Hecatosticha prima

Immitem canit ille virum, qui funera Graiis

Mille tulit raptam cum desaeviret amicam

Errantemque refert captum post Ilion alto

Ore ducem, famae titulis quem tollit in astra.

5

Rex huic Aeneas et fortem visus Achillen

Et Laertiaden usuque acrique sagacem

Ingenio superare pius. Non protinus omnes

Eloquii partes divo concedit Homero,

At nobis, Alphonse, tuas quae laudibus omnem

10

Excessere modum, dum res cupientibus offert

Aemula Calliope, praeceps vaesania morum

Non sinit atque alio calamum vocat, "otia" dicens

"Pieridum regina petit laetasque choreas.

Nunc, age, pugnandum quo dignis parta trophaeis

15

Pax tibi tranquillam promittat mente quietem;

Mox aderit tempus quo tanti maxima regis

Facta canas clarumque feras ad sydera nomen".

Sic igitur postquam faerales otia mores

Impediunt optata mihi, citus arma capessam

20

Et praestabo virum. Sed tu, Florentia, vati,

Dia, ignosce tuo. Non te lacerare, sed istos

Aggredimur, tetris qui moribus omnia pergunt

Et scelerare truces et turpibus addere foeda.

Ignoscant Itali totusque ignoverit orbis.

25

Cunctis bella malis indicimus; arma ministrat

Fortia vel Nemesis, vel mentis conscia virtus.

Vnde pium temptemus opus? Quis in agmine tanto

Improbitatis erit qui se prior offerat audax?

Non me turba iuvat; nam quos ignava triumphos

30

Plebs afferre queat? Tete, peto, Curia, primum,

Quae tot alis portenta virum. Vexillifer iste

Iusticiae, miseranda, tuus noctesque diesque

Per scelus omne trahit. Mihi quid, miser, arma minaris

Doffe, senex longe qui paedicator in alta

35

Arce sedes et iura tuo firmanda reatu

Aurea constituis? Si me squalentia saevae

Gorgonos arva minax Gangisve habitare recessus

Iusseris, aut gelidos pulsum penetrare Britannos,

Si vel Hyperboreos profuges decoctor ad axes,

40

Non tamen a satyra, vitiis quam millibus ornes,

Deterrere tubam possis, malesane, tremendam.

Quinetiam aetherius si Iupiter undique creber

Ipse tonet, me nulla tamen furibunda movebunt

Fulmina, quin veri quidquid cognovero fraetus

45

Iusticia atque animo, nulli parsurus, id omne

Eloquar audacter. Quis enim tam durus et expers

Mentis avariciam saecli scelera ultima nostri

Immanem tolerare queat? Dum templa frequentas

Conaris superos precibus seducere et auro;

50

Voce petis quae corde negas, animumque decusque

Virtutemque omnem. Laudat te vulgus et omnis

Turba pium celebrat, quanto confringeris aestu

Ignara introrsum. Quid tuta silentia norunt?

Hinc pathicus tecum, atque illinc nonaria cenat;

55

Induperatorem sese vocat ille quod uni

Paret bella gerens sequiturque exercitus omnis.

At tu qui vitio non uni deditus, unus

Mille libidinibus, probro omni dedecorique

Sponte geras morem, ac te dedas, fare, quot atros

60

Induperatores pateris, quot mente tyrannos?

Hunc natum vocat is cui frater, at iste nepotem;

Nec fratrem frater, nec patrem filius audit.

Quae nervi non monstra parent? Socer, arte latentem

Exere! Cauta nurus transversis rideat hirquis.

65

Vitrea te bilis male turbat, qualis in hostem

Marmaricus, vibrante iuba gemituque frementi,

Fertur et arma leo; sic formidandus amicos

Servantesque tui nulla vi percitus , iram,

Quam cum lacte olim biberas, atque impia praeter

70

Quis male torqueris, mentis contagia saevae

Invadisque premisque ferox. Hic fraudibus omne

Tempus agit, furtis inhiat, spoliatque necatque,

Invidiae facibus nil est huic dulcius uni,

Qua ferus, armatus, terrasque polosque fatigat.

75

Phoebe, fave coeptis! Quid vultum avertis et ora

Tristior? Impuros meministi forte novercae

Candidulae coitus et natae infame lupanar?

At neque Castalides pectus temerare pudicum

Pertulerint. Quis enim non castas clauserit auris

80

Senserit ut fratres dirum foedasse sororis

Concubitum ternos, prolemque necasse rotatam

Ter quater ad cautes, paries quas proximus ambit?

Quid memorem nato porrexe venena parentem

Quo melius meretrix vesicae insana rapaci

85

Consuleret? Quid et hunc qui, vulgo patre creatus,

Matrem leno locat ventris mercede procacem?

Hunc soror, hunc uxor, nutrit illum filia pellex,

Hunc natus fraterque minor carique nepotes.

Quis deus ultori vitiorum faverit? Adsis

90

Ipse igitur, quicumque hominum moderare labores,

Cuique profanantum mores doluere probique

Pectoris indicium virtus nitidissima curae est.

Adsis, summe deum genitor domitorque tyranni

Tartarei, qui natus homo, deus aetheris alti,

95

Praemia pro meritis expendens fasque nefasque

Cuique refers. Animum nobis viresque ministra.

Da genitor, ne vera metus fallaxve cupido

Impediat vatemque tuum non ficta canentem

Hostis ab insidiis, latitat qui multus ubique

100

Innectitque dolos, praesensque bonusque tuere.

 

Hecatosticha secunda

Quid patriam, o cives, odiis laceratis acerbis?

Ire quis in facinus iubet impetus? Vnde furoris

Causa fluit? Quae tanta animos insania versat?

Hic dolet ereptum misera sibi caede parentem;

5

Clam parat insidias, grandi sicarius auro

Conductus dum temptat opus. Guzane, latentis

Arte dolos vigili postquam depraendis et illum,

Qui mercede necem tibi tenderet, opprimis ipsa

Lege; tamen pectus nimia dum funditus ira

10

Aestuat, auctores rapis ad faerale tribunal.

Consurgunt Medices, ac sontibus undique septis

Adsistunt; fert Cosmus opem, ius viribus omne

Concedit solvitque reos pietatis imago.

Nec satis est leges superasse, sed insuper ipse

15

Guzanus trahitur tanquam sit fraudibus usus,

Insimulans sontes conficti criminis. In ius

Factio nobilium, tanto indignata furore,

Succurit, Guzane, tibi, scelerisque ministrum

Brochardum - quaesitor erat quem parva dedisset

20

Immola - deterret, nequid temerarius in tam

Illustri bonitate virum conetur inique.

Hinc moreris senio confectus, et ultima vitae

Praemia civilis famam laudemque probati

Fers tecum, Guzane, viri. Verum aspera linquis

25

Saemina, quae cives odiis in mutua diris

Bella animi dispersa tui per longa foverent

Saecula, conceptum cupidi depromere virus.

