Antonio Baratella ecatometrologia

Testo base di riferimento: R. Marconato, 2002

Cura dell'edizione digitale: Cristina Zanatta


Prologus

Cum genera et species scripsissem simplice cantu

Compositos scripsi cum unsus codice solo

Tunc vates vigennis enim sex milia versus

Versus tercentus triginta et quatuor sunt.

5

Quatuor illo opus discreta lege libellis

Dunsi ad iungens plures in quolibet odas.

Rustica sit testis, testis et Lavandula fiat.

Pars est opis cuncti polisodia testis.

Huic tamen in numeros cantus Baratella libello

10

Adiunxi, quos quiscumque sagax hac arte stupebit.

Hic genere hic species metros carmina sunt hic

Composita, insignis quam fermus edidit artem.

Partibus in binis opus hoc est sparsile, primo

Est in parte sonus simplex cum compositivis

15

Atque himnis, leges recitat pars altera Flacci

Inde Severini et Baratelle compositivas.

Allicite hunc liricum Laurei munus alacres.

Laudantes quecumque refert sacra carmina vatis

Hac illac nostri meritis extollite pompis.

20

Extulit eximios cantus Verona Catulli,

Nasonis Sulmo, Manthos urbs prisca Maronis.

Quid loquar hic plures radiant qui laude poetas

Quelibet urbs properos ornavit honore canentes.

Est honor immensus vobis si tempe creavit

25

Laurea ... vobis; si quisquis camenis

Illius exornet Laureiam laude nitenti,

Rus erit egregium dum carmina nostra legentur.

Vrbs quondam Laureia fuit, patet indice scripto

Si pater Anthenor Laurelia menia struxit.

30

Indicia hic sileas cur terno nomine rus hoc

Dicitur; est alibi digestus carmine nostro.

Plaudite laurigenes patres, gens laurea lauris

Plaudite, nam nomen dat laurus nobili ruri.

Sic estis clari famoso nomine ruris

35

Sic vates ex vestro laudes captatis amenas.

Posteritas dicet stupor est si villa poetam

Magnum parva tulit, parva est si magna colonis.

Si vos insignit rus tantum, gloria si vos

Insignis vatis pacem celebrate vicissim.

40

Est ubi pax gaze celesti numine crescunt,

Crescit honor, crescitque animus diis liba miserans.

Roncea vobiscum gens, stirpe exurgitis una

Conveniat sua vota gerens communia vestris.

Qua Lunca et Muson Gorgostus Rustica rus hoc

45

Marcinicus quem rigat vos estis sola propago.

Laurea campipetro confinis menia clari

Campipetri patavina colat, dicione sub illa

Gens laureia sumus patave telluris alunni.

Gens mea laurei vobiscum ducere vitam

50

Exopto cum fata sinent, mea fata sub astris

In via me asportant in opem locuplete minerva.

Nescio quid prosit si magnis ipse sophus

Extollar macrete lucro; tunc arte vacunam

Suppeditare licet lex quantum celica poscat.

55

Congeritur virtus ut honorem semper et aurum

Queramus virtute probi. Laus alta misellis

Non facit, ad magnos census est congrua virtus.

Vivite felices stirps laureia; verba poete

Vestro populeis crescentia sculpite truncis.

60

Sculpite, sit sospes noster Baratella triumphans

Cantibus, eterno pessundans nomine mortem.

Iamque valete patres, mansurus mense revertar

Vobiscum, interea laureis dico salutem.

 

Explicit Prologus. Incipit liber primus
in metris simplicibus compositis et hinnis

 

1. ad laureiam Campipetri rus

Laureia fluviis

Palude silvis

Es clara. Cerere

Bachoque digna.

5

Purus salubris

Te insignit aer.

Pales agellos

Et Pan celebres

Numine resicuit.

10

Te Phebus ornat

Placido canore.

Musas corheis

Agitans venustis

Querci per umbras.

15

Laurea tanto

Honore plaudas.

Tuo poeta

Letare semper.

Is te serenam

20

Facit per urbes

Carminibus amplas.

Gaudete patres.

Vos prorsus iterum

Gaudete; vestrum

25

Canite poetam.

Mortale non est

Nomine canentum,

Quos creat Olimpus.

 

2. ad Musonem flumen laureum

Aspergine camenas

Purgas pater Muson;

Audis suos cantus,

Qui te replent plusu.

5

Istic ad umbrantes

Lauros vides nimphas,

Sinus niventes

Resenit pioas suos.

Pauci procantes sunt,

10

Tanto igne carperis.

Si sis aquis udus

Attrahit amor suus

Quoscumque sapientes

Qui viderit comptas.

15

En igne concendor

Suo procus verax.

Lux sine sit ut nox

Dulcibus agor nimphis.

Scis hoc sacer Muson

20

Speculans quid exactum est

Musone te super.

Vale decus limphe,

Que tempe Laurea

Tingit agili fluctu.

 

3. ad Rusticam flumen

Laureiam tempe fluvius

Rustica secat, nam roncos

Agros lavat; laureios

Pariter inundit sepe.

5

Hic Naiades queruntur

Baratella qui canorus

Non semper adsit fonti.

Solebat ipse strepitus

Audire Rivi lenes;

10

Solebat istic cantus

Parere iocosos Musis.

Nimphe silescant, vates

Suus redibit hilaris

Fontes ut agros videat.

15

Vt centimeter avenis

Moduletur altos reges.

Oblectat unda vatem,

Laureia mulcet illum.

Laurelia trahit lauro

20

Nomine, poeta lauru

Ornare crines gliscit.

Dum placet ethera sonis

Est dulcis labor nutrit

Qui gloriam curis.

 

4. ad Marcinicum flumen laureie

Qur Marcinicus undis rubet

Causa est amori ustus suos

Evulsit oculos vir furens.

Est sanguis actus lacrimis

5

Vtrimque sit mixtus color

Sic semirubet unda ipsius

Eversi in amnem parvulum.

Heros fuit Truullii;

Discurrit apud agros proce

10

Qua tempe Roncea sinuit.

Here procacis sic memor

Lambit humili impulsu sata.

Nimphe recordare iuvat

Que cor suavis devoret.

 

5. ad Gorgostum flumen laureie

Gorgostus amnis sive natus

Sit Gorgone ut dicunt ut aliter

Cancros ministrat usquem pingues.

Est gurges exilis pusillos

5

Pisces ut aliquem non reponens.

Laurelios fines inundat,

Qua silva gurgitem recingit.

Hic sepe apris vidi molosos

Inferre bellum dente scius.

10

Hic sepe capros sepe lepores

In vinculis cepi quasi puer.

Illic regrediens ad penates

Cantu sequebar illecebras,

Sic gaudium duplex habueram

15

Canoris et prede videlicet.

Aliquando prodest cedere libris!

Mentem ut labore novemus egram.

 

6. ad Luncam flumen laureie

Radice querci Lunca scaturiens

Estate gelidus tepeo frigore.

Si sim pusillus attamen cancres

Produco grandes pinguibus venis.

5

Musonis alveum ingredior audax;

Sic eius undas augeo parumper

Vterque Musis ludimus parvis

Vorticibus ee dum se abluunt linphis.

Speculans poeta laureus sacram

10

Asperginem dulces creat sonos;

Vndas utrasque cantibus suis

Mulcet, Camenas mulcet insignes,

Piat audientes alitum choros.

Sic quecumque subticet audiens avis

15

Placavit Orpheus cantibus Stigem.

Nil maius odis si truces mulcent.

 

7. ad Centenam paludem laureie

Centena proles Laurea palus salve;

Palus stupenda patris ob luxuriam;

Temerare gnatam facinus est protervum,

Quod Pluto spargit hominibus scelestis.

