58. Hieronimo Vallae

Si Stygii frenator equi Saturnius heros

      Pectinis audisset fila sonora tui,

Lex arctare minor Geticos potuisset amores

      Nec caput uxori flectere poena foret.

5

Ille novercales mallet quoque Virbius ignes

      Quam iuga Taygeti nocte gravante sequi,

Virbius insano laceratus pectora ceto,

      Pectora praecipiti pulverulenta fuga.

Non igitur mirum si, me plaudente, Cytheron

10

      Ingenii laudes gaudet habere tui.

59. Aegidio Falcetae episcopo

Aegis Ericthoniae rutilantia pectora divae

      Circuit anguiferis impia facta comis,

At senior tardo qui sidera temperat orbe

      Curvata coelum falce decorus obit.

5

Falx tibi cognomen tribuit Saturnia magnum,

      Sancte pater, Latii gloria prima chori;

Diva colubrifera deduxit ab aegide nomen,

      Aegide Cephenis quae malesana fuit.

Vt tua Iuliacae sapientia consulat urbi

10

      Commoda Bethlemii nobiliora Dei

Et nostris pellat scelus exitiabile terris

      Quas pater undanti vortice Turrus alit,

Vive situs igitur Phrygis et Titonia lustra,

      Et tibi sit Pallas aegide, falce deus.

60. in arcem Marianam fori Iulii

Viderat Hadriacam Marii Saturnius arcem

      Germano cingi milite, bella pati.

Ocius haec Getico profatur verba Gradivo:

      "Nate, quid Alpinos ad sua fata rapis?

5

Aptior est cyathis haec gens accumbere plenis

      Quam timidum galeae supposuisse caput.

Bella gerant acies Italae: Germania vino

      Sordeat epoto continuetque dapes".

 

61. in fontem Latianum

Rura tuebatur Latiano e vertice Nais

      Quae gelidas Pario marmore fundit aquas.

Iuppiter hanc silvis, hanc Ponticus intulit urbi:

      Vrbs tibi debetur, Pontice, rura Iovi.

62. in eundem

Nais quae Latii prius tenebat

Iugi sordida rura sordidosque

Lacus, ad veteres fugit penates

Magni Caesaris et tenebricoso

5

Vrna fictilis effluit canali.

Ducit Ponticus hanc pius senator

Vrbi deliciasque gaudiumque,

Vt, cum Sirius aestuosiore

Terras inficit aridas veneno,

10

Nais elevet aridum vaporem.

Cedat Septimiae fluentis humor,

Cedat Martia Romuli voluptas,

Nec Tirynthius ipse Claudiusve,

Neu flavo Tiberinus umbilico

15

Aquas virginis efferat, nec udos

Augustus latices pater. Fluat si

Nais Pontica, ceteras silebo.

63. ad Marinum Grimanum pontificem cardinalem

Qualis Echionios Semeles puer extulit ignes,

      Ille puer trepido qui dedit arma Iovi,

Daphnis ubi Aeolii flammare Pyracmonis ora

      Vidit et ingentem Porphyriona premi,

5

Vnde Callistoam toties fragor impulit Arcton

      Et tremuit profugae torta corona deae,

Talis Vtineas, felix pater, excipis aras,

      Enthea Grimano qui sacra ponis avo,

Fert ubi se Turrus gemino spumantior alveo

10

      Inficit et pluviis iugera Cormus aquis.

Magne Pater superum, qui tela Typhoea torques,

      Hunc face Cumaeos evoluisse dies

Et quoties votis sacras operatur ad aras,

      Nequitiam populi delituisse velis.

15

Mox ubi Tarpeiae remeaverit ardua rupis

      Saxa, colat titulo nobiliore deos.

 

64. Gallus ales

Viderat armigeras Gallus subiisse volucres

      Qua Rhodanus flavis cornua ducit aquis;

Protinus exclamat: "Non hic latet aureus ille

      Natus ab Iliaco Laomedonte puer.

5

Cura Palatino vobis dare furta Iovi, nos

      Expedit augusta regna tenere manu".

65. in Schenobaten

Arva triumphato Libyes evicta Syphace

      Caesaris ut Latiae supposuere manus,

Daedalus ignotas iterum temerarius alas

      Movit et Ausonio subdidit astra Iovi.

5

Haec igitur felix aura numerabitur aetas:

      Monstra domat Caesar Schenobatesque volat.

66. votum pro Amasaeo

Hanc aram, Phrygios servet quae pervigil ignes,

      Sordeat et fumo spica cilisca tuo,

Damnis Vtinei prope saxa nitentia Turri

      Ponit magna tuo, diva, puerperio.

5

Tu face Cumaeos Amasaeus ut augeat annos

      Et Pylios valeat praeteriisse dies,

Ocia neu tacitae traducat inertia vitae

      Neve ingrata suos fama premat cineres;

Quod si fata tuis votum auribus acclinarint,

10

      Bethlemia pro rupe haec erit ara mihi.

67. ad Aemilium Candidum

Cedit Amyclides, cedit tibi corpore Nireus

      Et qui dat magno pocula grata Iovi,

Formosam quamvis malit Iuno Herculis Heben

      Ac timeat Phrygias continuare dapes.

5

Te Nais mirata perit, te maximus optat

      Amphitryoniades Liriopesque puer

Quique Amathusiacam saevo domat igne Cerastin

      Vincula fert matri rete, Gradive, tibi.

Carmen ob hoc nostrae ne dedigneris avenae:

10

      Parva cicuta solet conciliare deos.

68. Cornelio Veronensi minori Flamini

Quale Bianorea modulatur arundine carmen

      Ille deus Latii pectinis, ille deus

Seu Phrygia miscet Rutulorum incendia pinu

      Sive Dionaei Caesaris astra canit;

5

Quale Melesigenes captae gravis intonat Idae

      Atque Ithaco atque toris, Penelopea, tuis,

Vnde Agamemnonias dubius favor impulit urbes

      Natalem vati constituisse pio,

Tale facis carmen, talem tibi Cynthius harpen

10

      Temperat Aonio perlitus amne caput

Et quae Taenarios subeuntem murmurat amnes

      Orphea dux puri, Calliopea, chori.

Maiores igitur Verona redintegret aras

      Atque Athesis tumido grandior amne fluat.

15

Nam te fama locat docti prope busta Catulli,

      Fama diu Latiis officiosa deis.

 

69. votum pro salute

Virbius hanc aram pastor Labeatidis orae,

      Sancte Puer, coeli, donat habere tibi

Vt caput affectum et letalia vulnera cures:

      Solus enim optatae iura salutis habes.