Sed quid ego memorem Guzanum? Longius haeret

Radix tanta mali, quae semper funditus urbes

30

Verterit egregias, quae totum concutit orbem

Ambitio, mentis fax ardentissima nostrae;

Dum fert nemo parem, dum se vult quisque Supremo

Esse gradu cunctosque, avidus, metitur honores,

Quae monstra ciet? Quibus abstinet improbus armis?

35

Hoc Marios Syllasque parit, Pompeius in iras

Hinc furit, hinc Caesar vaesano accenditur igni.

Quod si iusticiae locus esset, legibus omnes

Si vellent parere bonis, nec factio quemquam

Tolleret et nulli stimularent arma tumultus,

40

Seditio nusquam consurgeret: omnia iure

Atque bono contenta sua sub fine manerent.

Quid remur Venetos, nostri clarissima saecli

Lumina, pacate vitam iam mille per annos

Traduxisse sibi? Solum quod iura tueri

45

Quisque simul studeant, nec natis parcere curent,

Aut ignosse patri. Verum dum publica cives

Neglexere (suis intenti), cuncta repente

Privatus perturbat amor, consurgit habendi

Ardor et insanas versat discordia mentes;

50

Iam pudor omnis abit facinusque per omne revolvit

Sese animus praeceps. Is felicissimus unus

Ducitur, heu, miseram manibus qui dirus iniquis

Polluerit patriam, legis contemptor et aequi.

Parcite, iantandem, cives, scelerare parentem

55

Quae bene de vobis meruit, quae saepe ruinas

Funereas, deflaenda, tulit, quae laudibus ingens,

Vndivagum volitat, quasi Phoenix, sola per orbem.

Discite iusticiam; quae sunt aliena, per usum

Nec proprium quisquam subigat, nec tractet ut hostis.

60

Sic ea quisque sibi curaverit, omnibus aeque

Vt sua quaeque velit curarier, adsit honesti

Cultus, amor recti, studium probitatis et oti;

Sit pietas quae cuncta regat, quae monstret Olympum.

Mortalem se quisque putet, mortalia nunquam

65

Fata animum raptura sciat quem fuderit aether.

Multum etiam prodesse queat si prima iuventus

Sobria sit, Veneris facibus nil dedita dirae:

Immanes etenim coitus, immanibus ausis,

Nullum intemptatum facinus liquere profanum;

70

Alea, qua multum colluditur, absit ab urbe:

Hanc fortuna regit, rationis nulla facultas,

Haec ad avariciam iuvenes deducit et omne

Inde nefas monstrare solet, quod praebeat aurum.

Hinc manant et furta simul tristesque tumultus,

75

Insidiae, fraudes, hominumque deumque rapinae.

Absit adulterium, multorum causa malorum:

Incertus partus, quem certum servet amorem?

Praetereo rixas, bellorum saemina, clades,

Interitus, moechus quos excitat: omnia monstrat

80

Fabula, quam memorant, Helenes celebrata per orbem.

Veste modum servare decet: nam cultus amoenus

Luxuriam sociat; queritur vicinia si te

Vxoremve tuam videat, quae vellera Seres

Miserunt, auro variatis ferre lacernis

85

Atque togis, habitum similem cum turpis egestas

Non permittat ei. Potu servetur et esca,

Quae neque lascivos ratio prorumpat in usus

Invidiam factura tibi, nec morbida reddat

Corpora, nec mentis laedat turbata vigorem.

90

Ne nummis superare locum fastuve priorem,

Sed virtute para. Fac te venerentur amentque,

Non metuant: odere metu nam nostra colentes.

Civibus aequalem si cultu gesseris omni,

Si dictis factisque modum servaris, honesta

95

Vtilibus praeferre die noctuque laborans,

Nunquam civilis patriam discordia turbet.

Sit deus ante oculos semper, qui praesit agendis,

Quo referas animi quidquid penetralibus abdis,

Quidquid mente putas. Huius respublica ductu

100

Semper erit felix, nullis obiecta periclis.

 

Hecatosticha tertia

Cosme, nimis sorti, Medices, ne crede secundae:

Humanis nam saeva bonis illudit opesque

Caeca suas nullo discrimine donat et aufert.

Hoc animus si forte minus consenserit aeger,

5

Perge per antiqui res gestas callidus aevi,

Regna vide et populos: Priamum lege, cerne ferocem

Poenum, sume fero miserum cum Caesare Magnum.

Dein tecum memori repetas praecepta Solonis

Mente velim, quibus ille, deae non inscius artis

10

Multiplicisque doli, Croesum monuisse beatum

Traditur. Hic etenim postquam sanxisset Athenis

Rite salutiferas millena in saecula leges,

Spectatum Sardis fertur venisse superbas.

Concitus hunc nimia caecaque cupidine laudis

15

Excipit hospitio Croesus, blanditur et omne

Monstrat amiciciae monumentum et pignus amoris.

Ducitur interea quo Lydum spectet avitos

Thesauros, decora ampla patrum, quos vanior ille

Candaules multos posuit cumulasse per annos

20

Myrsiades, Gygis rex et fortuna tyranni.

Hos ubi multa Solon animo speculatus et ore

Vidisset, "quis, fare, tibi felicior orbe est

Visus?" Croesus ait; nihil assentatus "Athenis"

Subdiderat "Tellus". Quaerenti discere Tellum

25

Rettulit: "Huic olim fuerant, generosa propago,

Nati, et de natis iam viderat ipse nepotes

Incolumesque omnis; victu mediocriter usus

Quemque extrema dies claro Mavorte fugantem

Finitimos passim victorem sustulit hostes;

30

Hunc autem, quo forte loco cecidisset, Athenae

Munere perpetuo commendavere sepulchro".

Miratus Tellumque simul Tellique beatas

Croesus morte vices, quem mox censeret habendum

Felicem rogitat (nam nec sibi deinde secundas

35

Cessurum dubitat partis); cui protinus addit

Inde Solon: "Cleobin fratres clarumque Bitona.

Aedidit hos Argos cunctis qui rebus ad usum

Quantum sat fuerat vitae affluxere pudicae;

Corporis eximiis valuerunt viribus ambo,

40

Ambo quidem athletae; qui, dum pia mater adire

Iunonis sacra templa deae de more parasset

Necdum forte boves rediissent tempore ab agris,

Colla iugo posuere citi curruque sedentem

Felicem partu gemino vexere parentem.

45

Iamque quater denis stadiis et quinque trahebant

Pondere difficilem currum mediumque per agmen

Iunonis properante gradu iam templa tenebant.

Horum omnes facilis mentes et mite vicissim

Ingenium laudare viri, laudare parentem

50

Certatim Argivae, quam dicere prole beatam.

Ipsa autem genitrix, hilaris famaque pioque

Munere natorum, supplex simulacra precatur

Voce deae: "Cleobi nato natoque Bitoni

Optima sortitis quae res mortalibus esset

55

Diva det". Hinc iuvenes precibus iam rite peractis

In templi se parte locant traduntque quieti.

