1. de Davide Iudaeorum rege

Eram paterna abiectus in domo puer,

Cunctisque fratribus meis

Minor pusillum in monte pascebam gregem.

Hic ego sub umbris arborum.

5

Dum laeta tondet gramina pecus, maximi

Laudes canebam Numinis,

Sonora tangens fila citharae, quam meae

Parvae laborarant manus.

At ille sanctus caelitum rex, et pater,

10

Qui summa tangit fulmine

Corusco, humoque gaudet ima tollere

Suum repente nuntium

Ad parva misit tecta, qui meum sacro

Liniret unguento caput.

15

Abiecit ille viribus praestantia

Fratrum meorum corpora:

Nec forma quidquam profuit, nec asperis

Spectata virtus proeliis.

At ego pusilli parvulus custos gregis

20

Ad regium decus efferor.

 

2. paraphrasis in triginta psalmos
in quibus Hebraerorum numerationem sequitur

Dum nigra iucundos per languida membra sopores

Nox irrigat mortalium,

Tu mecum tacitis Hymnos meditare sub umbris

Cantu Latino, barbite

5

Iesseo quondam Heroi modulate; tyranno

Qui sive pulsus a fero

Montibus in solis erraret, sive reversus

In patriam ditissimas

Vrbes, et latos populos ditione teneret,

10

Noctes, diesque maximo

Caelicolum regi laudes cantare solebat.

At vos, beati caelites,

Est tutela quibus vatum commissa piorum,

Adeste, quaeso, dexteri;

15

Et quaecumque Syros docuit rex optimus olim,

Per Italas urbes lyra

Dum memorare iuvat, facilem concedite cantum,

Rebusque dignum maximis.

 

3. argumentum psalmi primi

Beatus ille, qui nec audit impios,

Nec perseverat improbus

Peccare, nec laetatur irrisoribus

Se pessimis adiungere;

5

Sed mente pura diligit leges Dei,

Illasque semper cogitat,

Seu nox sopore amabili, seu lumine

Sol candido terram irrigat.

Qualis perennes orta propter rivulos

10

Arbor feraces ramulos

Ornat quotannis fructuum laetissima

Pulcherrimorum copia,

Suumque honorem servat omni tempore

Densis amicta frondibus;

15

Talis piorum est vita, talis omnium

Colentium leges Dei.

Hi quidquid umquam molientur, exitus

Illo favente prosperos

Habebit. Haud sic improbi, sed pulverem

20

Vt turbo late disiicit,

Sic iactat illos impetus libidinum,

Nulloque consistunt loco.

Ergo supremi iudicis cum venerint

Tribunal ad iustissimum,

25

Caussa cadentes, a bonorum candida

Turba procul, miserrimi

Trudentur ima in Tartara; quoniam Deus

Mores piorum diligit:

At turpiter qui vitam agit, cruciatibus

30

Hunc sempiternis afficit.

 

4. argumentum psalmi III

Pater beate, quid esse caussae existimem,

Cur impio bello furens

Me persequatur immerentem civitas?

Meam salutem perditam,

5

Et derelictam populus a tua, pater,

Benignitate praedicat.

Sed quisque quod labet loquatur, tu decus,

Certumque praesidium meum es.

Numquam fidem tuam pia invoco prece,

10

Quin vocibus dexter meis

Aures benignas praebeas, et supplici

Optata dones omnia.

Ergo quieta mente utramvis dormiam

In aurem, et hostium minas

15

Ridebo vanas: nullus ullo tempore

Belli tumultus, aut ferox

Me proeliorum territabit impetus;

Non si trecentis militum

Me vallet hostis millibus, et undique

20

Mortem minentur omnia.

Exsurge, vindex scelerum, et hostium feram

Compesce vim crudelium,

Qui saepe saepiusque me gravissimis

Iam liberasti casibus.

25

Tu perdidisti Saulem, et omnes impios,

Qui belluarum immanium

Instar, salutem, et sanguinem meum hiantibus

Saevi appetebant faucibus.

Solus salutem, solus, o dulcissime

30

Pater, bona omnia sufficis:

Solus colentibus pie numen tuum

Aeterna donas gaudia.

 

5. argumentum psalmi VI

Ne, quaeso, Domine, me tuus furor opprimat,

Neve ira saeviat tua:

Sed qui pater mihi es, paterna filium

Severitate punias.

5

Miserere, Domine, iam mei, iam tristibus

Aurem querelis admove;

Nam dira morbi vis misellum conficit:

Me vita destituit mea.

Et tu quousque differes opem tuam

10

Meae salutis negligens?

Quousque vultum iratus avertes tuum?

Tuo benigno lumine

Meos dolores intuere iam, pater,

Malisque tantis eripe.

15

Quid me, oro, morte rapere tam cita iuvat?

Ecquid sepulcro conditus

Tui memor ero? ecquid tuas amabili

Cantabo laudes carmine?

Si caede me, et lectum meum libidine

20

Contaminavi sordida,

At lacrimarum me, meumque lectulum

Lavabo largo flumine:

Me nulla nox, me nulla lux in posterum

Non lacrimantem viderit.

25

Quamquam satis, superque supplicii datum est;

Maerore iam contabui,

Fletuque fessa perdidi iam lumina,

Peccata perditus mea,

Iniuriasque meorum acerbas hostium

30

Dum flere numquam desino.

Recedite procul, impii, recedite

Malas in oras; nam Deus

Suspiriis, lacrimisque motus est meis,

Dominus pias preces meas

35

Benignus audivit, salutem supplici

Donavit optimus pater.

Ergo erubescant, et dolore pessimi

Rumpantur hostes, et meae

Felicitati quisquis invidet, procul

40

Fugiat metu perterritus.

 

6. argumentum psalmi XI

 

David

Deo mea spes nititur; quid dicitis,

Vestris ut avolem procul

A montibus? misella sicut avicula,

Quam saevus accipiter feris

5

Adurget unguibus, fame rabida furens.