5

Nunc aram tantum, mox Dorica templa dicabit

      Ad geminas Turri praetereuntis aquas.

70. avis dolore mortua

Surripuit nidum latebroso e cortice pastor

      Improbus et miseras ungue peremit aves.

Vidit ut examines natos, cadit anxia mater:

      Huic dolor, his pastor mors inopina fuit.

5

Conferat exitio Niobes hanc fama volucrem,

      Vtraque pro natis exanimata parens.

71. eunuchus sponte factus

Quod puer Idaeo laceraverit inguina saxo

      Credite, priscorum fabula vera fuit.

Vidimus et nostris alter Berecyntius oris

      Sponte sibi Veneris sustulit arma puer.

5

Dicite cui maior debetur gloria, Musae:

      Iste volens facinus, ille coactus agit.

72. epitaphium Clarae Hoverae

Hoc tumulo iacet et post impia fata quiescit

      Clara nitens Hoverae fama pudicitiae.

Vir Getico cecidit bellator in agmine, dum se

      Thracibus opponit miles arundinibus.

5

Ferte rosas dominae, septemplicis arva Timavi,

      Nam patriae colles ornat Iapidiae.

73. epitaphium Sertorii Colloretani

Raptus Hylas nymphis, rapido Sertorius amne,

      Fata eadem fluctu mersus uterque tulit.

Sors fuit ambobus similis sed gloria dispar:

      Servit Hylas nymphis, ille, Minerva, tibi.

74. epitaphium eiusdem

Sunt coryli fragiles, rapidis furor amnibus; hinc te

      Flumine, Sertori, mors violenta rapit.

Sed non totus obis: sacro pars ficta Prometheo

      Ceu fragiles coryli damna maligna tulit.

5

At vivax ignis ferulae crudelia risit

      Flumina: sic animo Parca repulsa tuo est.

75. paraphrasis VII psalmorum Iacobi
Constantini Iustinopolitani

Rex, vates pastorque fui; grege, carmine, virga

      Pavi herbas, lusi numina, iura dedi.

Vates carmen, oves pastor, rex agmina duxi

      Fortis: avena, fides et tuba iuncta mihi est.

5

Quae lituo cecini rex, pastor arundine, vates

      Pollice, nunc Italis perlege ficta modis.

Si pensare velis doctum ratione laborem,

      Pastor, rex, vates, Istria clara tibi est.

76. ad Florianum Candonium

Creditur Odrysius materno carmine vates

      Crudeles Erebi composuisse deos

Et formidatas Phinei domuisse volucres

      Fataque Taenarii dissoluisse poli, .

5

Dum cupit Eurydicen per opaca silentia noctis

      Errantem piceis eripuisse vadis.

At postquam rursum est addicta gementibus umbris

      Et miser in Getico vertice movit ebur,

Illum amnes, illum comites ad carmina silvae

10

      Pone sequebantur Sithoniaeque nives

Et quaecumque Maro Phariis armenta colonis

      Ascripsit dextra liberiore senex.

Haec Orpheus; at tu meliori carmine divos,

      Flore pater, nobis conciliare potes.

15

Ille feras, armenta, greges animasque trahebat,

      Tu plectro magnum nobiliore Iovem,

Qui tulit humanae toties dispendia vitae

      Vt manes Stygiis eriperet tenebris.

Ede igitur quicquid facundo pectore Musae

20

      Dictarunt, quicquid Calliopea dedit:

Bistonias sic Turrus aquas et flumina vincet

      Thracia, sic vivet Iulias ora diu.

77. ad eundem

Inventor citharae Latonius aurea summo

      Pangit amatori carmina saepe Iovi,

Seu purum niveis luctatur in aera pennis

      Improbus et Ledae gaudia miscet olor,

5

Seu pulchram Asterien pernicibus implicat alis,

      Canave Agenoreus marmora taurus obit.

Mirantur superi numeros et carminis artem;

      Sola Iovis coniux aurea furta gemit.

At Venus et calamo trux scintillante Cupido

10

      Gestit Olympiacos supposuisse deos.

Non secus Idalio suspiria temperat arcu

      Florus amatorum filaque docta movet,

Sive puellares testudine luget amores,

      Sive docet fastus, Penelopea, tuos

15

Aut viduo quaecumque toro Minoia virgo

      Dixit, ubi Aegides tristia vela dedit,

Vnde pater Bromius nymphae conubia duxit

      Et micat in summo torta corona polo.

A! virgo infelix, te Gnosia regna tenebant,

20

      Nunc in deserto littore moesta gemis.

Durus abit Theseus, sed abit furialibus auris

      Vectus et in tumulo busta parentis habet:

Hoc meruit violata fides, haec funera vindex

      Non observato foedere duxit Amor.

25

Crudelis Theseu, crudelia carbasa posthac

      Ista frequens Baccho lux genialis erit.

At vos perpetuo damnabit carmine vates

      Florus, Iulei gloria prima fori,

Pulcher Acidalium cui pectine Cynthius aurum

30

      Comit et albenti gratia laeta sinu,

Gratia quae puro delabitur advena coelo

      Sontibus iratos conciliare deos.

Serta manu faciles divina intexite, nymphae

      Quas gemino senior vortice Turrus alit

35

Et caput emeritum vincite virentibus herbis:

      Serta decent vates, serta requirit Amor.

Tu vero partos latebrosa per ocia fetus

      Ede, nec in tenebris delituisse velis,

Neu time Cerberei morsus aconita veneni,

40

      Et dux et custos Sauronianus erit.

78.

Quod tibi cognomen torvae dant nomina vaccae,

      Vxor ob hoc, Iuli, fasta iuvenca tua est.

Ne ve haec ficta putes, summo quod vertice nulla

      Cornua fert: capiti parta corona tuo haec.

79. in Bosellum physicum

Scilicet ut nostris Podalirius esset in oris,

      Bosellum gemini supposuere dei:

Silenus tergo assidens circum orgia duxit,

      Abluit Amphryso Cynthius amne pater.

5

Dicite, io, cives, tabem mortalibus aegris

      Pellere uti poterit? Bos et asellus enim est.

80. ruina domus Sauronianae

Corruerant imis summae radicibus aedes,

      Anxia Neptuno cum Zephyritis ait.

Eximet attritos Lethaeo e gurgite cives,

      Scilicet augustae vasta ruina domus:

5

Hanc olim facie attolli meliore videbis,

      Illos aspiciet vivere nulla dies.