Quos circum placido dum stantum quisque sopore

Pressos forte putat, melioris isse sub auras

Invenit ac finem sortitos morte bonorum.

60

Horum autem monumenta virum quos aurea virtus

Reddidit insignis ad Delphos transtulit Argos".

Indoluit Croesus; simul "Attice" dixerat "hospes,

Nec tibi sum dignus, cui vel fortuna minorum

Cederet? Ignavae videor succumbere plebi? ".

65

Inde Solon referens monuit qui terminus esset

Felicis, quanto subeundum pondere munus

Qui se iure velit tali cognomine dignum,

Quod nisi supremi post inclyta fata sepulchri

Posse hominum nulli docuit contingere propter

70

Fortunae variasque vices et mobile numen.

Riserat hunc Croesus tanquam sibi vana locutum,

Quod finem cuiusque rei spectare iuberet

Quodque bonis nullus felix praesentibus esse

Dici iure queat. Nescis, temerarie, nescis,

75

Croese, tibi quantos mox sit Rhamnusia luctus

Allatura ferox! Periit, tua sola voluptas,

Natus Atys, quem Phryx hospes transfixit Adrastus,

Teque Asiae dominum belloque togaque superbum

Destinat indomito Cyrus Cambysius igni,

80

Cyrus Massagetum iam victima deditus aris.

Hic ubi, Croese, tui perierunt, maxime, fastus

Cum vinctus traherere miser? Iam vera Solonis

Dicta probas, quibus es tandem servatus ab igne.

Cosme, vides, quam fluxa nimis bona quamque caduca

85

Nullaque sectaris, dubia qui in sorte locaris

Et spes et nomen? Nimirum falleris ultro.

Non etenim nummi, sed virtus pulchra beatos

Efficit: hanc comitem sibi qui coniunxerit unam,

Tartarei domitor Ditis maturat in astra

90

Certus iter nitidumque deus colit aethera, liber

Carcere corporeo. Hanc igitur tibi pone volenti

Laudibus et meritis superas evadere ad auras.

Quod si divitiae tristi te pondere pressum

Surgere mite vetant ad opus probitatis, ut aurum

95

Iussit Aristippus, sic istas abiice; castor,

Quo venatores evadat et ora sequentum

Saeva canum, caros sibi dentibus ipse recidit

Testiculos. Loculisne animum simul aesque recondis?

Ridiculo ducis monitus quos tradimus? At te

100

Ridiculo praeceps ducet fortuna ruentem!

 

Hecatosticha quarta

Vsqueadeo semper poteris, Lypomane, silendo

Tempora surgente iam bis per cornua luna

Et terere, atque vices nullas praestare tabellis

Quas iterumque iterumque damus? Tantumne silere,

5

Marce, potes? Quae dura tuum sententia pectus

Occupat? Vsqueadeo te vel doctrina, vel aurum,

Vel genus elatis animis extollit et inflat

Vt vel amiciciae nolis meminisse prioris?

Ecquid enim sileas, totiens ut epistola supplex

10

Auribus insonuit, quae nil nisi honesta poposcit,

Officium repetens? Quo tanta silentia tendunt?

Vsqueadeo parvi tibi sit faciundus, amice,

Noster amor, nostras ut nec dignere tabellas,

Quis signata tribus reddatur epistola verbis?

15

Nobilis es, fateor cunctique fatentur, et ampla

Stirpe satus, generis polles probitate vetusti.

Ast age, priscorum titulis insignis avorum,

Fare, precor, memorans quod nobilitatis opimae,

Esse putes munus, quaeve huic substantia subsit.

20

Hanc si mente velis tecum versare profunda,

Invenias aliquid quod nobile dicere musses,

Dum nec amiciciae curas meminisse, nec ullas

Iam totiens, Lypomane, vices precibusque piaque

Voce fatigatus cupido mihi reddere pergis.

25

Nobilitas etenim, liceat si credere doctis,

Est ea quam veterum splendor titulique parentum

Pro bene gestorum meritis fecere verendam:

Hanc igitur virtutis opus gignitque probatque.

Nam quis apud temet ducatur nobilis amens,

30

Aut scelerum cultor culpaeve obnoxius ulli?

Sola quidem virtus dat nobilitatis et aufert

Nomen et emeritis exornat honoribus omnes

Quos ea possedit, ac divos reddit amantes.

Pelle, igitur, fastum, quo recte nemo vocetur

35

Nobilis, inque tuos facilem, rogo, suscipe mentem

Divitiis polles: opibusne tumescis et auro?

Dives Alexander, Caesar ditissimus olim;

At nec Alexandrum, nec Nostrum gaza superbos

Reddidit humanos potius, qui semper amicos

40

Muneribus fovere suis, quibus artibus orbem

Venati merito vivunt per saecula cantu.

Namque animi quid tam parvi, tam ignobilis usquam est

Quam gravibus sese maiorem ducere nummis?

Quid magis incautum fuerit quam fidere falsis

45

Blandiciis, Fortuna, tuis? Qui ditior alter

Quam tu, Croese, fuit? Qui fortunatior ullus?

Et tamen exemplo te, summo e culmine rerum

Praecipitem, rapidos miserum loetalis ad ignes

Sors eadem, mutata, dedit. Te divite semper

50

Forte frui, Lypomane, velim; sed gaza superbum

Te faciat nolim: minor est bonitate. Quis, inquam,

Pluton, inops adeo mentis, praeferre verendae

Conspicuaeque Aretae caecumque pigrumque laboret?

Serviat hic divae, quae nobilitate micantem

55

Te magis ostendet, quae te super aethera tollet

Aeternumque dabit medioque locabit in orbe.

Doctus es et cunctos superas, me iudice, rerum

Notitia: tu nostra tenes, tu graeca tuosque

Hebraeos penitus gaudes didicisse prophetas.

60

Nec solum eloquio exultas: diademate iuris

Et divum atque hominum redimitus tempora, caelos

Naturamque sagax omnem rimatus ad unguem,

Quaeque sciunt omnes audes defendere solus.

Nec tamen ipse tuam valeas defendere causam.

65

Nam quid, amice, siles, quotiens te nostra requirunt

Scripta per officium? Qui te premit undique fastus?

Iudaeos nunquam fateor didicisse, nec ulla

Esse illis mecum commercia, nulla futura,

Ni, cum forte velim nummos pensare, soluto

70

Foenore, paupertas quod me solet aemula saepe

Cogere. Pauperies mihi te facit improba surdum?

At neque iudaice mihi respondere necesse est!

Nam neque si dedero Scythicis mea verba figuris,

Noveris, ingenium potius ridebis amici.

75

Si meminisse velis totiens quae scripsimus, illinc

Saepe loqui graece soliti, hinc persaepe latine.