5

Ex patre gignis tortulam Musonem

Blancam fluenta; Campritus tibi parens

Pudore lacus est nutibus deorum;

Et Laura genitrix in lacum fit fumus,

Mutantis in iuncis pediseque flentes.

10

Centena tangis nemora Campipetri,

Que tingis audax alveis duobus:

Vnus Lavandula, sed alter auget

Musonem; in hoc et ceteris duobus

Centena gnatis plaude si palus sis.

15

In sorte quilibet sua letetur:

Placeat quod exilit polis hominibus;

Frustra deum natura non operatur.

 

8. intra se

Quid Campritus quid Laura quid sue fleant

Nimphe cientes sidus obscenum nimis;

Nam sine mutatur creatum quodlibet.

Sic nos cadaver terra sic simus putris.

5

Virtute danen Laurus assumpsit potens.

Fit voce fluvius marsia stolidus sua.

Sevo licaon crimine est lupus rapax.

Vanum est timere mortis atroces minas.

Timeamus anime, quam Yhesus foveat polis

10

Quam mater eius gliscit in sinu suo.

 

9. ad Blancam flumen Centene

Cancros niventes blanca parturis gurges,

Qui si coquantur erubent sicut cancer.

Terra albet hic, sic albet hic linda et cancri.

Quos ego comedi, qua caput matre effundis

5

Que tria per amnes alibi minus albent blanca.

Ducis lapillos, ludis et secum limpha;

Sic murmure exili reples tuum fontem.

Tu margine alnos, margine salices nutris,

Corilos utraque tollis et quercus ripa.

10

His frondibus agis tempe per dulces umbras,

Dulcibus in umbris alites plaudunt cantu.

Qua voce gaudent Naiades dum se aspergunt

Vorticibus aqueis sole fernenti in cancro.

Sis Blanca semper fluctibus tuis uber;

15

Excurre levis prata ne immergas crescens.

Iactura surgit cum rapax agros spargis,

Quodcumque niius sepius hominem ledit.

Amene gurges gaudium matris salve.

 

10. ad Tortulam flumen Centene

Pusille gurges Tortula et minor duobus

Virtute magnus, gurgites duos revincis.

Est magna virtus, haustus expurgat saluber

Stomacum bibentis, egeritur aut sordes egra

5

Aut pravus humor exilit cutem celeriter

Fit aut utrumque, si stomacus exultet ante

Audacior fit; hanc ego expertus modellam

Sum sepe firmant incole fidem negoci.

Istic memineram sole ferventi sodales

10

Fecere cenam nobilem qui rem probarunt.

Omnes stupebant fontis insignem triumphum;

Aderam cohorti; qua cohors me magnifecit.

Est usquam virtus usquam mores sunt probandi.

Artes poesis [...] placent venusto;

15

Fons iste dignus enet urbibus serenis

Quem pedibus infaustis boves lupi returbant.

Natura si te posuit hic fer pace fedem.

Curras benigne Tortula in fratris liquores,

Germanus est Muson, sed alter Blanca frater.

 

11. ad Lavandulam flumen Campipetri

Gurges Lavandula Campipetri piscibus ferax,

Scardis abundas grandibus cum luciis, cancros

Spinosque trutas gignis et squalos paris tencas,

Producis anguillas: Lavandula plaude filiis.

5

Applaude priscis menibus thisoneis gurges;

Cum stirpe tota periit heros flendus in seclis.

Dum viveret princeps Thiso coluit tuos rozes:

Sub patre tanto dulcibus pompis inundasti.

Applaude pissintorna tecum ludit exilis

10

Tua stirps pusillos vortices undis refluctuans;

Te gnatus intrans quem valet fluctus tuos auget.

Qui quod potest agit, probus negociis manet.

 

12. ad Tergulam flumen Campipetri

Nunc rus Honara iam oppidum Tergulam producit.

Qui fons liquore temperas multiplices agellos.

Facis paludes nemoribus fluctu licet pusillas;

Cancros alumnus parturis et lucios trutasque,

5

Cum piscibus aliis ad esus congruis venustos.

Ruris tot esus scit, scit hos esus famens viator.

Vndis ephebos et ephebas sepius remulces,

Dum tu lapillis vortice alludis celer meatu.

Lavandulam tu gurgitem complecteris vicissim

10

Augetis undis, sic uterque sitis unus gurges.

Quandoque turris segregat vos raptibus divisis.

Dividere socios est scelus, sodalitas dulce bonum est.

 

13. ad Roream fluvium ville comitis Campipetri

Ros Rorea exilis liquore brinteo surgens meas

Per prata silvas rura Campipetri ponens caput

In Tergulam; te Phebus aonides Minerva gliscerent

Suis camenis hic corheas construentes vatibus;

5

Te Bachus et coleret et si sis rebellis numini;

Hoc enet hilaris sis quia et pulcer situ superis placens.

Si invitus in tres villa Bacus attamen possum queri,

Cum tu refringas robur eius; nemo letatur malis.

At Rorea obstes rusticis quantum vales ne te serent

10

Per vina; condas spiritus tuos humi saltem caput.

Hoc liber inspectans erit numquam tibi accensus odio,

Vt ignis unda migrat, linda sic perit vinum potens.

 

14. ad Brintam fluvium patavum

Brinta patavus es

Campipetreos

Dividens fines

Pluribus locis.

5

Magnus es gurges

Es profundior

Latus et celer

Cursibus tuis

Rura te super

10

Plurimus apte

Commodis gaudent

Ex aque ductu.

Sepe contumens

Fluctibus feris

15

Tunc protervior

Rura temperas,

Vt nihil melius

Constat elementis

Leta si fuerint;

20

Sic nihil peius

Mesta si maneant.

Transeo reliqua

Est aqua furiis

Acta timor atrox;

25

Donec es mitis

Te cohors stupet,

Sexus uterque

Te probant cantu,

Et tuos probant

30

Margines sacros.

Hic iocos agunt,

Pariter hic palusus.

Sis pius cunctis

Brinta sis humilis,

35

Est sat agitari

Laudibus populo.

 

15. ad Cistironem silvam laureie

Cistiro laureius

Silva pulcra es fontem

Ad tuum qui tergit

Sepe membra sororum;

5

Castalia diceris

Cum sacras castalides

Cistiro tegminibus

Temperas frondose.

Te Diana clarum

10

Habitat hilaris usquem

Capreolos leporem

Possides aprosque:

Sic sagictis trucior

Dea ferit quecumque.

15

Cistiro sis semper

Fertilis per vota

Ipsius; prodesse

Fluminibus est meritum

Dulce; nam Dianam

20

Preda mulcet nemore.

Cephalus est Dianam

Consecutus facilem.

Vt labores placent

Mentis, ipse nemoro

25

Fert labores agilis.

Cistiro pieridum

Sic es altor; sic es

Altor ad Dianam.

 

16. ad Carpinum silvam laureie

Carpinum nemus ferox

Qua palus Centena stat

Mite iam vagis diu

Terminas iam dulces agros,

5

Quoscumque Laureia refovet.

Fluminibus es uber hoc

Tu situ Driades agis

Amadriades agis sacras.

Quisquem predens numina

10

Magnificat humili animo.

His recordor in locis

Iam dedisse cantibus

Floridis prorsus animum;

Non eram vigennis; hinc

15

Excitor sub artibus

Per hiemes philosophicis.

Post ego Eliconem sacrum

Pervigil habitans probe

Tempus ad presens miser

20

Fio cantibus; duces

Tam nudam fingunt opem

Vt negent mihi facilem.

Carpinum vale nemus;

Cantibus sequor animum.

 

17. ad Malcantonem silvam Campipetri

Malcanton est silva grandis

Campipetri quam Lavandula

Temperat per saepe plenus.