 

81. Hermaphroditi Vtinensis epitaphium

Vir mulierque, imo neutrum ac utrumque sub ista

      Mole iacet, duplex forma sed unus homo est.

Hoc vivente luem nostrae Sol intulit urbi,

      Hoc moriente luem sustulit urbe Deus:

5

Sic moriens vitam, vivens mortem intulit urbi

      Androgynos, duplex forma sed unus homo.

 

82. Iovitae Rapicii epitaphium

Hic recubat vitae magni Iovis aemulus, inde

      Quod vitam iuvit dogmate nomen habet;

At si vera licet pro religione fateri,

      Hic Iove, Rhamnusi candide, maior erit.

5

Iuvit uterque homines: hic numina reppulit, ille

      Fovit, uter sanctae plus pietatis habet.

83. Blasii Iulei epitaphium

Sus cacat huic tumulo, mingit canis, occinit anser:

      Pus, rorem, carmen qui tumulatur habet.

Voce anser, canis urina, sus stercore ducunt

      Inferias vati, Calliopea, tuo;

5

Sus dat thura, canis laticem, cantu ingemit anser:

      Haec sat Iulei laus morientis erit.

 

84. Petri Percoti iureconsulti Vtinensis
et Lucinae Herculanae epithalamion

Quam toties optare fuit dolor anxius, ecce

Nunc dominam, Percote, sinu complecteris aureo

Puraque nexilibus circumdans pectora nodis.

Illa reluctatur castoque assueta pudori

5

Nequiquam matris nomen suspirat et ardens

Nititur elabi pugnacibus oscula palmis.

Tu vero blandis affatibus aurea nectis

Brachia luctarisque tori genialibus armis,

Nec foribus lugubre gemis, nec dura coronas

10

Limina per noctem sertisque decentibus aedes,

Comis et arguto deducis carmina quaestu,

Carmina quae Turri sunt Naiades admiratae

Muscosa de rupe, vagis ubi corniger amnis

Fluctibus et gemina fugit accumulatus arena

15

Elambens Vtinae sublimes vortice turres.

Da citharam, Thymbraee, mihi iuvat orgia blandae

Noctis et optatos animis coeuntibus ignes

Ferre puellaris sudata exordia pugnae.

Sic Daphnem gremio excipias ubi cornua ducit

20

Atraciis Peneus aquis, nec in arbore virgo

Deliteat, sed prima tuos suspiret amores

Infelix Clytie quamvis tua lumina servet,

Declivi temone fugis Maurusia sive

Littora et oppositum nascenti lampade Gangem

25

Sive coloratos medio vehis orbe iugales.

Viderat exanguem nocturna gymnade vatem

Socratis exercere deos Venus aurea quondam

Iuliaci de rupe fori, quam caerulus ambit

Turrus et irrigua surgentem aspergine lambit,

30

Nec Paphio servire tholo nec dulcia natis

Ferre ministeria et victurum intexere nomen,

Sed studiis graviora sequi totosque Minervae

Addixisse dies et amantibus ocia Musis.

Protinus his natum alloquitur: "Puer, optima nostrae

35

Pars animae, qui saepe Iovis praecordia figis,

Fertur Agenoreis seu cornibus Hellesponto

Et timidam medio Europen trahit aequore, sive

Gignit Amyclaeos concordia pectora fratres,

I, puer et tota iuvenem prosterne pharetra

40

Nomina cui Percote aperit; dux agmina quondam

Hyrtacides lustrabat ubi pastorque regebat

Iliacas Menalippus oves, cui pectora subter

Se Lycii cortina dei et Cyllenius ales

Insinuat, virga insignis citharaque decorus.

45

Aspice uti Samiis nocturna silentia chartis

Exigat et lacero suspensus cortice libret

Caesarei praescripta fori sensusque recludat

Legibus ambiguos et iniqua pondera solvat,

Qualia Phoceis sapiens oracula Delphis,

50

Cynthius aut Dodona viris consulta ferebat,

Vel Nasamoniacis exundans finibus Ammon,

Ammon cui Libyae Syrtes et inhospita surgunt

Marmarico delubra solo trepidusque viator

Committit dubiae subeunda pericula vitae.

55

Hunc ego decrevi thalamis genitalibus olim

Iungere conubii (nec Hymen nec pronuba Iuno

Abnuit) et gremio formosae virginis aureo.

Illa pedem quocumque movet, quocumque vagatur

Assistunt Charites passim et vestigia servant,

60

Si loquitur blando sermone Diespiter amens

Vincitur et tacitos sub pectore concipit ignes,

Nec posset differre nefas sed regia coniux

Creditur observare dolos et inania furta.

Si ridet Lucina, deam ridere putares;

65

Ei servit natura parens nec degener isto

Vertice qui teneros utero generavit amores

Fertur et incessu matres supereminet omnes.

A! quoties timui ne te, puer improbe, visu

Torqueret virgo et pallentem cuspide multa

70

Figeret. A! quoties timuit Psyche aurea coniux

Ne viduo male sana toro et deserta cubaret,

Qualis amans Ariadna fugax ubi navita solvit

Carbasa periurusque rates a littore Theseus,

Littore quod thyrso petiit frondente Bimater

75

Et nympham crebris complexibus acclinavit.

Si quaeris genus et pro avos, ille inclitus, ille

Amphitryoniades primaevi sanguinis auctor

Dicitur Herculei genus hinc habuere minores

Et magnum cognomen; ab his quam surgere prolem,

80

Nate, putas? Iuncto cum foedere gaudia lecti

Miscuerint dulcique in gymnade suspirarint,

Nascetur prima Traianus origine magni

Nomen avi referens quem blanda Polymnia casto

Lugentem gremio excipiet; mox nectare dulci

85

Pegasei rorabit equi perque abdita Cirrhae

Saxa, per Aonias ducet natum ocia rupes

Carminaque plectrumque dabit puerilibus annis.

At cum se validae graviori e corpore vires

Ostendent, puerum instituet quo semine magnus

90

Creverit orbis, uti coelum Saturnius heros

Fecerit et cano spumantes gurgite fluctus

Atque laboratae viridantia brachia terrae,

Brachia quae vario circumfluit aequore Nereus

Rerum opifex vario sinuosa volumine lambit;

95

Vtque luto sapiens effinxerit ora Prometheus,

At coetus hominum per rura coegerit, unde

Tristia Caucaseae subiit retinacula poenae

Et multo rabidam saturavit corde volucrem.