Iam tibi millenas duro, Lypomane, tabellas

Mittimus. Haud radio quae signas astra vel orbes

Mensurasve locas numerosve resumis et addis,

80

Seu caeleste melos seu quae secreta recondit,

Quaeque tegit natura potens, non iura nec ullas

Scire petebamus nec iam deposcimus artes.

Officium repeto, quod turpe negasse fateris,

Idque taces; neque, mi, quicquam, Lypomane, videris

85

Facturus, quae iure peto, neque rursus aperte

Ire vel inficias audes: nam pugnat honestum.

Ergo quid usqueadeo sileas? Age, Marci latini

Nominis eximium radianti lumine sydus,

Portus amicorum, cunctisque benignus et hospes,

90

Nobilitatis honos: dulcissima solve diserto

Ora sono. Si nil aliud mi reddere mavis,

Dixeris id saltem, nec flagito plura: "Salutem

Marcus amans caro dicitque optatque poetae.

Sique vales, laetor, valeo quoque". Sique videtur

95

Addideris pariter: "Nil sum, quod poscis, amice,

Facturus. Maiora premunt, nil exige posthac,

Atque vale". Satis est, laetor, responsa dedisti.

Attamen officii decuit meminisse simulque

Quaeque petebamus, quae iure petisse fatendum est,

100

Depositi navare fide. Quae causa silendi?

 

Hecatosticha quinta

Vtis erat, Polypheme, tuis occlusus in antris,

Clarus et ingenio rebusque probatus agendis

Ille quidem. Simili Nicolum dat Ethruria monstrum

Nomine, Thersiten rebusque et moribus ipsum.

5

Vtis enim impuram Venerem Bromiumque furentem

Artemidi et Phoebo pariter castaeque Minervae

Praefert, atque Cotyn, mira pietate, tuetur.

"Huc" aliquis "propera! Nemon venit? ". Vndique fustes

Querit inops mentis, minitatur, in omnia praeceps

10

Fertur et infrendens summum execratur Olympum,

Atque deosque deasque omnis Erebumque Chaosque.

"At vide, sis. Superos tandem in tua damna lacesses".

"Otia sunt superis". "Superi mortalia curant".

"Curant? Ridiculum! Deus est quicunque favet mi"

15

"Estne deus? Christusne deus? ". "Si dixero neutrum,

Oderis, at neutrum". "Neuter tibi faverit opto! ".

Vtis habet linguam qua Tantalus aere pendet;

Hac superos mordet, dulces hac tristis amicos

Carpit, amiciciae si sanctum nomen iniquos

20

Conciliare probis contingat. "Scurra sed omnem

Iure potest aulam ridens intrare". "Vocatus

Inque vocatus item, sola qua lege Philippus

In discumbentum venit Xenophontius aedis".

Lingua instructus iners vos dura in praelia cunctos

25

Vtis habet; rabido lacerat vos fulgida morsu

Lumina terrarum quoscunque feracior ulla

Exornat doctrina viros, quos inclyta virtus

Et gravitatis honos mirandos reddidit orbi.

Invidiam quicunque velit lenire furentem,

30

Virtutesque artesque bonas et laudis amorem

Deserat. Insanit stimulis livoris iniqui

Vtis et in cunctos sceleris ruit impius ausus.

Hinc, Manuel Chrysolora, unus noctuque dieque

Nomen et emeritas virtutes Nicolus Vtis

35

Dilacerat, vir summe, tuas; te luce carentem,

Sydera vel potius meritis caelumque colentem,

Insequitur linguae morbo Lycolaus inerti.

Additur huic dius Dantes suavisque Petrarca.

Haec eadem Veneti patiuntur clara Senatus

40

Ingenia, haec eadem patitur facundia nostri

Ipse Leonardus saecli dulcisque Panormi

Haec eadem vates, nosterque Guarynus, et acri

Cincius ingenio, Luscusque Antonius, et tu,

Blonde, vir eximius, placidisque Aurispa Camoenis

45

Deditus, ac multa pollens Iannocius arte

Hic Manettiades. Tantum laudare cinaedos

Ac madidos solet Vtis iners. Sic Poggius uni

Atque Codrus miris effertur laudibus Vti.

Namque probos clarosque viros mens dira furensque

50

Nunquam ferre potest. Nitidae qui congruat atrum

Virtuti vitium? Qui lucem perferat umbra?

Naso valet nugis; Statius modo barbara blactit;

Deliras, Lucane, tuba; nil Musa Maronis

Personat egregium nisi quae te, magne Priape,

55

Concinit; eloquii damnatur Tullius ipse;

Calceus huic suitur distorte, vestis at illi,

Nec tu fraena tenes; muros is nescit ad unguem;

Tu lanam aequali ignoras deducere filo.

Quid repetam multis huius scelera ultima monstri?

60

Mosen Vtis ait potu exolvisse cyboque.

Vtis ait nunquam terras petiisse Tonantem,

Nec genus humanum divina caede redemptum.

Haec, quamquam bonitate viris insignibus esse

Dura solent et iniqua nimis nullique ferenda,

65

Ipse tamen longe secus omnia sentio, nec me

Perturbant conficta hominis maledicta procacis.

Nolim equidem quisquam laudet me scurra malisque

Moribus addictus; similem nam quisque videtur

Collaudare sui: nunquam matrona pudica

70

Grata sit impurae meretrici, saeva Catonis

Ora levis fugiat. Laudat quod quisque probarit:

Nemo probat quodcumque sequi aspernatus abhorret

Non obtrectator qui nil sapit ore nec ullo

Ingenio non est quem forsitan aemula virtus

75

Excitct. lnvidia sed solum perfurit Vtis

Et quaerit qua quemque via, fera vipera, tristes

Ducat in insidias, infestus hic omnibus aeque

Quos oculo meliore videns despectat Olympus.

Quinetiam prosit te siquis acutius, Vtis,

80

Inspicit inquirens quidquid dicisque facisque.

Is si vera refert de te convitia, nosti

Quo se quisque loco morbus tegat; adde medelas,

Et te doctus adi. Qualis censerier optas,

Te talem praestare para. Sin ficta dolosus

85

Obiicit, irridens caeci miseresce furoris

Atque bono laetare tuo, vulgique fugaces

Contcmnens auras ex te pendere memento.

Vultur odoratur foetet quodcumque cadaver

Ac fruitur, nullo beneolenti tactus odore.

90

Sic livore citus nobisque iratus et hostis

Quae mala sunt sentit; fugit hunc probitatis odorae

Sensus item. Curare decet ne prorsus in ullo

Nos queat errati cuiusquam offendere signo;

Hic oculis superat memorant quem Lyncea vates.

95

Non etenim quercum solum testamque rigentem

Saxaque perspicuo penetrat densissima visu,

Sed quidquid penitus celamus pectore, quidquid

Nocte sub obscura ludunt insopnia, discit

Per famulos, comites, socios fidosque sodalis.

100

Nos igitur praestat semper virtutibus uti.