Amici

Quia hostis ecce barbarus

Arcum tetendit iam, suas ut imbuat

Tuo sagittas sanguine;

Et dissipatis legibus, miseris nihil

10

Ad spem salutis linquitur.

David

At ego quid egi, cur meam vitam mihi

Auferre tendat impius?

Sed praesidet templo Deus sancto, Deus

Caelum beatus incolit:

15

Hinc perspicaci cuncta lustrat lumine

Rerum omnium arbiter parens,

Sua ut potente dextera bonos iuvet,

Malosque iustus puniat.

Explorat ille saepe rebus asperis

20

Pios, ut aurum fervidus

Explorat ignis, opprimi tamen vetat:

Contraque tempus ad breve

Florere permittit malos, cruciatibus

Quos deinde longis afficit.

25

Quapropter hostis impius nisi iam suo

Ponit furori terminum,

Praedico, funditus peribit obrutus

Igne, procellis, sulphure;

Namque aequus aequitatem amat Deus, et pios

30

Placido intuetur lumine.

 

7. argumentum psalmi XII

Benigne caelitum pater, serva, obsecro,

Opemque fer; paucissimi

Nam sunt, quibus confidere, ac possim meam

Tuto salutem credere.

5

Mendacio iam pulsa turpi veritas

Recessit alma ab urbibus,

Fidesque sanctusque pudor, et soror illius

Sinceritas amabilis.

Quod si quis umquam blandiatur, et omnia

10

Loquatur ore dulcia,

Tu vero ab illo tibi potissimum cave.

Te, lingua blanda, ab improbo

Avellat ore praepotens rerum Deus:

Tu, magna qui semper loqui

15

Gaudes, eum iratum, tuaeque vindicem

Linguae protervae sentias;

Tu qui furore percitus: "Lingua mea

Opes mihi, et potentiam,

Dicis, parabo; liberum os gero, et geram

20

Semper; quis imperat mihi?".

At haec nefandus dum nefaria evomit,

Caelestium rex maximus

Orationis impiae superbia

Commotus: "Exsurgo iam, ait,

25

Exsurgo, iamque opem salutarem affero

Benignus afflictis: mihi,

Qui vexat illos, impius poenas dabit".

Sincera verba Numinis,

Auroque puriora sunt purissimo,

30

Quod igne saepe ac saepius

Purgavit artifex, monile regio

Sponso laborans nobile.

Tu gente nos ab impia, rex optime,

Servabis, et clementiae

35

Scuto tuae firmissimo tela hostium

Longe repelles omnia.

Tuti vagantur improbi, et bonis malam

Pestem, dolosque comparant,

Contaminata mente cum vir urbibus,

40

Servire dignus, imperat.

 

8. argumentum psalmi XIII

Quousque, Domine, linquor in tantis malis?

O columen, et salus mea,

Quousque pergis esse non memor mei?

Dic, oro, quamdiu dies,

5

Noctesque lacrimis madebo, et anxius

Deliberando distrahar?

Quousque supplicem tuae clementiae

Crudelis hostis opprimet?

Aures tuae satis diu, pater, a meis

10

Abhorruere questibus:

Satis superque vultus aversus tuus

Omnem mihi lucem abstulit.

Iam, quaeso, iam candore luminis sacri

Meas tenebras dissipa,

15

Ne forte durus mortis obrepat sopor,

Dum nulla donatur quies.

Ne, quaeso, ne amplius in mala insultans mea

Triumphet hostis gaudio.

Sed quamquam ab omnibus misera salus mea

20

Proiecta sit mortalibus,

Bonam tamen spem non ego abiiciam, tuae

Nitens opis fiducia.

Pater beate, maximas tibi gratias

Ago, tuum qui supplicem

25

Tam dexter audis, et malorum fluctibus

Tantis benignus eripis.

Iam iam querelas flebiles, suspiria

Iam pono laetus tristia,

Et fonte quidquid carminis fluet meo,

30

Pater, tibi omne consecro.

 

9. argumentum psalmi XV

 

David

Pater supreme, quis tuum templum incolet?

Dic, oro, monte quis acquiescet in tuo?

Deus

Qui purus omni a labe iustitiam colit,

Qui diligenter curat, ut mentem mala

5

A cogitatione servet integram,

Nec immerentes ore vexat improbo,

Nec alteri nocere solummodo cavet;

Sed si quis ullum laedat, auxilio venit,

Iniuriamque prohibet. Hic malum, licet

10

Ditissimum, licet potentem, negligit;

At quos amantes viderit Deum, colit,

Veretur, observat, loco quamquam infimo

Iacere cernat rerum egentes omnium.

Nec, si quid umquam iuret, umquam peierat.

15

Non ille foenori pecuniam daret,

Illamve reciperet, licet pauperrimus,

Vt innocentes opprimat, vel maximam.

Qui servat haec, immobilis semper manet,

Deoque carus vivit, et mortalibus.

 

10. argumentum psalmi XXIII

Rex caelitum est pastor meus;

Nihil boni deerit mihi.

Vberrimis in pascuis,

Amoena propter flumina

5

Me spiritus sanctissimi

Aura beata recreat,

Dulcique mentem pabulo

Nutrit suae scientiae.

Miserrimus animus meus

10

Dum longius abit a Deo,

Erraverat procul a via,

Quae ducit ad caelestium

Oras beatas. At Deus

Meae misertus miseriae,

15

Benignitate maxima

Quaesivit illum ultro, et sui

Reduxit ad caulas gregis.

Si sola solus per loca

Inermis eam, ubi plurima

20

Imago mortis territat,

Interritus perrexero,

Custode securus Deo.

Me virga, pastor optime,

Coercet errantem tua:

25

Ne gravius offendar cadens,

Tuo bacillo fulcior.

Me mensa roborat tua,

Me dulcis exhilarat calix

Tuus: oleo foveor tuo.

30

Nec me, pater dulcissime,

Per has inexplicabiles

Vias euntem deseres

Vmquam, sed ad tuam domum

Duces, ubi vita fruar

35

Et sempiterno gaudio.