A! miser, a! frustra pectus lacerate Prometheu!

100

Te fluvii gemuere, piis te questubus altae

Convalles nemorumque iugis frondentibus Echo,

Assultans Echo nunc vox, prius enthea virgo.

A! miser, a! frustra pectus lacerate Prometheu!

Adveniet lustris melior fugientibus aetas,

105

Quom tua vel sontes poterunt miserescere divi

Supplicia et pulchris mitescerit numina donis

Curvatoque ferens aderit Tirynthius arcu

Adlaturus opem, nec viscera conteret ales.

Inde per Euganeos Aponi vernantia colles

110

Pascua ducet ubi calidis se fluctibus infert

Humor et effecti contagia corporis arcet,

Tros ubi Dardanias Latiali vertice turres

Imposuit quas laeta colit Marathonia virgo

Postquam Cecropiae fastum posuistis Athenae.

115

Hic puer insomnes divina perocia noctes

Transiget et vigili soles assuescet olivo

Nectere, seu cupiet sacras aenigmata leges

Arguto clamore foro subsellia circum

Sive Machaonio sit quanta potentia succo;

120

Explorare labor fuerit quo gramine Chiron

Saucia curabat Lapithis pugnacibus ora,

Quid pariat dictamnus opis, quid pharmaca prosint,

Quae morbos herbae excutiant animantibus aegris.

Ast ubi Caesarei remeaverit aequora Turri

125

Et toga sublimes humeros augusta tenebit;

Orantem saepe aspicient longo agmine cives

Dulichias aequare naves ac fulmine totum

Cecropio miscere forum magnumque Periclen

Vincere, purpurei laudabunt verba Quirites.

130

Mox udos Lunae radios minuentibus horis

Concipiet virgo natam, cui plurima vultu

Mater erit roseusque Pudor Charitesque puellae

Ornabunt laetos proceri corporis artus

Et pariens crebris singultibus Ilithyiam

135

Clamabit nitensque deum auxiliaria poscet

Numina conceptis generosa puerpera votis

Atque vagos coeli tractus Isabella videbit.

Hanc egomet purae nascentem flumine lymphae

Abluero et formae inspirans vivacia dona

140

Scintillare oculos dio Zephyritidis igne.

Faxo ut vel Phrygiae temerarius arbiter Idae

Mallet eam praeferre mihi taedasque cubilis

Abnueret, Ledaea, tui vel corniger udis

Fluctibus Europe demergeret oscula taurus;

145

Quin et Abydeno iuveni per caerula Nerei

Sestiacus sorderet Amor, nec brachia remis

Aemula nec magnos ausus Galatea videret.

At dea subnectens felici pectus oliva

Sidoniam tenui chlamydem subtexere filo

150

Instruet ac pictis vestem variare figuris,

Ceu Latias olim Carnis regionibus alas

Tres magni duxere viri camposque iacentes

Partiti Ausoniis passim tribuere colonis.

Quinquaginta pedes curvo subvertit aratro

155

Iugera, centurio geminatis pascua glebis

Accepit, maiora equites habuere Latini

Rura fluentisoni prope saxa nitentia Turri

Exsesasque vado rupes Natisonis amoeno

Et qua se ponto breviori aspergine miscet

160

Amnis Iapidiae fecundans arva Timavus

Et qua fert placido fluctus Liquentia cursu,

Nec non praecipites alpino e vertice pinus

Tiliaventeus senior trahit aequora circum

Tethyos et rapido spumantior albicat alveo

165

Evulsasque ornos vehit assilientibus undis.

Hinc tractus Romana fori suscepit Iuli

Nomina, Romanae tutantur compita villae

Ac saevis armenta lupis, ceu moenia summo

Aequaverit coelo et veteres Aquileia penates

170

Barbaraque alpinae summoverit agmina ripae;

Vt Catmelus opes Istrorum et Martia signa

Ebrius amisit fluvii septemplicis alveo,

Quem puppe insignes Minyae, Pagasaea iuventus,

Epoto subiere vado, nec Cyllarus audax

175

Praeteriit rudibusque potens navalibus Argo;

Vt rabidis epulo turmis et verbere crudo

Nequiquam obstreperet fatoque impulsus iniquo

Abdiderit ferrum vitalia pectora subter,

Nec flavum Tiberim manibus post terga revinctis

180

Cerneret iratumque Iovem captivus alieno

Fulmine Romulidum pube illudente videret;

Vt Crispinus agens Italas in proelia turmas

Caesaris elusit Getici temeraria signa

Pompeasque manus et non medicabile vulnus

185

Intulit ac reges iterata caede peremit.

Forsan et avaro crines sub tegmine ducet

Nympha quibus teretes obsessa per oppida nervos

Effecere piae matres vacuique dedere

Arcubus et nudo spectarunt vertice pugnas,

190

Vnde tholum Veneri calvae posuere Quirites.

Mox latos Vtini colles urbemque decentem

Pinget acu levi: medio sub sole videres

Caesareas sudare manus et grandia summo

Condere fundamenta iugo mollemque minacem

195

Ducere, nec vitrei fluitantia cornua Turri

Deseret aut patrios fines habitusve locorum.

Inde Berengarium trepidos exscindere Gallos

Efficiet titulosque manu raptare cruenta

Caesaris et Latio diademate cingere crines.

200

At gelidos Agapetus agens in bello Triones

Eripiet crinale iubar trucibusque locabit

Gentibus et laurum glacialibus inseret arvis.

Praeterea veluti Carnae ditionis habenas

Poponi Caesar dederit, ceu Techius arcem

205

Liquerit et trepidas Venetis legionibus oras,

Techius infelix, cui nec gravis infula, nec vis

Aut cunei valuere leves rutilantibus armis.

Adde quod aerii subeuntem saxa Cadubri

Aspera Liviaden prosternentemque Suebos

210

Cernere erit domitoque faces Cormone ferentem

Adiunget socias heros Mavortius iras

Savornianus et Asopi rupem arduus ense

Proteget, ignivomis nequiquam exercitus armis

Pendentes vacuos quassabit in aere turres.

215

Inde per extremos saltus et Norica rura

Frangipanis atrox fugiet Venetumque timebit

Agmen et aligeri victricia signa leonis,

Signa Borysthenias olim domitura secures.