 

Hecatosticha sexta

Fare, animi pars magna mei, pro munere tanto

Quid, Francisce, tibi referam? Mortalia certe

Non sunt dona quibus modo nos affeceris unus.

Karolus invidia Codrus stimulatus inerti,

5

Mille ciet Vario passim rumore tumultus;

Clamat ut indignum facinus, quod solus honore

Inter mille viros meritis et laude vigentes

Augeor, utque adeo mox incrementa pararim

Privatae permagna rei, quo tempore longi

10

Martis ob incursum dubiis agitata procellis

Publica res hausti penitus nimis indiget aeris.

Quid gemis infelix? Qui tantus livor obumbrat

O, pectus, miserande, tuum? Quid, Codre, dolore

Vsque adeo cruciare miser? Qui pestifer intus

15

Te furor exagitat? Rumpentur et ilia Codro!

Codrus ait mercede sibi si tertia detur

Portio de tanta quantam mihi publicus ordo

Nuper honorificam decreverit, altus Olympi

Astra petet volitans atque aurea sydera tanget.

20

Omnia Codrus habet, novit Codrus omnia solus;

Quaeque vel ingenium, pia vel natura, vel usus,

Vel doctrina parat, novit Codrus omnia solus.

Namque is bellorum causas raptusque prioris

Europae atque Asiae calamo narrare pedestri

25

Nempe queat. Causas reddat quid septima saevi

Euripi dubios agitaverit unda recursus,

Bisque die Venetos variet, bis et unda Britannos;

Quid Byzantiacam depulse Propontida summis

Fluctibus usque petas haud inferiora secutus,

30

Istre; quid Arcturus faciat, quid in aequora tingi

Plaustra vetet; numerus seu quid Pherecydius aedat,

Quidve atomi, quid molle Chaos, quid et imber et ignis

Is quoque Phoebea redimitus tempora lauro,

Omnia Cirrhaei didicit mysteria solus

35

Verticis et valeat Bacchum deducere Nysa

Codre, etiam ranas raucis imitare palustres

Carminibus, querulos potuisti effingere mures.

Ast ubi celsa canens nervos in carmina temptes,

Rursus Apollineos superes modulamine corvos!

40

Id moneo caveas ne sese vincier aegre

Phoebus et ipse ferens auris tibi fingat aselli!

At quid, Codre, furis? Nescis, temerarie, nescis

Te frustra ad laudem niti, nolente Minerva?

Primum lingua tibi nimio potuque cyboque

45

Crassior; in facie pallor, turpissime, signat

Immanes coitus et plusquam barbara vota.

Isti oculi prae se millena et tristia tristes

Monstra ferunt; olet os et sputo aspergere circum

Dum loqueris stantis et ventris pellere vento

50

Saepe soles. Seu graeca velis, seu forte latina

Promere, ridiculum te cunctis reddere pergis.

Horret enim ingenium totum tibi, nosse Camoenas

Odit: in Arcadicum iuvenem transire Minerva

Nec patitur, nec posse cupit renuitque cinaedos

55

Delius, oscoeno non stat Cyllenius ore.

Et tamen ipse queas nostro mercede minore

Fungier officio tibi si modo portio detur

Tcrtia? Quid doceas? Quae scilicet impius annis

Laevior in teneris pathico perceperis usu.

60

Nam quo clara modo virtutum praemia monstres?

Quis valeas mores monitis docuisse probatos,

Dum nihil ipse nefas, quod turpis et improba ventris

Illuvies mollisque Venus foenusque nefandum

Suaserit, esse putes? Et nos superabis, inerti

65

Desidia morboque fluens quo livor abundat?

Namque bonos late didicisti carpere, cunctis

Detrahis, in cunctos lingua spatiare procaci.

Hac virtute vales? Hac tu probitate redundas?

Invidia notus per saecula cuncta manebis

70

Aeternus nomenque tuum mortalia nunquam

Fata perhorrescet: faciet te lingua beatum.

Heu, quinam tantos usquam vir summus honores

Promeruit? Frustra, proh cives, funditis aurum!

Invidiae, Francisce, vides quibus uritur alter

75

Vtis iners facibus? Rabie furibundus amara

Aestuat, insanit, totamque perambulat urbem;

Circuncursat inops animi noctesque diesque,

Nec patitur placidos livor deducere sopnos,

Aut sedare sitim; praecordia quaeque rigescunt

80

Arida, flama vorax penitus rapit hausta medullas.

Non hac Cecropides, cuius iam Persicus ensis

Auspiciis ductuque tonans furor excidit, altus

Ille vir excitus vigilabat; at aemula famae

Fax rerumque decus gestarum maxima clari

85

Gloria Myltiadis stimulabat ut inclyta secum

Facta animo versans simili flagraret amore.

Hac face rex Macedum tumulum cum vidit Achilli

Pectore magnanimus suspiria traxit ab imo.

Idem laudis amor, dum regem mente volutas

90

Hunc tecum, celsum te, Caesar, ad urbis et orbis

Concitat imperium. Laudanda sit aemula Virtus!

Ah, ferale nimis, nimis execrabile cunctis,

Heu hominum loetale genus, quibus effera tristis

Detinet invidiae male perturbatio mentem!

95

Lnvidia Codrus dum sanctum percitus atra

In nos, dira lues, studet irritare Senatum,

Ausus es in medium solus consurgere, cunctos

Vera docens, mollisque animos et reddis amicos.

Munere pro tanto quid reddere quibo, Benine,

100

Ergo tibi? Referam titulos et laudis honores.

 

Hecatosticha septima

Pamphilus, Antiphilam dum saevo flagrat amore,

Aspicit Opoclopen pariterque exuritur igni.

Id faciat nescit. Pereatne miserrimus? Inde

Mira nefas prohibet pietas uxoris, at acer

5

Hinc puer aurata transfigit arundine pectus.

Deperit ergo miser, penitus suspiria ducens.

"Heu" ait "heu, moriar? ". "Qui te dolor efferus" uxor

"Mi vir, vexat? ", ait deflaetque, miserrima. "Dirus

Me dolor" inquit "habet, moriar, nisi iuveris! ". "Heu heu,

10

Mi vir, flaere veta, noli me perdere, vir!

Fare mali causam: qui te dolor urget acerbus? ".

"Deperit Opoclopen tuus hic, mea vita, maritus!

Fer, precor" inquit "opem! Cum primum crastinus ortus

Extulerit Titan, templum pete sive Dianae,

15

Seu Martis Floraeve deae; pete templa deorum,

Opoclopenque, miser, solo quo nomine solvor,

Mollis, adi, coniunx. Huic nostrum pande laborem,

Pande faces. Miserere mei, precor, adde mariti!

Casta pudiciciam servet cui malit (at ipsam

20

Iure pudiciciam detestor!), casta marito

Illa pudiciciam servet tamen. Oro sed unum:

Ne moriar, miserum mitis miseretur amantem.