Malcanton tu lustra fulcis

5

Ad feras, agis cubile,

Pascis et predis abunde

Frondibus radice fructu;

Fonte te Muson inundat,

Fonte qua felix es ipse.

10

Hospes hospitem serenum

Si fovet concipit honorem;

Sere te Nimphe celebrant

Cantibus faciles venustis,

Fontis ad ripas suaves

15

Colligunt flores, eisdem

Que capillos rite nexant.

Sic tue Driades replaudunt,

Dum puellis pholocantes

Sentiunt Homines petulcis.

20

Malcanton vale; virentes

Palmites agas et umbram;

Sole ferventi umbra frondes

Recreant animos vagantum.

 

18. ad Campipetrum oppidum patavum

Campipetrum rusticis ferax

Rura quinquaginta possides

Absque Laureia, duas quod rus

Continet villas sed unum est rus;

5

Quod tibi semper favet libens.

Rus id est primum quod ante stat

Ob decorem multiformium;

Vber es limphis, es uberius

Cerere quavis Libero facili.

10

Tu tamen cum sis potens rebus

Pauper es hominibus utrislibet;

Gente sic quasi vacas intus;

Pestis hoc damnum intulit tibi.

Menia olim plena videram,

15

Tunc eras luxu integer locus;

Feminas mares senes iuvenes

Pace tractabas gazis plenos.

Heus ubi census gaze sunt tot!

Heu gaza moritur perit dum homo;

20

Fune Polycrates oronteo

Perdidit vitam et gazas omnes.

Non erat patavis locus locis

Ditior te nempe Campipetrum,

Monssilex Heste tibi cessit

25

Ere Montagnana quin etiam.

Spes adhuc superest gazis olim

Affluas et hominibus utrisque:

Sentio velle Venetos patres

Alveum Musonis aperire,

30

Quo rates eant ad Adriaticum

Campipetree chorum et redeant;

Mercibus tantis eris dives,

Tunc eris dives gazis hominum.

Rura Campipetri tunc erunt

35

Fertilia, tunc tuaque Laureia

Quam colis Campipetrum fiet

Fertilis; vates et eiusdem

Rite tunc vates canit quisquam

Cum sit exemptus labore animi.

 

19. ad Rusticam rus Campipetri

Rustica es rus Campipetri pulcrum,

Lauream preter situm es qua gurges

Rustica incedit sacrum quo nomine

Allicis; fluenta tanta pariter

5

Te situ sano reficiunt letam.

Nil melius aere reor salutis,

Quo vigente nulla pestis oritur.

Transeo quod sis ferax agrorum:

Tu soles nemus molosis sepe

10

Narrare venando magistris villa

Tollere insignis; feras qua perdis,

Sic tuus Fraxon ferarum est morte

Inclitus; qui cephalus alter Adonis

Dicitur; quem metuit omnis preda

15

Sive nam sit aut strepitibus.

Es locus felix aqua nemoribus

Scilicet Musone Rusticaque.

Intrat hic Musonis undas propius

Vt iterent priscos amores mixtim.

 

20. ad Massenzagium rus Campipetri

Plaude Massenzagium rus fertile,

Quem locum Liberus et Ceres fovent.

Es situs hilaris ubi tempe pullulant;

Te prope est Muson agros qui temperat;

5

Hac ieris Massenzius velut agitant

Struxit hunc locum probis stupidus agris.

Fama si vera est potes sub principe

Plausibus tete fovere dulcibus.

Non parvum est a rege magno strui

10

Rusticis sedem venustam ditibus;

Huic duci vestro parate verbula,

Cinnama superis parate rustici,

Vt sacris flectat ei Iuppiter.

Vir probus sidera colat penes Iovem;

15

Facite rem gratam sacellis et sibi

Nam sacrum voces suaves lacrime

Sepius capiunt Tonantis gratiam.

 

21. ad Sanctum Donnum rus Campipetri

Sanctus es Donnus sacris dei serenus;

Nomine hoc tibi datum fuit celebre.

Mira nam Donnus tuos sacer per agros

Fecit, hic cetus sacellum struxit illi:

5

Dixit et Donni locum sub voce sacri.

Prodigia ubi sancta fiunt turba sacris

Debet ene moribus devota semper.

Campipetreum tenes confinium rus;

Sic tenes confinia patavina prorsus.

10

Tua super Musone rura extendis ob rem;

Est tuus pro parte Muson, parte Muson

Zuminiane est; segregat loca gurges ipse.

Plurimos lambit situs Muson agrorum,

Donec ex ortu Adriaticos latices subintrat;

15

Ortus est sibi nemus per Carpineum,

Campipetrum Lauree qua sceptra finit.

 

22. ad villam suburbanam Campipetri

Villa Campipetriqua Lavandula effluit

Temperam fuit Thisonis et sue tribus;

Principes dedere commodum sibi frequens;

Predia dederunt sibi quis viverent simul.

5

Sic dederunt coniuges ducum sibi munus

Grande, quo memor foret gens semper imparum.

Principes dant sponte dona: principes digni

Sunt honore; principes merentur eternum

Gaudium; post principes merentur sidera,

10

Non mali merentur ocium poli et terre.

Nam deorum stirpe surgunt principes probi,

Sed truces demogorgone exurgunt scelus olidum.

Lugeat rus Campepetri proceribus suis

Omnibus nudum: diu stirps sancta deficit.

15

Que sacrabitur mihi carminibus inclitis,

Ocium dum cantibus fors melior afferat.

 

23. ad villam Albarellam campipetri

Villa tu Albarella que sita es super Musonem

Tempe producens deis agrestibus letare.

Nam probi numquam dei colunt situs nisi nobos,

Plaude que Quirina te stirps possidet perlustris,

5

Quod fit ut Quirina potius debeas preesse.

Congruit nomine tibi cum nobilis censere.

Nobilissima hec tribus venera est serena semper

Moribus gestis mari nec non solo tremenda.

Tanta progenies vocat te gaudium suave;

10

Nam tibi lascunt arbores tuas dum cernit

Sponte fecundas et umbris palmites mirantur

Ac agros vites quibus Ceres in est et Bachus.

Colligunt hoc rure fruges maximas gens ipsa;

Ciniphea seges tibi cedit, loquar ne vinum.

15

Cum Quirinos diligam cum tu proceribus villa

Albarella places, Quirinam te vocabo sedem.

 

24. ad Fabricum rus Campipetri

Rus suave Fabritii nomine suo factum potens

Frugibus salve, super Musonis undas considens;

Esse tu potens superbum si vir ille struxerit

Te superbus et potens gaude claro Numine.

5

Sospitem te reddit aer: qui locus placet choris.

Tu iuventutem trahis probitate membris strenuam;

Tu senectam mitigas salute pacem congerens;

Nil melius est quem iuventus leta quem senectus est

Sana, quem pax que iuventam que senectam roborat.

10

Villa vives sospes et semen tuum moltiplices.

Fac agri Cererem Lieum prebeant cultoribus;

Fac rubos feant coloni cespites cum fructicibus;

Ligna fac cedant in hieme per nemus, ne stent pigri.

Si pluat, facito laborent per domos securibus,

15

Vel aliis rebus; dies fac dent lucris cum noctibus.

Quid iuvat pigrere si pigricia oferat nephas?

Si pudore damna? Si exemplar aliis sit pestile?

Villa sis sagax: eris sagax tuam nosces tribum.

 

25. ad Mazacaballium non villam sed locum

Mazacaballium locus non villa diceris gente;

Cum caballus pulcer audax sit penes te mactatus.

Fama nomine struxit eternum tibi caballinum.

