuri
Iusticiaeque reum. Quae si tu feceris, omni
Liber eris satyra, fies palinodia meque
95
Stesichorum praebebo libens: te laudibus unum
Prosequar et pleno mihi decantabere versu.
Sin vitii tetra mersus caligine nostrum
Consilium renuas, alium tibi quaere: cinaedus
Bambalio laudes tibi Poggius evomat, ornet
100
Karolus excussi tonitru de podice venti.
Hecatosticha decima
Sena vale, revocat nos dia Bononia primum
Quae reduces gremio suscepit, dulcis, amoeno,
Conspicuam postquam solventes liquimus urbem
Littore de Thracum tantisque obiecta periclis
5
Aequora tam longo sulcavimus aspera tractu.
Non ingratus ero, quod tam iucunda benigno
Quattuor hospitio totos me foveris annos,
Postquam Cosmus atrox patriam civesque tyrannus
Presserat egregios. Facilis nunc, Sena, petenti
10
Da veniam. Insidias quas nobis illa tyrannis
Tendat et in qualis laqueos nos perdere semper
Temptet agens, praesens vidisti saepe: venenis
Molitur sicisque necem, millenaque fingit
Crimina, quis odium conflet pestemque ministret.
15
Cedendum est quandoque mari littusque petendum
Tantisper, dum cesset hyems ventusque secundo
Tendat vela sinu, quo laetius aequora nantes
Traiecisse queant exoptatoque potiri
Portu, qui requiem lassis et gaudia praestet.
20
Haemyliae me redde, precor, quae motibus annos
Belligeris agitata decem, nunc pace quiescens
Iure suo revocat docilem quo laude iuventam
Instituam decoremque probis et moribus urbem
Eloquioque piam. Quod si non omnia cedis
25
Poscenti populo, concedas, cara, necesse est,
Insubrium Ligurumque duci, mea Sena, Philippo.
Ille etenim totiens princeps clarissimus unum
Franciscum placida deposcit voce Philelfum,
Idque iterum crebris repetens iterumque tabellis
30
Exoret; dignus tibi ni censebitur idem
Qui totiens de te meruit bene, nescio dignum
Quem liceat censere tibi. Recte annuis, ibo,
Et servabo fidem. Me pulchra Bononia primum
Audiat; inde brevi post tempore grata Philippi
35
Ora petam, veri coram cui pignus amoris
Ostendam fideique tuae, quae ex omnibus unum
Se mira pietate colens ceu numen adores.
Interea ne, Sena, nihil prodesse monendo
Nos tibi forte putes, paucis attende loquentes.
40
Cras Iani iam mensis init laetissimus annum,
Qui nobis molitur iter prohibetque morari.
Plura tibi bona sunt et maxima, quaeque benigni
Producit vis laeta soli potusque cybusque:
Ficus, oliva, nuces, et plurima poma pyrumque;
45
Sunt carnes quas terra vehit, quas sustinet aer;
Caseus, ova, croco cum brassica, rapa, legumen;
Sunt pisces, penes, est pulchri copia cunni,
Et tamen Vrbanus, tanqum sit nullus in urbe
Cunnus, habet pueros quorum petulanter amores
50
Ardeat, ac nulli parcat foedove bonove.
Huius item coniunx, natibus quae claudicat amplis,
Tanquam sit Senae rubicundi penis egestas,
Sola suae repetens Sapphus exempla, puellas
Lambit, in oscoenos eadem delabitur ignes.
55
Nam Galganus eam sibi semper vertere pingues
Sponte nates memorat, referat quasi podice cunnum
Hoc autem penem. Non haec exempla pudoris
Sunt, mea Sena, boni; proin consule, Sena, decoro.
Est etiam civis fur sollertissimus unus
60
Qui frumenta sibi furetur publica; nosti
Hunc, cui cognomen cerasus dat Pontica, vico
Qui, Martine, tuo fumosas possidet aedis?
His igitur censore tribus, qui turpia damnet,
Est opus ut labes penitus te liberet omnis.
65
Nil est quod reliquum non sit laudabile totum
Senatui, modo sit concordia, sola beatos
Quae cives factura decus sibi vendicat omne.
Nam quae tanta tuum turbat discordia pectus?
Otia, tam multo quae torpent languida luxu.
70
Quisquis enim laxus convivia laeta frequentat,
Nec servare modum didicit, nec novit habaenas
Flectere sermonis: loquitur quaecumque pararit
Aut cybus aut potus. Furit hinc metus, inde libido
Nemo suas partis certa ratione tuetur,
75
Sed furor insanus metitur fasque nefasque.
Hinc odia et rixae subeunt, hinc factio mergit
Seditione potens, hinc mox respublica sentit
Damna sui non parva quidem. Convivia tolle
Symposii faciem quae servavere Pelasgi:
80
Sobrius insulsis salibus non utitur unquam,
Nec loquitur quicquam quod laedat turpe sodalem;
Futilis eloquio vel risum praebet inani
Vel discumbentes dictis offendit ineptis.
Otia tollantur, stolidum quae vulgus amavit,
85
Et iaceat nimius qui fert mala plurima luxus.
Sit labor ingenuus, qui nil ignobile curet;
Sit studium laudis probitatis praemia clarae;
Vrbis amor semper privatum vincat amorem;
Sit deus in rebus solus moderator agendis,
90
Ad quem nostra omnis mens et consulta ferantur.
Haec si, Sena, tui curabunt discere cives
Et servare simul, numquam discordia molles
Invadat vaesana animos, nec pectora turbent.
Nunc, quoniam nox alta polum iam vertere coepit,
95
Hactenus haec: sopnus membris illabitur ultro.
Cum primum roseis surgens Aurora quadrigis
Extulerit vigilata diem, patefecerit orbem,
Auguriis laetis felici numine divum
Optatum carpemus iter. Memor ergo poetae,
100
Sena, vale, memori qui te sub pectore gestat.