 

11. argumentum psalmi XXX

Te semper efferam, pater sanctissime,

Cantu meorum carminum,

Qui me tenebris inferorum, et horrida

Leti extulisti ianua.

5

Tua benignitate perfectum est, meis

Ne risus hostibus forem.

Domine, pia prece invocatus tabido

Morbum expulisti corpore.

Iam iam sub imas ire terras coeperat

10

Maerens anima, iam nexibus

Soluta cari corporis dulcissimas

Linquebat oras aetheris;

Cum restituta vivere, et iussa est frui

Lucis cupito munere.

15

Adeste, castae virgines, homines pii,

Adeste, mecum laudibus

Deum benignum tollite, agite gratias

Quantas potestis maximas,

Incomparabili illius clementiae.

20

Vt vere nimbus uvido

Vix ortus evanescit, Aquilonis feri

Si spiritus supervenit;

Sic ira sancti Numinis brevissima est:

At illius benignitas

25

Semper salutem, semper hominibus piis

Sincera praebet gaudia.

Quod si quid umquam incommodi intervenerit,

Deo favente celeriter

Multiplicatis commodis rependitur.

30

Verum ipse victis hostibus,

Et constituta pace, cum mihi omnia

Feliciter succederent,

Demens ad hunc modum loquebar: "Nulla vis

Me, nulla iam potentia

35

Deiicere poterit hoc statu rerum optimo.

Tu scilicet regnum meum,

Measque fortunas ita stabiliveras,

Vt montis instar omnibus

Habere visa sint". At hoc nulla mihi

40

Virtute contigerat mea,

Sed liberalitate maxima tua:

Quod ne mihi ignotum foret,

Illamque stultam opinionem ut ponerem,

Paullisper aversus mihi

45

Memet reliquisti, Domine; suntque illico

Mutata, versaque omnia.

Tum lacrimans, vocesque lamentabiles

Fundens: "Quid, inquam, maxime

Rex caelitum, quid vita proficiet mea

50

Restincta morte tam cita?

Ecquid sepulcro lingua condita poterit

Cantare nominis tui

Laudes? tibive docta dextra psallere?".

Ne, quaeso, supplicis tui

55

Novissimo in casu precem contemtam habe,

Sed pestilentem corpore

Depelle morbum de meo. Sic lacrimans

Orabam: at ipse tristibus

Aurem querelis admovens, pro lugubri

60

Maerore laeta gaudia,

Pro foeditate vestium squalentium

Vestem dedisti candidam.

Itaque tibi ingenium meum, et studia mea,

Meamque vocem consecro:

65

Semper tibi laudes cithara dicet mea,

Semper tuam clementiam

Cantabo, semper gratias tibi maximas

Agam, pater sanctissime.

 

12. psalmi XLII

Vt cerva fontem anhela quaerit anxie,

Quam vis canum sagacium

Vexavit, urit arva dum Sol igneus;

Sic te, pater dulcissime,

5

Desiderat anima mea, cor meum tuam

Sic expetit praesentiam.

O si nivea lux illa fulgeat mihi,

Cum liceat ad templum Dei

Adire, et hymnos Numini augustissimo

10

Cum gente sancta dicere!

Noctes, diesque lacrimae tristissimae

Fuere pro cibo mihi,

Dum continenter sciscitantur impiae

Gentes, Deus meus ubi sit.

15

Cur ille, dicunt, exsulem servum suum

Tantis relinquit in malis?

Iam fracta virtus ponderi succumberet

Rerum asperarum, nisi bona

Fulciret illam spes, et animum reficeret

20

Iucunda cogitatio,

Nimirum adhuc tempus fore, cum ad amabilem

Redibo laetus patriam.

Tunc me meorum multitudo civium

Immensa gratulantium

25

Templum Dei deducet ad sanctissimum:

Tunc civitas clamoribus

Faustissimis sonabit, omnia tinnulis

Late sonabunt plausibus.

Ergo bona tibi tanta, o anima mea, a tuo

30

Promissa cum scias Deo,

Cur non dolori iam modum figis? mihi

Cur omne tollis gaudium?

Committe iam, committe praesentissimo

Tuam salutem Numini;

35

Nam liberati ab omnibus malis adhuc

Agemus illi gratias.

Haec saepe mecum colloquor: sed intimis

Resurgit in praecordiis

Quandoque tanta vis doloris anxii,

40

Vix ut queam resistere.

Quapropter ad tui memoriam nominis

Amabilem saepissime

Recurram, o unica spes mea, o lux, et salus

Carumque solamen meum:

45

Dulcescet illa amaror omnis; et animo

Illa eluet curas meo.

Quamquam paterna sum fugatus a domo,

Vastasque solitudines

Iordanis, aviosque saltus Hermoni,

50

Inhospitalem et Mizarum

Exsul peragro, rerum egenus omnium,

Numquam tamen tui, pater,

Non meminero, numquam effluet animo meo

Dulcissimum nomen tuum.

55

Eheu dolorem urget dolor, neque ulla fit

Laboris intermissio.

Vt densus imber, visque saeva grandinis

Ingente glomerati agmine

Cum turbulento decidunt ex aethere,

60

Magnis et omne motibus

Caelum quatit tonitruum horrisonus fragor,

Sternuntur agri, sternitur

Seges virescens, rura plenis omnia

Natare fossis rusticus

65

Miratur; heu tali, pater, miserum agmine

Gravium malorum usque obruis.

Sed tu serena placidus intueberis

Me fronte tandem, et candida

Lux pellet horridas tenebras: interim

70

Manente nocte desinam

Laudes tibi numquam canere, numen tuum

Numquam precari desinam.

Dicam tibi flens: O salus, lux mea,

Cur tamdiu immemor es mei?

75

Cur lacrimis, dolore, luctu maceror,

Dum vexat hostis barbarus?

In frusta corpus omne concidunt meum,

Et me miserrime enecant,

Dum continenter sciscitantur impiae

80

Gentes, Deus meus ubi sit.