Sat fuerit si me vel servi munere carum

Iusserit esse sibi. Nihil est quod poscere maius

25

Temptem". Verba cadens hinc imperfecta relinquit

Semianimisque iacens lachrymas effundit abortas.

Flaet, gemit ac manibus pulsat pectusque caputque;

Hunc fovet illachrymans coniunx, dat basia, dulci

Corrigit alloquio: "Turpem, mea vita, Dionen

30

Effuge. Nonne tuum fundum colis? Effuge moechi

Nomen! Adulterii quae te premit atra libido? ".

"Impia, quid nostra gaudes nece? Nulla mariti

Proh miseri te Cura tenet! Laetare, thorumque

Delige mox alium". Quae cum dixisset, ad ensem

35

Festinat surgens, medium quem invertere pectus

Districtum parat ipse sibi. "miserere, marite,

Antiphilae, miserere, tuae! Mitissimus audi!

Parce, precor, mi vir, noli me perdere! Titan

Cum primum gelidis dederit nova lumina terris,

40

Templa petam, quaecumque iubes, per numina iuro,

Exequar! Ense manum saevo tantum exue tristem! ".

Lenitur miserandus amans et nutrit inani

Spe vulnus, curamque animi Venerisque furorem.

Postera lux aderat, consurgit Pamphilus una

45

Cum consorte thori; celeri nova templa meatu

Artemidos petit illa, citus quo Pamphilus ante

Venerat, illa modo, mox haec catus ostia servans,

Ecce, videt celebri venientem forte caterva

Opoclopen, quam Barda phalanx pulcherrima centum

50

Vndique formosis glomerat comitata puellis,

Barda phalanx Phrygio dignissima iudice, taelis

Digna cupidineis, thalamis dignissima divum.

Obstupuit iuvenis visaque expalluit illa.

Non secus Opoclope Bardas fulgebat in omnis

55

Quam solet in rutilis splendescere Lucifer astris

Aureus, aut radians late inter sydera Phoebus.

"En en uxor, adi, propera! Quid, saxea, tardas?

Accelera, coniunx! En haec mea diva! Quid haeres?

Festinans age, curre, vola! ". Maturat et urget

60

Illa gradum. Cupidis nihil est quod tempore possit

Esse suo. "Celera, coniunx! Quid, perfida, gressu

Cunctaris trepido? Meme nunc, saeva, cadentem

Videris". Illa volat, cuncti mirantur et una

Concurrunt spectantque novi properatio quidnam

65

Tanta paret. Venit haec tandem pulchramque salutat

Comiter Opoclopen: "Meus, en" hinc subdidit "ardet

Vir miser, orat opem: miserae servare maritum

Sola potes. Miserere mei, precor, ecce, mariti! "

(Namque aderat miserandus amans) "Nil turpe rogamus

70

Hic sat habet si se vel servi munere carum

Iusseris esse tibi. Nihil est quod flagitet ultra".

Dixerat. Illa, deae similis, subriserat addens:

"Haec eadem Antiphilae de se, meus, unica cura,

Narrarem vir iussit!". "Age" inquit Pamphilus "ergo

75

Fiat utrunque refer!". Magnus per cuncta cachinnus

Tollitur ora virum: rident puerique senesque

Virgineusque pudor, cunctae risere puellae;

Artemin ore ferunt placido risisse pudentem;

Riserat Vrsa sales laudans factumque venusta,

80

Atque cupidineas extollit ad astra sagiptas

Felicesque vocat solos quibus aurea cuspis

Flagranti placidum fixisset arundine pectus.

Quam iuvenis dum forte aliquis, virtute bonoque

Praeditus ingenio, spectat tam mite loquentem,

85

Subridet; primum, mox laudat et intima sentit

Nescio quis facibus praecordia fervere. Sensim

Ardor habet: vires venasque exurit, habaenas

Vrget caecus amor fraenosque immittit et acris

Adiicit horrenti stimulos, pungitque premitque

90

Corda repugnanti. Falsae sub nomine cenae

Praemittit socium, leviter qui colla puellae

Audax libaret digyto cadentia, quippe

Qui temptare prius voluisset mente puella

Quam facili in sese exciperet, quod mitius aequo

95

Laudat in Opoclopen. Furit, oh, furit effera, clamans

Infandum facinus, foeta truculentior ursa

Fertur et in diras iuvenem raptare procellas

Molitur, medioque audet speciosa Senatu

Suave per eloquium, lachrymasque haud sponte cadentis

100

Ad capitis saeva iuvenem deposcere poenas.

 

Hecatosticha octava

Luna, soror Phoebi, dubiis argentea rebus

Nocte sub obscura dum lumina forte ministrat,

Despicit in terras, rutilo splendore nitentem

Spectat item gemino Lunam fulgescere cornu.

5

Dum stupet et mira capitur novitate, "Quis" inquit

"Me sibi tam placido rapuit deus? Ille vicissim

Lustrat in orbe suo lumenque per aera mittens

Discinditque pigras nubis et sydera luce

Comprimit ecce sua. Quinam deus ille vocandus? ".

10

Ipsa quidem in tenebris, soror o pulcherrima Phoebi,

Lampade fraterna gelidis fers lumina terris;

Ast haec Luna suo similat fulgore coruscum

Flamigerumque deum, qui cunctis pulchrior astris

Invehitur roseis radians per aperta quadrigis.

15

Haec dum luna suo mirans hauriret ab orbe,

Assentitur amans et vinci gaudet amato,

Nec secus obstupuit quam si Endymiona iacentem

Acciperet gelidis virgo sub montibus alma,

Atque ait: "O utinam, iuvenis celeberrime, vitae

20

Tempus ad extremum faveant tibi fata deusve

Qui te cunque potest melioribus addere rebus!

Nam (neque desperem) talem tua maxima virtus

Te per mille virum statuet certamina, quo nec

Fata reformides, neque quod domat omnia tempus.

25

Immortale tibi paries super aethera nomen,

Quique modo terras dictus cognomine Luna,

Auricomo senior lustrabis sydera vultu".

Talia, dum premerer multo dulcique sopore,

Sum visus vidisse cubans, nec vana loquentis,

30

Nicoleos, censens, facies nos vera locutos,

Si modo quae primae tibi fundamenta iuventae

Optima iecisti, extremam quoque ad usque sequaris

Rite manum: longo probitas decernitur usu.

Verum age, quae mitis referat praecepta probetque

35

Noster amor memori docilis tibi concipe mente.

Si puerile decus laudem, laus illa parentum est,

Non tua. Doctores etenim, quos laude putemus

Vel minima dignos, licet hos asciverit omnis

Quos thyrrena viros melioris censuit ora?

40

Nemo etenim mentis hominum tacitosque recessus

Multiplicesque dolos penitus perspexerit, astu

Cuncta tegunt reprobi; verum hoc quoque laudibus ipse

Dignus eras, ultro ductus quod ab indole rectis

Parueras monitis, natura praeditus alto

45

Ingenio atque alacri capiebas omnia mente.