Longa series esset in sermone quo casu magnus

5

Huc equus venit hilaris, tamen caterva suspirans

Zuminiane frendiunt hominem repellens cursorem

Qui peremit sepeliens equum per agros; quem tale

Carmen exornat; scrohe hac est quadrupes permirandus

Obrutus ne devorent lupi et canes famentibus se.

 

26. ad Zuminianam rus antiquissimum Campipetri

Zuminiana rus opimum possides sub te capellas

Tres sacras, quibus liquorem colligis diu serenum;

In sanctis etiam tibi oppidum recludis ab Noale.

Crisma dat tuus sacerdos ab noalibus catervis,

5

Qui sacerdotes tenentur ad tuum fontem venire;

Canere quin etiam Beata Virgine in tuis sacellis;

Possidere sacra dei, munus stat inclitus mezenti.

Ius tuum serves sacrum pro viribus totis vetustum,

Est nephas perdere suum ius quod diu possedit etas

10

Prisca pomposis honoribus; nihil stat honore maius.

Si tuum ius perderes abre nepotes iure possent

Conqueri convicium tibi vomentes ore pleno.

Es animosum rus trahens originem gente ex vetusta:

Vrbs eras olim potens dum viguit euganie altitudo.

15

Sic fidem fragmenta probent; scripta sic fatentur urbem.

Portus hic aderat ubi princeps Ravene, puppe tutus,

Traxit agnetem creatam principe ex tuo rapinis;

Portus ad Muson erat; etiam sita es super fluento.

Plaude Zuminiana memorie celebri; disce libros;

20

Tunc leges tuis in annalibus habenas urbis arte.

 

27. ad Sanctam Euphomiam rus Campipetri

Sacra villa manes

Animosa dee

Que monstra parans

Te diligit hic

5

Quibus Euphomie

Delubra sacras,

His presbiteri

Sacra pervigilant.

Chorus hic lacrimis

10

Animam refovent,

Pecudes adolent

Chorus hic celebres

His officiis

Deitas radians

15

Removet propriis

Pestem auspiciis.

Est alma fides

Tutella potens

Credentibus hec;

20

Es Criste salus

Et vita probis

Cum matre tua.

Applaude sibi

Sibi des animos

25

Sacra villa dee.

Ne plus loquar hic

Es ad agrestes

Cerealis honos.

 

28. ad Desmanum rus Campipetri

Soboles Desmanum

Desmana refulgens

Te viribus olim

Construxit et ere.

5

Proceres hi magni

Patavos ad grandes

Miranda pararunt

Tecum obversantes

Super emolumentis

10

Bene te posuerunt.

Proceres decet altos

Facere alta benigne;

Vbi nunc proba proles

Vbi nunc gaza census

15

Vbi nunc honor altus?

Pia stirps gaza ferax

Honor interierunt;

Miseris in rebus

Miserum puto finem.

20

Tamen unus ut aiunt

Superest ad grecos:

Patavus profugusque

Mediocriter uber.

Tu compatere isti

25

Modo si supersit.

Lacrimas defunctis

Potes hoc dare debes.

 

29. ad Burgum ricum rus Campipetri

Toleris si iam proceres

Locus est nunc rite potens,

Animo si rumpis agros

Si pingina femina das

5

Sulcis segetes resecans.

Operatur nature

Propium natura sagax.

Locuples opibus fueras

[... ] cum magnificas

10

Tua menia stiparunt.

Burgum ricum vocitant

Modo te si villa manes.

Tua gens operosa sibi

Semper bene sufficiunt:

15

Nam gratia nomen ad huc

Pia ruris alit facto.

Quod honore potes minus habere

Peragas aliter vigilans.

Mala ne tibi iam noceant:

20

Letare replens Bacho

Tegetes cameras triticis.

Nam rebus nomen habes,

Nomen per secla fove,

Si convenit illud agris.

 

30. ad Sanctum Michelem de abadissis

Michael monialibus almis

Sacer amplificans portenta

Dedit his iam nomen agellis

Proprium, sic rus vocitatur

5

Sanctus Michael per cunctos

Abbatisseus habitantes.

Moniales ee perierunt

Seu sidere seu realia, sic

Locus iste vacat dominabus.

10

In terris nulla caduca

Durare queunt diuturnum.

Locus hic placet ad quoscumque

Cerealibus agris Bacho

Silvis ubi numina regnant

15

Propriis effectibus apte.

Capiunt ex rure merenti

Homines et femina morem.

Vigilant quo leti divos

Vigilare deos lacrimosis

20

Libis et voce precanti

Est consilium pietatis.

Rus campipetreum sospes

Fac Campipetro quod debes

Facis illi debita semper,

25

Tu consiliis sudore

Diuturno campipetream

Ditionem protegis audax.

 

31. ad casellas Bagotorum rus Campipetri

Iam clara Bagota casellas stirps

Struxit qua Tergula fert latices

In fonte lavanduleo tumidos.

Tu villa Bagotorum plaudas

5

Fueris quam nobilibus dignis

Casa prisca benigna repleta bonis.

Exingeme que ducibus maneas

Spoliata tuis, lacrimas faciles

Emitte Stigem modo si penetrent

10

Ast interitus procerum gravis est

Iactura: pium genus est radians.

Pietate movetur abborrendos

Vitat strepitus pacem peragens.

Extra rusticus ere potens

15

Malus est nulla pietate capax.

Est aspide peior rustica fois,

Quam seva tirannis agit nutu.

Spaciare casella domus pisces

Qua turrea buris abundat aquis

20

Capias prope villam multiplices.

 

32. ad Bronzolam rus Campipetri

Bronzola pusillum rus tamen extas

Excelsum nobilitare tuorum

Procerum, quos campipetri genuerunt

Patres, viguit suadum titulis fors.

5

Hec oppida fecerunt hi gnatis,

Superessent ut ditione suavi.

Fragmenta patent in secula flenda.

Cecidit locus hic, cecidit sua proles.

Nihil est optabile mundo prorsus.

10

Bronzola loci fragmenta tribumque

Animosam fer patienter lapsam.

Applaude per agros, fac vinetis

Cereri fac instes saltibus instes

Vt sudori requiem capias bis.

15

Beneviventi satis est alimenta

Exilia carpere donec statur;

Vicium crescit nimiis in rebus,

Mediocribus exurgit pia virtus.

 

33. intra se

Speculor cecidisse solo Padue Bronzolam,

Et Honara potens populo cecidit, Laureia

Cecidit metuenda viris; cecidit Pomposa

Vbi Tergula non licuit; ceciderunt multa

5

Loquor oppida grandia: iudicium fragmenta

Faciunt; ruit omne quod est genitum per terram.

Animus sed in astra salit radiis immixtus;

Anima penetret sapiente polos iam quisquam

Sapiens ubi post requiem capiet sinceram.

 

34. ad Pioncam rus Campipetri

Si parva Pionca manes tamen es campis

Solers patulis Cererem Bachum relegens.

Sic usquam ligones longos rastra agitas

Et aratra boves, non est [... ] ulla tibi

5

Vel parva placens te in amore misella labos

Pigrere facit, sic sexus uterque dee

Negat illecebra, nec se miscent corheis

Petulantibus ut reliqui iuvenes faciunt.

Himenea tamen ne stirps desit celebras

10

Insulsa Pionca. Labore fero invigiles;

Aliis plusquam tibi prosis; nec comedas

In luce nisi semel et tenebris compos.

Forte invenies aliquos tua qui rodent

Alimenta iocis: comedo bibulus regnant.

15

Miseros qui semper avaros despiciunt.

 

35. ad Portos rus Campipetri

Es villa putorum vel Portorum sedes;

Si nomine primo tu frueris pueros hic

Simulas, in peste relicti iam pueri sunt.

Sic ex pueris surgentibus hoc rus crevit.

5

Si te Portos referunt puto sic rationem:

Porti proceres hoc pridem rure fuerunt,

Ex quo datur hoc nomen ruri Portorum.