Quin etiam miseros ad dura piacula cives

220

Traxit uti Maurocenus, cui Iulia regna,

Tradiderat quondam pulcherrima Neptunine

Hadriaci regina maris trepidisque reflexit

Brachia suspensasque manus ad sidera lictor

Agglomerans funemque manu laxare paratus

225

Extulit et rursus tenebrosa in Tartara misit,

Aegeo deprehensa ratis ceu mergitur imis

Fluctibus et rursum malo astro micantia lambit

Aeolus Hippotades, siquando humentibus Austris

Saevit et adversis Aquilonibus asperat aequor

230

Improbus et coelum densat Phoebumque reducit,

Nunc solem nebulae impediunt, nunc aura serenat

Siderei convexa poli, modo Iuppiter igni

Fulminat et rutilo discindit ab aethere nimbus:

Stant puppis nautae circum retinacula, votis

235

Solliciti placare deos et candida Ledae

Pignora Tyndaridumque iubar remisque fatiscunt.

Hinc velut annonam populo gaudente paravit

Consuluitque frequens urbi, ne vindice ferro,

Ingrueret civile nefas ignesque cieret

240

Praecipiti Gradivus equo et furialibus ausis,

Vt senior lites ac iurgia saeva diremit

Riccius et duros facundo pectore nodos

Explicuit legum sociasque Licinius horas

Iunxit et acteis pensavit noctibus iras

245

Praecipites iuvenum scelerataque crimina vitae.

Talia describit radiis et pollice virgo,

Praeteritos referens actus: mirabitur aetas

Postera victuris hominum variata figuris

Corpora deductasque manus et brachia molli

250

Stamine, Mygdoniis quae vel stupuisset Arachne

Vallibus aut posita respirans Gorgone Pallas".

Dixerat; ille nihil matris praecepta moratus

Incubuit vati iaculumque volatile fixit

Pectus in adversum: gemit sub arundine certa

255

Percotus flammamque oculis radiantibus hausit.

Ex illo caeci vexilla Cupidinis ultro

Sectari assuevit taedasque optare iugales,

Ex illo demens in virgine suspiravit.

Te vero imprimis thalamo, Lucina, petivit

260

Et sociam vitae ascivit comitemque laborum,

Foedere conubii sacro; te legibus arctis

Excepit lecti et socialia vincula duxit.

Vivite felices tremulaeque per ocia luctae

Exercete dies Pylii senis et vaga lustra

265

Tithoni; Aethiopum neque vos trieteride Minos

Exuat Euboicosve situs Clotho abneget, at cum

Nigranti veniet moerens Libitina feretro

Ille senex Priamus cano sit vertice rugis,

Haec obducta genas Hecuba videatur aniles.

85. super adventu reverendi Marini Grimani
patriarchae Aquileiensis

Dive Latona sate, cui sonoris

Est datum nervis celebrare laudes

Coelitum plectroque gravi superbos

Ferre triumphos,

5

Huc ab excelso venias Olympo,

Sive nunc gratas Heliconis umbras

Incolis Cirrhaeve magis bicorni

Vertice gaudes,

Sive Permessi vitreas ad undas

10

Ludis aut sacros meditaris hymnos,

Sive Pimpleo recubans in antro

Carmina fingis.

Prodeas plectro crepitante, Phoebe,

Quo Iovi laudes meritas tulisti

15

Perdidit postquam violenta saevi

Tela Gigantis:

Concines maiora quidem sonanti

Barbito quam si domuisset oras

Caesar Arctoas et aprica Tempe

20

Milite victor,

Egerit quamquam toties feroces

Martia Parthos violenter urbe

Teque vi multa Latio fugarit,

Hannibal, orbe.

25

Hadriae clara veniens ab urbe

Tendit Hunneas Patriarcha sedes,

Sacra facturus sibi constituta

Nuper in aede,

Prole Grimana satus et potenti

30

Principum turba Venetum creatus

Nec minus sacrae decoratus alma

Palladis arte.

Hoc pater maius potuisset umquam

Iuppiter terris dare munus, etsi

35

Aurei mundo bona reddidisset

Tempora saecli?

Surge iam, felix Aquileia, surge

Aureos nodo religata crines:

Iam venit sponsus tibi nuptiali

40

Veste decorus,

Quem volant circum Pietas Fidesque

Et Pudor, Pax et, Charitasque laeta,

Ipsa sincero nec abest verenda

Pectore Virtus.

45

Lenta quid cessas? Cupidos mariti

Suscipe amplexus venientis et te

Nobilis sponsi patiare casto

Corpore tangi.

Redditur priscus tibi Honor Decusque

50

Pristinum quod iam furibundus hostis

Abstulit dum te premeret tremenda

Cuspide Martis,

Ausus horrendo penetrare motu

Itali claros populi recessus

55

Atque ferventis superare septem

Claustra Timavi

Barbaras ducens acies et hoste

Caedibus pingui comitatus acer,

Italum credens manibus cruentis

60

Vertere regnum.

Impudens sed quid moror hic? Decoro

Ecce procedit populus triumpho

Quem diu nobis celebrata sacris

Fata dedere.

65

En triumphales veniunt cohortes

Vndique et plausu feriunt Olympum;

Civitas omnis resonat frementi voce triumphos.

Lux, ave, multo celebranda thure

Quae decus tantum patriae tulisti;

70

Fausta lux, salve, nimis et nitenti

Digna lapillo:

Tu libens semper venias serena

Veste candentes humeros amicta,

Tu sacros ista videas quotannis

75

Luce triumphos.

 

86. ad Ioannem Girardum

Olim carminibus tuis solebas

Antiquae celebrare gesta Romae

Necnon Aonium sonare plectrum

Phoebeas capiti gerens coronas.

5

Nunc vero quid agis? Forum frequentas

Et causas miseri clientis audis.

87. epitaphium

Hoc sub marmoreo cubat sepulchro

Subrepta immerito puella fato,

Prima quae cecidit dolens iuventa

Multis non sine lacrimis parentum

5

Et magno populi dolore: sed quid

Nunc fles, Vtinia gens? Licet, tace iam.

88. de Coelio aegrotante distichon

Coelius aegrotat, quidni? Dic, Musa: "Labore

      Affectus nimio pallidus ille iacet".

 

89. ad eundem

Coeli, dic mihi, quaeso, dic roganti

Quid tantum eximio tumes colosso:

Plenusve es vitiis cibisve? Non his

Te plenum nimis arbitror sed illis.