At nunc tempus adest quo te factura beatum

Fama per Ausonias volitans laetissima terras

Te ferat et faustis celebret rumoribus urbes

Vndique per Latias ac sydera carmine pulset.

50

Omnia iam dentur laudi tibi, quaeque probatis

Consiliis spectandus agas. Pars nulla parenti

Iam tribuatur, enim nullam sibi vendicet auram

Paedonomus: doctor iam laxis curris habaenis.

Aspice lascivos quos haec male sustinet aetas,

55

Aequalis disquire tuos moresque nefandos

Contemplare sagax. Horum fuge providus usum

Quos mala luxuries, mentis quos ardor avarae

Detinet et coetus sibi quos iunxere profani.

Hic calamistratus (adeo furit alta libido!)

60

Exultatque comis et primis tempora villis

Nascentique tener spoliat lanugine malas,

Gypsea fit facies et fuco pingitur acri.

Quaque autem quae tecta nefas sit dicier arte,

Excolat, audivi. Proh Iupiter! Horruit auris

65

Atque animus demens penitus defecit, ut illa

Et scelera et pathici ludibria turpia sexus

Audiit. O superi, quae vos patientia cepit?

"Quid? Quod dives ero tam laeto in saecula quaestu?

Hic auri pondo mihi dat roseamque lacernam,

70

Alter equum dederat, gladios dedit illeTriballos".

At quid turpe tibi prosit, stolidissime, lucrum,

Foemina si factus pateris muliebria (monstrum!)?

Nec tamen ille magis longe laudabilis, esto,

Qui dum flagrat opes facibusque ardescit habendi,

75

Nil sibi turpe putat, felicem foenore sese

Iudicat et furtis inhiat nullusque rapinis

Fit modus. A teneris aurum sitit, impius, annis.

"Edidici numeros". Numerum posuisse moventem

Esse animum sese fertur quis; talis in ore

80

Si tibi sit numerus, laudem numerumque tuumque

Ingenium. Numeros didicisti? Ridiculum te

Nempe mihi praestas. Abaconne ostenderis album?

Arte quid hac possis, nisi fallere, dirus, amicos?

Aspice, quot linguae morbo petulantis inertes

85

Invidiaeque sacrae mortali peste laborant,

Horum structa phalanx numerum quae plurima nullum

Admittat, viles animae atque ignobile vulgus.

Quid iam plura loquar? Talis si, Luna, sodalis

Fugeris, utque facis, sanctos venereris amesque

90

Integritate viros ac vera laude vigentis,

Nil equidem verear, quin te, post saxa sepulchri

Frigida funerei, merito mirentur, et astra

Inter clara poli, si fas sit dicier (at cur

Ne licet et nobis?), priscorum more locarint

95

Quique, modo iuvenis, fulges probitatis amore

Clarus in urbe tua, functus senioribus annis

Post virtutis opus, pariter deus, additus aris

Orbe micans supero Phoebi superare sororem

Lucidior dicare deam. Cole iusque piumque

100

Sobrius, atque gravem constans imitare parentem.

 

Hecatosticha nona

Claude forespostisque sera, iunge ordine vectes,

Ostia quaeque suo geminatis robore valvis

Assiduus munire para, sit ianua multa

Asservata manu, teneat vestibula custos

5

Pervigil, atque premens cancellus more fenestras

Ferreus insidias compescat et eminus omnes

Propulset: nunquam ipse tamen muliebria vites

Prodigia atque dolos. Mirum est quo foemina callet

Ingenium, scelerum cum secum perdita versat

10

Mille vias; nihil hoc monstro est audacius uno,

Nec magis horrendum, siquando dira libido

Aut odium stimulat. Carum Medea parentem

Deseruit fratremque secans, furibunda, necavit,

Dum sequitur moechum, quem postquam accensa furore

15

Odit, ad insontis convertit fulmina natos.

Atque Helenen nullus tenuit pudor: illa parentes,

Illa virum fratresque pios atque omnia temnens

Nomina quae pareret probrosi infamia facti,

Ad Troiana, procax meretrix, incendia vastis

20

Fluctibus advehitur. Phoenicas praetulit Io

Et patriae atque patri; Cretensi Scylla tyranno

Prodidit et patrem et regnum legesque deosque;

Nec metus Europam vetuit conscendere Tauri

Terga trucis; turris Danaen custosque fidelis

25

Ac multus frustra studuit servare latentem.

Arte quidem nulla possis inhibere furorem

Foemineae mentis: nam quidquid foemina secum

Cogitat, insidias totum fraudesque ministrat.

Ipse putas natas cauta servare ministra,

30

Quae, parvo corrupta auro, seducit et illas,

Ostendens quam dulce bonum, quam dulcia recti

Gaudia sint nervi. Thalamo dum tutus avito

Coniuge cum fida dormis, securus adulter

Ingreditur fallitque seras: dum stertis et altos

35

Solveris in sopnos, humeris cadentia tollens

Crura suis, agitat clunes et basia poscit,

Ac vitulum ridet tanto torpore marinum

Sopitum repetitque vices et lassus anhelat.

Mentula vesicam modo longior impleat omnem,

40

Non curat mulier seu liber sive quis ille

Verna sit Aethiopum quem miserit ipsa vel horrens

Sauromatum tellus; quin et tentigine quaedam

Ardentes rabida nullo discrimine tollunt

Aut asinos tergo mulosve, pudore vacantes

45

Atque metu penitus: tantum furor excitat ignem!

Causa mali tanti vinum est et Persica mensa.

Namque ubi concaluit cerebrum fervorque repostos

Invasit iecoris fontes, spatiatur in omne

Foemina flagitium, scelus audeat omne supremum

50

Ebria. Sic fratris post funera saeva biformis

Cretica deseruit patrios Ariadna penates,

Vxorisque feros Agamemnon senserat ictus,

Et nomen mentita sagax Augusta lupanar

Intravit plenis non ultima mathula nervis.

55

Non igitur temere Romanos traditur usum

Foemineo sexu vini vetuisse, quod ipsam

Eripiat mentem facinusque hortetur ad omne.

Sobria cura igitur tua sit tibi filia, coniunx,

Et quaecumque tuo curatur foemina ductu.

60

Otia tolle simul: nam semper foemina nervos

Cogitat atque gulam. Fax caeli numina discat

Ingentemque deum qui cunctis praesidet oris.

Delicias fugiat luxusque et vestis amoenae

Atque voluptatis Cypris est comes. Auribus una

65

Insonet arrectis probitas, qua parva domantur

Omnia. Penelopem sic fertur Phemius olim

Mulcenti docuisse lyra, qui et quantus honesti

Esset honos, quam mira omnem celebranda per orbem

Fama pudiciciam nunquam peritura maneret.