Sive hoc sive illud adest nomen vel utrumque.

Rus es presigne fovens Cererem Bachumque;

10

Es fertile nimphis fertile patribus es tu;

Stas usquam ferax pueris senibus fecundum.

Portorum villa vale seu villa putorum.

 

36. ad Flumesellum rus Campipetri

Si gurgulus exilis penetret proprias sedes

Tibi fert ex flumine nomen Campipetreum rus

Sicut sunt cetera rura tuis patribus serves

Mandata benignas; nam bona stas in proles.

5

Quod precipit heros consequitur famulus iuste.

Amor hinc exurgit factum si fuerit velox;

E contra segnicies ubi sit nihil est iussu

Placidum; non est piger in celo accelerans titan.

Facit hoc ut nos ut et antipodas placet cursu.

10

Dominos facit equos subditus humane cunctas

Operans series rerum; sic res fieri debet

Magis ut placeat res precipienti an iusso.

 

37. ad Mussolinos rus Campipetri

Tu forsan nomen habes antiquitus ab vinosis

Mussolinis, quos Bachus alit lepidus sat gustu.

Hoc rure Lieus abundat; diceris hinc locus audax.

Sic vermibus illis Mussolinum rus te dicunt

5

Homines; si animalibus ipsis aut aliunde allicias

Nomen vinale es rus animalibus illis uber.

Probitas pietate refulgens divitiis te nutrit;

Sic diligeris, sic diligis omnes ob bonitatem.

Quo nomine sis es villa potens celebri philosopho

10

Medico celebri, qui moribus altis olim fulsit:

Claris qui sedibus laude potens dives erat.

Fuit alter Hipocras, alter Aristoteles in studiis:

Hominem radiosum vidi stupidus dum puer essem.

Letare tuis mussolinis, letare Lieo,

15

Letare medenti, qui tibi dat titulos gaudentes.

Velut unus agit viciis sobolem, pariter sic unus

Illustrat progeniem virtutibus in pomposis.

 

38. ad villam novam Campipetri

Aberas nemus olim villarum medium, villa es nova nunc

Habitata forensibus euganeis qui peste ruerunt huc.

Patavos locus hic patavus mulsit sic hac intemperie

Has ut struerent edes et sibi facerent proprias cultu.

5

Celebrarunt turba iugales tedas genti finitime.

Populus sic crevit et agri creverunt Liberque Ceres

His militat arvis, sic nova villa locuples est divis.

Letor si sis opulenta probis cum moribus es compos.

Superos tu thure litas, superos tu voce precis lacrimis

10

Et flexis poplitibus tibi flectis honesta petens villa.

Lacrimas et voces Iuppiter accipit usque benignorum

Holocausta reprobans quae sacrat homo scelestus delubris.

 

39. ad plebem sancti Prosdocimi Campipetri

Baptisma sacrum dedit hinc populo iam Prosdocim sacer apte,

Quo rusticitas est nobilis acta suum dominum cognoscens.

Que prodigiis multiplicibus gavisa fidem voce ornat.

Hoc tempore plebem Prosdocimo officiis celebrandam statuis.

5

Ea plebs caput est hoc iure capellarum sibi quas dedit ordo.

Sic usquam vocata fuit vocitatur et almi Prosdocimi plebs.

Gaude; gaudere potes plebs villa potens protectore tuo;

Loca sunt felicia semper quibus adsunt superi numinibus.

Taumantica gens est felix numinibus Stephanes Victoris,

10

Qui sepe ruinis defendunt proprios cives et rura.

Loquar hic ne plures turmas est patavum felix deitate

Celebri; nam corpora sanctorum Padue reperescunt centum.

Que prodigiis usquam laborant, ea noscimus omnes visu.

 

40. ad campum Arsicum rus Campipetri

Es campus atlete qua Arsicus olim luserat ad magnos cetus;

Proceres huc euganei proceres huc Campipetri venerunt,

Vt magni atlete conspicerent mirabile prodigium stupidi:

Mirabile prodigium fuerat, mirabile prodigium fuit hoc.

5

Is atleta volabat cursu, saltibus ultra quercos, is pugiles

Agitabat solus centum, fonte super graditur pedibus siccis.

Alia hic peragens in amore suo quoscumque stupentes portentis

Attraxit, sic varius fuit illecebris placidus voce et gestu.

Ast ut memoria magni atlete per secla supersit sibi proceres

10

Struxere penates, quos vocitant campum Arsici longevum rus

Sic nomine vivet donec erit rus hoc atleta probus gestis;

Hominum non debet virtus clara mori; per scripta viget virtus.

Nam scripta minus sapiunt qui aure celebrem famam inpingunt

Stili: Ii nomine non sunt digni perpetuo; vivunt asinum tales,

15

Vivant asinum tales: moriatur corpore strato quae sit laus.

 

41. ad Ronchetos Tansaligardorum rus Campipetri

Conspicuos potentes

Vsquam viros celebro

Sint quia moribus flos.

Ii cupiunt honores,

5

Rura struunt, agellos

Dant homini colendos,

Taliter ut bubulci

Stent hilares in arvis.

Tansaligarda proles

10

Constituit colonos

Rure suo salubri,

Quod ditione avita

Confabricavit heros.

Predia tanta Roncos

15

Dixit amans agrestes.

Nobilis hec propago

Interiit misellis

Anxia cura preceps.

Sunt et opes adempte

20

Stirpe cadente tanta.

Roncea stirps refleres

Tot procerum ruinas

Ni tot agros haberes.

Quisquam cupit locuples

25

Vel fieri laborans

Aut aliunde partis.

 

42. ad Cordivernum rus Campipetri

Cur tu hiemis villa rigosa friges

Ob glaciem ulla nive et gelanti?

Te boreas forte trahit furori?

Humida forsan nimis es per undas?

5

Quicquid inest nescio tu tamen stas

Algida semper pigra mense terno.

Pisciculis non stat adusque cancro

Luna nec in scorpione est trementi;

Mercurius virgine non capello

10

Semper inest perquam orizonta ville.

Frigida si es stas mediocris estu.

Temperies prestat odora veri.

Grata dat autunnus in orta campis.

Rus es amenum novies in anno,

15

Mensibus hoc continuo est nonenis.

 

43. ad sanctum Andream villam Campipetri

Auspiciis conspicui Andree opulenta sunt hec

Rura; vocantur proprio nomine sub sacriste.

Huc homines huc mulieres gradiuntur ut dent

Tempore certo sacra dona expositis loquelis

5

Vota per exacta; piis hic statue sub aris

Stant celebres; thus redolet naribus in saporis;

Ecclesie sic redolent particule suaves;

Presbiteri luxuriant officiis benigni;

Quo sua prudentia sumit titulos celebres.

10

Nam fluvius Tergula te temperat undilabens,

Dum biberint prata liquores validos ad herbas

Apta magis sunt et in herbis sua iura pandunt.

Villa vale numine confecta tuo fideli.

 

44. ad Cadonicas rus Campipetri

Canonicarum celebris villa potes dicier hic coruscans

Canonicali merito; nam fueras dedita villa balant

Canonici. Post serie presbiterali vagula cadenti

Libera sis; sic statuit papa potens ordine iusso, ut aiunt.

5

Das tamen hic primicias, das aliquales animabus agros,

Vfficium presbiter ut concelebret sub populo frequenti.

Si quid erat canonicorum datur ad presbiterum diurne.

Hec loquor ut crediderim litterulis sic elementa volui.

Forte dum est non sciat, hoc scita vetustas; volui loquele

10

Hic aperire os, ut avenis traherem ludibrium sonoris.

Quod modo dictum fuit hic, censeo nugas, quia liberum es rus.