90. ad presbyterum Marcum

Qualis Strymonio Gradivus orbe

Comit quadrupedes latusque ferro

Ardenti ligat horridum, nec uno

Contentus gladio capit trementes

5

Obnitens humeris utrisque parmas

Enatas simul aspicit cohortes

Seu iuxta Rhodanum vel aestuantis

Rheni littora Lydiumve Tybrim;

Talis presbyter undecumque Marcus

10

Dum nostras pavidus minas veretur,

Fertur sollicitis obire pectus

Armis et gladio latus tueri.

Infelix, quid aves cruore nostros

Artus spargere, quid vel innocentes

15

Damnas? Ni rapidum premis furorem,

Sacratus tibi corruet capillus.

91. epitaphium in obitu Adameae puellae

Virgo hoc sub tumulo iacet puella

Quam nullus tetigit maritus umquam

Lascivus neque compulit furor: proh,

Tam dirum potuit scelus, prophana

5

Mors, committere? Lugeat iuventus,

Matronae simul et puellularum

Ploret turba frequens genasque multis

Perfundat lacrimis novosque, cives,

Ploratus date dexteraque moestos

10

Vultus plangite saepius furenti.

Heu heu, quid meruit mali puella?

Quid, Mors impia, fecit illa? Non haec

Laesit numina coelitesve sacros

Nec sprevit superas deas, nec ulla

15

Hac praestantior et magis pudica

Inventa est. Scelus o nefasque magnum!

Tam duro cecidit puella fato

Nostri maxima saeculi voluptas

Quae quondam fuerat? Nimis, sorores,

20

Saevae estis, bona tanta quae abstulistis

Hunneo populoque patribusque.

At tu, siderei Pater tonantis,

Huius iam miserere tot laborum

Atque hanc perpetua frui quiete

25

Permittas superis choris dicatam.

 

92. epithalamion Maurisii et Paulae Porciae

Sacra tuis, Hymenaee, focis et thura parantur:

Iam nitidus descende polo optatumque puellis

Tolle iubar cantuque viris dextraque coruscas

Sume faces taedasque manu cape, dive, iugales.

5

Ille maritali iunxit sua colla capistro

Atque tuas subiit leges et foedera, nuper

Inter Iuliadas iuvenis placidissimus omnes,

Indidit excelsum cui gens Maurisia nomen.

Annuit auratoque deus per inania curru

10

Vectus adest, Syrio madefactus tempora nardo

Flaventesque genas Phrygio velatus amictu:

Cernite compositas ut eat venerandus ad aras

Sacra petens lepidisque modis conubia cantet

Et bona fulgenti sponsis ferat omnia dextra!

15

Prodeat infuso veneranda per ora rubore

Nupta, novo placitura viro, comitata puellis

Virgineaque cohorte, deus dum sacra tuetur,

Prodeat et comptis veniat spectanda capillis.

Hanc quoque sidonio bis tincta in murice palla

20

Ornet et Eoo quaesita sub aequore gemma.

Iam venit ingenti matrum comitata caterva,

In terram defixa genas tardaque patentem

Metitur veneranda viam et vestigia passu.

Non aliter quam cum nymphis comitata Diana

25

Per latos spatiatur agros ubi fessus anhelos

Flexit equos Titan vel flumine tinxit Hibero,

Vel cum Delon adit celsique cacumina Cynthi,

Spumantes ubi fixi apros praedamque sequuta

Clivosa nam fessa via est, sic nupta rubenti

30

Incedit vultu formosis septa puellis,

Nupta deae similis, volucrum quam mater amorum

Et Charites aluere simul nymphaeque sub antris

Lactavere suis. Non huic humana nitescit

Forma, sed aetherio decor est emissus ab orbe.

35

Cernite fulgentes divinae frontis ocellos,

Cernite sidereo certantia lumina Phoebo

Et colla externo numquam fucata colore,

Quin etiam dignas Baccho vel Apolline palmas

Oraque lascivo toties laudanda marito.

40

Scilicet haec nostra coniux est virgo sodalis

Paula verecundo faciem suffusa rubore

Porcia, quae nuper subiit conubia laeta

Fronte, nec est placidum virgo aspernata maritum

Mortali de gente, licet potuisset Olympi

45

Coelestes intrare toros thalamosque deorum.

Iuppiter Iliacis hanc si vidisset in arvis

Non pennas sumpsisset avis quae saeva ministrat

Fulmina nec puerum celsa rapuisset in Ida.

Hac etiam visa Danaen sprevisset et eius

50

Correptus magno numquam flagrasset amore.

Non quoque Ledaeam rapuisset Dardanus hospes

Si foret haec Spartae conspecta in littore virgo;

Non Venus Idalio portasset vertice honores

Nec contempta Iovis coniux Pallasque fuisset.

55

Hanc se complecti mediis Narcisus in agris

Optasset circumque suo dare brachia collo,

Formosas quamvis puer † me hic † contemneret omnes,

Infelix proprio † de hinc † concitus igne suumque

Ante diem Parcis et funere raptus acerbo.

60

Te quoque Phrixeae fortis penetrator harenae

Sextia liquisset virgo si membra puellae

Candida vidisset tantae, nec se amplius altis

Commisisset aquis pelagi nec curva lacertis

Aequora movisset dulcesque † terasset † amores.

65

Hanc quoque magna suo si tempore Roma tulisset

Saucio non proprio cecidisset virgo pudica

Ense nec infandum iuvenis Romanus Amoris

Commisisset opus Veneremque hausisset acerbam.

Sed iam sponsus adest, cunctis felicior ista

70

Coniuge, quem placidus comitatur Phoebus et Euhan,

Euhan serta ferens et plectrum Phoebus eburnum.

Pulcher Hymen, iam sparge rosas, iam lilia funde

Purpurea; at propius, matres, vos ducite nuptam.

Quid ploras lacrimisque tuos perfundis ocellos?

75

Sunt socii subeunda tori pia foedera, virgo,

Quae Pater instituit, rerum moderator et auctor

Postquam perpetuis firmavit legibus orbem

Effinxitque hominem facili tellure creatum,

Ne genus humanum cumque ipso machina mundi

80

Deficeret, sed perpetuum duraret in aevum,

Fecundo crescens fetu vacuaeque repleret

Telluris sedem et venturum conderet aevum.

Ergo manum da, nupta, viro optatumque marito

Tolle caput, nec dura velis et saeva videri

85

Immitisque viro. Non tibi pellicis annos

Praefert aut alii poterit servire puellae,

Sed tua complexus nocteque dieque favebit

Membra toro semperque tibi dabit oscula laetus.

Annuit et dextram iunxit iam nupta marito

90

Sacraque firmavit facili conubia voce;

Cui sponsus digitos oneravit divite gemma

Laetus et amplexu circundedit ora benigno.