70

Adde probas comites, quae nil nisi casta loquantur:

Garrula nam mulier magni fit causa doloris

Ac flaetus, cum multa loquens labatur in ipsos

Oscoeni sermonis agros segetemque futuri

Captet adulterii. Nutrix et serva pudicis

75

Profuit exemplis; eadem persaepe nefandos

Edocuit coitus vertitque in vulnera venas.

Haec et multa equidem possim praecepta referre

Docta pudiciciae, quae sydere nata benigno

Non invita legat; verum petulantibus astris

80

Progenitam monitis valeas deflectere nullis,

Nec terrere minis, nec vi domitare nec arte.

Optandum ut nobis mulier contingat honesta,

Et multis placanda poli sunt numina votis:

Namque aliter frustra tantos cepisse labores

85

Sollicitosque metus, ac tanta negotia ferre

Curemus. Versuta Venus callensque recludit

Quod meliore serae censes munimine totum

Vimque omnem roburque levat. Custodia nulla

Nec tutela valet: nam novit foemina cunctas

90

Tartareas fraudes. Lachrymat, blanditur et orat,

Dissimulat, fingit vultus rursusque minatur

Accusatque ferox et crimina mille reponit

Insimulans; temnit famam, gladiosque facesque

Atque venena parat latitans, quaecumque parentes

95

Quaeque viros fratresve neci curamve gerentis

Tradiderint mentemve fugent ducantque tenebras.

Et, ne plura loquar, cum te, Pandora, misellis

Adiunxere viris ridentis numina caeli,

Vltima pernicies nos cepit, tabida membra

100

Quae reddens, animos cruciat mentesque perurit.

 

Hecatosticha decima

Eloquium nuper redolentis, Stroza, tabellas

Mellifluum, Matthaee, tuas dum terque quaterque

Perlegerem, miram concepi pectore laetus

Ipse voluptatem. Quis enim tam saxeus esset,

5

Ferreus, incultus, quem non tua summa moveret

Dicendi virtus dum campo ferre pedestri?

Stroza, fatebor enim, dum vertere graeca latinum

Nitor ad eloquium ventisque vocarer in altum,

Nescio quae nostrum nobis mala mite volucris

10

Clausit iter laevumque procax obiecerit omen.

Nam dum forte forum peterem, Florentia civis

Quos tenet egregios magnam spectare coronam

Contigit. Accersor moremque vocantibus ultro

Ipse gero. Sic rebar enim, qui corpora cultus

15

Compserat exterior, simili interiora decore

Redderet; a vestis roseae splendore trahebam

Ipsum animi mentisque decus. Mox dixerat unus:

"Quid laudant frustra virtutis nomen et auram?

Sint tibi virtutes, sint nomina quaeque decori

20

Et desint nummi: cuncto ridebere vulgo.

Omnia tempus habet: sanctum nunc imperat aurum

Aurea gaza placet, spectantur et aurea tecta

Caelicolasque nihil nisi fulvum poscimus aurum,

Iure quidem, nam cuncta parat. Rex praeside tali

25

Persidos e medio Graecorum quiverat olim

Mille sinu traxisse duces; hoc praeside rursum

Rex Macedum saevos dudum penetrarat ad Indos.

Romulidas quondam fertur coluisse priore

Tempore pauperiem minimamque fuisse peculi

30

Iisce renascentis curam potiusque probare

Hunc solitos qui se innocuum praestaret ab omni

Crimine, et humanas probitati cedere cunctas

Res quascunque solent hominum mirarier usus,

Ipse ratus vacuas opibus dimitteret aedis.

35

Namque satis grandes gelidi post fata sepulchri

Divitias famae titulis grandesque parari

Thesauros quos nulla queat vel tristior aetas

Laedere, vel rabido morsu corrodere vermis.

Hinc tua, Paule, quidem, tua, Regule, dives haberi

40

Paupertas meruit. Sic Cincinatus opimis

Laudibus effertur. Pauci sibi degere vitam

Hanc voluere tamen, quos vanus duceret error.

Quid memorem pariter quot res dedit ampla superbos?

Crassus opes multo noctisque diesque labore

45

Dum cumulat clarum peperit sibi nomen in urbe.

Divitiis Magnus populum Pompeius agebat

In quascunque alacrem cuperet traducere terras.

Ast auro Caesar dominatus et urbis et orbis

Imperio, meruit praesens in vota vocari.

50

Huius item meritis sapiens Plutona vetustas

Aetheriumque Iovem divino numine donat.

Quare aurum cunctis laeti praeponere rebus

Pergite, si sapitis, quo mollia pacis habentes

Ornamenta piae valeatis et effera bella,

55

Qualia multa premunt, fulva pulsare sagipta

Stoicidasque senes lepido pensate cachinno".

Hunc alii laudant, alios mussare videres,

Seu quod dicta minus censerent forte probanda,

Seu splendore magis virtus veneranda pudorem

60

Adderet ipsa suo. Nam si lustraveris omnes,

Invenias pluris qui, quamvis turpia quaeque

Patrarint scelerumque minans superasse cacumen

Laetentur, verum cupiant probitatis haberi

Cultores malintque boni iustique videri

65

Quam studuisse fore. Hinc alii post ordine mentis

Quisque suae decreta ferunt. Sed stultior unus

Talia verba dabat surgens in corpore bubo:

"Ipse equidem soleo mecum mirarier illos

Qui tempus trivere suum quo graeca latinis

70

Exprimerent verbis: hic rhetoras, ille poetas,

Socraticos alius transfert aliique priorum

Vertere res gestas et bella furentia certant.

Quid frustra didicere libros, interpretis usi

Munere? Quid frustra vanos sumpsere labores?

75

Quisque suas qui servat opes, iis utitur. Haud se

Quique habuere suas, alienis vestibus ornant".

Assensere omnes, contra nitebar, et ipsum

In medium eloquii, patrem te, Marce, ferebam,

Maioresque alios. Piscabar in aere rombos

80

Atque maris medii venabar in aequore cervos.

Hinc ego constitui nil iam traducere, cernens

Ingratos hominum per aperta pericula mores.

Namque volunt quaecumque legunt damnare, vel ipsi,

Siquid habent pulchri conversa volumina, tantum

85

Assignare solent qui scripta reliquerit auctor.

Interpres nullas potuit meruisse labore

Officii partis: hic aridus, ille remissus,

Spumeus alter erit, durus fuit ille, sed iste

Laxior. Heu demens stolidi sententia vulgi!

90

Et tamen inviti deliros saepe vereri

Cogimur, et diris penitus dare lintea ventis.

At tua dicendi vis insuperabilis apte

Vsqueadeo nostram potuit deflectere mentem

Extinctosque prius flammis surgentibus ignes

95

Instaurare novos, ut quidquid, Stroza, petisti,

Care, mihi, facilis tibi sim cessurus amico,

Munera cum primum liceat per publica nobis.

Totus Aristoteles causas armatus in omnis

Prodeat in medium tractetque ferocia saevi

100

Bella fori populumque domet moneatque Senatum.