[Querulus]
Philogeus
Heu lacere fragmenta domus! Heu sidus agello
Triste meo! Quid votivi nunc stirpibus imbres?
Quid pecori studium? Segeti quid lenior aura,
5
Aut soles valuere pii? Sors aspera ruris
Semper, et immenso tenuis fortuna paratu!
Agricola infelix, ubi primum cornua tollens
Floriger annus adest, circum sua gaudia fertur,
Rastra manu versans rigida scabrosque ligones;
10
Vrget in arva boves, sulcoque annixus inheret.
Inserit hic ramos, herbas hinc ungue nocentes
Vellit, et utilibus lolium secernit avenis.
Hinc fodit et ripam bellis brumalibus armat;
Inde leves prono devertit tramite rivos,
15
Nil vel inexpertum linquens, vel segniter idem
Expertus, sed cuncta nimis. Tum nubila ab austro
Suspicit, et secum pluvias incusat inertes,
Tranquillosque dies operi ventosque faventes
Invocat, ac celum precibus votisque fatigat.
20
Heu! Misero. Postquam sudore exhaustus anhelo
Spes cernit florere suas iamque horrea laxat,
Ecce, fremens, sata culta truci vertigine nimbus
Obruit, et longos anni brevis hora labores
Vna necat, pereuntque seni sua somnia fesso.
25
Adde peregrinas volucres populantia campum
Agmina, tectorum lapsus, incendia, fures;
Adde gravem morbos nebulam mortesque pluentem,
Innumerosque gregis casus, hominumque ruinas
Qualia nunc flemus mesti! Et vix flere relictum est,
30
Ora metus mortis quoniam trepidantia claudit.
Heu! Heu! Quo me cura tulit? Quo cecus habendi
Traxit amor? Poteram vulgo quot tutius artes,
Quot rerum tentare vias! Cur ultima lecta est?
Paupertate labor mixtus, semperque malignam
35
Scalpere tellurem, querulasque optare cicadas?
Theophilus
Quid gemis? Aut quenam usque adeo fortuna molesta est?
Philogeus
Quid gemis? Heu mea rura vides? Fons ecce laborum
Atque operum! Spes ecce mee! Quid vivere longum
Fert homini? Nec desinimus nocitura precari.
40
Que modo dumivagis fuerant angusta capellis
Antra, vacant; rareque procul languentis oberrant
Relliquie armenti, quas mors violenta per orbem
Spargit et insequitur; non equoris obice vasti,
Non celi terreque situ, non denique totis
45
Caucaseis arcenda iugis; sic omnia victrix
Proterit et latos depascitur ordine saltus,
Exemplis caritura quidem, tenuemque nepotum
Vix habitura fidem, superant si forte nepotes;
Nec finem modo fata parant imponere rebus.
Theophilus
50
Nosse mali causas ingens solet esse levamen.
Dissere, si nosti, que tante pestis origo.
Philogeus
Multa dei celant hominem; non omnia servus
Clausa videt domini, cum sit mortalis uterque.
Que tamen in silvis crebrescat fabula, dicam:
55
Cerne sinus pelagi geminos, quos maxima frangunt
Flumina, et adverso dirimentia gurgite terras:
Hunc hirsuta premit glacies, et bruma perennis
Asperat, horrificoque infestant murmure tigres;
Illum blanda rosis non arescentibus estas
60
Temperat, et virides fantur per plana volucres.
Hos, alio prius orta, sinus afflaverat, orbe;
Hinc nostris translata lues iam regnat in arvis.
Theophilus
Quo mare tam facili transivit et ethera saltu?
Philogeus
Illuc heu! cupidi (stimulat sua quemque libido)
65
Pervenit pars una gregis, sucosque veneni
Et diras gustavit aquas. Atque inde revertens,
Mox peritura, cohors late contagia fudit.
Pastorem pastor, pecudem pecus inficit egra;
Spirat enim saniem inclusam pulmonis adusti
70
Alitus, infaustis aspirant flatibus euri.
Intereunt iumenta, boves, durique bubulci;
Graminaque et segetes vacuis moribundus aristis
Imminet, et culmum componit messor inanem.
Nec morbi modus ullus adest; velocibus alis
75
Mors volat; externos frustra glomeramus odores.
His etiam sua pestis inest. Quid demoror? Omnes
Occidimus, nisi fata minas placata remittunt.
Quanquam quid reliqui est miseris? Iam falce recurva
Vltima rura metunt, graia qua vectus ab ora
80
Marmoreoque novam designans limite silvam,
Inclita magnificus posuit confinia pastor.
Theophilus
Falleris, ah! demens; nam iusta et sera merentes
Pastores ferit ira Dei, populumque rebellem.
Effugite, o ceci, securaque poscite regna.
Philogeus
85
Nec mora tuta quidem, nec iam fuga tutior usquam;
Obvia mors prevertit enim, et, quocunque movemur,
Mille parat medio laqueos et retia calle.
Theophilus
Accipe consilium propere; cunctatio namque
Lenta fuit semper subitis inimica periclis:
90
Huc, huc volve oculos; hec est via recta sine ullis
Insidiis, predura quidem calcataque paucis,
Sed super aerios arcto que tramite colles
Perferat et sistat fessum in regione quieta.
Illic vita habitat; leva sed olentis averni
95
Sulphureis stant stagna vadis; ibi lurida mortis
Signa vides, atroque polum nigrescere fumo.
Hos evade lacus; dextrum michi prende cacumen.
Philogeus
Enitar; tu me sequere et miserere iuvando.
Quin prior i, tardum attollens, et porrige dextram.
Theophilus
100
Vltimus ac primus adero, pellamque trahamque;
Tu modo, nec labor officiat, tibi solus adesto.