Cur tristis es, anima mea? cur numquam mihi

Per te licet quiescere?

Committe iam, committe praesentissimo

Tuam salutem Numini;

85

Nam liberati ab omnibus malis adhuc

Agemus illi gratias.

 

13. argumentum psalmi C

Vrbes, et agri, cantibus

Sonate, laeta maximo

Servite mente Numini:

Laetis adite plausibus

5

Ad atria eius aurea.

Ipse, ipse verus est Deus,

Terrae, polique conditor;

At ceterarum gentium

Non dii, sed aurum, et marmora.

10

Tu nos, pater sanctissime,

Tua benignus dextera

Finxisti: oviculae nos tuae

Sumus: tuae scientiae

Dulcissimo nos pabulo,

15

O pastor optime, nutriens

Aeterna donas saecula

Vitam beatam ducere.

Ergo Deum canamus, o

Viri, et pudicae feminae:

20

Viri, et pudicae feminae,

Adite sancti ianuas

Templi sonantes dulcia

Carmina. Sonent late omnia

Nomen Dei sanctissimum;

25

Nam dulcis, et rerum omnium

Amabilissimus est Deus.

Absumet ignis sidera,

Tellus peribit; at Dei

Mirabilis clementia,

30

Et veritas semper manent.

 

14. argumentum psalmi CXIII

Adeste, castae virgines, pueri integri,

Adeste, mecum laudibus

Efferte nomen Numinis sanctissimi.

Dum Sol per oras aetheris

5

Cursu volubili rotabitur, diem

Aegris ferens mortalibus;

Minora dum micabit inter sidera

Luna occidente iam die,

Ab Indo ad ultima Britanni litora

10

Illustre sit nomen Dei.

Non universis ille tantum gentibus

Sua imperat potentia,

Sed caelites, caelique supra maximum

Se tollit altus verticem.

15

Hinc pater acuto cuncta lustrat lumine:

Non stellifer quidquam polus,

Non alma quidquam terra continet, neque

Pontus eam circumvagus,

Nil pandit aer liquidus, occultat nihil

20

Crassa inferorum obscuritas,

Mortalis ullus denique nihil pectore

Servat profundo conditum,

Quod ille rector maximus caelestium

Non cernat omni tempore.

25

Ipse et potentes, mente inani lucida

Perambulantes sidera,

Vindex ad imos usque trudit inferos;

Et pauperes in infimo

Gradu iacentes principum in solio locat

30

Sua benignus dextera:

Ipse et pudicam liberorum garrulo

Hilarat puellam examine,

Quae prole sine dulci diu in tristissimo

Maerore vitam traxerat.

 

15. argumentum psalmi CXIV

Cum liberata servitute barbara

Iudaea gens Aegyptiorum finibus

Exiret, illamque Deus ipse duceret,

Fugere fluctus aequoris perterriti,

5

Iordanis unda retro fugit, et stupens

Gens illa vidit exsilire maximos

Montes, ut agni prata per virentia

Saliunt novelli, lacte dulci ebrii.

Quid accidit, mare, tibi, cur perterritum

10

Fugeres? ocelle fluminum, quid accidit,

Cur pavidus ad fontem recurreres tuum?

Vos, quaeso, montes maximi, quid impulit

Inusitatis exsilire motibus?

Sensere magni Numinis praesentiam

15

Montes, et unda fluminis, et altum mare;

Sensere dura saxa solitudinum,

Cum bis ea fontes verteret in uberes.

 

16. de inscriptione quindecim hymnorum qui sequuntur

Ter quinque, qui sequuntur, Hymni, Cantica

Graduum vocantur; istiusque nominis

Quae vis in isto sit loco, iam plurimi

Interpretantes protulere plurima;

5

Sed illa sic incerta, fabulosaque,

Vt ipse malim confiteri libere,

Nescire me, quod nescio. Tu, candide

Lector, quod istis continetur Canticis,

Dum diligenter explicamus, obsecro,

10

Attentum animum adhibe, tametsi inscriptio

Quid ipsa sibi velit, explicare non datur.

Nam totque tantaque poteris cognoscere

In his poetae versibus sanctissimi,

Vitam beatam maxime attingentia,

15

Vt curiosus sis licet, animo tamen

Aequo ferendum sit, quod unum hoc nescias.

 

17. argumentum psalmi CXX

Oppugnat hostis impius caput meum

Measque fortunas: ego

Contra piarum me tegam scuto precum;

Nam vocibus dexter meis

5

Aures amicas admovet semper Deus,

Vt filio dulcis pater.

A viperino dente, acerbo a vulnere

Oris dolosi, Domine, me

Defende, saeva lingua ne vitam mihi

10

Suis venenis auferat.

Dolosa lingua quem tibi fructum feret?

Quid turpibus mendaciis

Lucrabere praeter odium Dei, miser

Et omnium mortalium.

15

Qualis sagitta milite a fortissimo

Contorta, qualis ignea

Nutrita vis iuniperi olentis caudice

Talis venenata impii

Lingua est. Miser, miser ego iam nimium diu

20

Cum gente vivo barbara.

Me pax iuvat, et mutui concordia

Amoris ardens ignibus:

At ista gens, de pace cum loquor, nihil

Crepat nisi necem, et sanguinem.

 

18. argumentum psalmi CXXI

Dum me cruentus urget hostis, lumina

Montes ad altos sustuli,

Vnde ille rerum praepotens pater omnium,

Terrae, polique conditor,

5

Frustratus hostem barbarum, mittet mihi

Opem benigno numine.

Numquam ille saevis impiorum incursibus

Tuam sinet constantiam

Labare victam, dormiet numquam tuae

10

Salutis ille negligens:

Qui civitati praesidet sanctissimae,

Numquam profecto dormiet:

Haerebit ille semper ad dextrum latus

Fidissimus comes tuum,

15

Vmbraculique tecum amabilis vice

Fungetur optimus pater,

Ne fervidus te tangat aut Sol, aut gravi

Luna insalubris lumine.

