Francesco Petrarca bucolicum carmen 4

Testo base di riferimento: A. Avena, 1906

Cura dell'edizione digitale: Tiziana Brolli

Altre sezioni


Dedalus

 

Gallus

Tale quis ingenium, tanti quis muneris usum?

Vt niveum compegit ebur, nervosque loquentes

Addidit ac numeros! Dic, o Tirrene, quis ille?

Dedalus? Anne alius dextre successor et artis?

Tirrenus

5

Dedalus ipse fuit, nec falleris omine, Galle,

Artificum stupor eternus, quem docta potensque

Miratur natura virum; michi maximus ille

Argutam dedit hanc citharam plectrumque modosque.

Gallus

Cuius amor meriti? cuius pulcherrima merces?

Tirrenus

10

Nullius. Nam sponte meum quesivit amorem,

Dignus quem silve, quem grex, quem pastor adoret.

Gallus

Qua tamen hec regione tibi sors obvia venit?

Tirrenus

Est nemus aerium, trabibus quo frigida quernis

Submovet umbra diem; non illic aura, nec estus,

15

Non gregis aut hominum vernos premit ungula flores;

Fontibus aversis circum duo flumina surgunt,

Hoc secat Etruscos, petit illud gurgite Romam:

Hic, quasi venturi presagus, tristia mecum

Plurima volvebam, flebam quoque; vidit ab alto

20

Dedalus annosas inter considere fagos;

Accessit, citharamque ferens: - puer, accipe, dixit;

Hac casus solare tuos, hac falle laborem. -

Gallus

Infelix! ubi tunc aberam? Fortasse fuisset

Hec fortuna alii; citharam michi Dedalus illam;

25

Novit enim egregie, atque interdum visus amare est.

Tirrenus

Hanc minime; sed forte aliam, nam milia multa

Ille habet et large partitur munera in omnes,

Galle; sed, ante diu quam presens silva vireret,

Hec fuerat promissa michi. Namque anxia partu

30

Mater anelanti Lucinam voce rogabat,

Et mestum, ignarus lucis, iam limen adibam;

Attulit ecce pium fors Dedalon; haud mora, mixto

Vagitu gemituque gravi concussus, apertas

Substitit ante fores; deque obstetricibus uni:

35

- Si puer est, citharam dabimus; si nata, monile,

Dixerat, ac speculum; - subitoque evanuit. Inde

Polliciti rediitque memor, factoque beavit,

Gallus

Vtilis invidie species imitatio fervens,

Incutiensque animo stimulos, Tirrene, fatebor.

40

Ardeo nunc similem citharam, nisi forsitan ista

(Quod malim) caruisse velis. Sunt vellera nobis

Mollia, sunt hedi; pretium, vel grande licebit,

Ipse rei parve statuas. Parebitur ultro.

Tirrenus

Grande rei parve? Cithare solatia nescis;

45

Rem magnam (sit nota) voces: fastidia mulcet,

Lassatos animos refovet, solatur amicos,

Gaudia restituit, pellit de pectore luctum,

Exiccat lacrimas, compescit flebile murmur,

Spes revehit, frangitque metus, vultumque serenat.

Gallus

50

Quid pretio maiore vetat vel magna pacisci?

Tirrenus

Non michi setigeri quantumvis pascitur usquam

Villigerique gregis, nedum leve vellus et hedi

Sit pretium cithare; non si tibi gurgite latos

Ambiat Hermus agros, rutilisque oblimet arenis.

55

Quid michi divitie? quid rerum mutus acervus?

Nostras cernis opes: Hec est, qua crebra rebellis

Prelia fortune mundique prementia vincla

Pauperiemque levo; rigidas hac sepe per Alpes,

Perque nemus vacuum, perque atra silentia noctis

60

Fisus eo; plaudunt volucres et concava saxa,

Interea tristes fugiunt per nubila cure.

Gallus

Laude sitim cumulas; fer opem, optatoque potiri,

Te duce, contingat; vivam memor emoriarque.

Tirrenus

Sera animum que cura subit? Brevis ecce iuvente

65

Flos cecidit. Tunc tempus erat! Iam discere turpe est

Quod pulcrum didicisse foret. Sic volvitur etas,

Omnia sic volvit fugiens, ac nescia freni.

Sorte tua contentus abi, citharamque relinque;

Est quibus a teneris tractata suaviter annis.

Gallus

70

Posceris auxilium; tu consulis? Incipe rebus

Mecum; verba aliis, quos possunt verba movere.

Poscimus hanc avide; toto nil pulcrius orbe est.

Tirrenus

Pulcra movent oculos, sed prosunt apta fruenti;

In partesque venit pudor atque modestia voti.

Gallus

75

O felix, o care deis, Tirrene, supernis!