Candonice rus potius sis, quia victoria candida extas.

Quicquid ades villa proba es, solicite perfodiens agellos.

Diligis altos homines moribus, iis fandis honore voces.

15

Obsequiis das opulentis animos villa pudica gestis,

Quinetiam diligeris gente venusta paribus sub actis.

Qui cupit apte coamari peramet, serviat ut benigne

Auxilium suscipiat; sit facies leta sagax amanti.

 

45. ad Ravagnanos rus Campipetri

Rura hec Ravagnana patres

Olim Ravagnanei agunt

Quos iam Ravena edidit urbs;

Tantos viros expulerant

5

Livor scelestus bonitas

Fidens eorum; proceres

Semper fuerunt populo

Toto Ravene celebres.

Si sint ad urbes proprias

10

Magni tamen sunt Padue,

Permaximi cum titulis.

Sic profuit prisca viris

Expulsio; sepe ferox

Fortuna prodest miseris,

15

Nec cum velit funditus hos

Delere. Non usquam Tonans

Linquit bonos; placat eos

Vt vult opellis. Sit homo

Cautus, Tonanti det ovans

20

Spem se videns cruda pati.

 

46. ad roncos novos rus Campipetri

Olim rubis plena fuit villa,

Quam nuncupant turba novum roncum;

Crescente turba minuit semper

Falx cespites multa frequens passim;

5

Hinc pullulat villa nova gente,

Sic femine sic pueri prorsus

Vtraque sexu; veteres sensim

Hic sospites stant genii dulcis

Ob numen almum. Sibi mos regnat

10

Humanus, aras lacrimis implet;

Humanitas iusticie plena

In rebus activa sacris arat.

Prebet viatoribus insignem

Rus caritatem locuples ere,

15

Vino locuples locuples pane.

Communis est strata penes villam

Que nos ad urbem patavam ducit.

 

47. ad Bagnolos rus Campipetri

Aquarum rigor auget tibi nomen petulans,

Orion Pliades vel Capra sit causa puto.

Vocas Iridem ut undis riget hinc inde suis.

Madens contio Bagnola galerum gere ne

5

Tuum nubibus Iris caput aspergat agens

Capellum gelidum quem sociat testa capax;

Capax pisciculus quam sociat rore madens.

Leo sic teneat Deliam et agnus vel agens

Achillem nemori non metuas villa ob aquas.

10

Potes tunc sub Olimpo caput afferre sagax

Galero sine vel tegminequovis alio;

Potens auspiciis es superum villa; vale.

 

48. ad Peragam rus Campipetri

Peraga est celebris nobilibus magnificis villa

Prius plena bonis civibus hec dum fuit urbs sospes;

Ruine reserant quam fuerit; stat dolor angustus

Tot urbis misere cernere fragmenta; scelus tantum

5

Vagans luxuries livor atrox induperatoris

Patravere; bonus Iuppiter iratus imperante

Pepercit populo; funditus eversa stat urbs sicut

Videtur; proceres quos probitas ornat honestate

Reliquere catervas per agros, qui stupidi damnum

10

Relugent proprium corde benigni superis liba

Sacrantes lacrimis. Si cecidit congeries cautum

Locus si cecidit pulcer at hec villa proba gente

Suavis moderata est et agellis propriis semper

Laborans opibus floret honestis ad opem clara.

 

49. ad Murellas rus Campipetri

Quia tu sis lapide

Facili rus positum

Ideo Te Murellas

Homines convocitant.

5

Situs aptat spatiis

Tuus omnem populum;

Super es brintiaco

Fluvio villa sita;

Bona te temperies

10

Bonus aer, hilaris

Polus et numen agunt

Celebratum superis.

Himeneus Veneri

Pius alme hic resecrat

15

Genium; sic genius

Veneri conseritur.

Genius cum Venere

Diuturnant homines.

Proba Lucina suam

20

Probitatem hic vigilans

Operatur. Stat et hic

Sacra Iuno ut properet

Quod agendum est talamis.

Himeneus corheas

25

Facit istic alacres.

Iuvenes sic peragunt

Manibus voce palam

Cupiunt quod facile:

Tamen optant suaviter

30

Himenei illecebras.

 

50. ad Miianigam rus Campipetri

Milinica es cereali

Probitati sacra fato.

Segetes quaslibet agro

Operaris refluenti.

5

Miliis confluitares

Sereres si milia arvis:

Milium dat tibi nomen.

Taceo vina, quibus stas

Satis undosa; silendum est

10

Vt es in fructibus amplis

Onerosa in genere omni

Quod habetur paduanis.

Tua rura excolis ogens

Cerealis lucra querens.

15

Vigilas contio lucris

Peragas usquam misellis

Vt opellas facientes.

Nihil est munere pulcro

Melius cum datur egris.

20

Foret egris melior mors

Fera quam semper egestas.

 

51. ad Vicum aggeris rus Campipetri

Bona Vici aggeris es tu sinodus!

Veteres quam coluerunt proceres;

Super es margine Brinte posita!

Vbi lascunt odos herbivagus!

5

Vbi dant palmitibus iam variis

Driades numen amenum vigiles;

Quod habet spiritus affert proprium,

In eo solicitat se celerem.

Fuit hic oppidum apricum patribus

10

Habitum suavibus ante illecebris;

Stetit in nomine Vici aggeris hoc;

Stupor hoc si fuit olim tamen hic

Modo fragmenta videmus vetera.

Lacrimantes speculemur penitus

15

Lapides funditus amplos operis.

Genus et nobile lapsum gemitu

Lacrimis voce strepenti fluvio

Super affemur. Atrox est hominum

Libitina ad populos simplicium.

20

Bonitas simplicitate ex superum

Veniens roborat aptos proceres.

Vbi stat cruda simultas ibi non

Stat amor non honor; ergo dominis

Proba sit simplicitas iusticie.

 

52. ad Saletum Brinte rus Campipetri

Super es fonte Saleti casa Brinte

Numerosa insita, pulcer locus audax,

Laqueis carpere pisces, rate tranans

Fluvium; quo lucra carpis, quibus agros

5

Emis; in duplice facto trahis usus

Domo, vel pisce vel agris; potes ergo

Alimentum dare letum tibi sagax.

Bona res est graviter querere gazas;

Animus sudet opellis pius actu.

10

Deus insigne lucrum dat bene fessis.

Deus et munere magno dat inertes

Vacuos; sic amat hos quos labor ingens

Refovet; nempe pigrentes odit ipsos.

 

53. ad Supra ripam rus Campipetri

Cereri es villa scio culta labores geminans;

Sata vineta suo tempore sollers agitas;

Canis agros per amores iuvenilis populi;

Quid agant furta frodisse violente nimium!

5

Quid atrox gnatus ephebis Veneris conficiat!

Reprimens viscera flannus animosos proceres

Humiles efficiens tanta manet vis propria.

Canit hec dum procus estu coamantis moriens,

Coamantem videt, et se foris intus penetrat.

10

Sedeat sive per arbusta vel agris manibus

Agat in sole ligones, simul hec consimulat.

Amor est rusticus insulsa voluptas; miseris

Satis est sudor perennis; philocentur iuvenes

Domini; rure Supra ripa refringas animos.

 

54. ad fornacem rus Campipetri

Ideo dicere fornax coquis olim quia duros

Lapides; tegula fornace tua non numerosa est.

Struis hinc menia tu limina, ut aiunt paduani.

Tibi non culmina fornax lapidosa indideras rus;

5

Palee ligna domos conficiunt tempore parvo

Stabiles; hoc asinum more parentas qui humero insons

Bona fert villa sed undas bibit ora inscius acti.

Lapides non tuleras sponte: minis libere factum est

Procerum; nam miseri civibus altis male agrestes

10

Peraguntur; procerum bestie enim rustica gens sunt.