Quodcumque ages, ubicumque eris, domi, foris,

20

In urbe, in agro, tecum erit

Semper beatus caelitum rex, et pater,

Fortunet ut tibi omnia:

Suasque tandem ducet ad domos, ubi

Aeterna vives saecula.

 

19. argumentum psalmi CXXII

O quale cepi gaudium,

Cum dicerent: Adibimus

Templum Dei sanctissimum!

Te, magna, visam, civitas,

5

Tectis, viis, et moenibus,

Et civium concordia

Florentem, et almi Numinis

Tutela. Agris ex omnibus,

Et oppidis gens plurima

10

In te piorum singulis

Annis ter ad festos dies,

Et sacra sancta convenit;

Vt legibus mandat suis

Rector supremus caelitum.

15

Tu iura claris urbibus,

Legesque das; tu maximos

Reges alis; te Davidis

Proles frequentat inclyta,

Stipata semper nobili

20

Turba ducum. Precamini,

Cives boni, bona omnia

Huic civitati. Sit bene,

Feliciterque amantibus

Te, mater alma; nec tuis

25

Vmquam recedat finibus

Pax, et beata Faustitas.

Salus meorum civium

Tua salute nititur:

Templum Dei sanctissimum

30

Te reddit omnibus piis

Amabilem. Igitur usque dum

Ego vixero, semper tibi

Bona precabor omnia.

 

20. argumentum psalmi CXXIII

Ad te, beatas qui beatus incolis

Oras nitentis aetheris,

Attollo lumina lacrimis manantia,

Vitae meae spes unica.

5

Iniuriosa verberatus ut manu

Manus heriles aspicit

Flens servus, implorans opem domini sui;

Vt serva servi dextera

Pulsata, dominae dexteram aspicit suae,

10

Sic te, pater sanctissime,

Nos intuemur maxima fiducia,

Donec querelis tristibus

Aures benignas applicans adsis tuo

Nobis secundo numine.

15

Iam, quaeso, iam tuere supplices tuos

Vultu sereno; ista quoniam

Abominata gens sua superbia

Nos enecat miserrime;

Miserrime nos enecat gens impia

20

Irrisione, et iurgiis.

 

21. argumentum psalmi CXXIV

Nisi nos benigni Numinis

Tutela servasset, piae

Nunc dicat urbis incola,

Nisi nos benigni Numinis

5

Tutela servasset, feri

Invaderent cum barbari,

Instar leonum, hiantibus

Nos devorassent faucibus.

Cum gens veniret impia

10

Furens, minasque, et sanguinem

Spirans, malorum altissimo

Nos obruisset gurgite.

Torrens malorum maximus

Agros, et urbem, et omnia

15

Iam perdidisset funditus.

Supreme caelitum pater,

Te sempiternis laudibus

Servata tollet civitas.

Quam noluisti immanibus

20

Patere praedam belluis.

Vt implicata vinculo

Pudica turtur, aucupis

Crudelis effugit manum,

Si forte laqueus frangitur;

25

Sic impiorum e dextera

Spem praeter ipsi evasimus.

In posterum anxius timor

Nostris facessat finibus,

Quando omnium rerum potens,

30

Terrae, polique conditor

Suo benigno numine

Nostrae saluti consulit.

 

22. psalmi CXXV

Quicumque vere spes suas locat in deo,

Immobilis semper manet,

Sionis instar, nulla quem suo potest

Mutare vis umquam loco.

5

Vt sancta vallo montium circumdata

Est undecumque civitas,

Sic ipse rector caelitum dextro pios

Vallabit usque numine,

Illosque nullis improborum viribus

10

Premi diutius sinet;

Ne forte virtus fracta rebus asperis

Deo recedat a suo.

Fac affluenter manet ad bonos tua,

Quaeso, benignitas, pater:

15

At qui, secutus impiorum pessima

Consilia, deserit viam

Legum tuarum perditus, illum, precor,

Vltrice puni dextera.

Vtinam Quies, et alma Pax nostros agros

20

Nostras et urbes incolat.

 

23. argumentum psalmi CXXVI

Cum liberati barbarae gentis iugo

Dulcem rediremus domum,

Se somniare quisque, non vero frui

Existimabat gaudio.

5

O quae voluptas, quanta nobis commoda

Tuo favente numine

Tum contigere, caelitum rex maxime!

Tum barbarus mirans ait:

En quanta pro salute gentis istius

10

Pater deorum conficit!

Et magna certe fecit; haud iniuria

Tanto exsilimus gaudio.

Vt Auster udus imbrium vim maximam

Fundens, iugisque collium

15

Nivem albicantium liquans, suas super

Ripas alit torrentia

Flumina; vagantur illa, lateque omnia

Tenent; ita, pater optime,

Fac, ut tuorum multitudo civium

20

Plenis viis ad patriae

Dulces fluat agros, omniaque passim occupet,

Laetoque plausu repleat.

Vt glareoso tristis arvo semina

Mandans colonus, uberem

25

Si forte messem percipit, gaudet magis,

Quam cultor agri fertilis;

Sic nos per annos septies denos gravem

Et servitutem, et cetera

Passi mala omnia, cum lares amabilis

30

Reviseremus patriae,

Cunctis vicissim gaudiis incessimus;

Tuaeque, rex sanctissime,

Benignitati gratias semper agimus,

Semperque habemus maximas.

 

24. argumentum psalmi CXXVII

Nisi coniugem Deus bonam, et agrum fertilem,

Dulcesque donet liberos,

Frustra laborat, si quis haec studio suo

Sese paraturum putat.

5

Nisi civitatem, et civium concordiam

Defendat optimus pater,

Et civitatem, et civium concordiam

Frustra tuentur principes.

Frustra ad labores ante lucem surgitis;

10

Frustra laboratis diem

Totum, labores nisi Deus vestros suo

Fortunet ipse numine.

