Giovanni Boccaccio bucolicum carmen 13

Testo base di riferimento: G. Bernardi Perini, 1994

Cura dell'edizione digitale: Cristina Zanatta

Altre sezioni


Laurea

 

Daphnis

Ocia nunc celebras, Stilbon, mirabile visu!

Et qui scabrosas ambire sueveris alpes,

Candidulos manibus tractans hinc inde lapillos

Torrentis vitrei, recubas iam segnis in umbra.

Stilbon

5

Rupe sub hac celsa nuper versutus Amiclas

Forte recensebat capros et pulchra Phaselis

Frondosas salicum carpebat ab aggere virgas

Falce, gregum raris cupiens innectere septis.

Hi fessum tenuere pecus, tenuere magistrum,

10

Et quos debebant edos michi forte dederunt.

Sed tu quid valles peragras, qui lentus in antris

Nunc calamis nunc voce deos mulcere solebas?

Ardua non rapidi librat, dic, Phebus Olympi?

Daphnis

Librat. Non homini semper datur equa voluptas.

15

His umbris equidem tecum refovebo capellas

Quas habeo fessas, dum scendat mitius astrum.

Stilbon

Imo age, da rivos hyrcis umbrasque capellis,

Et mecum, mi Daphni, sede; placideque, precamur.

Dic que te cute curvatum fronte fatigent.

Daphnis

20

Gargaphias memini valles, dum sibilus aure

Is me lenis agit: zephyrus sic omnia circum

Complebat. Tunc ipse meam cantare solebam

Elpida, qua silvis visa est nec pulchrior ullis.

Stilbon

Elpis nota michi, sed non quam forte recenses;

25

Hec Crisidis comes: et tua que fuit, obsecro, Daphni?

Daphnis

Incola Parnasi, Nyse sociata napeis.

Stilbon

Cecus amor, cecique sumus quicunque sequentes!

Aonias colit iste deas quibus ultima rerum

Pauperies coniuncta manet semperque manebit,

30

Celitibusque diis prefert suadente Dyone!

Silvestres bacas dat laurus et alga cubile,

Pallentesque legunt versus et murmura criptis.

Tytirus ismenus Tybris cantavit ad undas

Pastores tyrios et fractos vulnere tauros

35

Argolicos, victusque fame post vendidit agnam

Nec potuere sitim latices sedasse Talie.

Daphnis

Sunt olee molles et poma recentia mensis

Addita nunc vestris et strata cubilia fronde

Silvis in mediis, servat dum Nursia ludum;

40

Sed qui meonias aurum faciebat harenas

Ac dives latius, potator parthicus auri

Quas habuere dapes dum flexit nubila vultus?

Vivimus immunes, monstri nec pendimus iras,

Contenti paucis lauroque innectere crines.

Stilbon

45

Rara refers equidem, duris et debita fatis.

Si vacat, enumera quot pavit Taurus Aminte,

Quotque greges Mopso Pindus, quot Menalus Argo,

Quot Polibo Eurotas, Phorbanti quotque Erimantus;

Alcidis numera pompas tumulosque canopum:

50

Deficiet tempus; fulgent monimenta priorum.

Vos stolido montes fertis volitasse boatu

Saxaque Dyrce, tum fluvios undasque sequaces

In fontes rediisse suos quercusque revulsas,

Castaliis nymphis cythara cantantibus olim.

Daphnis

55

Sic orbare procos Crisis hec male cognita novit,

Dum voluit, miseros. Sed, ne vertantur in iram

Iurgia, cantemus carmen sub iudice certo.

Tuque ligus, tyrenus ego: tibi fistula collo,

Suntque michi tenues stipule; cantabimus ambo.

Stilbon

60

Credis ut effugiam forsan? Michi tradidit Hermes

Compertos calamos; sumus et cantare parati,

Archadios quanquam dicas habuisse magistros.

Et, quod non audes, munus certaminis ipse

Deponam vitulam, qua non est pinguior ulla

65

Armentis, etiam si clamitet inde noverca.

Daphnis

Est michi grex parvus, nec possum munera tanti.

Dux gregis est hyrcus: tibi sit, si victor abibis.

Stilbon

Te dignum ponis munus; non, hercle, recuso.

Est michi quam credas ars maior; victor abibo.

70

Sed quis erit, queso, iudex certaminis huius?

Daphnis

Non video in ripa purgantem vellera Critim

Nunc ovium lappasque gregis tribulosque levantem?

Criti, tibi dico, nobis nunc, quesumus, assis

Et nostros animo medius fac collige versus.