Iuga dant ii miseris ac si humiles nempe boves sint.

Reprimit magna potestas minima iura malignans.

Validus pisciculos sic comedit piscis in unda.

 

55. ad Ottavium rus Campipetri

Octavius audax

Illustris ad urbes

Mavorte tremendus

Ottavia struxit

5

Hec rura colonis.

Stirpem edidit hanc urbs

Romana; quod ampla

Scriptura renarrat.

Hos eugania alvo

10

Suscepit alacri;

Qui civibus altis

Traxere iugales

Tedas himenei.

Semper Patavi dant

15

Clari sapientes

Iustis alimenta.

Heu tanta propago

Migravit ad umbras.

Quas preco deorum

20

Ad sidera ducit

In tempore certo.

Est Elisie arvis

Pax leta triumphis.

Ottavia proles

25

Hic ludit ad arva;

Hic carpit opellas.

Sic artibus omnis

Quas fecerit instat.

Spes optima celi

30

Has confovet umbras.

Finis bonus auget

Spem corde subacto.

Ottavia pubes

In secula salve.

 

56. ad Busiiagum vetus rus Campipetri

Salve Busipagum vetus audax

Iam rus busis is dum fuit istic.

Nunc flebilis es tu minor actis

Villa es tamen agris populosa

5

Arte integra, quam Tritolomus dat.

Est gratia quid scire quod apto

Sudore paret gaudia victus.

Tu pace animi vivis opelle;

Tu fessa die nocte soporem

10

Sic alicis ut sis requieta.

Hinc mane hilaris surgis ad agros

Perges, et opus conficis amplum.

Hic mos placet, aer placet agri,

Hic flos placet, hic prebet odorem

15

In naribus. Hec cura benignos

Exaltat et est osa rebelles.

 

57. ad campolinum Marcellum rus Campipetri

Marcellus agellos dederat pace colonis,

Ipsos ut ararent segetes bachica patri

Iam dona darent; stat quibus omnis iugor aule.

Censu sine nil est tituli; semper honores

5

Crescunt in opellis; miser est tristis et impos;

Marcellus is agris dederat nomen avitis.

Marcelli is ager in secla probandi.

Heros fuit armis ferus et pace suavis;

Virtutis honor sic pietatis fuit hospes.

10

Confregit acerbos viciis pena diurnis;

Gazis in opes mulsit; ephebas himeneis

Tedis dedit aurum tribuens; dona sacellis

Et predia dotavit agens sacra sabeo

In thure quaerens crimina tunc poplite flexo;

15

Spargens lacrimas sanctus in astris tulit omen.

Sic euganeis patribus heros fuit auro

In iaspide; surgit deitas moribus almis.

 

58. ad Cavinum rus Campipetri

Villa Cavini

Grata colonis

Flumine Bachi

Flumine matris

5

Persephenesque

Gignis opellas.

Tu palis arva

Panis, agellos

Prataque Flore

10

Dulcia cernens

Plausibus auges

Gaudia letis.

Bobus et undas

Sexu in utroque

15

Pabula prebes.

Tu pecudes hic

Pascis opimas,

Ex quibus exit

Lactea moles,

20

Caseus hoc est.

Dat pecus amplum

Vtile semper:

Parturit agnos,

Vellera confert;

25

Fert ea carnes

Ventribus aptas.

Bellua limo

Strenua pingui

Predia nutrit.

30

Agnea pellis

Frigus acerbum

Pectore pellit.

Villa Cavini

Palude locuples;

35

Cetera rura

Magnificant te.

Est ubi census

Est honor illic.

Qui cupit ergo

40

Plaudere pompis

Largus abundet

Rebus et auro.

 

59. ad Sanctum Georgium a Perticis

Rura Georgius

Hec alit melitus

Auspiciis sacer;

Hic agit omnia

5

Maxima sepius.

Liberat indice

Flumine corpora,

Febribus arripit

Viscera gentium,

10

Vulnera federat,

Prelia disgregat,

Femina partubus

Acribus exilit;

Multa stupenda dat

15

Rure suo deus,

Que proba gens capit.

Gens bona dulcior

Numine redditur;

Numina quilibet

20

Optima diligat.

Villa Georgica

Partica diceris,

Gens quia partica

Ad vena contulit

25

Principium tibi.

Celica ius agit

Robora gentium,

Que speculanda sint

Cum trahat omnia.

 

60. ad Arsicum rus Campipetri

Diceris arsiceum

Rus quod atleta parat

Arsicus; hoc tua gens

Nomine semper ovat.

5

Quilibet instituens

Gaudet honore dato

Menibus impositis;

Tu patris illecebras

Villa novas hilares

10

Cantibus atque iocis;

Annua gesta canis

Roboris arsicei;

Plectra sepulcra viri

Tibia cornicines

15

Carmine magnificant.

Marmore sic titulus

Panditur usque patris:

Arsicus hoc tumulo

Magnus atleta iacet;

20

Si fuit armipotens

Viribus alta domans

Vincere non potuit

Robora mortis atrox.

Victus ab hac cecidit,

25

Qua perit omne genus.

 

61. ad ultra Arsicum rus Campipetri

Arsica rura stat ultra

Villa hilaris populosa,

Semper agens cereales

Primicias pia dive

5

Obsequia; horridus agris

Est hoc quisque per estus.

Ingluvies sacra rerum

Acriter arcet agrestes;

Tempore sed pluviali

10

Tempore sed glaciali

Villa cibos ea pubes

Gutture mergit in aulis.

Hic canit unus et alter

Pectora dulcis ephebe;

15

Vox ea rumpit ephebas;

Plausibus auget amores;

Gens ea tempus aquosum

Glisceret et glaciale.

Vt sub amore vigeret

20

Concita potibus escis.

Hec duo rusticitatem

Proh super omnia mulcent.

 

62. ad villam rappam rus Campipetri

Nomina rappa dedit tibi

Villa salubrior aere;

Predia rappa ferax tua

Plena sapore bono replet;

5

Quas tua progenies vorat

Frigore nocte sub ignibus

Quas ea dum comedit putat

Qualiter inserat auspice

Numine predia bachica,

10

Qualiter et cereris serat

Arva bobus rigidis bona.

Tempora sic variat tria

Plena laboribus, at sibi

Extat hiems melior quia

15

Quisque suis domibus calet;

Sic trahit ocia dulcia.

Nemo potest requie sine

Solicitare opus arduum.

 

63. ad Tergulam rus Campipetri

Tergula diceris amne tuo

Nobile rus fluvio celebri;

Nobile rus fueras proceres

Dumque tui tua rura colunt,

5

Orrida dum coluere tua,

Dum pia contribuere tibi

Munera. Tanta tribus periit,

Sic periit tua gloria rus,

Sic periit tua maxima spes,

10

Sic periit tibi grata fides,

Sic periit patavinus honor;

Sic operosus apex periit

Numinibus sua templa colens.

Compatior tibi villa sagax

15

Tergula; pace fer ipsa tuos

Hic gemitus, bene fide Deo.

Christus alit pietate suos,

Des igitur sibi thura preces.

 

64. ad Tergulinam rus Campipetri

Tergula parva viris habitata

Divitibus, spaciosa tenax, quos

Cura deum refovet, benedicta es.

Obsequiosa tuis dominis stas;

5

Annua villa probis segetes das,

Muneribus sociata benignis.

Tu volucres operosa capescis

Per nemus atque rubos fruticesque.

Alitibus tibi parca diurnum

10

Non es eis modo parca suaves,

Ad dominos probitatis alunna.

Parte tamen pia lucra volucrum

Efficis ingeniosa paratu

Quolibet. Integra vomere campis

15

Villa manes peramata Lieo

Et Cereri peramata, salutem

Numina dent tibi suavia caram.