Ipse et parabilem facit victum, et piis

Praebet quietem civibus:

15

Ipse et frequentat liberis domum; et ipsius

Vxor pudica munere

Contingit, ac decora, et optimis simul

Ornata proles moribus,

Talisque robore, qualis a fortissimo

20

Sagitta torta milite.

Beatus ille qui pharetram talibus

Implet sagittis! non ei

Erit timendum, si quod umquam evenerit

Certamen: illum iudices,

25

Et cuncta civitas, suis cum filiis

Bonum, et beatum praedicant.

 

25. argumentum psalmi CXXVIII

Beatus ille qui piam sese Deo

In servitutem dedicat,

Semper paratus exsequi sanctissimis

Quod ille verbis imperat.

5

Non is paterna rura inaniter colit;

Sed quae feraci semina

Sinu recepit fundus, illa maximo

Reddit colenti foenore.

Vxor pudica bene regit domum, et optimis

10

Exornat ipsam liberis,

Foecunda vitis instar, apta diligens

Quam curat arte vinitor.

Proles novella crescit, ut virentibus

Oliva pulchra ramulis;

15

Et mensa turba garrula circumdata

Cumulat parentes gaudio.

Haec est piorum vita; eosque talibus

Remuneratur praemiis

Summi benignitas patris; quem si coles,

20

Vrbis sacratae commodis

Laetus frueris; usquedum vivas, tuae

Prolis beatae liberos

Florere cernes; patriis Felicitas

Regnabit alma finibus.

 

26. argumentum psalmi CXXIX

Me barbarorum saepe vexavit furor,

Nunc sancta dicat civitas;

Me barbarorum saepe vexavit furor

Ab ultima usque origine;

5

Sed nulla vis, nec ullus hostium dolus

Me quivit umquam exstinguere.

Aravit heu mea terga longis verberum

Sulcis nefandus barbarus;

Laboribus me, vinculisque asperrimis,

10

Duraque vexavit fame:

Sed vincla rupit ferrea, et tandem mihi

Dulcem quietem praebuit,

Vberrimoque me locavit in solo

Caelestium summus pater.

15

Qui civitatem Numinis sanctissimi

Vult perditam, pereat male.

Vt herba tectis orta summis aedium

Humore vitali caret,

Nec quit profundiore radices humo

20

Agere; itaque ante exaruit

Percussa sole fervido, quam dextera

Vellatur alicuius; neque

Manum replevit ea metens, suum neque

Sinum, manipulos colligens;

25

Nec qui viator praeterit, verbis ei

Bene precatur optimis;

Talis sit impius hostis, et quisquis pios

Odit, Deus quos diligit.

 

27. argumentum psalmi CXXX

Malis profundis obrutus

Tuam, pater, fidem invoco.

Ne, quaeso, supplicis tui

Audire vocem respue.

5

Si vindicaris omnia

Peccata, cunctaque exigas

Quae iure debentur tibi,

Quis sustinebit, o pater?

Quis tam pie, tam puriter

10

Vitam colit, quin sit tibi

Poenas daturus maximas?

Incomparabilis tua

Certe benignitas facit

Vt numen a mortalibus

15

Tuum colatur. Hac ego

Confisus, auxilium tuum

Exspecto certum: animus meus

Et lenitate tua, et tua

Promissione nititur.

20

Non sic morantem languidus

Exspectat Auroram vigil,

Qui nocte tota sedulus

Ambivit urbis moenia,

Votis ut omnibus expeto

25

Ego te morantem, o refugium

Meae salutis unicum.

Iudaea gens, Deo tuo

Confide; nam Deus tuus

Benignus et placabilis

30

Et promtus est ignoscere.

Tua ipse peccata omnia

Delebit, et maculas sua

Absterget omnes dextera.

 

28. argumentum psalmi CXXXI

Supreme rector caelitum,

Non ipse regium ob decus

Inflatus efferor, neque

Perambulans sublimia

5

Mentis superbae somniis,

Maiora viribus meis

Tribuo, tribuere quam decet

Hominem caducum, inanis et

Imaginis simillimum.

10

Si non modestiam colo,

Si sumo magnos spiritus,

Turpissimae arrogantiae

Poenas gravissimas luam.

Qualis pusillus est puer,

15

Quem lacte dulci blandula

Vix alere desiit parens,

Talis animus, et mens mea est.

Vt ille totus optima

Matre acquiescit in sua,

20

Sic ipse toto pectore

Ex caritate pendeo

Caelestis optimi patris.

O te beatum, quisquis es,

Qui spem tuam in Deo locas!

 

29. argumentum psalmi CXXXII

Sis memor usque pii, Rex maxime, Davidis, et quam

Cives in omnes mitis exstiterit suos.

Ille tui sancto incensus iuravit amore,

Votumque lingua nuncupavit hoc modo:

5

Ne tibi sim carus, vita mihi carior ipsa,

Neu verba posthac supplicantis audias,

Ante meae si cara domus ad limina adibo,

Oculosve somnus ante clauserit meos,

Quam praeclara tuo fuerit, pater optime, templo,

10

Tuisque dedicata sacris area.

Sic ait, et parvo post tempore dedicat illam,

Qua se beatis silva campis porrigit,

Cum tu clara prius Bethleemi signa dedisses.

Tuam introibimus, pater, domum, tua

15

Perpetuo castis venerantes numina sacris.

Tu mansionem dexter ad certam veni,

Mysticaque arca vagans stabili iam sede quiescat:

Fac, ut sacerdos mente pura te colat,

Et sua cuique pio da gaudia, neve tueri

20

Omitte prolem Davidis tui inclytam,

Quam patris aurato in solio tu, sancte, locasti.

Iuravit ille, peierare qui nequit,

Omnipotens dulci affatus sic Davidem amore:

Tua sedebunt sede liberi tui;

25

Qui si constantes in relligione manebunt

Quam Mosis ore sanximus, neque inclyta

Foederis antiqui violarint iura, nepotum

Serie propago nobilis longissima

Dulci pace fruens solio regnabit avito.

30

Sionis arcem praefero cunctis locis.