Dicite felices, pueri, simul undique cantus

Et tantum celebrate diem fessasque choreas

95

Alternate hilares atque aptos quaerite lusus

Coniugiis, donec stellantem liquerit axem

Hesperus et totum tenebris nox clauserit orbem.

At vos qui socii subiistis foedera lecti,

Ducite in amplexus longos feliciter annos

100

Atque diu pulchram simul exercete iuventam,

Donec vos socio component fata sepulchro.

93. ee vana diluvii prognosticatione elegia V

Qui vaga siderei cognoscunt climata coeli

      Et Phoebi et motus, menstrua Luna, tuos,

Maxima diluvii ventura pericla canebant

      Qualia Thessalico Pyrrha sub orbe tulit,

5

Tu quoque, Deucalion, miratus ad aethera fluctus

      Ire, oculos nigra nocte premente tuos,

Neptunumque imis saevire tridente sub undis

      Flaminaque in fragiles ire coacta rates.

Scilicet haec, pudor o et captae dementia mentis,

10

      Humanum et nostri dedecus omne poli,

Noscere qui sacri voluere arcana Tonantis

      Naturamque sua vincere nequitia.

Pessima gens, quae te docuit sapientia coeli

      Motus nosce vagi, maxima iura Iovis,

15

Quid ferat Arctoo felicius Vrsa sub orbe,

      Quidve ferant longis sidera lapsa comis?

Non tamen horrendae fugies discrimina Mortis;

      Te petet insana Mors violenta manu.

Non te stella Iovis, Martis non astra tuentur

20

      Ignea, non Veneris falciferique Senis.

Vos igitur posthac, humani, arcana Tonantis

      Linquite siderei sitque ea cura procul.

 

94. ad Phoebum pro Manino aegrotante elegia VI

Quae fortuna tuum potuit violare poetam,

      Phoebe, cui dederas plectra lyramque manu?

Perfidus ille fuit certe spretorque deorum

      Tam sacrum vatem laedere qui potuit.

5

Ille Dionaei rabiem cantabat Amoris,

      Saepius et Veneris lusit adulteria,

Vt fuerit quondam forti commixta Gradivo

      Et deprehensa sui coniugis ingenio.

Hic quoque Dictaeo iunxit Minoida tauro

10

      Et cecinit magni dulcia furta Iovis.

Te quoque Cirrhaea cecinit sub rupe iacentem

      Musarum doctis carmina ferre choris.

At nunc infesto percussus vulnere membra

      Heu iacet et moesto pallidus ore gemit.

15

Quare cum tibi sit medicina inventa salutis

      Auxilium vati fer, rogo, Phoebe, tuo.

Tu vero, tanti percussor stulte poetae,

      Ante diem saevo saucius ense cadas

Vt meritas tanto solvas pro crimine poenas:

20

      Haec est delicto congrua poena tuo.

 

95. Iosephi Sporeni praesagium in quo omnia futura
per Vraniam astrologiae inventricem declarantur

Hoste fuit quoniam nuper rex captus Ibero

      Gallus et Ausonio fusus ab orbe procul,

Dic, dea quae fatum venturaque tempora noscis:

      Cessabunt Latiis proelia militibus?

5

Vel tuba praecinctos iterum ciet aerea reges

      Et cadet adversis viribus Italia?

Heu timeo, sed, diva, mone, cui pulcher Apollo

      Eventura dedit noscere sideribus.

Nuper enim terris venturam fata ruinam

10

      Et cecinere novis numina prodigiis.

Vidimus e magno labentia sidera coelo

      Perque polum crines ducere sanguineos;

Vidimus et flammas tenues volitare per auras

      Et Phoebum obscuris currere luminibus;

15

Luna etiam tenebris faciem Latonia fertur

      Plaustraque et ardentes occuluisse genas;

Ipsa quoque, heu, tellus monuit tremefacta ruinam.

      Sed, dea, da nobis quid sibi signa velint:

Tunc ego Daphnaeae ponam tibi munera frondis

20

      Sacraque Cirrhaeo vertice constituam:

"Nondum saeva ferox posuit Mars tela, nec arma

      Distulit extremos Iuppiter in populos:

Rursus bella ciet violentaque proelia Mavors,

      Rursus erit vobis turbida seditio.

25

Non tot in Emathiis ceciderunt corpora campis,

      Caesar ubi regnum surripuit patriae

Postquam Pompeius Pharias effugit ad oras,

      Sperat opem profugus dum, Ptolomaee, tuam;

Non tot Cadmeae senserunt proelia Thebae

30

      Fraternae tinctae sanguine militiae;

Non tot Troia habuit strages, quum maximus Aiax

      Servavit patriis puppibus Argolicos,

Quot Latiis surgent populis, quot sera nepotum

      Sentiet invito pectore posteritas.

35

Felices quos atra nigro sub marmore clausit

      Mors et supremis condidit exequiis!

Maxima nam Latiis surgunt incendia terris:

      Heu, quantas strages Ausonis ora manet!

Iamque colubrifera munita est aegide Pallas

40

      Atque cavo armatos aere ciet populos:

Ecce potens duris Germania surgit in armis

      Et ruit extrema miles ab Hesperia,

Ecce fremens tollit cristas rex quadrupedantum

      Quem tremit Eoo barbarus hostis equo,

45

Ecce ferox gelido descendit Gallia tractu

      Hibernisque ruunt Alpibus Helvetii.

Quo ruitis, miseri? Discordia ponite castra,

      Cernite quod vobis imminet exitium:

Hostis adest fidei sanctae qui nititur acri

50

      Milite captivos ducere Christicolas.

Ducet et hoc rerum permittet Conditor ipse:

      Haec fuerint vestris praemia criminibus.

Surgite vos quibus est humana potentia curae,

      Pro quibus Omnipotens impia fata tulit,

55

Et tantum vestris propellite viribus hostem

      Qui velut ursa ferox ore fremente ruit!

Quid iuvat in vestram convertere tela ruinam?

      Quid iuvat in vestras ponere castra domos?

Cernite composito ut degant animalia sexu

60

      Conserventque suum tempus in omne genus.

Non lupus in socias didicit saevire catervas,

      Non leo Gaetulis bella movet gregibus;

Vidimus an tauri ferientem cornua taurum?

      Vidimus optantes proelia quadrupedes?

65

Haec licet humana numquam ratione fruantur

      Bruta, tamen vobis plus pietatis habent.