Preterit omnia pompa salutis,

Qua nihil est placidum sine menti.

 

65. ad Sanctam Iustinam in colo Campipetri

A colo villa trahis tua nomina

Si colis auspicium pia virginis;

Nimina Iusta manet dea nobilis:

Regia stirpe fuit, fuit Euganeis;

5

Christicolas animosa sequens, cadit

Morte; sed in gremio patris enitet.

Rura caterva dee facis inclita

Ifficia et celebres modo conficis

Primicias, pia vota sacrans sibi.

10

Constituere patres sacra maxima;

Constituere sibi stupidam domum.

Nobilitas sua busta locaverat

Templa per ampla dee; piger ordine

Non sequar ulterius tua commoda.

15

Nemo rudi brevitate loqui valet

Maxima facta; sit amplior his modus.

 

66. ad villam comitis Campipetri

Rus comitis fueras, trahis inde tuum

Nomen aquam nemora alta penes remanens;

Hec duo fortificant tua praedia rus.

Non valet hostis atrox sine strage tuum

5

Robur inire; reor tua grandia Mars

Arva vivat; colit arva sat hec genitrix

Eius. Opima potes tibi multotiens

Plaudere; numinibus sacra villa litans.

Qui assidua probitate colit superos

10

Gaudet, opem satis amplificans anime.

Campipetrum peramata colis; sibi das

Sepius auxilium modo villa potens;

Campipetri iuga villa times peramans,

Obsequiosa locum. Sibi plaude. Vale.

 

67. ad Roncos ville comitis Campipetri

Roncea iam comitis carabe memor esto

Villa tui probitate gravis fera bella

Qui dederit armigeris latialibus ense

Viripotente potens; tua progenies est

5

Hic carabas, qui rure prius egit

Post fuit ipse stupor. Sacra sidera nutu

Sic faciunt; minimos modo magnificant; nunc

Subiiciunt proceres; sua celsa potestas

Axibus est superis; pia villa potentem

10

Populeis carabam gladio insere truncis.

Plaude canens sua gesta; fuit gravis heros

Pompa tibi; sua busta sacres proba saxo.

Inclitus hic carabas iacet! Is licet ortu

Vilis erat; facit alta nimis proba virtus.

 

68. ad rivum Blancum rus Campipetri

Nomen agit tibi Blanca fluens; sita margine

Villa manes operosa satis! Operosior

Saltibus, ut gladiis lanies sua robora.

Tu Paduam tot ligna uheis, quibus exilit

5

Carbo levis pariturus opem datus ignibus.

Ferrea in asta sepulta rogis rubet; hinc faber

Conficienda facit: gravis ars sua prominet.

Gramina villa palude secas sua falcibus,

Dum geminis vaga flamma poli calet ardua.

10

Hic fluvios speculare suos; sitis arrida

Gurgitibus gelidis premitur tua sepius:

Piscibus inde habitis refoves tua guttura.

Villa plaude vagans, vaga flumine, saltibus

Nempe beata potens, vocitarier omine.

15

Libera sit varians sua vota potentia;

Qua sine nil sapidum est, nec amara potentia

Mellea fiet agrestibus ingeniusque.

 

69. ad Fratas rus Campipetri

Frata nemus fueras ubi forte cubile feris

Sorte datum fuerat; modo villa quieta manes.

Es tamen ipsa penes nemus, inde Lavandula fons

Te rigat assidue, tribuit tibi pisciculos;

5

Predia longa tenes, et arata ligonibus hec.

Voluis humum rudibus reparans bene feminibus,

Sic Cereri manuale lucrum proba nocte die;

Sic Bromio geniale lucrum vigil ipsa paras.

Arte sua vigilet pia munera quisque probus:

10

Sudet agrestis agris, legar ardua causidicus

Emolumenta, paret medicus pia lucra sibi,

Armiger armigera probus eligat arte lucrum.

Sic pedagogus agat; reliquifaciant modo sic.

Sic hilares erimus placidi; bona frata vale.

 

70. ad Rovariam rus Campipetri

Olim plena rubiorum tu villa Rubaria nomen

Carpis ab effectu, licet inde rovaria voce

Corrupta te quisque vocet; si obsessa rubosis

Cespitibus fueras, nunc his spoliata superbis

5

Agrorum specie per tempe suavia gaudens.

Mater Persephones campis exultat cievuam

Vinetis; pecorumque pales ad pabula ridet.

Ex te prosiliit virtute Archorius heros

Martis agens animum, Latii per rura per urbes.

10

Tantum hominem virtus, qua fida Rovaria plaudis,

Campipetrea colit, si sit per busta cadaver.

Gens ea te peramat, quia sis operosa diurnis

Officiis; te prorsus amat per nomen alumni

Iam praesigne tui, quem nos cantemur ovantes.

15

Sic nos signemur felici marmore carmen:

Hic tenet ossa potens armis Archorius alma

Astricolas qui mente colit Mavortis ad axem.

 

71. ad Campipetrum oppidum paduanum

Plaudere Campipetro potes his in agrestibus insuper

Plaudere totque locis tua sceptra colentibus undique

Hec loca si speculeris amans agitantur amoribus

Vsque tibi; tua vota putant facienda relatibus.

5

Si modo forte macres fueras prius omine pinguius.

Finibus his medium es; tibi mane propago Stiane

Annoa progenies manet atque miranea contio;

A medioque die paduana cohors, suum utroslibet

Brinta secat; zephiro Citadella tribus tibi et sicet;

10

Menia franca aquilone parant tibi strenua terminum.

Hec loca Campipetro tibi suddita commoda suscipe

Mente tua memori: sibi des alimenta laboribus

Silicet ocia grata suis. Super omnibus inclita

Laurea tempe videns sibi plaude benignius oppidum.

 

72. ad Franciscum Baratellam laureium germanum suum

Campipetro peramate choris Baratella benigne probis

Semper ames populos; facis hoc quia sis pius usque pater,

Sis quia Campipetri stupefactus honor patris auspicio

Atque tuis meritis; colis oppida campipetrea, colis

5

Rura; paras facienda tuis bona commoda et filiis.

Frater amice mihi face Laurea lauribus arva feres.

Sic facis usque mei memor; inclita nomina laurus agit

Histe locis. Peregrinus agor sua gloria dicere sit

Fas mihi. Regrediar suus optimus hospes ut in modulis

10

Presequar arma ducum, quibus ebbea premia pollicitis

Sortiar. Est modulis preciosa quies preciosus honor

Posteritate virens. Vtinam mihi copiam sufficeret.

Non tamen ampla peto modularer ut omnibus in spaciis.

Mi Baratella vale; trahor hinc modo sidereis gradibus,

15

Vt doceam socios sua quanta potentia nos agitet.

 

73. ad Iovem christianum

Iuppiter onnipotens praecor ut pia numina Campipetro des

Christus es usque iuvans pater; hinc bona Campipetri loca tollas;

Euganeos pie Christe iuves; tua numina confer eisdem;

Hic coleris, tua Virgo parens colitur. Sacer ordo deorum

5

Hic colitur; per agreste solum capitis sacra thura sacellis.

Numina conspicuam mihi semper agatis amica salutem;

Pectore sub memori superum Baratella propago diurnet

Illecebras, redolente foco redolentia cinnama sacrans.

Ipse ego centimetros modulabor arundine carmina propis

10

Inclita sidereis, penitus resonantia gesta deorum.

Si ocia que cupio celebres mihi dentur aprica per umbras,

Dulse sit astricolas, quibus est vaga gratia, dicere odis;

Celicole ingenium tribuunt, tribuunt quoque plectra poetis;

Sic in amore deum viget ipse poeta per astra creatus.