Hic ego longa libenti animo per saecula degam:

Hic supplicantium preces ego civium

Audiam, et optanti mea sancta oracula pandam.

Florebit agris fructuum laetissima

35

Omnigenum ubertas, atque hinc procul omne fugata

Per aevum egestas exsulabit horrida.

Casta sacerdotes ornabit vita, colentque

Domos piorum pura semper gaudia.

Ac veluti lauro pulchrae densissima silva

40

Radice ab ima pullulat, sic Davidi

Candida succrescet proles, quae splendida facta

Parentis augeat optimi: neque hostium

Vlla domum poterit vis hanc evertere; non si

Coniuret omnis impiarum gentium

45

Barbaries latas per terras didita. Cunctis

Optatus ille piis fluet ab origine

Ista, qui populos omnes, et maxima ponti

Aequora, globosque siderum micantium,

Et divos supra caeli convexa morantes

50

Mecum gubernet sempiterna ad saecula.

 

30. argumentum psalmi CXXXIII

O quam beatum est pacis insolubili

Fratres ligari vinculo!

O qualia bona, et quanta secum gaudia

Apportat alma Caritas!

5

Quales odores spirat unguenti liquor

Stillans Aaronis sacro

E vertice aureas ad oras vestium,

Tales odores candida

Pax, atque amoris mutui concordia

10

Afflant piorum mentibus.

Vt ros Sionis decidens iugum, et avia

Hermonis alti pascua

Foecundat, ita quas incolit domos pia

Pax, ditat omnibus bonis.

15

Nam degit ubi Pax, et beata Caritas,

Ibi caelitum degit pater.

 

31. argumentum psalmi CXXXIV

Dum nox favet, suoque nos silentio

Invitat, agite, laudibus

Deum efferamus, aedis o sanctissimae

Casti beatique incolae.

5

Tollamus, agite, supplices simul manus,

Adytisque in intimis Deum

Aures amicas applicantem plurima

Prece invocemus, ut sua

Ope sospitet cives, bonaque det omnia

10

Larga benignus dextera.

 

32. argumentum psalmi CXXXVII

Dum nos ferarum gentium crudelitas

Desideratae patriae dulci solo

Exterminatos detinet, iuvat procul

A civitatis barbara frequentia

5

Sedere solos sola propter litora

Euphratis. Hic comantium nostras lyras

Suspendimus ramo salicum, et uberrimam

Vim lacrimarum fundimus, tui, Sion

Dulcis, recordantes, tuamque, maxime

10

Rex caelitum, orantes opem ore supplici.

At interim adiens pastor errantis gregis:

Cantate nobis, ait, aliqua de canticis

Vestris: quid istae pendulae tacent lyrae?

Qui nos queamus, obsecro, animum inducere,

15

Vt canticum sanctissimum nostri Dei

Cantemus istis exsulantes in locis?

Si oblitus umquam fuero, sancta civitas,

Tui, mea quoque oblita dextra psallere

Amabiles numquam lyra eliciat sonos.

20

Adhaereat lingua mea faucibus meis.

Ne canere possim, nisi ego meminero tui,

Nisi cuncta acerba erunt mihi, et amarissimo

Amariora felle, donec moenia,

Tuumque templum restituta videro.

25

At tu, nefanda facta qui mortalium

Vltrice punis dextera, taeterrimi

Idumaeorum sceleris usque sis memor;

Qui, dum periret civitas tua, impios

Hostes furentes vocibus nefariis

30

Sic incitabant: Pergite agedum, et omnia

Vastate; ferro et igne cuncta evertite.

Babylon superba, et omnium miserrima,

Beatus is, qui talibus pro iniuriis

Te digna solvet praemia, atque idem tibi

35

Large reponet, parvulos a pectore

Natos revellens matrum, et illos aspera

Ad saxa frangens, teque funditus eruens.

 

33. argumentum psalmiCXLIV

Aeterne mundi Domine, quas grates tuae

Clementiae possim agere? vel tuum quibus

Efferre nomen laudibus sanctissimum?

Tu proeliari dexteram meam doces,

5

Et omnium discriminum fidissimus

Comes per hostes obvios, et horrida

Per arma tutum ruere, et incolumem facis.

Tu civitates subiicis meas mihi,

Latisque donas imperare gentibus.

10

Domine, quid est homo, quod honore maximo

Dignaris illum, et tam benigne amplecteris?

Homo est imago vana, et umbrae somnium

Inanis, ipsa inanitate inanior.

Descende caelo, et irruentes hostium

15

Acies coerce fulminante dextera:

Illos procellis, igne, grandine dissipa,

Illos sagittis perime; nosque iam obrutos

His nationum barbararum fluctibus

Tuere. Summe Rex, tuas laudes ego

20

Cantabo semper; tibi cithara semper mea

Hymnos sonabit. Tu salutem regibus

Donare gaudes: Davidem tu maximis

Periculorum liberasti casibus.

Tu nunc furores impiarum gentium

25

Compesce, quas nefanda semper dicere

Iuvat, nefanda semper agere. Fac, pius

Miles triumphum nobilem referat domum;

Fac, alma Pax, Quiesque nostris finibus

Regnent tumultu barbarorum liberae.

30

Proles novella crescat agris omnibus,

Vt valle myrtus avia nitentibus

Se ramulis subiicit, amica limpidi

Rigata fontis lymphula. Sint virgines

Nostrae decoro corpore spectabiles:

35

Sint plena semper horrea bonis frugibus:

Plenis redundet cella semper doliis,

Redundet oleo, melle, pomis dulcibus.

Sint prata gregibus tecta foecundissimis,

Fortes iuvenci plaustra onusta ducere,

40

Fortes feracem glaebam aratro findere.

Neu saevus hostis nostra rumpat moenia,

Neu patriae iucundae amabiles agros

Abducta gens relinquat, aut civilibus

Sonent plateae iurgiis. Ter et amplius

45

Beata gens, quae talibus fruitur bonis!

Beata gens, quam maximus caelestium

Pater suo praesens tuetur numine!