Scilicet ista suae faciunt convicia turbae

      Civilique simul bella gerunt acie.

At vos, pulchra quibus ratio manet illa vivendi,

70

      In vestrum semper quaeritis ire genus;

Quod si odiis posthac vos exercetis amaris

      Diripiet vestras barbarus hostis opes

Subque iugum duri flectetis colla tyranni:

      Sic volet aeterni Conditor imperii.

75

Me monuisse sat est quae sidera certa minantur:

      Illa tamen rapidi diluat unda maris".

96. de obitu Didonis

Tacta Cupidineo Dido pulcherrima telo

      Cogitur Elysiae regna videre plagae;

Efferus Aeneas, Phoenisso littore classem

      Dum solvit, mortis maxima causa fuit.

 

97. nutu deorum summum pontificem
Clementem septimum metuque bellorum imminentium
veniam delictorum omnium concessisse elegia VIII

Creditis invito, mortales, numine divum

      Pontificem haec nobis dona dedisse pium?

Creditis hunc frustra nostrae studuisse saluti

      Criminibusque orbis iam posuisse modum?

5

Hei mihi, venturae haec sunt praescia signa ruinae,

      Haec magna Ausoniae bella futura notant,

Qualia sub Troia Danai gessere superba,

      Vnde cruentatus concidit Aeacides

Saucia letali percussus membra sagitta,

10

      Qui Paridis dura cuspide fixus obit;

Et ferro ablatus cecidit Neptunius Hector

      Tractus Achilleis post fera fata rotis,

Vnde senex Priamus patrias truncatus ad aras

      Et merito eximius concidit ense Paris

15

Totque duces Danaum, tot inania corpora Teucrum,

      Vnde tot invicti succubuere viri;

Qualia Cadmeae sunt passae proelia Thebae

      Dum cadit absorptis Amphiaraus equis

Et fera Capaneus transfixus fulmine membra

20

      Tartareae visit livida regna plagae;

Qualia Romano defessus Marte superbus

      Hannibal et mollis qualia passus Arabs.

At maiora quidem venturi bella furoris

      Aspicio: heu, miseri, credite quae refero!

25

Certa quidem venient horrendo proelia motu;

      Non erit ingenii vana querela mei.

Aspicite ut nostros firment portenta timores

      Plurima quae variis visa fuere locis.

Aspicite ut coeli titubantia sidera nutent

30

      Et signent Latiis exitium populis.

Iuppiter, Ausonii (proh) tanta potentia regis

      Corruet? Illa etiam Roma superba cadet

Vincta triumphali quae portat tempora lauro

      Maximaque invicti Caesaris arma gerit,

35

Quae solita est tantos bellorum agitare triumphos

      Et premere imperio regna subacta suo?

Ipsa cadet mundi caput ardua Roma, trophaea

      Quae tulit Eoo maxima ab orbe Iovi?

Arma igitur capite invicti Romana Quirites

40

      Ne cadat Ausonii principis imperium:

Fama etenim Latias volitat nunc magna per urbes,

      Effera Othomanum bella parare ducem.

Omnia quae metuens superum Christique sacerdos

      Cuncta salutiferis crimina lavit aquis,

45

Ne genus humanum et mortalis turba sine ulla

      Iret ad infernae stagna paludis ope.

Si qua tamen venient post tantae adversa ruinae,

      Ibimus ad superas turba beata plagas

Et tecum (in terris fuerit modo sanctior aetas),

50

      Christe, pios Patris stabimus ante pedes.

Vos igitur posthac, mortales, vivite casto

      Corpore si vobis tanta placet requies,

Si vos extremae terret Mors horrida vitae:

      Haec dat enim extinctis iura suprema viris.

98. epitaphium equi cuiusdam praeterito incendio combusti

Qui fueram quondam Tyrio velamine fultus,

      Qui fueram horrenda fronte timendus equus

Hac tellure cubo, flammis deprensus in ipsis

      Quas tulit hesterno Phoebus ab axe die.

5

Heu, perii! Vos o felices vivite nati

      Annuaque, heu, pro me solvite vota deis.

 

99. de tempore vindemiarum

Plena mero est praesens vindemia, Bacchus in alta

      Arbore pendet. Age, dic mihi, Phoebe, modos:

Apta etenim sunt haec scribendo tempora versu,

      Laetatur Musa his candida temporibus.

100. aliud de tempore vindemiarum

Tangit Apollo modo formosae virginis ora

      Et iam Septembris tempora mensis erunt,

Tempora discipulis multum expectata, volucris

      Pendebit ramis capta sub arboreis.

101. de venia concessa a summo pontifice

Sacra Palatini qui protegit hostia templi

      Christigenis magnam constituit veniam

Et nos a Stygia Clemens exemit ab unda

      Vmbrosumque Erebi clausit inanis iter.

5

Ergo devotis laetemur mentibus omnes

      Ponamusque sacris thura Sabaea focis

Debitaque aetherio reddamus vota Tonanti,

      Qui voluit templi hunc pontificem esse sui.

102. de aedificiis per Andream Foschulum
in urbe Vtinea constructis

Mirantur prisci Phoebeae pergama Troiae

      Eoumque canit maxima Memphis opus.

Roma Iovis spectat Capitolia maxima; sed iam

      Candentis valeant tecta superba dei

5

Et vacet assiduis celeberrima Roma triumphis

      Eooque sacer constitus orbe lapis:

Fortia Hunneis iam cedant Pergama muris

      Quos pater Andreas Foschulus excoluit.

 

103. Turbidus Veronensis ad Domitium
de situ fori Iulii

Aurea iam quintae supereminet orbita Lunae

      Et Phaethonteo vertice Libra tumet

Quod me flava tenent sinuosi cornua Turri

      Arvaque magnanimo Caesare digna coli,

5

Sit quamvis Latio propior Tiberinus honori

      Et Capitolinas Albula tergat oves,

Albula qui Libyen formidatumque Syphacen

      Non timuit forti composuisse manu

Et coniuratis spumantem fluctibus Albin

10

      Impulit Ausonio munera ferre Iovi,

Digna deo sedes et cui Saturnia malit

      Plaustra Mycenaeo quam posuisse iugo.

Laevus Amyclaeo tractus rigat arva Timavo,

      Aspera Tyndaridis officiosa deis,

15

Dextra Opitergino Liquentia vortice lambit

      Rura nec immiti pascua rore premit,

Summovet Alpinos rupes ac Teutonis alas,

      Ima procelloso marmore pontus habet.