75

Ardua res agitur, magno sub munere, nobis.

Critis

Dicite, namque adero donec sua vellera siccet

Hoc pecus. En sedeo; dulces dat parvulus amnis

Tinnitus medios inter labendo lapillos,

Atque tacent volucres. Stilbon, tu dicito primus,

80

Hinc Daphnis: vicibusque suis det carmina quisque.

Stilbon

Hos calamos tibi, sacra, damus, si vicero, quercus.

Daphnis

Tuque, virens semper, nostros mea laurus, habeto.

Stilbon

"Noster amor Crisis est, nostros levat ipsa labores;

Ipsa vias nemorum florum distincta corollis

85

Ostendit stipulisque meos describit amores

Frondibus ut videam veniens quod pergat in antrum".

Daphnis

"Currit in amplexus, quotiens libet ire per umbras

Etherei nemoris, nostros mea lesbia Saphos:

Atque volens patio lapidi michi carmina celte

90

Imprimit et duris mandat mea nomina tophis".

Stilbon

"Carpatie valles servant sub iudice Protheo

Mille michi vitulos, totidem pinguissima Cyrnos

Hyrcos cum gregibus nutrit; premit ubera Dilos,

Congerit Alopis census onagrosque fatigat".

Daphnis

95

"Menalus et nobis lunata fronte iuvencos

Bis totidem; his fontes Silvanus monstrat et herbas,

Parnasusque biceps Musis cantantibus auget

Lanigeras agnas et grandia premia servat".

Stilbon

"Iungere delphynes, magnas et cogere frenis

100

Balenas nullos voluit docuisse Thalasson

Nos preter, quos sepe manu superasse sonoros

Tritonas vidit, natas et vincere Phorci".

Daphnis

"Ponete nos docuit fines aliquando Thalasso

Phebus, et agrestes phytonas vincere telis

105

Et stipulis grandes in rixas vertere divos,

Dum nemus omne suum lustramus pectine vates".

Stilbon

"Massicus arva serit, servat garganus aristas,

Vina ligus noster, dicteus retia tendit,

Mella dat ybleus suppletque armenta britannus,

110

Et, si thura petam, libanus dabit optima nobis".

Daphnis

"Quis celum primus dederit, quis sydera celo,

Quis frondes silvis prestet, quis semina rerum,

Fortunas nemorum cantataque damna tropheis

Designat radio Pallas pulcherrima nobis".

Stilbon

115

"Novit yperboreus que gignat maximus Athlas,

Quidque ferat Meroe fervens Scathinavia novit

Nostro opere; ac undas volucres miscemus Hybero

Gangis, et ethyopum Boreas cognoscit harenas".

Daphnis

"Ferrea vox nobis, annis invictaque laurus:

120

Cantaber hinc noscat facimus quos non videt yndos,

Ac Orco mersos superas revocamus ad auras,

Et magnum placidis superamus cantibus annum".

Stilbon

"Palmite pampineo Cereris sacra cinget Eleusis,

Cinthius aut rapiet buxos et timpana Bachi,

125

Ac olidus paphie Veneri mactabitur hyrcus,

Si Mopsi calamis tenuis superetur Amiclas".

Daphnis

"Dum cingent ulmos hedere parientque corimbos,

Margine Penei dum surgent undique lauri,

Litore dum bicolor nascetur mirtus amato,

130

A tenui Bavio grandis vincetur Amiclas".

Stilbon

"Phorcinidum leti naute cantamus amores,

At tristi torpent scrobibus cum murmure vates;

Eolus inde favet, ceptis favet inde Palemon;

Libetrides rident versus, rident Aganippe".

Daphnis

135

"Heroum leti vates cantamus honores,

At nautas miseros scopulus terit, unda fatigat;

Libetrides servant carmen, servant Aganippe;

Eolus inde rapit miseros, rapit inde Palemon".

Stilbon

"Scis flevisse deas, fidibus stipulisque canoris

140

Confractis parva ventis surgente favilla,

Romuleus Mavors quandoque volumina mille

Solvit et in cineres iussit volitare papiros".

Daphnis

"Romuleus nuper cilices dispersit Amintas,

Montanos faciens solitos innare carinis;

145

Sic ligurum veniet qui calcet colla superbus

Anguis, et eripiat male partos undique capros".

Critis

Iurgia pastorum non est compescere parvum.

Et tu dignus eras vitula, tu dignus et hyrco.

Sat dictum, pueri: duras componite lites.

150

Ibo ego nunc agnis tonsurus forfice lanam.