 

34. paraphrasis in carmen Davidis
de morte Saulis Iudaeorum regis et Ionathae eius filii

Vrbes, et agri, fundite

Lamenta, tristes sidera

Ad alta voces tollite:

Nostrum decus gens impia

5

Exstinxit; altis montibus

Gens clara bello, procidit.

Ne, quaeso, fama, compitis

Haec Ascalonis, aut Gethi

Perfer; puellas hostium

10

Ne tanta clades ad choros,

Cantusque laetos excitet.

Abominata Gelboe,

Nec ros, nec imber educet

Herbam tuam, neque in tuis

15

Iucunda vitis, aut seges

Pubescat umquam montibus.

Hic heu relictis parmulis

Phalanx piorum militum

Fugata turpiter cadit:

20

Hic dux cruento in pulvere

Procumbit, ac si non foret

Gentis piae rex inclytus.

Sagitta numquam Ionathae,

Cum saeva obiret proelia,

25

Ictus ferebat irritos,

Sagitta velox, fortium

Potare docta sanguinem:

Nec hostis umquam vel pede,

Vel equo tulit sese obvius

30

Impune, cum Saules manu

Ensem rotaret impigra.

Saules parens, et Ionatha

Parentis inclyti decus;

Iucundi, atque amabiles,

35

Vos non diremit impiae

Vis dura mortis, copula

Quos vita dulci iunxerat.

Non fortior vobis leo

Errat Libyssis vallibus,

40

Regina non avium ocyor

Vobis, fugacem praepete

Penna columbam persequens.

Vos, o decorae virgines,

Quas induebat coccina

45

Rex veste, quas monilibus

Ornabat aureis, date

Vestro misellae lacrimas

Regi; misellae, tristibus

Sonent querelis omnia.

50

Vt militum ferocium

Infracta virtus concidit!

Vt, Ionatha fortissime,

In montibus tuis iaces

Confossus alto vulnere!

55

Has fundo lacrimas tibi,

Et haec ab imo pectore

Suspiria; frater mihi

O luce cara dulcior,

Amate Ionatha mihi,

60

Quantum nec ardens candidam

Amans puellam deperit,

Quantum nec unicam parens

Tenella natam diligit.

Vt militum ferocium

65

Infracta virtus concidit!

Vt Ionathas acerrimus

Parente cum fortissimo

In montibus caesus iacet!

 

35. ad lectorem

Haec nostra, lector Christiane, carmina

Sic temperavimus favente numine

Divino, ut ipsa cum legas, sit idem fere

Ac si poetae Davidis sanctissimi

5

Hymnos legas; tametsi enim neque reddita

Fuere verbis verba, neque nobis fuit

Religio, multa addere, bonam, et certam tamen

Spem habemus, additum nihil quod ab ipsius

Abhorreat sententia vatis, nihil

10

Obscura quod non monstret instar luminis,

Aut pulchritudini poematis aliquid

Decoris addat, virgini pulcherrimae

Quale decus addunt arte purpureae rosae,

Violaeque flavis crinibus circumdatae.

15

Quod si labores hos meos perspexero

Fuisse gratos, et legentium favor

Scribentis adiuverit, ut aequum, industriam,

Vltro recipio, et tibi meam adstringo fidem,

Curam mihi hanc unam fore antiquissimam,

20

Vt quae reliqua sunt Davidis poemata,

Oratione pura, et arte musica

Ornata possint mox Latinis auribus

Intelligi. Hoc ego ut queam cito exsequi,

Vtinam optimi faveat benignitas Dei;

25

Quod oro, votisque omnibus equidem expeto,

Non in meae, sed in ipsius spem gloriae.

 

36. ad Alexandrum Farnesium cardinalem amplissimum

Dum se alii mediae per amica silentia noctis

Dulci sopore recreant,

Haec ego Iessiadae cithara mage dulcia somno

Meditans canebam, dum dies

5

Clara superveniens taciturnas pelleret umbras,

Carissimas umbras mihi;

Quae me senserunt noctes vigilare beatas,

Dum primus ipse mystica

Davidis ad Latias deduco carmina Musas,

10

Piisque grata concino;

Non Iovis insani referens male sanus amores,

Non ebriosa Liberi

Orgia, non ludos Phoebi, exsecrandave sacra,

Sed maximi laudes Dei,

15

Tergeminum quem caelicolae venerantur et Vnum;

Qui siderum vagantium

Multiplices cursus, qui magnum temperat aequor,

Et omnium mortalium

Omnia facta videns sua iustis praemia reddit,

20

Suasque poenas improbis

Irrogat, et cunctas animalia cuncta per oras

Alit benigno numine.

O utinam haec discant pueri, castaeque puellae,

Mentesque sanctioribus

25

Formentur studiis, dum parva, et mobilis aetas.

Quid, o parentes, quid iuvat

Futilibus nugis, et turpi carmine vestros

Contaminare liberos?

Cum liceat sanctos illis versare poetas,

30

Scientiaeque pabulo

Divinae teneros animos nutrire, veneno

Dulci relicto, quo malo

Nullum aliud magis esse nocens puerilibus annis

Videre prisca saecula,

35

Quamvis illa forent caligine consita, nec dum

Perfusa vero lumine.

At tu prudentem iuvenili aetate senectam,

O patriae decus inclytae

FARNESI, aequiparans, post magna negotia, quando,

40

Audire fessus nobiles

Regum Legatos summis de rebus, amoenos

Mirandula doctissimo,

Maphaeoque tuo comitatus te abdis in hortos,

Et otio dulci iuvat

45

Mollibus et studiis duros finire labores,

Tunc nostra, quaeso, carmina

Perlege, nec tu Flaminii magis illa putato,

Quam regis illustrissimi,

Qui bello insignis, pietate insignior, hostes

50

Inter, ferociaque agmina,

Seu positis armis tranquilla pace quierat,

Amore sancto percitus

Aeterni regis laudes, et maxima facta

Tali canebat carmine.